ویکی‌پدیا:نزاکت
 |
این صفحه یکی از سیاست‌های ویکی‌پدیای فارسی است. این سیاست در نزد عدهٔ زیادی از ویرایشگران مقبولیت دارد و تفاهم بر آن است که همهٔ کاربران ملزم به پیروی از آن‌اند. قبل از انجام هر گونه تغییری در این صفحه می‌بایست بر روی آن اجماع شده باشد. |
|
 |
این صفحه در یک نگاه: بی‌ادب، غیرمنطقی یا بدجنس بودن باعث می‌شوند تا مردم سرخورده شوند و در نتیجه ویکی‌پدیا از حرکت بازایستد. همیشه بکوشید تا به دیگران تذکر بدهید که بی‌ادب نباشند. خودتان هم تلاش کنید تا ناآگاهانه به دیگران توهین نکنید. فراموش نکنید که میانجیگری هم در ویکی‌پدیا وجود دارد. |
| سیاست‌های ویکی‌پدیا |
|---|
| دیدگاه بی‌طرف اثبات‌پذیری تحقیق دست‌اول ممنوع ویکی‌پدیا چه چیزی نیست زندگی‌نامهٔ زندگان |
| قانون سه برگردان نزاکت حمله‌های شخصی ممنوع حل اختلاف |
نزاکت روشی برای هدایتِ ویرایش‌ها، توضیح‌ها و صفحه‌های بحث در همهٔ نسخه‌های ویکی‌پدیا است. در حالی که بی‌تربیتی به عنوان رفتاری هدفمند علیه یک شخص که موجب ایجاد فضایی استرس‌زا و درگیری‌های بزرگتر می‌شود تعریف شده‌است، سیاست رفتار نیک به سادگی بیان می‌کند که افراد باید با رفتاری خوش‌آیند با یکدیگر مراوده کنند.
تجارب اجتماع ویکی‌پدیایی ما، باعث ایجاد و گسترش سلسله مراتبی غیررسمی از اصول اولیه شده‌اند. مهمترین آن‌ها این است که همهٔ مقاله‌ها باید از دیدگاهی بی‌طرف نوشته شوند. پس از آن از همگان می‌خواهیم تا رفتار خوبی با یکدیگر داشته باشند. رفتار نیک تنها اصلی است که می‌توانیم آن را روی یک مشارکت برخط (آن‌لاین) اعمال کنیم و همچنین تنها راه منطقی است که می‌توانیم از طریق آن یک مشارکت خوب را از بد تشخیص دهیم. ما نمی‌توانیم از مردم بخواهیم تا همیشه یکدیگر را دوست داشته باشند، به یکدیگر ارج گذارند، از هم اطاعت کنند یا حتی به یکدیگر احترام بگذارند. اما کاملاً حق داریم که از آن‌ها بخواهیم با یکدیگر خوش‌رفتار باشند.
توجه داشته باشید که از سوی دیگر، این قانون یک سلاح هم نیست که با آن علیه کاربران بکار برید. ادعای مکرر اینکه فلان کاربر بخاطر وپ:نزاکت مورد تذکر یا توبیخ قرار گیرد، یا اینکه سخن سازنده اش را یک حمله جلوه دهید، نه تنها اخلال محسوب می‌گردد، بلکه می‌تواند خود شامل اخطار و حتی قطع دسترسی نیز قرار گیرد.
محتویات
مشکل
مسئله‌ای وجود دارد مبنی بر اینکه ویکی‌پدیا به طور کلی به مشارکت‌ها احترام نمی‌گذارد، زیرا اجازهٔ ویرایش آزادانه را به همگان می‌دهد. این مسئله باعث می‌شود تا عیبجویی از یک ویرایش به سرعت برجسته شود. بسیاری از مردم این نکته را در نظر نمی‌گیرند که انتقاد یا عیبجویی از یک ویرایش می‌تواند به سادگی به توهین به شخصی که آن را نوشته منجر شود. در نتیجه آن‌ها بدون دلیل هنگام نوشتن سختگیر و تند و هنگام دریافت نظر دیگران حساس می‌شوند. ارتباط نوشتاری از طریق اینترنت به اندازهٔ ارتباط گفتاری موجب انتقال نکات ریز و جزئی نمی‌شود در نتیجه ممکن است از یک نظر کوچک و همراه با شوخی، برداشت اشتباهی صورت گیرد. مطلبی که با نکات خارج از ادب و فرهنگ آغاز شود، پاسخ آنچنانی هم در بر خواهد داشت. در طول این گفتگوها افراد دیگر علاقه‌ای به توسعهٔ مقاله‌ها ندارند بلکه تنها می‌خواهد بر دشمن غلبه کنند. این چیزی نیست که ویکی‌پدیا برای آن ساخته شده باشد.
چند نمونه
نمونه‌های ساده‌ای که باعث به وجود آمدن جو غیردوستانه می‌شوند:
- گستاخی
- لحن قضاوت‌آمیز در خلاصهٔ ویرایش‌ها (مثل: «اصلاح دیکتهٔ افتضاح»، «حذف مزخرفات بی‌هدف»)
- تحقیر ویرایشگران به دلیل ضعف در مهارت‌های زبانی یا دانش واژگان
- تهمت ناروا دربارهٔ ناشایستگی
- نوشتن یک توضیح با این جمله: «نمی‌خوام این قضیه رو شخصی کنم ولی...»
- دروغ گفتن، مثل: از روی عمد و با پافشاری از اطلاعات اشتباه دفاع کردن در صفحه‌های بحث، به منظور گمراه کردن یک یا چند ویرایشگر دیگر.
- دروغگو خواندن یک شخص یا متهم ساختن وی به توهین و افترا. حتی اگر این اتهامات درست هم باشند باعث می‌شوند که مسئله به جای حل‌شدن، وخیم‌تر شود.
- تظاهر به درک‌نکردن، (خود را به نادانی زدن)
نمونه‌های شدیدتر عبارتند از:
- حمله‌های شخصی که تنها شامل توهین‌های نژادی، قومی، جنسی یا دینی نمی‌شود
- طعنه زدن و دست انداختن
- بدشکل کردن صفحه‌های کاربری
- انتساب نام‌های تحقیرآمیز به کاربران از طریق تخریب و انتقال صفحات کاربری (Pagemove vandalism)
- پیشنهادها یا اظهارنظرهای شرم‌آور
- خرابکاری نامیدن تغییراتی که با حسن نیت توسط دیگر ویرایشگران اعمال شود.
برای مثال بی‌نزاکتی هنگامی رخ می‌دهد که شما صفحه‌ای را به وجود می‌آورید و کاربر دیگری به شما می‌گوید اگر می‌خواهی صفحه‌ای بی‌هدف بسازی، لطف کن و املای آن را چک کن! قضیه هنگامی بدتر می‌شود که شما به او پاسخ دهید، سرت به کار خودت باشه.
این گونهٔ تعامل بین اهالی ویکی‌پدیا، مشارکت‌کنندگان را فراری می‌دهد و نمی‌گذارد تا دیگران به مسائل مهمتر بپردازند. این وضعیت باعث تضعیف کل اجتماع ویکی‌پدیا می‌شود.
بی‌نزاکتی چرا و چه زمانی رخ می‌دهد؟
- هنگام جنگ‌های ویرایشی، وقتی مردم نظرات گوناگون دارند یا وقتی که جنگ بر سر قدرت اشتراکی است.
- هنگامی که جامعه بزرگتر می‌شود یک ویرایشگر همهٔ ویرایشگران دیگر را نمی‌شناسد و ممکن است نداند که ارزش هر کدام برای پروژه چقدر است. در نتیجه نگران از دست رفتن رابطه‌هایی که وجود ندارند نیست. شهرت به اندازه‌ای که در جوامع کوچکتر مهم است، در جوامع بزرگ زیاد به حساب نمی‌آید.
- گاهی اوقات کاربری بی‌ادب به پروژه می‌پیوندد. این مسئله می‌تواند دیگر ویرایشگران را هم به سوی بی‌ادبی سوق دهد.
بیشتر اوقات توهین‌ها در بحبوحهٔ درگیری‌های طولانی ابراز می‌شوند. این توهین‌ها در اصل راهی برای پایان دادن به بحث هستند. غالباً شخصی که توهینی به دیگران کرده‌است بعدها منکر این کار خود می‌شود. خود این مسئله دلیل خوبی برای حذف (یا تغییر) واژه‌های توهین‌آمیز می‌باشد.
در موارد دیگر، شخص توهین‌کننده از روی عمد به دیگران توهین می‌کند: او ممکن است این کار را برای چند هدف انجام دهد، ممکن است بخواهد «حریفان» خود را از موضوع دور کند یا اینکه آن‌ها را از کار روی ویکی‌پدیا منصرف سازد یا اینکه کاری کند تا آن‌ها را از دایره ادب و نزاکت خارج سازد تا بالاخره حق دسترسی آن‌ها به طور موقت یا همیشگی قطع شود. در اینگونه موارد بسیار دیده می‌شود که شخص توهین‌کننده هیچ گونه عذرخواهی یا اظهار پشیمانی نمی‌کند.
این نکته نیز باید گفته شود که برخی از ویرایشگران عمداً دیگران را مجبور به ترک ادب می‌کنند بدون اینکه خودشان هیچ بی‌ادبی کرده باشند.
چرا بی‌نزاکتی بد است؟
- زیرا باعث می‌شود دیگران ناراحت شوند و درنتیجه دلسرد شده و ویکی‌پدیا را ترک کنند.
- زیرا باعث می‌شود دیگران خشمگین شوند و در نتیجه به رفتاری غیرسازنده یا حتی نامتمدنانه روی بیاورند. این وضعیت درجهٔ بی‌ادبی را بالاتر می‌برد زیرا افراد را در حالت دفاعی قرار می‌دهد و باعث می‌شود تا ذهن خود را بر روی آرا و عقاید دیگر ببندند و به هیچ اجماعی با دیگران تن در ندهند.
- زیرا باعث می‌شود افراد حسن ظن خود را از دست بدهند و در نتیجه توانایی خود در حل درگیری جاری یا بعدی را از دست بدهند.
پیشنهادهای کلی
جلوگیری از بی‌نزاکتی در ویکی‌پدیا
- از جنگ‌ها و درگیری‌های ویرایشی بین افراد جلوگیری کنید.
- بین پاسخ‌های خود تأخیر بیندازید تا به ویرایشگران اجازهٔ خونسرد شدن را بدهید. با اینکار از بزرگتر شدن یک درگیری جلوگیری کرده‌اید (حفاظت از مقاله‌ها یا قطع دسترسی موقت ویرایشگران در هنگام جنگ‌های ویرایشی جزو راه‌هایی است که مدیران می‌توانند انجام دهند.)
- از بازخوردهای مثبت استفاده کنید. (مثلاً کسانی را که بی‌ادبی را با بی‌ادبی پاسخ نمی‌دهند ستایش کنید)
- فشار متقارن بیاورید. (هر گاه بی‌ادبی یا بی‌نزاکتی رخ می‌دهد ناخشنودی خود را از آن وضعیت اعلام کنید)
- ریشهٔ درگیری را بین توهین کننده و دیگر ویرایشگران یا اجتماع ویکی‌پدیا پیدا کرده و حل کنید یا یک توافق به وجود آورید.
- از بازخوردهای منفی استفاده کنید (پیشنهاد دهید که ویرایشگری که در درگیری شرکت کرده باید درگیری را ترک کند یا حتی به طور موقت از ورود به تمامی مباحث جدال‌آمیز صرف نظر کند). بهتر است این پیشنهاد را به دو طرف مناقشه بدهید.
- دسترسی کاربران خاص به امکان ویرایش صفحه‌های خاصی که غالباً باعث بروز بی‌نزاکتی می‌شوند را ببندید.
- قوانین جدیدی (مبتنی بر قوانین کلی) بسازید و اعمال کنید تا اجازه دهند که اگر یک کاربر بیش از تعداد موارد مشخصی از آن تخلف کرد بتوانید حق دسترسی او را ببندید. (مخصوص مدیران)
- قبول کنید که بی‌نزاکتی و بی‌ادبی را نمی‌توان به طور کل از پروژهٔ بزرگی چون ویکی‌پدیا حذف کرد.
- به ویرایش‌های خوب جایزه بدهید.
کاهش عوارض
- هر متن و نظر بی‌ادبانه را با نظری آرامش‌بخش و سازنده مرتفع سازید.
- به نظرات توهین‌آمیز پاسخ ندهید. آن‌ها را فراموش کنید. نویسنده را ببخشید. درگیری را آغاز نکنید.
- بی‌نزاکتی را نادیده بگیرید. طوری کار کنید که انگار شخص توهین کننده وجود ندارد. بین فرد توهین‌کننده و اجتماع ویکی‌پدیا یک «دیوار» بسازید.
- ویرایش‌ها را با خلاصه ویرایش نامفهوم برگردانید تا تأثیر واژه‌های توهین‌آمیز در تاریخچه کم شود.
- از آنجا بروید. ویکی‌پدیا جای خیلی بزرگی است. بروید و در جای دیگری از این دانشنامه مشغول به کار شوید و تا زمانی که خشم همگان فروکش نکرده باز نگردید.
- از اصطلاحات «خواهش می‌کنم، سپاسگزارم، متأسفم، قابلی ندارد» استفاده کنید. با ویرایشگران دیگر مانند همکاران محترم قابل ستایشی برخورد کنید که در یک پروژهٔ مهم با شما همکاری می‌کنند.
- شما مجبور نیستید تا یک ویرایشگر را به عنوان یک شخص دوست داشته باشید تا بفهمید آن‌ها نیز برای پیشبرد ویکی‌پدیا کار می‌کنند. اگر از یک همکار ویرایشگر خوشتان نمی‌آید سعی کنید تا آن حقیقت را به رخ آن‌ها نکشید.
حذف نظرات بی‌ادبانه
- نظرات توهین‌آمیز را از صفحات بحث حذف کنید (اگر کسی هم خواست به آن‌ها مراجعه کند می‌تواند به تاریخچهٔ همان صفحه برود)
- ویرایش را با ابزار واگردانی برگردانید تا ویرایشی که توسط شخص توهین‌کننده انجام گرفته در صفحهٔ تغییرات اخیر، قابل دیدن نباشد. (این کار برای مشارکت‌کنندگان با IP امکان‌پذیر نیست ولی برای کاربرانی که وارد سیستم شده‌اند نیاز به کمک فنی دارد)
- ویرایشی که توسط شخص توهین‌کننده انجام شده‌است را (به طور کلی و دائمی) حذف کنید. (این مورد نیاز به اطلاعات فنی دارد:ویکی‌پدیا:پنهانگری)
- نظری که در خلاصه ویرایش آمده را با نوشته‌ای دیگر که کمتر توهین‌آمیز باشد عوض کنید. (این مورد نیاز به اطلاعات فنی دارد)
جایی که نظر بی‌ادبانه یا حملهٔ شخصی از سوی شما است
گزینه‌های زیر ممکن است در کاهش تأثیر آن مؤثر افتد:
- جایی که در آن کسی ناخواسته نظر شما را اهانت‌آمیز برداشت کرد، به آرامی توضیح دهید که معنای نظرِ شما چه بوده است.
- خط زدن آن نظر (با استفاده از تگ <S> متن شما باید در میانه ی این دو تگ قرار بگیرد </S>): این کار به طور علنی به دیگران نشان می‌دهد که شما در نظر خود تجدید نظر کرده‌اید و آنرا برداشته‌اید. مانند:
<S> متن نظر شما </S>و یا نوشته‌ها را با این کد<!-- عبارت مورد نظر شما اینجا قرار بگیرد -->نامرئی کنید تا تأثیر واژه‌های توهین‌آمیز در نمایش ویرایش‌ها کم شود. - بی سروصدا آن را حذف کنید یا جوری آن را بازنویسی کنید که نزاکت بیشتری در آن باشد. البته وقتی این کار باید انجام شود که کسی به متن اولیّه اعتراض نکرده باشد یا واکنشی نشان نداده باشد. اگر کسی در آن هنگام واکنش نشان داد، شما باید در متنی کوتاه، تغییرات انجام شده را اعلام کنید. به عنوان مثال: نظر به دست نویسنده حذف گردید.
- به سادگی عذرخواهی کنید. این گزینه همیشه کمک کننده است و می‌تواند تأثیر خوبی بر دیگران بگذارد. حتی اگر شما قویّاً احساس می‌کنید که حق باشما بوده و درست می‌گفته‌اید، یا این که دربرداشت حرف‌ها و معنای سخنان شما سوءتفاهم شده، شما هنوز هم می‌توانید عذرخواهی کنید.
مدیریت موارد توهین‌آمیز در طول دورهٔ میانجیگری
گاهی اوقات یک طرف می‌خواهد بر سر مسئله‌ای توافق کند در حالی که طرف دیگر حاضر به این کار نیست. برای مثال اگر منشأ یک درگیری نقطه‌ای خاص در یک مقاله باشد، حل دعوا تا زمانی که طرفین از الفاظ زشت بر علیه یکدیگر استفاده می‌کنند به نتیجه نخواهند رسید. بهترین کار این است که آن مورد را هر چه سریعتر حذف کنید تا مناقشه‌گران متعادل شده و به سر عقل آیند.
بی‌نزاکتی را توضیح دهید
برخی از ویرایشگران به شدت از الفاظ زشتی که بر علیه‌شان استفاده می‌شود تکان خورده و دیگر نمی‌توانند روی منبع اصلی مناقشه تمرکز کنند. در این زمان بهتر است به آن‌ها متذکر شوید که چرا آن واژه‌ها بر علیه آن‌ها استفاده شده و به آن‌ها بفهمانید که هر چند بی‌نزاکتی کار اشتباهی است اما شاید نظرات پشت متن موهن درست باشند.
شخص مورد توهین قرار گرفته می‌تواند به این فکر کند که منظور فرد توهین‌کننده دقیقاً معادل واژه‌هایی که به کار برده‌است نمی‌باشد و او می‌تواند آن شخص را ببخشد و آن واژه‌ها را فراموش کند.
گاهی اوقات لازم است که موارد تخطی از اخلاق را ذکر کرد، زیرا این کار ممکن است به طرفین دعوا کمک کند تا دوباره روی مسئلهٔ اصلی بپردازند. (این امر مورد قبول همگان نیست)
تغییر واژه‌های نظرات طرفین دعوا
در طول دورهٔ میانجیگری، داور موظف به ارتباط با طرفین است. وظیفهٔ داور ایجاد فضایی سالم برای بحث بین دو طرف می‌باشد. بنابراین حذف کردن موارد دور از ادب در متن نظر کاربر الف و ارسال آن‌ها برای کاربر ب صحیح به نظر می‌رسد.
- برای مثال، اگر کاربر الف و ب توسط یک رابط داور در حال دعوا از راه ایمیل هستند بهتر به نظر می‌رسد که داور جملهٔ «من اجازه نمی‌دهم مدافعان نئونازیسم به ویکی‌پدیا حمله کنند» را به این جمله تغییر دهد: «کاربر الف نگران اصرار بیش از حد شما روی عقیده‌تان است».
اصلاح واژه‌های زشتی که در طول دورهٔ میانجیگری یا پیش از آن اظهار شده‌اند
پس از اتمام دورهٔ میانجیگری، داور باید به دو طرف پیشنهاد دهد تا موارد خلاف اخلاقی که در صفحه‌های کاربری و مقاله‌ها به جا مانده را حذف کنند. ویرایشگران نیز توافق می‌کنند تا صفحه‌هایی را که مخصوصاً برای آزار یا حمله به شخص مقابل ساخته‌اند حذف کنند ویا تمامی مطالب بحث برانگیزی را که ربطی به بحث اصلی ندارند حذف کنند ویا همهٔ بحث را تغییر دهند. این کار باعث می‌شود تا دو طرف مناقشه توهین‌ها را سریعتر بخشیده و از یاد ببرند.
پیشنهاد عذرخواهی بدهید
میانجیگری غالباً شامل دعاوی است که در آن‌ها یک طرف خود را تحقیر شده حس می‌کند. عذرخواهی عملی است که نه ربطی به حل مشکل دارد و نه جزو مذاکره‌است و نه ارتباطی به داوری دارد. پوزش خواستن نوعی تعامل سنتی بین دو طرف است که در آن از واژه‌ها برای مصالحه استفاده می‌شود. در میانجیگری دگرگون‌شونده، عذرخواهی نمایانگر فرصتی برای درک متقابل است که ممکن است روابط را متحول سازد.
برای برخی از افراد پذیرش عذرخواهی از شخصی که به آن‌ها توهین کرده‌است بسیار مشکل است. به همین دلیل، غالباً یک عذرخواهی صمیمانه کلید حل یک دعوا است: عذرخواهی نماد گذشت و بخشش است. طلب پوزش در زمانی توصیه می‌شود که بی‌ادبی عیان یک شخص باعث رنجش دیگری شده‌است.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
