بند قیصر

بند قیصر
میراث جهانی یونسکو
بند قیصر
اطلاعات اثر
مکان	ایران
نوع	پل
معیار ثبت	(i)(ii)(v)
شمارهٔ ثبت	1315
منطقه	استان خوزستان شهرستان شوشتر
تاریخچه
تاریخچهٔ ثبت	۲۰۰۹ (طی نشست سی‌وسومین)
اطلاعات ثبت ملی
شماره ثبت ملی	۷۸
تاریخ ثبت ملی	۱۵ دی ۱۳۱۰
دیرینگی	ساسانیان
نام اظهارشده در فهرست میراث جهانی یونسکو † منطقهٔ بر پایهٔ دسته‌بندی یونسکو

بند قیصر یا پل شادروان شوشتر این پل بند مربوط به دوران ساسانی است. پل شادروان شوشتر قدیمی‌ترین پل جهان می‌باشد که دارای ۴۴ دهنه بوده و حدود ۵۰ درصد آن بازسازی شده است. به موجب روایات شرقی شاپور یکم شاهنشاه ساسانی پس از اسارت والریانوس امپراتور روم او را مجبور کرد که در ساختمان سد نزدیک به شوشتر کار کند. این سد ۱۵۰۰ قدم طول داشت و هنوز هم برای برگرداندن آب کارون به مزارع بکار می‌رود. احتمال قوی می‌رود که شاهنشاه ایران اسیران رومی را در ناحیهٔ گندی شاپور و شوشتر مستقر کرده باشد. ایرانیان مهارت رومیان را در فنون بسیار اهمیت می‌دادند و بلاشک هم سد و پل بزرگ شوشتر عمل مهندسین رومی است. این پل-بند به همراه ۱۵ اثر تاریخی آبی دیگر شوشتر بصورت یکجا در نشست سالانه کمیته میراث جهانی یونسکو در ۲۶ ژوئن ۲۰۰۹ (۵ تیرماه ۱۳۸۸) در شهر سویل اسپانیا، با احراز معیارهای ۱، ۲ و ۵ با عنوان نظام آبی تاریخی شوشتر به عنوان دهمین اثر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو با شماره ۱۳۱۵ به ثبت رسید.

نقاشی بند قیصر (شادُروان) در دهه ۱۸۸۰ میلادی

پل بند شادروان دارای ۴۴ دهانه بوده که در حال حاضر تعداد ۳۷ دهانه آن موجوداست. ظاهراً این پل در طول تاریخ چند بار به عمد تخریب شده‌است. فردوسی در شاهنامه خود ابیاتی را در وصف ساخت پل شادروان آورده‌است.

همی برد هر سو برانوش را		بدو داشتی در سخن گوش را
یکی رود بد پهن در شوشتر		که ماهی نکردی برو بر گذر
برانوش را گفت گر هندسی		پلی ساز آنجا چنان چون رسی
که ما بازگردیم و آن پل به جای		بماند به دانایی رهنمای
به رش کرده بالای این پل هزار		بخواهی ز گنج آنچه آید به کار
تو از دانشی فیلسوفان روم		فراز آر چندی بران مرز و بوم
چو این پل برآید سوی خان خویش		برو تازیان باش مهمان خویش
ابا شادمانی و با ایمنی		ز بد دور وز دست اهریمنی
به تدبیر آن پل باستاد مرد		فراز آوریدش بران کارکرد
بپردخت شاپور گنجی بران		که زان باشد آسانی مردمان
چو شد شه برانوش کرد آن تمام		پلی کرد بالا هزارانش گام
چو شد پل تمام او ز ششتر برفت		سوی خان خود روی بنهاد تفت

جستارهای وابسته

• نبرد ادسا
• فهرست پلهای رومی
• فهرست سدها و مخازن آب رومی
• رومی‌ها در ایران

منابع

• زرین کوب، عبدالحسین. تاریخ مردم ایران. تهران: انتشارات امیر کبیر، ۱۳۶۴
• کریستین سن، آرتور. ایران در زمان ساسانیان، ترجمهٔ رشید یاسمی. چاپ پنجم. تهران: انتشارات امیرکبیر ۱۳۶۷
• شاهنامه فردوسی، نسخه مسکو، جلد هفتم