ایلیا پائولوویچ پطروشفسکی

ایلیا پائولوویچ پطروشفسکی (به انگلیسی : Ilya Pavlovich Petrushevsky) پروفسور تاریخ خاور نزدیک و خاورمیانه در دانشگاه لنینگراد است .

آثار

او جز نویسندگان «تاریخ ایران کمبریج» بوده و کتاب‌های «اسلام در ایران» و «سربداران» از اوست. پطروشفسکی خاورشناس روس. در ۱۲۷۷ ش /۱۸۹۸ در شهر کیِف در خانواده ای کارمند به دنیا آمد. در۱۳۰۵ ش /۱۹۲۶ همزمان از دو رشته تاریخ و ادبیات فارغ التحصیل شد. از ۱۳۰۸ ش /۱۹۲۹ به مدت دو سال در انستیتوی تاریخ و مردم شناسی آذربایجان شوروی به کار پرداخت و سپس در انستیتوی دولتی قفقازشناسی مشغول به کار شد. در ۱۳۱۴ ش / ۱۹۳۵ ریاست فرهنگستان علوم اتحاد شوروی، به دلیل مجموع آثارش در رشته تاریخ، درجه دکتری به او اهدا کرد. پطروشفسکی در ۱۳۱۵ ش / ۱۹۳۶ به سن پترزبورگ رفت و کارمند ارشد علمی انستیتوی تاریخ شد. او در ۱۳۲۰ ش / ۱۹۴۱ به درجه فوق دکتری نایل آمد و در زمان جنگ جهانی دوم در دانشگاه دولتی آسیای میانه در تاشکند به تدریس پرداخت. سپس از ۱۳۲۵ ش / ۱۹۴۶ به مدت ۳۱ سال در دانشگاه سن پترزبورگ تدریس کرد. او در ۱۳۲۶ ش / ۱۹۴۷ به مقام استادی رسید و از ۱۳۲۹ـ۱۳۳۳ ش / ۱۹۵۰ تا ۱۹۵۴ و از ۱۳۴۰ ش / ۱۹۶۱ تا زمان مرگش در ۱۳۵۶ ش / ۱۹۷۷ ریاست کرسی تاریخ کشورهای خاورمیانه را در دانشگاه سن پترزبورگ بر عهده داشت و در حدود سی واحد درسی از تاریخ سرزمینهای خاورمیانه در دوره باستان و میانه، جغرافیا و دین ارائه کرد. اسلام در ایران، در واقع متن درسهای نویسنده برای دانشجویان تاریخ بوده است. مهمترین موضوعات این کتاب ظهور اسلام، ورودِ آن به ایران، قرآن مجید، منابع حقوق اسلامی، تدوین فقه، مجادلات فرقه ای، کلام، اسماعیلیان، قرمطیان، عرفان و پیروزی شیعه در ایران است. با اینهمه در این اثر نارسایی هایی در موارد فقهی و حقوقی و جایگاه شیعیان به چشم می خورد که در ترجمه پارسی حاشیه محمدرضا حکیمی به توضیح و تبیین آن اختصاص یافته است. کتاب در حال حاضر ممنوعه “اسلام در ایران، از هجرت تا پایان قرن نهم هجری”، یکی از آثار ایرانشناس بزرگ اهل شوروی سابق و عضو آکادمی علوم آن کشور، “ایلیا پاولویچ پطروشفسکی” است که یکی از آثار مهم در زمینه منابع و متون تاریخ اسلام و تطورات تعالیم اسلامی و فقه اسلامی و صوفیگری و مذاهب و مسالک و نهضتهایی که مردم در بطن اسلام برپا کردند، بویژه تشیع است. این کتاب در سال ۱۳۵۰ توسط نشر پیام به چاپ رسید و تا سال ۱۳۶۳ که ممنوع چاپ شد، هفت بار تجدید چاپ شده بود. فصل آخر کتاب به چگونگی شکل گیری تشیع در ایران می پردازد.