عبور احشام از رود مند همجوار روستای وحدت‌آباد در استان بوشهر
رودخانه مند رودخانه‌ایست با شاخه‌های متعدد که شاخه اصلی آن به نام رودخانه قره‌آغاج از استان فارس سرچشمه می‌گیرد و پس از ورود به استان بوشهر به خلیج فارس می‌ریزد. نام قدیمی آن نهر سکان (ثکان) نیز بوده‌است. این رودخانه دائمی است و از نظر طول پنجمین رودخانه ایران است.
این رود ۶۸۵ کیلومتر طول دارد و مسیر کلی سرچشمه آن از ارتفاعات شمال غربی شیراز به سمت جنوب شرق و سپس جنوب غرب و در انتها مغرب است. مسیر عبوری این رود شهرستان‌های شیراز، جهرم، فیروزآباد در استان فارس و جم، دشتی و دیر در استان بوشهر است و از به هم پیوستن رودخانه‌های قره‌آغاج، فیروزآباد، رود شور جهرم و دارالمیزان، سیمکان و شورمکان در استان فارس و رودخانه‌های باغان، سنا، رود شور خورموج، اهرم، دشت پلنگ (از ارتفاعات دهرود دشتستان) و چیز دشتی در استان بوشهر تشکیل یافته‌است.
این رودخانه از کوه‌های انار و خانی یک واقع در دهستان کوهمره در ۷۵ کیلومتری باختر شمالی شیراز و ۲۸ کیلومتری شمال شرقی کازرون سرچشمه می‌گیرد و به نام رودخانه قره آغاج به سوی جنوب شرقی سرازیر می‌شود و پس از مخلوط شدن با رودخانه زاخرد به دهستان سیاخ وارد می‌گردد و مسیر خود را به سوی جنوب شرقی طی می‌کند. این رودخانه پس از طی مسیری طولانی و عبور از دهستان‌ها و شهرستان‌های بسیار و مخلوط شدن ریزابه‌ها و رودخانه‌های فراوان سرانجام در ۵۶ کیلومتری جنوب غربی خورموج و پس از گذشتن از روستاهایی همچون،شعری،کُرکی، مسیله ، هلالی منصور ، باغ رئیس عالی و سایر روستاهای حومه کاکی و بردخون ، در خور زیارت به خلیج فارس می‌ریزد.
بعلت شیب کم و بازایستادن حرکت آب آن در مسیر منتهی به خلیج فارس آنرا ماند یا مند و ناحیه مجاور آنرا مندستان نامیده‌اند.[۳] و چون از دهی قدیمی بعد از کارزین، بنام «سِکّ» می‌گذرد سکان نامیده شده‌است.[۴] اسامی دیگر آن سیتاکوس[۵] می‌باشد که این نام باقی‌مانده سلوکیان است بنا به نقل اقتداری، نئارخوس از فرماندهان اسکندر در مسیر رفتنش از کیش به خوزستان از این رود گذشته و سپس به مزامباریا (ریشهر یا بندر کنونی بوشهر) رسیده‌است.[۶]
سه پل بزرگ در شهرستان دشتی بر روی این رود زده شده که دو پل آن در امتداد بزرگراه سیراف است، که یکی از آنها در حدود ۴۰ سال پیش زده شده و دومی در ادامه افتتاح این بزرگراه ساخته شد و یک پل ارتباطی جدا در مسیر ساحلی بوشهر-دیر (مرز شهرستان دشتی - شهرستان دیر) ساخته شده است.
