شهرستان ابهر

شهرستان ابهر
اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	زنجان
مرکز	ابهر
سال شهرستان شدن	۱۳۴۸
مردم
جمعیت	۱۶۹٫۱۷۶ نفر (۱۳۹۰)
مذهب	شیعه
شهرها
ابهر، هیدج، صائین‌قلعه
تعداد بخش‌ها
مرکزی

شهرستان ابهر، شهرستانی است در استان زنجان. جمعیت این شهرستان بر طبق سرشماری سال ۱۳۹۰، برابر با ۱۶۹٫۱۷۶ نفر بوده است. اما با تبدیل شدن بخش سلطانیه به شهرستان سلطانیه جمعیت شهرستان ابهر ۳۰ هزار نفر کم شد. شهر ابهر مرکز این شهرستان است.

تاریخچه

ابهر شهرخانه‌های سفید شهری میان قزوین و زنجان و همدان و رشت و در ۶ کیلومتری شرق شهر خرم دره از نواحی جبل و اهلَ محَل ّآنرا «اَوهر» گویند؛ و یاقوت گوید: بعض ایرانیان بمن گفتند که ابهر مرکّبست از آب و هر بمعنی آسیا. ومیان ابهر و زنجان پانزده فرسنگ و میان آن و قزوین دوازده فرسنگ است و عدهٔ بسیاری از علما و فقهای مالکیه منسوب بدان شهرند و آنان بر رأی مالک بن انس بودند و از آنان است: ابوبکر محمدبن عبداﷲبن محمدبن صالح بن عمربن حفص بن عمربن مصعب بن الزبیر مالکی فقیه که از ابن عروبهٔ حرانی و محمدبن عمر باغندی و محمدبن حسین اشنانی و عبداﷲبن زیدان کوفی و ابوبکربن ابی داودو دیگران روایت کند و او را تصانیفی است در مذهب مالک و مقدم اصحاب مالک است بزمان خویش؛ و هم یاقوت گوید: فتح ابهر در سال ۲۴ از هجرت به ایام عثمان بن عفان بود و در این وقت مغیرةبن شعبه والی کوفه بود و جریربن عبداﷲ بجلی حکومت همدان داشت و برأبن عازب ولایت ری داشت عثمان جیشی بمدد براء فرستاد و او بغزاء ابهر شد و حنظلةبن زید الخیل با او بود و او در پشت حصار منیع ابهر لشکرگاه کرد و گویند که این حصن را شاپور ذوالاکتاف کرده است چون براء بدانجا فرود آمد مردم حصار با وی بجنگ برخاستند و جنگ چندین روز بکشید سپس امان خواستند و براء آنان را به آن شروط که حذیقةبن الیمان به اهل نهاوند امان داده بود زنهار داد.

در نزهةالقلوب آمده است: در آنجا قلعه‌ای گلین است که دارای بن دارای کیانی ساخته و بر آن قلعه قلعه‌ای دیگربهاءالدین حیدر از نسل اتابک نوشتکین شیرگیر سلجوقی ساخت و به حیدریه موسوم گردید و باروی آن شهر ۵۵۰۰ گام است هوایش سرد است و آبش از رودخانه‌ای که بنام همان شهر موسوم است و از حدود سلطانیه برمی‌خیزد و در ولایت قزوین می‌ریزد و میوهٔ آنجا بسیار است و از میوه‌های آن امرود، سختیان؟ و آلوی ابوعلی نیکوست مردم آنجا متملق، سفیدچهر و شافعی مذهب اند و بر ظاهر آن مزار شیخ ابوبکر طاهران ابهری است ولایتش بیست و پنج پاره دیه است حقوق دیوانی شهرهاء ولایتش یک تومان و چهارهزار دینار است؛ و صاحب مرآت البلدان گوید: ابهر در شصت هزارزرعی غربی قزوین و چهل هزار ذرعی شرقی سلطانیه واقعاست و در ربع فرسنگی شهر قلعهٔ خرابه‌ای است موسوم به دارا و در بعض کتب نوشته‌اند خانه‌های ابهر از خانه‌های اغلب شهرها بهتر ساخته شده. باغات باصفا بسیار دارد ابهررود از وسط شهر عبور می‌کند از آثار قدیم مسجدی در ابهر باقی است. عرض شمالی ۳۶ درجه و ۲۰ دقیقه وطول شرقی ۴۵ درجه و ۴۲ دقیقه.

شهرها و بخش‌ها

• بخش مرکزی شهرستان ابهر
  • دهستان ابهررود
  • دهستان حومه (ابهر)
  • دهستان درسجین
  • دهستان دولت‌آباد
  • دهستان صائین قلعه

شهرها: ابهر

مسجد جامع ابهر

مسجد جامع ابهر [ م ِ ع ِ اَ هََ ] (اِخ) مسجد جامع ابهر. مؤلف مرآت البلدان آرد: این مسجد در سنهٔ ۸۸۸ هَ.ق. ساخته شده است، و دو در دارد: یکی طرف مشرق و دیگری طرف مغرب. صحن آن هشت ذرع، عرض و دوازده ذرع طول دارد و حوض عمیقی دارد که مخروبه است. مقصوره و ایوان سمت جنوب مسجد واقع و دو منار کاشی در دو گوشهٔ ایوان ساخته شده و دوشبستان آن در سمت مشرق و مغرب ایوان واقع شده است. تاریخ بنا و بانی اولی مسجد در سنگ مرمری نوشته شده ولی نام بانی و تاریخ بنا محو شده است. گویند یکی از امراء صفویه آن را تعمیر کرده و عبداﷲ میرزا پسر فتحعلی شاه نیز آن را تعمیر کرده است. این مسجد دو محلهٔ ابهر را از هم جدا می‌کند و خود آن در محلهٔ قدیم در مشرق قصبه واقع شده است. (از مرآت البلدان ج ۴ ص ۹۶).

نشریات ابهر

اولین نشریه شهرستان ابهر بعد از هفته نامه ابهررود به مدیرمسئولی افشاری راد پس از حدوداً ۶۰ سال روزنامه ندای ابهر می‌باشد که پس از اخذ مجوز در بهمن ۱۳۸۰ به صاحب امتیازی و مدیرمسئولی حاج شعبان ربی جانباز و آزاده سرافراز آغاز به کار کرد در این بین هفته نامه‌هایی مانند ابرچای، افق ابهر، رویدادهای شهر و دوهفته نامه‌هایی همچون میعاد ابهر و ابهررود نیز فعالیت داشته و دارند.