لر بزرگ
لر بزرگ نامی است تاریخی برای مردم بختیاری، بویراحمدی‌ها و ممسنی‌ها. لرستان به معنی سکونتگاه مردم لر[۱] نام منطقه‌ای است در جنوب غربی ایران که از غرب به مناطقی از عراق، از شمال به نهاوند و هرسین، از شرق به رودخانه سزار و همچنین سده (اقلید) و از جنوب به خوزستان محدود است.[۱] گستره نام لرستان پیش از حکومت صفویان، سکونتگاه لرهای بختیاری، لرهای کهگیلویه و لرهای بویراحمدی را هم شامل می‌شد. اما پس از حکومت صفویان سکونتگاه لرهای بختیاری را منطقه بختیاری نام‌گذاری کردند و جغرافیای نام لرستان به حدود استان لرستان و ایلام کنونی محدود شد.[۱] این منطقه نیز در حکومت قاجاریان به دو بخش پشتکوه و پیشکوه تقسیم شد.[۱] امروزه لرستان نام یکی از استان‌های غربی ایران است.برخی منابع مانند حمدالله مستوفی لر بزرگ را اصالتا کرد می دانند و آنها را از مهاجرین کردستان سوریه دانسته اند.[۲] اما ظاهراً این ادعا غلط است. زیرا بر اساس مطالعات ژنتیکی صورت گرفته بختیاری‌ها که عمده جمعیت لرهای بزرگ را تشکیل می دهند، در بین اقوام ایرانی تبار بیشترین شباهت ژنتیکی را با لرهای لرستان دارند.[۳]
محتویات
تاریخ[ویرایش]
لرستان به معنی سکونتگاه مردم لر[۱] واژه‌ای است که به سرزمین‌های لرنشین اطلاق می‌گردد و به معنای گستره جغرافیایی است که مردم لر در آن سکونت دارند. با این توضیح می‌توان حدود لرستان را از دشت‌های غرب خانقین و مندلی در عراق تا دشت ارژن در استان فارس در ایران و از شمال از استان همدان، تا سواحل خلیج فارس به صورت حدودی تعیین کرد.[۴] گستره نام لرستان پیش از حکومت صفویان، سکونتگاه لرهای بختیاری، لرهای کهگیلویه و لرهای بویراحمدی را هم شامل می‌شد. اما پس از حکومت صفویان سکونتگاه لرهای بختیاری را منطقه بختیاری نام‌گذاری کردند و جغرافیای نام لرستان به حدود استان لرستان و ایلام کنونی محدود شد.[۱] این منطقه نیز در حکومت قاجاریان به دو بخش پشتکوه و پیشکوه تقسیم شد.[۱] امروزه لرستان نام یکی از استان‌های غربی ایران است.
هزاراسپیان[ویرایش]
هزاراسپیان که به نام اتابکان لر نیز شناخته می‌شود[۵] نام سلسله‌ای لر است که به نواحی لرستان کنونی و بخش‌هایی از استان خوزستان و چهارمحال و بختیاری حکومت کرده‌اند. اتابکان به دو دسته اتابکان لر بزرگ و اتابکان لر کوچک تقسیم می‌شود. پایتخت اتابکان لر بزرگ در شهر ایذه (ایدج) و پایتخت اتابکان لر کوچک در شهر خرم‌آباد بود.[۶]
تقسیمات[ویرایش]
در نمودار زیر تقسیمات لرستان از ۳۰۰ هجری قمری تاکنون آورده شده است.[۷]
| لرستان | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| لر کوچک | لر بزرگ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| لرستان فیلی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| پیشکوه | پشتکوه | بختیاری | کوه کیلویه | شولستان | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| استان لرستان | استان ایلام | چهارمحال و بختیاری | کهگیلویه و بویراحمد | شهرستان ممسنی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
منابع[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ ۱٫۶ پشتدار، علی‌محمد. لرها و لرستان از دیدگاه ولادیمیر مینورسکی. ج. ۷. علوم انسانی «ایران شناخت»، ۱۳۷۶. ۱۶۰ تا ۱۸۳. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۳. خطای یادکرد: برچسب
<ref>نامعتبر؛ نام «l1» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده‌است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ http://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/8119
- ↑ شاهسوار، فرهاد. «مقایسه آنالیز ژنوتیپی KIR/HLA در جمعیت‌های لر و ایرانی». یافته، ۱۳۹۲.
- ↑ «LORI LANGUAGE ii. Sociolinguistic Status of Lori» (انگلیسی). Iranica. بازبینی‌شده در ۶ اوت ۲۰۱۴.
- ↑ «اتابکان» (انگلیسی). دانشنامه ایرانیکا. بازبینی‌شده در ۶ آبان ۱۳۸۹.
- ↑ «هزاراسپیان» (انگلیسی). دانشنامه ایرانیکا. بازبینی‌شده در ۶ آبان ۱۳۸۹.
- ↑ امان‌اللهی بهاروند، سکندر. قوم لر. آگه، ۱۳۹۱. ۷۷. شابک ۹۷۸۹۶۴۳۲۹۱۳۵۸.
- اتابکان لرستان در ایرانیکا
- هزاراسپ در ایرانیکا
- اتابکان لرستان و لر کوچک و لر بزرگ در لغت نامه دهخدا
- دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج. ۶، ص. ۵۰۰
- دائرةالمعارف فارسی، ج. ۱، ص. ۴۱
- هفت شهر لیراوی و بندر دیلم نوشته علیرضا خلیفه زاده
| فرهنگ | |
|---|---|
| سکونتگاهها |
|
| تنپوش | |
| مردمشناسی | |
| چهرههای فرهنگی | |
| طوایف بختیاری | |
