آب‌سنگ مرجانی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
پرش به: ناوبری، جستجو
تنوع زیستی آب‌سنگ‌های مرجانی.

آب‌سنگ نواری[۱] یا صخره‌های مرجانی از قدیمی‌ترین و غنی‌ترین اجتماع موجودات زنده بر روی زمین هستند. بیشتر صخره‌های مرجانی بین ۵۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ سال عمر دارند و بسیاری از آنها صخره‌های آبی روی هم انباشته شده‌ای هستند که میلیونها سال قدمت دارند. مرجانهایی که صخره‌های مرجانی را تشکیل می‌دهند تنها در شرایط خاصی پرورش می‌یابد. آنها در آب گرم، شور و تمیز زندگی می‌کنند. رشته صخره‌های عظیم آبی در طول سال با درجه حرارتی بیش از ۲۱ درجه سانتیگراد گرم باقی می‌مانند. مرجانها همچنین تنها در آبهای کم‌عمقی که نور خورشید بتواند به آنها برسد زندگی می‌کنند.

خطرات اصلی[ویرایش]

یک آب‌سنگ مرجانی در سواحل بندر ایلات، اسرائیل.
اقلیم اقیانوسی
منطقه کم عمق
نوار کشندی
منطقه ساحلی
فلات قاره
جنگل‌ کتانجک
آب‌سنگ مرجانی
ساحل ماهیگیری
منطقه دریایی
تنگه‌ها‌
کوه‌های دریایی
منفذهای گرمایی
منفذهای سرمایی
منطقه کف اقیانوسی
منطقه ته دریایی
بوم‌سازگان آبزیان
مناطق ماهیگیری
اقلیم خشکی

تغییرات آب‌وهوایی بزرگ‌ترین خطر حاضر برای آب‌سنگ‌های مرجانی تعبیر می‌شوند. آب‌سنگ‌های مرجانی با تنها دو درجه افزایش دما در معرض خطر جدی قرار می‌گیرند.[۲]

صخره‌های آبی بسیار ظریفند و به سادگی تخریب می‌گردند و سال ها طول می‌کشد تا بازسازی شوند.[نیازمند منبع] برای مثال یک مرجان مغزی ۲۰ سال طول می‌کشد تا به اندازه سر یک انسان رشد کند. بیشتر صخره‌های مرجانی دنیا اکنون تخریب شده‌اند و در بعضی مناطق مانند فیلیپین کاملاً نابود گشته‌اند. خطرات عمده‌ای که صخره‌های آبی را تهدید می‌کنند عبارت‌اند از: صنعت توریسم، لایروبی و احیاء زمین جهت ساختن هتلها، فرودگاه‌ها و بندرگاه‌ها، جمع‌آوری مرجان‌ها و صدف‌ها برای یادگاری، ساختن جاده‌ها و خانه‌ها، آلودگی توسط سم دفع آفات و کودهای کشاورزی، تخلیه فاضلابها و نشت سوختها. همچنان که درختان جنگلها قطع می‌شوند خاک و گل و لای توسط باران شسته شده و به صخره‌های آبی ریخته می‌شود و پولیپهای مرجانی ظریف را خفه می‌سازد و صخره‌های آبی را نابود می‌کند.

مناطق آب‌سنگی جهان[ویرایش]

پراکندگی آب‌سنگ‌ها در جهان
  • صخره‌های مرجانی بزرگ استرالیا که در شمال شرقی ساحل استرالیا واقعند بزرگ‌ترین صخره‌های آبی جهان هستند. این صخره‌ها طولی بیش از ۲۰۳۰ کیلومتر دارند و مساحتی حدود ۲۰۷۰۰۰ کیلومتر مربع را تحت پوشش قرار می‌دهند. این تنها ساختار موجودات زنده‌است که از فضا قابل مشاهده‌است. صخره‌های آبی توسط بیش از ۴۰۰ گونه از جانوران مرجانی ظریف تشکیل شده‌اند که در آبهایی به عمق ۳۰ متر زندگی می‌کنند. صخره‌های مرجانی با ۱۵۰۰گونه از ماهی‌ها، ۴۰۰۰ گونه از نرم تنان از جمله: صدفهای غول پیکر خوراکی، تعداد زیادی اسفنج دریایی، شقایق‌های دریایی، خرچنگها و کرمها، سرشار از زندگی هستند.
  • جنگلهای مرجانی استوایی از صخره‌های مرجانی معمولاً به عنوان جنگلهای استوایی اقیانوس‌ها یاد می‌شود، زیرا آنها مانند جنگلهای مناطق استوایی، شامل تعداد بسیاری از گونه‌های مختلف هستند. از تعداد ۱۶۰ هزار گونه دریائی شناخته شده، در حدود ۳۵ الی ۶۰ هزار آنان در صخره‌های مرجانی زندگی می‌کنند. این گروه جمعاً یک سوم از ۲۵۰۰۰ گونه انواع ماهیها را تشکیل می‌دهد. با این وجود دانشمندان تخمین می‌زنند که ۹۰ درصد از گونه‌هایی که بر روی صخره‌های مرجانی زندگی می‌کنند، هنوز شناسائی نشده‌اند. بسیاری از این گونه‌های ناشناخته احتمالاً بسیار کوچک بوده و در سوراخها و شکافهای موجود در صخره‌های مرجانی زندگی می‌کنند.
  • بیش از ۱۰۰۰۰۰ کیلومتر از حاشیه کشورهای استوایی توسط صخره‌های مرجانی پوشیده شده‌است. در حقیقت بسیاری از جزایر مرجانی و آتولها، تنها به خاطر فرایند ساخته شدن صخره‌های آبی وجود دارند. آنها تقریباً ۶۰۰۰۰۰ کیلومتر مربع یا ۰٫۱ درصد از سطح زمین را می‌پوشاند. مرجانهای سازنده صخره‌های آبی، آبهای کم عمق تمیز و جاذب نور خورشید را ترجیح می‌دهند که درجه حرارت آن بین ۲۰ تا ۳۰ درجه سانتیگراد باشد. آنها در آبهایی که خنکتر از ۱۶ درجه سانتیگراد باشند، رشد نمی‌کنند. مرجانها تا عمق ۳۷ متری رشد می‌کنند. پایین‌تر از این عمق، نور کافی برای جلبکها که غذای مرجانها را تشکیل می‌دهند وجود ندارد.
  • صخره‌های مرجانی جزایر پلی‌نزی: جنوب و مرکز اقیانوس آرام، پوشیده از گروهی جزیره‌است که منشا آتشفشانی دارند. این جزایر در حکم پایه و اساس رشته صخره‌های آبی حاشیه‌ای و رشته صخره‌های آبی هستند. گاهی اوقات آتشفشانها، نشست می‌کنند و مرجانها به سمت بالا رشد می‌کنند و در عین حال جزایر مرجانی با مردابی در مرکز را بوجود می‌آورد. گونه‌هایی که در این ناحیه یافت می‌شوند، شامل تعداد بسیاری از گونه‌های مشترکی هستند که در نواحی اقیانوس هند و اقیانوس آرام یافت می‌شوند از جمله: باراکودا، خرچنگ قرمز صخره‌های آبی که پاهای عقب آن ناقص است، کرمهای پالول و حلزون‌های مرواریدی.
  • صخره‌های مرجانی جزیره مالدیو: مجمع‌الجزایر مالدیو در طول اقیانوس هند و در کناره جنوب غربی دماغه هندوستان به طول ۸۶۷ کیلومتر کشیده شده‌اند. این مجمع‌الجزایر تقریباً شامل ۲۰۰۰ جزیره مرجانی کوچک است، که تنها ۹ تای آنها، بزرگ‌تر از ۲ کیلومتر مربع هستند. صخره‌های مرجانی مالدیو، سرشار از زندگی جانوری هستند.
  • صخره‌های مرجانی دریای سرخ: دریای سرخ که اقیانوسی نسبتاً جوان محسوب می‌شود حدود ۵ میلیون سال پیش شکل گرفت. این دریا شامل یکی از طویل‌ترین صخره‌های آبی حاشیه‌ای در دنیا است که طول آن بیش از ۴۵۰۰ کیلومتر۲۸۰۰ مایل است. این صخره‌های آبی، بر روی لبه باریکی قرار دارند که در طول دریای سرخ امتداد دارند و از سمتی که رو به دریا است به اعماق آبها فرورفته‌اند. جانورانی که در این ناحیه یافت می‌شوند بسیار شبیه آنهایی هستند که در صخره‌های آبی هندوستان و اقیانوس آرام یافت شده‌اند.
  • صخره‌های مرجانی کارائیب: گرچه بسیاری از جزیره‌های کارائیب توسط صخره‌های آبی حاشیه‌ای در بر گرفته شده‌اند اما حاشیه ساحلی آمریکای جنوبی و مرکزی عموماً فاقد گسترش صخره‌های آبی هستند. زیرا صخره‌های آبی در مکانهایی که آب شیرین رودخانه به دریا می‌ریزد نمی‌توانند تشکیل شوند. رشته صخره‌های آبی با طول ۴۷۴ کیلومتر طویل‌ترین و غنی‌ترین صخره‌های آبی در اقیانوس اطلس هستند.

فهرست آبسنگهای مرجانی[ویرایش]

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. «آب‌سنگ نواری» [اقیانوس‌شناسی] هم‌ارزِ «ribbon reef»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی و زیر نظر غلامعلی حدادعادل، «فارسی»، در دفتر سیزدهم، فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان، تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی (ذیل سرواژهٔ آب‌سنگ نواری) 
  2. سازمان ملل: خطر تغییر آب و هوا شدید، فراگیر و غیرقابل برگشت است، بی‌بی‌سی فارسی
  • مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، «Coral reef»، ویکی‌پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد (بازیابی در ۱۴ ژوئن ۲۰۰۷).

پیوند به بیرون[ویرایش]