کوه شاه

کوه شاه
کوه شاه خوشکار
ارتفاع	۴۴۰۲ متر
مکان
مکان	شهرستان بافت
رشته‌کوه	رشته‌کوه ایران مرکزی

کوه شاه نام کوهی با ارتفاع قله ۴۴۰۲ متر است که در شهرستان بافت در استان کرمان واقع شده‌است. بیشتر شهرت این قله به دلیل محافظت قرق‌چیان شاهی از حیات وحش بی نظیر آن در گذشته بوده که تا میانهٔ دوره قاجار به عنوان قرق اختصاصی شاهنشاهی از آن محافظت می‌شده است؛ چندین سنگ نوشته نیز در خصوص حدود قرق و توصیف شکار در ارتفاعات تخت شاهزاده به یادگار مانده است؛ که آخرین آن مربوط به ناصرالدین شاه قاجار است که به دست قرقچی هنرمند لاله زاری با خطی خوش بر روی تخته سنگی کنده کاری شده است. از قله‌های شاخص کوه شاه می‌توان به قله کله ماری با ارتفاع ۴۱۸۰متر در شمال، قلهٔ ۴۴۰۲متری تخت عبدالبیگی در شرق و قلهٔ کله برفی به بلندای ۴۳۹۱متر در غرب، که با داشتن نیمرخی مخروطی و ارتفاع نسبی زیاد نسبت به دیگر بلندی‌های پیرامون به مانند شاهی در میان کوه‌های کرمان ایستاده است.

موقعیت جغرافیایی

کوه شاه در ۲۰ کیلومتری شمال شرقی شهر بافت و در استان کرمان قرار گرفته‌است. شهر بافت نزدیک‌ترین شهر استان کرمان به این منطقه است. از جبههٔ شمالی این کوه مشرف به روستاهای لاله زار و هراران و در جبهه جنوبی نیز این کوه مشرف به روستای تلخه چار است.

مسیرهای صعود

با توجه به ارتباط کوه شاه با کوه‌های اطراف، برای رسیدن به آن راه‌های بسیاری وجود دارد. مسیرهای رایج صعود به کوه شاه را می‌توان به دو مسیر کوهپیمایی جنوبی که از روستای تلخه چار می‌گذرد و یک مسیر کوهنوردی شمالی که به دهنهٔ یورتی معروف است و از روستای لاله زار قابل دسترسی است، تقسیم‌بندی کرد.

• مسیر جبهه جنوبی؛ این مسیر کوهپیمایی که از دره ی شمالی روستای تلخه چار آغاز می‌شود و با گذر از آبشارها و چمنزارها و درختان به هم تنیده ی بید از سمت مشرق به قله غربی کوه شاه می‌رسد.
• مسیر جبهه شمالی؛ این مسیر تاریخی کوهپیمایی که با شیبی ملایم از دریاچه لاله زار آغاز می‌شود و با گذر از دهنهٔ یورتی و چمنزارهای با طراوت اطراف رودخانهٔ لاله زار به تخت شاهزاده رسیده و در انتها از سمت غرب به قله شرقی کوهستان شاه می‌رسد؛ این مسیر ساده‌ترین مسیر صعود به قله است.

زمین‌شناسی

ساختار کلی کوه شاه شامل یک تودهٔ عظیم باتولیتی است که از سیه بنوییه شروع و در جهت شمال تا چهرن و هراران ادامه دارد و در غرب تا خوشکار و در جنوب تا تلخه چار و قنات مروان ادامه یافته است. در حقیقت می‌توان گفت که در اوائل پلیوسن با هجوم ماگما به زیر این کوهستان و گرم شدن آبهای موجود درز و شکافها و خلل و فرج و فضاهای خالی سنگهای آذرین نفوذی، خروجی و پیروکلاستیک یک سیستم گرمابی بسیار نیرومند در این نواحی بوجود آمده و با ادامه حرکت دیاپیری ماگمای مذکور شکستگیهایی در پوسته جامد این نواحی بوجود آمده و محلولهای گرمابی از طریق این شکستگیها آزاد شده و تمامی پیکره‌های سنگی قبل از خود را تحت تأثیر خود قرار داده است. این دگرسانی کنترل تکتونیکی داشته و تقریباً در تمامی بخشهای آن هجوم محلولهای گرمابی به سنگها از طریق سیستم شکستگی‌ها صورت گرفته است. دگرسانی گرمابی منطقه پانگین، براحمد، قنات مروان و چهرن بخشهایی از آن است. ماگمای مذکور در بعضی مناطق خارج از نقشه، مانند کوه بیدخان و کوه مزاحم تظاهرات وسیع آتشفشانی داشته و در برخی نقاط دیگر بصورت گنبدها و توده‌های نفوذی کوچک متبلور شده است. این واقعه یکی از جوانترین حوادث اصلی منطقه می‌باشد و دگرسان‌های مختلفی را ایجاد کرده است.

معادن

کانسارهای کوه شاه شامل کربناتهای کلسیم منیزیم و آهن که به صورت رگه‌هایی موازی در امتداد زون دگرسانی و سولفورهای مس روی سرب و آهن در اعماق زمین و رگه‌های کم وسعتی از کانی‌های پرعیار سرب و آهن است. به واسطهٔ وجود این کانسارها فعالیت‌های کوچک و بزرگی در خصوص کشف و تخمین ذخایر این معادن صورت گرفته است. از جمله این معادن می‌توان به معدن مس لاله زار، معدن سرب قنات مروان و معدن آهن تلخه چار اشاره کرد که به دلیل حجم اندک ذخایر، عدم صرفه اقتصادی، و تخریب شدید محیط زیست که به خاطر وجود رگه‌های پر عیار در عمق زمین و در ارتفاع زیاد است، فعالیت این معادن متوقف شده است. یکی از مخرب‌ترین فعالیت‌های معدنی در کوه شاه معدن تلخه چار است که با قرارگیری در ارتفاع نزدیک به چهارهزار متر و در سرچشمه رودخانهٔ تلخه چار ویرانی عظیم و زخم بزرگی بر پیکر کوه شاه بر جای گذاشته است. خوشبختانه با دلسوزی کوهپایه نشینان کوه شاه در سال نود و دو با برگزاری مراسمی با حضور کوهنوردانی از سراسر کشور و مردم روستاهای مجاور با امضای توماری به فعالیت این معدن اعتراض شد و در پی آن فعالیت این معدن متوقف و مجوز آن لغو شد.

رودها

کوه شاه که برف گیرترین بلندی جنوب کشور است؛ سرچشمهٔ دو رودخانهٔ بزرگ است، رود لاله زار که در دامنهٔ شمالی جاری است و به دشت بردسیر می‌ریزد و هلیل رود که از چندین سرشاخه در دامنه‌های غربی و جنوبی کوه شاه تغذیه می‌شود؛ در ادامه جریان خود با گذر از سد بافت و سیراب کردن باغ‌ها و مزارع آن مسیر خود را به سمت جیرفت طی می‌کند و در منطقه فیروزآباد دشتاب با رودخانه زردشت یکی شده و به سد جیرفت می‌ریزد؛ هلیل بزرگ اکنون به دلیل مصرف غیراصولی در پشت سد جیرفت به پایان خط رسیده و تنها در مواقع سیلابی راه خود را به سوی مقصد خود، تالاب جازموریان ادامه می‌دهد.

پیوند به بیرون

• عکس‌هایی از کوه شاه
• قله کوه شاه
• تاربرگ کوه شاه