تغذیه مصنوعی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
پرش به: ناوبری، جستجو

به مجموعه عملیاتی که در جهت افزایش آب ورودی (جریان ورودی) به آبخوان (سطح آب زیرزمینی) انجام می‌شود، تغذیه می‌گویند. در بیلان (Artificial Recharge) مصنوعی آبهای زیرزمینی عمل تغذیه بصورت طبیعی انجام می‌شود، لیکن در شرایطی نیاز به تغذیه بیشتر سفره می‌باشد و این عمل با کمک در تغذیه بیشتر از طرق خاص صورت می‌پذیرد.عنوان پیوند بیشترین مصرف آب در ایران از طریق برداشت از منابع آب زیرزمینی می‌باشد. با استناد به آخرین آمار مربوط به سال آبی ۸۷ ـ ۸۶، میزان برداشت از منابع آب زیرزمینی از طریق چاه و قنات در کل کشور بالغ بر ۳/۵۶ میلیارد متر مکعب در سال است که قسمت اعظم آن در بخش کشاورزی، آن هم با بازده پایین به مصرف می‌رسد. متأسفانه برداشت غیر اصولی و بیش از حد مجاز از منابع آب زیرزمینی به همراه حفر چاه‌های غیرمجاز در دشت‌های کشور در دهه‌های گذشته موجب افت شدید کمی و کیفی در این منابع شده است که پیامدهای سوء آن به صورت تخریب کیفی آب زیرزمینی، نشست سطح زمین، افزایش هزینه پمپاژ و گاهی کاهش جریان آب رودخانه‌ها با توجه به تعاملات هیدرولیکی بین آب زیرزمینی و سطحی نمایان شده است. این امر باعث شده است کسری مخزن (بیلان منفی) در آبخوان‌های کشور به بیش از ۶ میلیارد مترمکعب در سال برسد. چنین بهره‌برداری بی‌ضابطه‌ای از منابع آب زیرزمینی صدمات و تغییرات جبران‌ناپذیری را به محیط‌زیست وارد کرده است و ادامه این روند یعنی بهره‌برداری بی‌رویه می‌تواند نگرانکننده باشد.عنوان پیوند تغذیه مصنوعی و طرح‌های تعادل بخشی در جهت تعادل رسیدن آب در سفره‌های زیر زمینی به اجرا در می‌آید.عنوان پیوند

محاسن نسبی آبهای زیرزمینی[ویرایش]

  • ۱- یک مخزن طبیعی محسوب می‌شوند و نیاز به سرمایه‌گذاری ندارند.
  • ۲- گستره عظیم وتقریباً نامحدودی دارند و ظرفیت ذخیره بسیار بالایی دارند.
  • ۳- هزینه‌های تملک و اشغال سطح زمین ندارند.
  • ۴- تبخیر در آنها انجام نمی‌گیرد یا بسیار کم است.
  • ۵- نسبت به نوسانات سالانه و فصلی آسیب پذیری کمتری دارند و منابع مطمئن تری نسبت به آبهای سطحی محسوب می‌شوند.
  • ۶- فرایند پالایش درآن انجام شده و آسیب پذیری کمتری نسبت به آلودگی دارند.
  • ۷- پدیده ذخیره آب از سالهای پر آب به کم آب در آنها میسر است و اضافه برداشت از ذخیره ایستاتیک امکان‌پذیر است.
  • ۸- در سالهای خشک امکان بهره‌گیری از آن به جای منابع آبهای سطحی فراهم است.

آسیب پذیری، حساسیت و نقاط ضعف آبهای زیرزمینی[ویرایش]

  • ۱- برداشت آب عمدتاً از طریق پمپاژ (نیازمندی به انرژی) انجام می‌پذیرد.
  • ۲- مدلسازی در آن پیچیده است و کالیبراسیون آن سخت است.
  • ۳- از نظرها دور است و تصور درست عمومی در آن وجود ندارد.
  • ۴- نوسانات سطح آب باعث مشکلات زمین‌شناسی از جمله نشست زمین می‌شود.
  • ۵- حرکت جریان درون آن کند است.
  • ۶- امکان برداشت غیر مجاز در آن فراهم تر است (حفاظت از منابع مشکل تر است).

علل گرایش به سمت تغذیه مصنوعی[ویرایش]

  • ۱- توسعه شهرنشینی و گسترش شهرها بسمت سازندهای نفوذپذیر و مخروطهای افکنه و کاهش تغذیه دشتها از طریق نفوذ سیلاب.
  • ۲- برداشت و ذخیره سطحی آبهای سطحی و جلوگیری از نفوذ آن.
  • ۳- پوشش انهار سنتی و کاهش تغذیه
  • ۴- تغییر الگوی آبیاری و روشهای آبیاری تحت فشار و بارانی
  • ۵- نشت زمین و متراکم شدن آن
  • ۶- افزایش نیاز آبی و کمبود آب و هجوم به سمت استفاده از منابع آبهای زیرزمینی و نتیجتاً اضافه برداشت از آن.
  • ۷- هجوم جبهه شور و آلوده شدن آبخوان شیرین.

خلاصه اهداف یک طرح تغذیه مصنوعی[ویرایش]

  • ۱- کنترل و مهار سیلابها و ذخیره مقدار مازاد آن
  • ۲- به تعادل رسانیدن وضعیت آبخوانها در دشتهای با بیلان منفی
  • ۳- مقابله با پدیده هجوم آبهای شور
  • ۴- حذف آلودگی-های میکروبی و باکتریولوژیک در اثر حرکت در محیطهای متخلخل
  • ۵- جلوگیری از پدیده نشت زمین
  • ۶- استفاده از پتانسیل مخزن زیرزمینی جهت ذخیره آب مازاد در فصل غیر زراعی
  • ۷- حفظ انرژی گرمایی زمین (ژئوترمال)

منابع[ویرایش]

  1. جزوه آموزشی http://www.nayabprojects.com/جزوه-تغذیه-مصنوعی-آبهای-زیر-زمینی.html%7B%7B
  2. http://www.koantom.blogfa.com/post-184.aspx%7B%7B
  3. http://hormozgannews.com/Pages/News-544.aspx