گلبدین حکمتیار

گلبدین حکمتیار
گلبدین حکمتیار
محل تولد	افغانستان کندز
تاریخ تولد	۱۳۲۶ هجری شمسی
لقب	حکمتیار
تابعیت	افغان
طول خدمت	۱۹۷۵-تاکنون
درجه	رهبر حزب اسلامی گلبدین حکمتیار
جنگ‌ها	جنگ شوروی در افغانستان جنگ داخلی در افغانستان جنگ افغانستان (۲۰۱۱ - کنون)
تخصص‌های دیگر	نخست‌وزیر افغانستان

گلبدین حکمتیار (متولد ۱۹ عقرب سال ۱۳۲۶ در کندز) سیاستمدار و جنگ‌سالار افغان، رهبر حزب اسلامی گلبدین حکمتیار و نخست وزیر سابق این کشور است.

گلبدین حکمتیار در سال ۱۹۷۱ به جمعیت اسلامی افغانستان به رهبری برهان‌الدین ربانی پیوست اما در ۱۹۷۵ از آن جدا شده و حزب اسلامی افغانستان را پایه گذاشت. وی از آن هنگام تاکنون (سال ۲۰۱۴) با تمام حکومتهایی که در افغانستان به قدرت رسیده‌اند؛ یعنی حکومت محمد داوودخان نخستین رئیس‌جمهور افغانستان، حکومت سوسیالیستی حزب دموکراتیک خلق، دولت مجاهدین به رهبری برهان‌الدین ربانی، حکومت طالبان و دولت حامد کرزی، جنگیده است. البته حکمتیار در اکثر سالهای جنگ، مذاکراتی را با دولتهایی که علیه آنها می‌جنگید داشته است و حتی در سه نوبت به عنوان نخست‌وزیر دولت مجاهدین انتخاب شد، اما هیچ یک از این مذاکرات در نهایت به پایان جنگ منجر نشده است.

حکمتیار در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۹۳ افغانستان طرفداران خود را به شرکت در انتخابات دعوت کرده و به طور تلویحی از قطب‌الدین هلال (معاون سابق خود) حمایت کرد اما هلال فقط ۲٫۷ درصد آراء را کسب کرد. حزب اسلامی حکمتیار پس از انتخابات نیز مذاکراتی با دولت افغانستان برای پایان جنگ داشته‌است.

زندگینامه

گلبدین حکمتیار در ۱۹ عقرب (آبان) سال ۱۳۲۶ هجری شمسی مطابق با ۱۹۴۷ میلادی در ولسوالی امام صاحب از ولایت شمالی کندز به دنیا آمد. حکمتیار برای دورهٔ کوتاهی رشته مهندسی را در پوهنتون کابل تعقیب نمود ولی قبل از تکمیل تحصیل به اثر فعالیتهای سیاسی از آنجا اخراج گردید، در سال ۱۳۴۹ نهضت جوانان مسلمان راتاسیس نمود. در سال ۱۳۵۱-۱۳۵۲ زندانی گردید، پس از کودتای محمد داود خان به پاکستان هجرت کرد. در آنجا با کمک حکومت پاکستان حملات چریکی را علیه حکومت کمونیستی وقت آغاز نمود.

پیشینه

وی همیشه منبع اختلاف و انشعاب بوده‌است. در سال ۱۹۷۵ از حزب جمیعت برهان الدین ربانی جدا شد و حزب اسلامی خودش را بنا نهاد، که یک حزب چند ملیتی و افغانستان شمول بود. پس از کودتای ثور، بزرگترین مرکز تمرکز نیروهای ضد شوروی گردید و با دریافت بیشتر از ۸۰ در صد کمک‌های آمریکا و سایر کشورها نیرومندترین و سازمان دهنده‌ترین ارگان بود.

روابط

وابستگی وی به سازمان‌های جاسوسی از جمله آی اس آی،(سازمان جاسوسی، پاکستان)و سازمان جاسوسی آمریکا، CIA وی را نیرومند ساخت. وی در کشتار و ترور چپی‌ها و ناسیونالیست‌ها و مخالفینش در پاکستان، افغانستان و سایر کشورهای جهان دست داشت. حکمتیار گروهش را حزب اسلامی نامید، این حزب ۷۰٪ کمک جهانی که بخاطر جهاد علیه ارتش سرخ درافغانستان جمع می شد را جذب می‌کرد که اکثرش را در جنگهای داخلی با رقیبانش به مصرف رسانید. حکمتیار همچنان عامل ترور خبرنگاران و روشنفکران و کسانی هست که جرئت انتقاد علیه او را می‌کردند. در حزب وی اعراب که بعدآ در شبکه القاعده جا گرفتند نیز شامل بودند.

شورش

حکمتیار در سال ۱۳۶۷ به یک عملیات تقریبآ خودکش در شهر جلال‌آباد علیه رژیم دکتر نجیب الله دست زد که به شکست انجامید. این شکست یکی از بزرگ ترین شکست ها در تاریخ جنگ ها در افغانستان بود. او احمد شاه مسعود را شدیداً مقصر این شکست می‌داند. در سال ۱۳۶۹ در کودتائی در همکاری با گروه خلقی‌ها تحت رهبری تنی و گلابزوی دست داشت ولی نا کام گردید. در مدت جنگ‌های داخلی وی از طرف عربستان سعودی، پاکستان و ایالات متحده کمک می‌شد. مبلغ این کمک‌های به ۳،۳ میلیارد دلار می‌رسید. ولی بعد از خروج ارتش سرخ از افغانستان کمک‌های خارجی قطع شد. بعد از خروج نیروهای شوروی سابق با کمک ارتشبد تنی وزیر دفاع وقت کودتای ناکام را علیه رژیم دکتر نجیب الله، براه انداخت.

فتنه

در هنگام سقوط رژیم دکتر نجیب الله کوشید تا در کابل قدرت را بدست گیرد، ولی باز هم موفق نشد. وی در چهار آسیاب سنگر گرفت و بر ضد نیروهای احمد شاه مسعود و برهان الدین ربانی تا آمدن طالبان جنگید و شهر کابل را همه روزه راکت باران می‌کرد. بعد از پیروزی مجاهدین و برقراری حکومت آنها در افغانستان حکمتیار و گروهش یگانه افرادی بودند که باین حکومت مخالفت ورزیدند. به علت راکت بستن کابل در جنگهای تنظیمی دهه نود میلادی در کابل، گلبدین و حزبش به مثابه عناصر سیاه بین مردم افغانستان منفور اند.

علیه مجاهدین

حکمتیار سبب مخالفتش با حکومت مجاهدین را موجودیت نیروهای کمونیستی ژنرال عبدالرشید دوستم وانمود می‌ساخت ولی بعدآ به تاریخ ۱۱ جدی مطابق به روز تاسیس حزب دموکراتیک خلق یکجا با ژنرال عبدالرشید دوستم و حزب وحدت شورای هماهنگی را بوجود آورد و یکبار دیگر دست به یک کودتا علیه حکومت مجاهدین زد، این بار هم کودتای گلبدین به شکست انجامید ولی تعداد زیاد از مردم بیگناه کشته شدند، و قسمت‌های بیشتر شهر به ویرانه مبدل گردیده و یکی از مهمترین فرد در شروع و دوام جنگهای داخلی به شمار میاید.

معامله

در سال ۱۳۷۴ مجبور شداز چهار آسیاب فرار کند و ضمن معامله با ربانی به کابل رفت. بعد از سالها ناکامی و از دست دادن اعتبار حکومت پاکستان که دیگر با طالبان بود در سال ۱۳۷۵ به عنوان نخست‌وزیر دولت اسلامی افغانستان وارد کابل شد. ولی بزودی طالبان وارد کابل شدند و حکمتیار مجبور به فرار شد. در مهر ۱۳۷۵ پس از اشغال کابل توسط طالبان با برهان الدین ربانی به سمت شمال رفت و از آنجا راهی ایران شد. پس از سقوط طالبان بدست نیروهای آمریکا در عقرب (آبان) ۱۳۸۱ و تشکیل حکومت موقت در ۱ قوس (دی) ۱۳۸۱، از حکومت موقت و عملیات نظامی آمریکا انتقاد می‌نمود. در این مدت چندین بار از طالبان خواهش کرد تا بگذارند با آنها همکار باشند. حکمتیار هم اکنون در پاکستان پنهان شده‌است. احتمال می‌رود وی به مناطق کوهستانی و قبایلی پاره چنار یا پترال گریخته باشد.

روابط با ایران

حکمتیار در سالهای حکومت طالبان به ایران پناهنده شد و در تهران ساکن شد. اما پس از سقوط طالبان و خروج از ایران علیه این کشور موضع گرفت. نمونه ای از موضع گیری های او علیه ایران، بیانیه ای است که در سایت آژانس اسلامی افغانستان در تیرماه ۱۳۹۴ منتشر شده و در آن ایران را به "دمیدن در آتش جنگ‌های فرقه‌ای و درگیری‌ها" متهم کرده است. لازم به ذکر است وی پیشتر اعلام کرده بود که آماده است برای همکاری با نیروهای عربستان سعودی نفرات خود را به یمن بفرستد.

منابع

• وبگاه آریایی
• وبگاه فراتر از مرزها
• وبگاه رسمی آزمون ملی
• en.wikipedia.org
• bbc
• historycommons
• newsweek
• Afghan_Civil_War
• Alfred-W._McCoy