سرپل ذهاب
| سرپل ذهاب (زهاب) | |
|---|---|
| کشور |  ایران |
| استان | کرمانشاه |
| شهرستان | سرپل ذهاب |
| نام(های) قدیمی | حلوان، زهاب |
| سال شهرشدن | ۱۳۲۹[۱] |
| مردم | |
| جغرافیای طبیعی | |
| ارتفاع از سطح دریا | ۵۴۹ متر |
| شناسهٔ ملی خودرو | ایران ۲۹ د |
سرپل ذهاب (زهاب) (کردی:سه‌رپێڵ زه‌هاو) یکی از شهرهای استان کرمانشاه ایران است. مردم این شهر کرد هستند. این شهر مرزی ایران درزمان هشت سال دفاع مقدس ویران شد اما بعد از جنگ بازسازی شد. این شهر در ۴۵ درجه و ۵۲ دقیقه طول شرقی و ۳۴ درجه و ۲۴ درجه عرض جغرافیایی و در غرب کشور و منتهی‌الیه شیب ارتفاعات زاگرس بر سر راه بین‌المللی تهران – بغداد موسوم به جاده کربلا واقع گردیده‌است. این شهر مرکز شهرستان سرپل ذهاب است. این شهرستان با قدمتی بالغ بر ۲۸۰۰ سال قبل از میلاد مسیح با فاصله ۶۶۵ کیلومتری از تهران واقع گردیده‌است و از شهرستانهای مرزی و باستانی و زر خیز استان کرمانشاه است. این شهرستان هم اکنون نیز یکی از مهم‌ترین مناطق استان کرمانشاه محسوب می شود. صنایع دستی شهرستان سرپل ذهاب را قالی، گلیم و جاجیم که محصولات آن‌ها با نقش‌های زیبا و مرغوب تزیین داده می‌شوند تشکیل می‌دهند. جمعیتی از مردمان کلهر ایوان غرب از زمان‌های گذشته در این شهرستان به ویژه در دهستان‌های قلعه شاهین و دیره حضور دارند. دارای دو بخش مرکزی و قلعه شاهین است. بخش عمده‌ای از شهرستان سرپل ذهاب شامل کل دو دهستان سرقلعه و جیگیران از ان منتزع و به شهرستان ثلاث الحاق شد. اهالی این منطقه دلایل سیاسی را باعث ان می‌دانند این شهرستان از شمال به ثلاث باباجانیاز غرب به شهرستان قصر شیرین و کشور عراق، از شرق به شهرستان دالاهو و از جنوب به شهرستان گیلانغرب محدود شده‌است.
تاریخچه[ویرایش]
شهر سرپل ذهاب بر اساس مطالعه آثار باستانی و کتیبه‌های آن از قبیل کتیبه و سنگ نوشته آنوبانینی پادشاه لولوبی‌ها (که قدمت آن ۴۸۰۰ سال است) که در ضلع شمال شرقی که بر سینه رشته کوه همیشه استوار زاگرس حک شده است، یکی از باستانی‌ترین شهرهای دنیا (و بر اساس مستشرق مشهور راولینسون، هشتمین شهر باستانی دنیا) محسوب می‌شود. کتیبهٔ آنوبانینی یکی از قدیمی‌ترین و به عبارتی اولین هنر معماری رو سنگ آسیا به شمار می‌رود. کتیبهٔ بیستون ۲۰۰۰ سال بعد از حک این کتیبه حکاکی شد و از خیلی جهات به نقش برجستهٔ آنوبانینی شباهت دارد که این گونه حدس زده می‌شود که کتیبهٔ بیستون را با تقلید از این کتیبه خلق کرده‌اند. از دیگر آثار باستانی شهرستان سرپل‌ذهاب می‌توان به نقش آنوبانینی دکان داوود، طاق گرا، قلعه گبری و ده‌ها اثر باستانی و تاریخی دیگر اشاره نمود. گستردگی بازهٔ تاریخی این آثار باستانی، به روشنی گویای تداوم تمدن در این شهر در طول تاریخ می‌باشد. سرپل ذهاب در طول تاریخ کهن خود، با اسامی مختلفی شناخته شده است از جمله پاتیر که مربوط به دوران لولوبی‌ها و مادها می‌باشد (پاتیر در زمان لولوبی‌ها نام کوه داخل شهر سرپل ذهاب بوده و بعدها به نام شهر معروف شده است، یا شاید آنچنان که دیاکونوف در" تاریخ ماد "معتقد است که «باتیر» که قدیمی‌ترین نام سرپل زهاب است نام یکی از نیاکان زرتشت بوده است) و نیز حلوان که بیش از بقیه نامها معروف است. برخی این اسم را برگرفته از اسم رود گذرنده از این شهر (الوند) می‌دانند. آشوری‌ها از این شهر به نام کالمانو یاد کرده‌اند. در زمان ساسانیان این ناحیه استانی به نام خسرو شاد فیروز بوده است. در کتب تاریخی و جغرافیای عرب، ذهاب را به صورت (زهاو) نگاشته‌اند و آن را مرکز ناحیه حلوان معرفی کرده‌اند. در دوران خلفای عباسی، این ناحیه تابع حکومت بغداد بود ولی بعدها به استثنای دوران زندیه و قاجاریه (تا سال ۱۳۳۸ ه. ق) که توسط پادشاهان عثمانی اداره می‌شد همیشه جزء قلمرو ایران بود. حلوان شهر مهم ساسانی‌ها و پایتخت ۱۵۶ساله بنوعنازیان است."ابن خلدون" قدیمی‌ترین آثار تمدن آسیا را در این شهر مشاهده کرد و "راویلینسون" آنرا یکی از هشت شهر باستانی دنیا می‌داند. نام سرپل ذهاب به این دلیل است که در این محل پلی بر روی رودخانه حلوان [الوند] قرار داشته که در سال ۱۳۴۵ ش تخریب شده است.
اقتصاد و شرایط آب و هوایی[ویرایش]
شغل اصلی مردم سرپل ذهاب کشاورزی و دامداری است و فراورده‌ها و محصولات کشاورزی شهرستان نیز شامل گندم، جو، برنج و بنشن، کنجد، گیاهان علوفه‌ای، ذرت، انواع تره بار، سیب، گلابی، انار، انگور و انجیر می‌باشد. ارتفاع متوسط شهرستان از سطح دریا ۵۵۰ متر بوده و در یک تغییر ناگهانی ارتفاع نسبت به شرق شهرستان در فاصله بطول کمتر از ۱۰ کیلومتر پس از طی گردنه پاتاق به بیش از ۱۰۰۰ متر می‌رسد که این خود باعث ایجاد طبیعتی بسیار جذاب، دلپذیر و کاملاً متفاوت با اقلیم سرزمینهای قرار گرفته بر روی ارتفاعات مذکور می‌شود. علاوه بر آن این امر باعث ایجاد جریانهای آب سطحی و تغذیه سفره‌های زیرزمینی دشتهای حاصلخیز این شهرستان گردیده است. شهرستان سرپل ذهاب در جلگه‌ای نسبتاً وسیع که اطراف آن را ارتفاعات و تپه ماهورهای احاطه کرده که باعث دشتهای مستعد حاصلخیز دشت ذهاب (زهاو)، قلعه شاهین (قلا شاین)، که به نوبه خود به لحاظ دارا بودن رودخانه‌ها، سرابها و چشمه سارهای متعدد و فراوانی از جمله رودخانه الوند (ئه لوه ن)، دله شیر (ده له شیر)، گلم کبود (گوله م که وه) و سراب ماراب (ماراو)، گلو دره، پیران، سرابگرم (سراو گرم)، قره بلاغ و قلعه شاهین منحصربه‌فرد می‌باشد. شهرستان سر پل ذهاب دارای آب و هوایی با زمستانهای معتدل و تابستان‌های گرم بوده و حداکثر نزولات جوی در زمستان و مقدار کمی بهار بوده و پائیز و تابستانی خشک و بی باران دارد. بر اساس تقسیم‌بندی دارای سه اقلیم متفاوت با زمستانی معتدل و تابستانی گرم و طولانی در قسمت مرکزی و زمستانی سرد و تابستانی خنگ در قسمت شمالی و زمستانی ملایم و تابستانی گرم در قست شمال غربی با متوسط میزان بارندگی ۵۰۰ میلی‌متر در سال و درجه حرارت ۳/۴ درجه در سردترین ۴۴/۸ درجه در گرمترین ماه سال وبا تعداد روزهای یخبندان آن برابر با ۱۵ روز را شامل می‌شود. کشاورزی در شهرستان سرپل ذهاب به شکل سنتی و شامل دو آبی و دیم است. رواج کشاورزی در این ناحیه به علت خاک مساعد و آب فراوان است. آب کشاورزی از رودخانه‌های متعدد و چاه‌های ژرف و نیمه ژرف تأمین می‌شود. در این شهرستان باغداری نیز رواج زیادی داشته و شامل پرورش درختان سیب، انار، گلابی و انجیر می‌شود که تمام آن‌ها در زمره اقلام صادراتی سرپل ذهاب محسوب می‌شوند. این منطقه با توجه به اب وهوای گرمی که دارد دامداران مجبور به کوچ در ییلاق و قشلاق می‌باشند، و چون کوه بسیار زیبا و بزرگی با تمام خصیصه‌های کوه‌های سردسیری که دارد این امکان برای دامداران و کوچ نشینان به خوبی فراهم شده است.
آثار دیدنی[ویرایش]
- نقش‌برجسته آنوبانینی (کهن‌ترین کتیبهٔ سنگی آسیا)
- دکان داوود
- آرامگاه احمد بن اسحاق
- سرابگرم
- آبشار پیران
- باغ‌های گلین
- ارتفاعات دالاهو
- منطقه پاتاق
منابع[ویرایش]
- ↑ «بانک اطلاعات تقسیمات کشوری». وب‌گاه رسمی وزارت کشور ایران. بازبینی‌شده در امرداد ۱۳۹۲.
