شهرستان بیجار
| شهرستان بیجار | |
|---|---|
| اطلاعات کلی | |
| کشور | ایران  |
| استان | کردستان |
 شهرستان بیجار
|
|
| مردم |
|
| جمعیت | ۹۳٬۷۱۴ نفر[۱] |
| مذهب | شیعه و سنی |
| جغرافیای طبیعی |
|
| مساحت | ۵۳۵۰ کیلومترمربع |
| آب‌وهوا |
|
| میانگین دمای سالانه | ۱۰٫۹ سانتی گراد |
| بارش سالانه | ۳۲۶ میلیمتر |
| روزهای یخبندان سالانه | ۱۰۷ |
| داده‌های دیگر |
|
| پیش‌شماره تلفنی | ۰۸۷ |
| شهرها | |
| بیجار بابارشانی یاسوکند پیرتاج توپ‌آغاج |
|
| تعداد بخش‌ها | |
| مرکزی چنگ الماس کرانی |
|
مختصات: ۳۵°۵۲′ شمالی ۴۷°۳۱′ شرقی / ۳۵.۸۷° شمالی ۴۷.۵۲° شرقی شهرستان بیجار (به کردی: Bîcar)، یکی از شهرستانهای استان کردستان است، که در شرق این استان واقع شده است. مرکز این شهرستان شهر بیجار است. شهر بیجار در گذشته مرکز ولایت گروس بوده است. شهرستان بیجار با مساحت ۵۳۵۰ کیلومترمربع بزرگترین شهرستان استان کردستان می‌باشد. شهرستان بیجار از غرب با شهرستانهای دیواندره و سنندج، از جنوب با شهرستان قروه، از شمال شرقی با استان زنجان، از شمال غربی با استان آذربایجان غربی و از شرق با استان همدان همسایه است. بیجار منطقه‌ای کوهستانی است با آب و هوایی سرد و خشک. اکثریت مردم شهرستان بیجار به زبان کردی کلهری با لهجهٔ گروسی (به کردی: گه‌ڕووسی) سخن می‌گویند؛ عده ای به لهجه سورانی و همچنین درصد کمی از مردم شهرستان در شمال شرقی این شهرستان به زبان ترکی تکلم می‌کنند، که قادرند به زبان کردی نیز صحبت کنند.[۲][۳] جمعیت این شهرستان طبق سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۰، برابر با ۹۳٬۷۱۴ نفر بوده‌است.[۱] اهالی این شهرستان پیرو مذهب اسلام (تشیع و تسنن) هستند.
محتویات
تقسیمات کشوری شهرستان بیجار[ویرایش]
جغرافیای طبیعی و انسانی[ویرایش]
بیجار منطقه‌ای است کوهستانی در امتداد سلسله جبال غربی ایران و یک سوم اراضی آن تقریباً کوهستانی است. نوع زمین و ساختمان آن مرکب از سنگ‌هایی رسوبی مخصوصاً ترکیبات رسی و آهکی و شنی مخلوط می‌باشد که مروبط به دگرگونی‌های دوران سوم زمین‌شناسی است.
این شهر در طول ۴۷ درجه و ۳۶ دقیقه شرقی گرینویچ و عرض شمالی ۳۵ دجه و ۵۲ دقیقه استوا واقع شده است. ارتفاع بیجار از سطح دریا ۱٬۹۴۰ متر می‌باشد، شهر بیجار ۷۷۰ متر از تهران و ۴۲۵ متر از سنندج بلندتر است . بیجار دارای آب و هوای سرد و خشک است.
موقعیت جغرافیایی[ویرایش]
 |
استان زنجان | استان زنجان | استان آذربایجان غربی | |
| استان همدان |  |
سنندج دیواندره | ||
 بیجار  |
||||
 |
||||
| قروه |
کوههای بیجار[ویرایش]
بیجار منطقه‌ای است کوهستانی در امتداد سلسله جبال غربی ایران و یک سوم اراضی آن تقریبا کوهستانی است. نوع زمین و ساختمان آن مرکب از سنگ‌هایی رسوبی مخصوصا ترکیبات رسی و آهکی و شنی مخلوط می‌باشد که مروبط به دگرگونی‌های دوران سوم زمین‌شناسی است.
کوههای شمالی بیجار بیشتر خاکی است واز شمال غرب به جنوب شرق کشیده شده‌اند و خط الراس آن حد طبیعی بین شهرستان بیجار با شهرستانهای تکاب و ماه‌نشان می‌باشد. بلندترین قلل این رشته کوهها عبارتنداز امامزاده ایوب انصار، زرنیخ، و شاه نشین.
کوههای جنوب بیجار خط الراس آنها حد طبیعی بین شهرستان بیجار و شهرستان قروه می‌باشد؛ و بلند ترین قله آن زیره با ارتفاع ۲۶۴۲ متر است.
کوههای مرکزی بیجار تقریبا موازی با کوههای شمالی کشیده شده است و از نزدیکی شهر بیجار و پیرتاج گذشته وبه کوههای فرقان متصل می‌گردد. بلندترین قلل آن شامل سرقیصه، نقاره کوب، پنجه علی، تماشا، حمزه عرب و چنگ الماس می‌شود.
| کوههای منطقه بیجار |
|---|
|
شاه نشین| چنگ الماس | زرنیخ | حمزه عرب | شاها | چهل تن | چنگیز قلعه | چهل تن | سنگ پا |پنجه علی | زاغه | نسار | سر قیصه| نقاره کوب | بادامستان | |
منطقه حفاظت‌شده بیجار[ویرایش]
منطقه حفاظت‌شده بیجار در استان کردستان و در موقعیت N۳۶۰۰ تا N۳۶۱۲ عرض شمالی و E۴۷۲۵ تا E۴۷۵۳ طول شرقی واقع شده است. مساحت آن ۳۱۶۱۲ هکتار می‌باشد.[۵] این منطقه مهمترین زیستگاه طبیعی استان است که با وسعتی معادل ۲۳۰۰۰ هکتار در شمال شرقی استان قرار گرفته است این منطقه از شمال به روستای حسن چاروق، حسن‌آباد یاسوکند و رودخانه قمچقای، از غرب به جاده آسفالته در دامنه‌های غربی کوه سلیم و از طرف جنوب به جاده کمر زرد و امتداد رودخانه قزل‌اوزن و از طرف مشرق به جاده قدیمی زنجان محدود می‌گردد. این منطقه به دلیل قرار گرفتن در میان سلسله ارتفاعات و تحت تأثیر جریانهای رطوبتی، از ریزش‌های جوی نسبتاً کافی برخوردار بوده و تعداد زیادی چشمه دائمی و فصلی در آن دیده می‌شود و از لحاظ حیات وحش غنی بوده و توده‌های مختلف پستانداران و پرندگان، خزندگان، و انواع ماهی در این منطقه وجود دارد که از آن جمله می‌توان به قوچ و میش ارمنی، آهو، خرس قهوه‌ای، گراز، گربه وحشی، خرگوش و انواع پرندگان مانند حواصیل خاکستری، کبک، چکاوک و جانداران آبی مانند سگ آبی، عروس ماهی، سیاه ماهی و سس ماهی اشاره نمود.[۶]
رودخانه‌ها و منابع آب شهرستان بیجار[ویرایش]
| نام رودخانه | محل سرچشمه | محل ریزشگاه |
|---|---|---|
| قمچقا | کوههای چیچکلو | رودخانه قزل اوزن |
| قزل اوزن | کوههای سارال و چهل‌چشمه | دریای خزر |
| رودخانه کولازان | کوههای سراب شهرک | رودخانه قزل اوزن |
| اوزن دره | کوههای سلطان‌آباد و شیرکش علیا | رودخانه تلوار |
| چم | کوههای مبارک بالا و صیدان | به رودخانه شور ملحق شده و نهایتاً به تلوار می‌ریزد. |
سد گلبلاغ[ویرایش]
سد خاکی گلبلاغ در ۱۵ کیلومتری محور بیجار - قروه بر روی رودخانه اوزن دره احداث شده که با حجم مخزن ۸ میلیون متر مکعبی ظرفیت آبیاری حداقل ۸۰۰ هکتار از اراضی پایاب سد را دارد.
سد گلبلاغ از حیث منابع آبی غنی بوده و در حال حاضر از زیر کشت بردن محصولاتی مختلفی نظیر گندم و جو و بالاخص سیب زمینی از آب این سد استفاده می‌شود. پرورش انواع ماهی نیز در این سد صورت می‌گیرد. پرورش ماهی قزل آلا از درصد بالایی در این سد برخوردار است.
مشخصات فنی سد:
- نوع سد: خاکی – مخزنی – با هسته رسی
- طول تاج: ۶۸۸ متر
- ارتفاع از پی: ۲۶ متر
- حجم مفید مخزن: ۵/۷ میلیون متر مکعب
- سطح زیر کشت: ۸۰۰ هکتار[۷]
آب وهوا[ویرایش]
این منطقه دارای آب و هوایی نیمه خشک است. به علت ارتفاع زیاد منطقه نسبت به سایر مناطق استان، اختلاف درجه حرارت سردترین روز سال با گرم ترین روز سال به ۷۹ درجه سانتی گراد می‌رسد. حداقل دما در منطقه مربوط به بهمن ماه با ۳۸ درجه سانتی گراد زیر صفر و حداکثر آن مربوط به ماه‌های تیر و مرداد با ۴۱ درجه سانتی گراد بالای صفر بوده است. متوسط بارش سالیانه منطقه ۹/۴۳۹ میلیمتر است. طول مدت ماه‌های خشک منطقه به ۴ ماه می‌رسد و تعداد روزهای یخبندان منطقه ۱۰۷ روز می‌باشد.
مردم‌شناسی[ویرایش]
جمعیت[ویرایش]
طبق سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۰: جمعیت شهرستان بیجار برابر با ۹۳٬۷۱۴ نفر، ۴۶۶۱۳ مرد و ۴۷۱۰۱ نفر زن می‌باشد که ۲۶۱۲۷ خانوار را شامل می‌شود جمعیت نقاط شهری: ۵۲٬۲۸۳ نفر، ۲۶۰۲۳ مرد و ۲۶۲۶۰ زن، ۱۴۹۷۰ خانوار می‌باشد. جمعیت نقاط روستایی: ۴۱۴۳۱ نفر، ۲۰۵۹۰ مرد و ۲۰۸۴۱ زن، ۱۱۱۵۷ خانوار می‌باشد. آمار مهاجرت مردم این شهر بسیار بالاست، دلایل عمده‌ای همچون بیکاری و کمبود امکانات مسبب این امر هستند.
زبان[ویرایش]
اکثریت مردم شهرستان بیجار به زبان ترکی و کردی سورانی با لهجهٔ گروسی (به کردی: گه‌ڕووسی) سخن می‌گویند،[۵] بخش زیادی از ترک زبانان بیجار اکثرا به زبان کردی هم مسلط هستن اما هنگام صحبت کردن با لهجه ای خاص کردی حرف میزنن که به لهجه گروسی معروف است.همچنین در منطقه بیجار گروس کردی کلهری با لهجهٔ گروسی (به کردی: گه‌ڕووسی) نیز تکلم می‌کنند.[۸]
لهجه رایج کردی در استان کردستان لهجه اردلانی نام دارد که در سنندج و شهرهای اطراف رایج است اما مکریانی لهجه‌ای است که در شهرستانهای پیرانشهر و مهاباد (مکریان) رایج است.
دین و مذهب[ویرایش]
مردم این شهر اکثرا شیعه هستند.
در چند دهه گذشته یهودیان نیز در شهر زندگی می‌کردند که مهاجرت کرده‌اند.
آیین‌های سنتی[ویرایش]
- دیدن روباه را به فال نیک می‌گرفتند
- پشت سر مسافر آب می‌پاشند
- برگزاری باشکوه مراسم چهارشنبه سوری
- مردم منطقه مراسم عید باستانی و ملی نوروز را هم باشکوه برگزار می‌کنند.
- یکی از مراسم نوروز شال گردش نام دارد که رسمی پرطرفدار است. دراین رسم جوانان به پشت بام‌ها رفته و با آویختن شال گردن خود یا پارچه‌ای دراز از صاحب خانه عیدی طلب می‌کنند. صاحبخانه نیز آجیل، شیرینی، تخم مرغ پخته، پول و شکلات را داخل شال گره زده و با گفتن این عبارت «خدا مرادت را بدهد» شال را رها می‌کند.[نیازمند منبع]
- در شب یلدا برای نو عروس‌ها عیدی می‌برند.
غذاها و خوراک‌های محلی[ویرایش]
- ترشی هفت بیجار
- خوراک گوشت برَخیله
- آش تُرش
- رب انگور
- حلوای پُرشِکَه و گژنیز
- خورش گیلاخه
- خورش کنگر
- خورش خَلال با گوشت چرخ شده
- کوکوسبزی با نوعی تره (ترگ خانه گان)،(ترهٔ خان‌ها)
- قیماغ
- شَلَم (آش شلغم)
- خوراک غازیاغی (نوعی تَره)
- آشدو (آش دوغ)
- آش پُرشکَه
- کالویج (کله جوش)
- سوپ غازیاغی (قازیاغَه)
- حلوا سوهانی
- بِرساق یا ایردک ونزیک (نان روغنی)[۹]
بازی‌های محلی بیجار[ویرایش]
- توپان قار
- زوران
- قاپان
- قاچان یا قمچان
- گشتیلان
افراد سرشناس بیجار گروس[ویرایش]
- فاضل‌خان گروسی (شاعر و نویسنده دربار فتحعلی شاه)
- امیرنظام گروسی (سیاستمدار، وزیر، دیپلمات، ادیب و خوشنویس دوره قاجار)
- آیت الله فاضل گروسی (عالم ربانی و فرزانه)
- زبیده خانم امینه اقدس (از همسران ناصرالدین شاه قاجار
- میرزا محمدخان گروسی (مقرب ناصرالدین شاه و پدر غلامعلی‌خان عزیزالسلطان)
- ملیجک (عزیز السلطان، سردار محترم)
- امیرمعزز گروسی (از حکام منطقه گروس)
- علی‌رضا خان گروسی (از حکام منطقه گروس)
- غلامعلی بایندر (فرمانده کل نیروی دریایی ارتش شاهنشاهی ایران در جنگ جهانی دوم)
- یدالله بایندر (ناوسروان نیروی دریایی ارتش شاهنشاهی ایران)
- علی‌اصغر امیرانی (روزنامه‌نگار و بنیان‌گذار، مدیر و نویسنده مجله خواندنیها)
- فرح کریمی (سیاستمدار ایرانی-هلندی عضو حزب سبزهای چپ، مدیر آکسفام نویب، نماینده پارلمان هلند، مشاور ارشد برنامه عمران ملل متحد در پروژهSEAL)
- کامران نجات اللهی (استاد دانشگاه، مبارز، اولین شهیددانشگاهی کشور)
- نصرالله بنی صدر (پدر ابوالحسن بنی صدر اولین رئیس جمهور ایران)
- عبدالله رمضان زاده (عضو شورای مرکزی جبهه مشارکت ایران، استاد دانشگاه تهران، سخنگوی دولت خاتمی، استاندار کردستان)
- محمدعلی کوشا (استاد حوزه و دانشگاه، قرآن‌پژوه، عضو مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم)
- احسان هوشمند (فعال ملی مذهبی، پژوهشگر)
- عباس کوشا (فعال سیاسی، پژوهشگر، عضو شورای مرکزی جبهه مشارکت ایران اسلامی)
- علی‌اصغر قهرمانی مقبل (استادیار دانشگاه و پژوهشگر ادبیات)
- صمدعلی لکی‌زاده (دیپلمات و سفیر سابق ایران در لهستان)
- فرهاد اصلانی (بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون)
- سعید آقاخانی (نویسنده، کارگردان و بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون)
- احمد رمضان‌زاده (نویسنده و کارگردان سینما و تلویزیون)
- بیت‌الله عباس‌پور (قهرمان بدن‌سازی ایران و جهان)
- محمود شهریاری (مجری برنامه‌های تلویزیونی)
- محمود دینی (بازیگرسینما و تلویزیون)
- اسحاق سبحانی (فوتبالیست)
- محمد نصرتی (فوتبالیست)
- شهره قمر (بازیگر سینما)
-
ناصرالدین‌شاه و ملیجک در شکارگاه.
-
آیت‌الله نصرالله بنی صدر
صنایع[ویرایش]
کارخانه‌ها و معادن بیجار[ویرایش]
- شرکت سیمان کردستان (بیجار)
- شرکت گچ کردستان
- شرکت گچ شور سو
- معدن آهن شهرک
- معدن آهک قمشلو
- معدن گچ قره بگ
- معدن نمک میدان
- معدن مرمر گراچقا، باشوکی، نوبهار، قشلاق لو
- معدن سنگ تراورتن حسین‌آباد کمر زرد
- کارخانه آسفالت[۱۰]
شرکت سیمان کردستان (بیجار)[ویرایش]
بزرگترین واحد صنعتی استان کردستان در شمال غربی شهر بیجار واقع شده است. در سال ۱۳۶۸ مقدمات اجرای کارخانه سیمان کردستان شکل گرفت و در سال ۱۳۶۹ عملاً مقدمات اجرایی فراهم گردید و کارخانه سیمان کردستان در سال ۱۳۷۵ به‌بهره‌برداری رسید و در حال حاضر با ظرفیت تولید ۳۲۰۰ تن کلینکر در روز به فعالیت خود ادامه می‌دهد.
موقعیت جغرافیایی و مشخصات کلی کارخانه:
- محل استقرار کارخانه: کیلومتر ۵ شمال غربی بیجار
- ظرفیت اسمی کارخانه: ۳۲۰۰ تن کلینکر در روز
- ارتفاع از سطح دریا: ۲۰۱۷ متر
- متوسط حداقل و حداکثر دما: حداکثر Cْ ۳۷+ و حداقل Cْ ۲۴-
- سرعت و جهت باد غالب: ۳۲ متر در ثانیه
- میزان بارندگی سالیانه: ۶۱۹ میلیمتر
- شدت احتمالی زلزله: ۹۸ درجة مرکالی
انواع محصولات شرکت سیمان کردستان
- سیمان تیپ I – کلاس ۳۲۵
- سیمان تیپ I – کلاس ۴۲۵
- سیمان تیپ I – کلاس ۵۲۵
- سیمان تیپ II
- سیمان پرتلند پوزولانی
- سیمان پرتلند پوزولانی ویژه
- سیمان پرتلند سرباره‌ای[۱۱]
سیلو و انبارهای گندم[ویرایش]
شهرستان بیجار به دلیل تولید فراوان گندم به انبار غله باختر معروف است. سیلو و انبارهای گندم شهر بیجار علاوه بر ذخیره محصولات شهرستان بیجار محل ذخیره گندم دیگر نقاط استان نیز می‌باشد.[۱۲]
صنایع دستی[ویرایش]
.jpg)
قالی، قالیچه، گلیم، جاجیم و ... از برجسته ترین صنایع دستی منطقه بیجار محسوب می‌شوند.
قالی بیجار[ویرایش]
بیجار بعنوان یکی از متقدمین صنعت فرش بافی در ایران به حساب می‌آید، مناطق قالی بافی در گذشته و حال شامل شهر بیجار و روستاهای اطرافش است.[۱۳] تعداد زیادی از قالیهای قدیمی کردستان که هم‌اینک در موزه‌های بزرگ فرش در داخل و خارج کشور نگهداری می‌گردند از قالیهای بافت بیجار هستند. قالیبافی در این شهر دارای سابقه دیرینه‌ای است و قدمت بافت قالیهای تاریخ دار بیجار (موجود در خارج از کشور) به سال ۱۲۶۶ (ه. ق) باز می‌گردد. ویژگی شاخص قالی بیجار، ساختار متراکم این قالی هاست. بافت آنها به گونه‌ایست که نمی‌توان آنها را تا کرد. در مراحل اولیه تجارت فرش، این گونه فرش‌ها را «لول» می‌نامیدند. این کلمه بیانگر استحکام بیش از حد فرشهای بیجار است. برای تولید این فرش که مانند تخته محکم است، یک پود بسیار ضخیم را علاوه بر یکی دو پود نازک، وارد بافت فرش می‌کنند. این عمل به صورت متناوب در تار و پود فرش تکرار می‌شود. با کوبیده شدن گره‌ای فرش توسط شانه آهنی، بافت فرش بسیار محکم‌تر می‌شود. نقش فرشهای این منطقه بیشتر شامل طرحهای منظم است و به نسبت نوع روستایی آن، دارای خطوط ملایم‌تر و نقش مایه‌هایی طبیعی‌تری است. در این طرح‌ها، نقوش کلاسیک ایرانی بزرگ شده و در کنار نقش‌هایی که تحت تأثیر مدل‌های روستایی و قبیله‌ای است، دیده می‌شوند. این قالیچه‌ها که از جذابیت و گیرایی خاص برخوردارند، بافتی ظریف دارند و اصالت و سادگی در طرح و رنگ آنها مشهود است.[۱۴]
طرح‌ها[ویرایش]
معروفترین طرحهای امروزی در منطقه عبارتند از: شکارگاه مانند شکارگاه ترنج دار – شکارگاه دورنما - طرحهای تصویری مانند طرحهای لیلی و مجنون و طرحهای مینیاتور و داستانهای اسطوره‌ای -گل فرنگ مانند گل فرنگ مستوفی، گل فرنگ طره دار، گل فرنگ لچک ترنج دار، دسته گل، گل فرنگ و اسلیمی (پیچی)، گل و بلبل و گلدانی، طرح خرچنگی - طرح بندی مانند بندی خاتم شیرازی، بندی گل فرنگ، مینا خانی، دار و- گل مانند ربعی دار و گل، مستوفی دار و گل شاه عباسی مانند شاه عباسی افشان، لچک ترنج دار، کف ساده- اسلیمی مانند اسلیمی گل فرنگ، اسلیمی هندسی یا سرداری، دهن اژدری - درختی مانند درختی بید مجنون، درختی گل و بلبل، درختی دورنما، درختی گلدانی، درختی ترمه- ماهی درهم مانند ماهی بیجار، ماهی سنه، ماهی افشار، ماهی میرک، ماهی زبیده، ماهی حسن تیمور، سگ ماهی، ماهی زنبوری، ماهی ریز- طرحهای هندسی مانند سمن بر خانم، اسلیمی شکسته، خاتم شیرازی.
رنگ بندی[ویرایش]
یکی از مشخصه‌های قالی بیجار یا گروس، رنگهای بکار رفته در آن است. تضاد جسورانه بین رنگهای به کار رفته، زیبائی این قالیها را دو چندان می‌کند. رنگهای ناب و شادی که بافنده کرد برای قالیهایش انتخاب می‌کند. بیانگر طبیعت سرد وحشی و در عین حال رنگارنگ کردستان است در قالیهای گروس به کار بردن رنگهای شاد و تند مانند قرمز و رنگهای متمایل به آن بویژه رنگهای: چهره‌ای (یک اصطلاح محلی برای رنگ صورتی پررنگ) و صورتی و پوست پیازی، مشکی، سفید، حنایی و انواع سبزها در زمینه‌های سرمه‌ای و سفید و قرمز زیاد به چشم می‌خورد. بکار بردن رنگهای سبز و سفید و پیازی و کاهی بر زمینه لاکی شادابی دیگری بر فرشهای گروس می‌دهد و نقشها را در دید واضح و روشن و برجسته می‌نمایاند. این جسارت را در کاربرد نوعی از رنگ زرد می‌توان دید که خاص بیجار است و حتی در قالیهای کف ساده که متن آنها ساده و خلوت می‌باشد به کار میرفته است. در فرشهای بیجار مانند بافته‌های برخی از مناطق غربی ایران گاهی کیفیت دو رنگی (رگه) نیز دیده می‌شود. تعداد رنگها در قالی بیجار از ۲۷ رنگ تجاوز نمی‌کند و رنگهای قرمز و سفید و سرمه‌ای بیش از دیگر رنگها به کار می‌رود و رنگهای تند و تیز آبی نیز به چشم می‌خورد.[۱۴]
آثار باستانی و تاریخی بیجار گروس[ویرایش]
این منطقه دارای بیش از ۶۰ اثر باستانی و تاریخی است که تعدادی از آنها در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده ولی بیشتر این آثار از بین رفته است.
بیش از صد تپه باستانی در منطقه بیجار کشف شده است.
- قلعه قمچقای
- پل صلوات‌آباد
- محوطه یاسوکند و امامزاده عقیل
- بنای سنگی اوچ گنبد
- تپه قلعه (چنگیز قلعه)
- آثار سد خاکی جعفرآباد
- قلعه سوخته در پیرتاج
- تپه نجف آباد
- تپه چغا (بیجار)
- تپه قبا سرخ
- تپه سراب گرگین
- مسجد خسروآباد گروس
- قلعه بانو واقع در مرکز شهر
- بازار بیجار
- سرای امیر تومان
- تیمچه حاج شهباز
- زیارتگاه حمزه عرب
- مقبره سید مسیب سید شکر
- مقبره صاحبه خاتون
- زیارتگاه سید میرجعفر در روستای سراب طغامین
- گنبد پیر صالح
- محوطه امامزاده خضر
- قلعه قدیمی
- حمام یاسوکند
- برج آجری اشقون بابا
- چال تپه
قلعه قمچقای[ویرایش]
دژ و قلعه قمچقا (دره شاهان) در فاصله ۶۰ کیلومتری شمال بیجار و یک کیلومتری شمال روستای قم چقا و داخل منطقه حفاظت‌شده بیجار قرار دارد. به نظر کارشناسان قلعه تاریخی قمچقای بیجار دارای کتیبه‌ای با نقش هیروگلیف و به خط هراتیک می‌باشد و جزو قدیمی ترین کتیبه‌های نییمه تصویری ایران قلمداد گردیده و کتیبه آن با خط سومریان قابل مقایسه است. ارتفاع دیواره‌های این قلعه به ۲۰ متر می‌رسد و تنها راه ارتباطی قلعه با خارج، گذرگاه باریکی می‌باشد که ساخته و پرداخته دست صاحب هنری است که یک نفر به دشواری می‌تواند از آن عبور کند. وسعت قلعه بالغ بر ۵۰۰۰ متر مربع با مخازن متعدد آب است که در سنگ کنده شده و پناهگاه زیرزمینی آن با عمق ۴۱ پله به صورت تونلی از سنگ کنده شده و به زیر قلعه هدایت می‌شود. از قلعه بزرگ قم چقا در عصر پارت‌ها و ساسانیان نیز استفاده شده که همزمان با محاصره آتشکده آذرگشسب در تخت سلیمان (۱۰۰ کیلومتری شمال همین قلعه) به وسیله هراکیلوس امپراتور روم، موجبات تخریب آن فراهم شده است. این قلعه از نظر قدمت بسیار حائز اهمیت است و در برهه‌های گوناگون مورد استفاده اقوام مختلفی واقع شده است؛ بنابراین قلعه و دژ قم چقا یکی از قلعه‌های با ارزش و تاریخی شناخته شده ایران می‌باشد. بعضی احتمال می‌دهند که جام مارلینگ در آنجا مدفون است.
بازارها و ساختمان‌های قدیمی[ویرایش]
شهر بیجار در گذشته دارای چند بازار مهم بوده که بعضی از آنها هنوز رونق گذشته خود را حفظ کرده‌اند. بازار قدیمی این شهر به نام «بازار بزرگ» مشهور است و دیگر بازارها عبارتند از: بازار افتخار نظام، قیصریه سالار و قیصریه سید لشکر و بازار امیر تومان که با دو سرا به نام‌های سرای کهنه و سرای تازه در گذشته محل تجارت تاجرهای افغان، تبریزی، همدانی و زنجانی بوده است و اکنون نیز دارای دو تیمچه به نام شهبازخان و تیمچه امیر تومان است که جایگاه دکان‌های بازاریان می‌باشد.
مجموعه بازار بیجار[ویرایش]
مجموعه بازار بیجار مربوط به دوره قاجار است و در بیجار، خیابان شهید اردلان واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۷ بهمن ۱۳۷۸ با شمارهٔ ثبت ۲۵۹۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[۱۵]
بازار در مرکز شهر بیجار واقع شده است در حقیقت آنچه که ار بافت قدیمی شهر بیجار باقیمانده است، مجموعه بازار آن شامل یک راسته طولانی شمالی –جنوبی و تیمچه‌ای بنام حاج شهباز و سرایی به نام سرای امیر تومان است. اکنون تعداد شانزده باب حجره از بافت معماری قدیم بازار در دو طرف راسته اصلی باقیمانده و مابقی حجره‌ها و راسته‌ها دستخوش تغییرات شده است. در پوشش مغازه‌ها از طاق و تویزه استفاده شده است موقعیت جعرافیایی بیجار بر سر راه کردستان و آذربایجان موجب گردیده که این بازار، وسعت گستردگی خاص شکل گرفته باشد. علت قرارگیری در مسیر راه کاروان‌رو تجاری در گذشته از رونق قابل توجهی برخوردار بوده است. تاریخ دقیق ساخت آن مشخص نیست و لی به نظر می‌رسد که نوع معماری و بقایای وضعیت موجود احتمالاً در دوره قاجار ساخته شده باشد.[۱۶]
تیمچه حاج شهباز[ویرایش]
در ضلع شرقی راسته بازار بزرگ بیجار تیمچه‌ای زیبا قراردارد که بنام تیمچه حاج شهباز معروف است این اثر معماری دارای یک فضای سرپوشیده مرکزی است که حجره‌هایی در پیرامون آن شکل گرفته است ویژگی معماری این تیمچه نوع قوسها و کاربندیهایی است که در سقف آن مورد استفاده قرار گرفته است و همچنین بقیه نورگیرهای آن در سقف و در ترکیب با کاربندیهای تصویری زیبا را ایجاد نموده که نشانگر تفکر و ذوق بالا و قابل توجه معمار ساختمان است.
سرای امیرتومان[ویرایش]
در ضلع غربی بازار بیجار سرایی قدیمی وجود دارد که در افواه محلی به تیمچه امیر تومان معروف است. به علت مجاورت با پارکی کوچک موقعیت بسیار مناسبی در شهر بیجار دارد این سرا دارای یک حیاط مرکزی است که حجره‌هایی در پیرامون شکل گرفته است پلان آن به شکل هشت و نیم هشت است و در یک طبقه با مصالح خشت و آجر و سنگ ساخته شده است ومحل تجارت مهمی در جنب بازار قدیمی بیجار بوده است این بنا هم احتمالا در دوره قاجار ساخته شده است.
چهارباغ گروس[ویرایش]
چهارباغ گروس عمارت و باغی در جنوب شهر بیجار، منسوب به دوره صفویان، دارای کوشکی دو طبقه، آب‌نماها و مجسمه‌های مرمرین بود. در مرآت البلدان احداث آن به سال ۱۱۰۴ ه. ق نسبت داده شده است.(اعتمادالسلطنه، ج ۴، ص ۱۹۰۴ـ ۱۹۰۵).[۱۷] این چهارباغ در زمان لطفعلی‌خان حاکم گروس و همزمان با دوره صفویه بنا شده. دورادور پارک را درختان صنوبر احاطه کرده بود، همچنین درختان میوه.[۱۸] ساختمان‌ها و بناهای این باغ و محوطه زیبا و معروف متأسفانه به مرور زمان از بین رفت.
گردشگری[ویرایش]
- رودخانه قزل‌اوزن
- چشمه آب تلخ
- چشمه سراب بیجار
- چشمه خاورآباد
- چشمه قمچای
- کوه سپه سالار
- منطقه حفاظت شده و قلعه قمچقای
- منطقه حفاظت شدهٔ صلوات آباد
- مسجد جامع خسروآباد گروس
- قلعه سوخته در پیرتاج
- شهر تاریخی یاسوکند
- طبیعت بکرروستاهای بخش کرانی
- پیست اسکی نسار
منابع[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ «سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۰، جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد» (فارسی). مرکز آمار ایران، ۱۳۹۰. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۵ نوامبر ۲۰۱۲. خطای یادکرد: برچسب
<ref>نامعتبر؛ نام «.D8.A2.D9.85.D8.A7.D8.B1» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده‌است - ↑ فرمانداری بیجار
- ↑ http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=2396
- ↑ خبرگزاری مهر: چهار شهر جدید به نقشه تقسیمات کشوری اضافه شد. ۹ بهمن ۱۳۹۱.
- ↑ http://www.irandeserts.com/content/درگاه_کویر/مناطق_تحت_حفاظت/بیجار_،_کردستان.htm
- ↑ http://kurdistan.ichto.ir/Default.aspx?tabid=1712
- ↑ سد خاکی گلبلاغ بیجار
- ↑ زبان مردم بیجار
- ↑ غذاها و خوراک‌های محلی بیجار گروس
- ↑ کارخانه‌ها و معادن بیجار (بیجار)
- ↑ سیمان کردستان (بیجار)
- ↑ سیلو و انبارهای بیجار آماده خرید و ذخیره‌سازی گندم/ پیش بینی خرید 145 هزار تن گندم
- ↑ BĪJĀR-iranicaonline
- ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ شهرداری بیجار
- ↑ «دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر». سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران. بازبینی‌شده در ۱۹/۵/۲۰۱۱.
- ↑ سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کردستان
- ↑ دانشنامه جهان اسلام
- ↑ ČAHĀRBĀḠ-E GARRŪS
- وب‌گاه کردکلهر (برداشت آزاد با ذکر منبع)
- سیمای بیجار گروس و مشاهیر آن، محمد علی کوشا، سنندج، انتشارات دانشگاه کردستان، ۱۳۷۸ش.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
