مسعود بختیاری (خواننده)

برای فرمانده ارتش و مورخ جنگ، مسعود بختیاری (نظامی) را ببینید.

بهمن علاءالدین
مسعود بختیاری
زادروز	۰۲ مهر ۱۳۱۹ خورشیدی مسجدسلیمان
درگذشت	۱۲ آبان ۱۳۸۵، (۶۶ سالگی) کرج
محل زندگی	لالی، مسجد سلیمان، اهواز، کرج، ایذه
پیشه	معلم، ترانه سرا، خواننده
سال‌های فعالیت	۱۳۸۵-۱۳۱۹
لقب	مسعود بختیاری
والدین	میرزا محمد کریم حاجیه لیمو خانم

بهمن علاءالدین ناموَر به مسعود بختیاری (۲۰ مهر ۱۳۱۹ مسجد سلیمان - ۱۲ آبان ۱۳۸۵ خورشیدی کرج) خواننده، ترانه‌سرا و آهنگساز مشهور مردم بختیاری بود.

زندگی

بهمن علاءالدین بیستم مهرماه سال ۱۳۱۹ خورشیدی در شهرستان مسجدسلیمان و در خانواده‌ای پرجمعیت و سُنتی زاده شد. وی از تیره زیلایی طایفه بهداروند و از زیرشاخه‌های هفت لنگ بختیاری بود. در ۱۳۲۴ به علت تغییر محل خدمت پدر خود که در آن زمان در شرکت نفت مسجدسلیمان مشغول خدمت بود، به همراه خانواده به لالی نقل مکان نمود و در ۱۳۲۸ که اولین مدرسه ابتدایی به نام «دبستان فردوسی» در این شهر راه‌اندازی شد؛ شروع به تحصیل نمود و سپس سال‌های اول و دوم دبیر ستان را در «اَمبَل» و در «دبیرستان هنر» به پایان رساند و در سال ۱۳۳۶ و به دنبال بازنشسته شدن پدر از خدمت شرکت نفت؛ مجدداً به مسجدسلیمان بازگشت و تا سال ۱۳۴۰ در «دبیرستان امیرکبیر» این شهر دوره تحصیلات دبیرستانی خود را به پایان رساند.

تا پیش از انقلاب با همراهی منصور قنادپور، نوازنده سنتور، آثاری را به دو گویش فارسی و بختیاری با حال‌وهوای موسیقی شهری ارائه داد.

علاءالدین پس از تکمیل تحصیلات متوسطه آن زمان به خدمت آموزش و پرورش درآمد و تا سنّ بازنشستگی در کسوتِ معلّمی انجام وظیفه کرد. از سال ۱۳۵۰ در کنار شغل معلّمی، همکاری خود را با رادیو اهواز و منصور قنادپور آغاز کرد.

پس از انقلاب، مدتی در سکوت به‌سر برد تا این که با عطا جنگوک آشنا شد. جنگوک، بختیاری نبود ولی زادگاهش لار واقع در جنوب استان فارس از نظر فرهنگی خیلی به بختیاری‌ها نزدیک بود.

همکاری با عطا جنگوک

بدین ترتیب «مال‌کَنون» به عنوان نخستین نوار رسمی وی در سال ۱۳۶۵ وارد بازار موسیقی شد و توفیق باور نکردنی یافت. به عقیده بعضی از کارشناسان موسیقی، آلبوم مال کنون، از موفق‌ترین آثار موسیقی محلی در ایران است. دومین و آخرین همکاری بهمن علاءالدین با عطا جنگوک، شش سال بعد منجر به «هِی‌جار» شد. «هی‌جار» نیز محبوبیت و مقبولیت فراوانی یافت ولی به پای «مال‌کنون» نرسید.

مسعود بختیاری پس از این دو اثر شاخص خود، سه اثر دیگر به نام‌های «آستارَه»، «بَراَفتَو» و تاراز را به علاقه‌مندان موسیقی بختیاری ارائه داد.

طبیعت‌گرایی

طبیعت‌گرایی در آثار بهمن علاءالدین موج می‌زند. او پیش از آن که با مظاهر زندگی نوین ماشینی روبرو شود، شب و روزش در واژگانی چون مَه (ماه)، اَفتَو (آفتاب)، آستارَه (ستاره)، کَوْگ (کبک)، اَوْر (ابر)، بارون، تَش (آتش)، کُهْ (کوه) و .. خلاصه می‌شد. به همین دلیل در غالب آوازهایش –که معمولاً اشعارش را خود می‌سرود و طرح آوازی اش را به انجام می‌رساند– چنین واژگانی بسیارند.

نوآوری و بازآوری‌ها

رویکرد آگاهانه وی به احیای آوازهای بومی با اشعاری جدید بود. چه این که برخی از آوازهای کهن، یا اشعار مناسب روز نداشتند یا این که اصولاً برای مناسبت خاصی به وجود آمده بودند. مانند بهره‌گیری از آواز «برزگری» یا «صیادی» که اولی آواز کشاورزان و دومی آواز شکارچیان بوده است. او حتی از آوازهای سوگ موسوم به «گاگریو» نیز با اشعار دیگر بهره می‌برد و همچنین قادر بود تلفیقی از این آوازها را ارائه دهد. یعنی بخشی از جمله آوازی اش با بخشی دیگر از آن، ریشه‌ای متفاوت داشته باشد. نمونه اش، آواز «آستاره» در آلبومی به همین نام است. علاءالدین در این لحن برگرفته از آوازهای سوگ و همچنین یکی از آوازهای کار، روایتی عاشقانه و لطیف تری از نمونه اصلی ارائه می‌کند که همانند آوازهای سوگ خشن و اندوه بار نیست.

دقت نظر وی یکی از عوامل توفیق او در جذب مخاطبانش بود. به جای این که در فرهنگ‌های دیگر به دنبال ملودی بگردد یا خود به ساختن ملودی‌های ضعیف بپردازد، از آبشخور نغمات بومی نهفته در صدای ساز توشمال‌های بختیاری بهره می‌برد. خود می‌گفت:

«اگر در کار کُرنانوازان دقیق شویم نغمه‌های بسیار بسیار زیبایی پیدا می‌کنیم که در نگاه اول ممکن است به چشم نیایند.»

تسلطش بر ادبیات فارسی و بختیاری و همین‌طور برخورداری از ذوق شعری به او امکان داده بود تا کلام بسیاری از ترانه‌هایش را خود بسراید. وی از آنجا که از زمان طفولیت ملموس با عشایر بختیاری زندگی کرده بود بر وزن‌ها و عادات شعر اصیل بختیاری نیز تسلط داشت. مانند ترانه «تنک بلور» که در سال ۱۳۵۱ با همراهی ارکستر رادیو اهواز به سرپرستی منصور قنادپور خواند.

زندگی شخصی

مسعود بختیاری در طول عمر خود هیچ‌گاه ازدواج نکرد و پس از بازنشستگی نیز در جمع خانوادهٔ خواهرش در کرج می‌زیست. وی همچنین از حضور در تجمعات و مجالس چندان لذت نمی‌برد.

درگذشت

بهمن علاءالدین در سال ۱۳۷۹ برای زندگی به شهرستان کرج رفت و پس از طی یک دورهٔ بیماری کلیوی و عمل جراحی مثانه در صبحگاه جمعه، دوازدهم آبانماه ۱۳۸۵ پس از ۶۶ سال زندگی به علت نارسایی قلبی در این شهر درگذشت. وقتی خبر درگذشتش منتشر شد، بختیاری‌های داخل و خارج از کشور، سیلی از پیام و اظهار همدردی به راه انداختند.

پیکر بهمن علاءالدین در جوار برخی از هنرمندان برجسته ایران نظیر غلامحسین بنان، حبیب‌الله بدیعی، مرتضی حنانه، نعمت‌الله آغاسی، دلکش، هوشنگ گلشیری در بقعهٔ امامزاده طاهر کرج به‌خاک سپرده شد.

برای مسعود بختیاری:

نوای مسعود بختیاری را همواره دوست داشتم، نمی‌دانم کی و کجا بود که اولین بار صدای مخملین و از دل برآمده اش گوش جانم را نوازش داد، از آن روزگارخیلی گذشته است، شاید بیشتر از بیست سال… اما.. هر چه بود، آن صدای لطیف و البته سوزناک که صاحبش را نمی‌شناختم و اولین بار بود از او می‌شنیدم، با جان و دل من بازی کرد و مرا مجذوب خویش کرد… سالها بعد هر چه بیشتر از او می‌شنیدم، بیشتر شیفته او می‌شدم و هنوز که هنوز است، اگر چه او نیست و تنها صدایش مانده است، در حنجره زخمی او غم واره‌های ایل بربادرفته را به گریه می‌نشینم.. سالها از آن ندانم کی می‌گذرد و من همچنان گاه‌وبیگاه که دلم از هر آنچه هست می‌گیرد، به او پناه می‌برم و شبانه‌های خودم را با او سحر می‌کنم … با آواهای سراسر غمبار «حالو زال» و «عبدممد للری» همراه می‌شوم و همنوا با او از دل بی قراری می‌سرایم که غم بر او سنگینی می‌کند «ری دلم سنگینه غم، دل بی قراره» و از ناسازگاری روزگار زبان به شکوه می‌گشایم که.. «بارالله سی کی بهارونت ایاهه» او که با صدایی تکرارناشدنی و برآمده از نای جان، همنوا با ناله‌های «کوگ تاراز» سحرگاه «مال کنون» را سینه سینه درد می‌کشد و شبهای مهتابی در پای تش چاله، در فراق معشوق مینا بنوش و لچک ریالی آوای «شُلیل» سر می‌دهد که «مر خدا طاقت بیه دل هردمونه» یادش جاودانه. دکتر عباسعلی ابراهیمی (آخرین روز اردیبهشت ۹۶)

آثار

• ۱۳۶۵ - مال‌کَنون
• ۱۳۷۱ - هِی‌جار
• ۱۳۷۳ − کبک تاراز (مسعود بختیاری)
• ۱۳۷۵ − بَراَفتَو
• ۱۳۷۷ − آستارَه
• ۱۳۸۴ - بَهیگ
• گُل‌های کاغذی
• دَنگ‌وفَنگ
• ویر

جستارهای وابسته

• مردم بختیاری
• عطا جنگوک

پیوند به بیرون

• سایت رسمی
• صفحه هنرمند در بییپ تونز
• صفحه هنرمند در ویکی صدا