گندلی

خاک بختیاری، منتشر شده توسط دانشنامه ایرانیکا. ایرانیکا گستره سکونتگاه بختیاری‌ها را از فریدن تا اهواز معرفی می‌کند.

گَندِلی یا طایفهٔ گَندِلی یکی از طوایف ایل بختیاری، در ایران است. ایل بختیاری از دو شاخه هفت لنگ و چهارلنگ تشکیل می‌شود شاخه هفت‌لنگ به چهار باب بختیاروند، بابادی باب، دورکی و دینارانی تفکیک شده است، که طایفهٔ گندلی از طوایفِ زیرمجموعهٔ دورکی بشمار می‌آید. پیشینهٔ این تقسیماتِ طایفه‌ای سازمان‌یافته، به قرن شانزدهم میلادی بازمی‌گردد، که امروزه به‌عنوان ساختار اجتماعی ایل بختیاری شناخته می‌شود. طایفه گندلی از ۹ تیره تشکیل شده است.

نام‌شناسی

گندلی نام گذشته و حال این طایفه است؛ چرا که نام هر چیزی نشان دهنده ماهیت آن است و وجه تسمیه این نام، در این است که، ایشان در اندیکا در ناحیه‌ای زندگی می‌کردند که گیاهی به نام گندل در آن ناحیه می‌روید و از این گیاه، در رنگرزی استفاده می‌شد. با توجه به اینکه شغل مردم منطقه فروش گندل و رنگرزی پشم و... بوده کم‌کم نام این مردمان، به نام گندلی شهرت یافت. کلمه (ی) پسوندی برای شغل‌ها است مانند حلاج+ی=حلاجی یا خیاط+ی=خیاطی.

محل زندگی

طایفه گندلی نیز قبل از یکجانشین شدن عشایر مانند تمامی طایفه‌های ایل بختیاری، به ییلاق و قشلاق، می‌پرداختند.

• قشلاق(گرمسیر): این طایفه، در مسجدسلیمان، سوسن، مرغا، تل بزان، آب چهرو، قلعه برون، قلعه بردی، سر مورد، دینه راک، چگارمون، شیرکش، پاچه شاه عباس، کوشک، شاه آباد، برد قمچی، سرتنگ و گدار لندر واقع در استان خوزستان است.
• ییلاق(سردسیر): در مناطق دواب صمصامی، مالک آباد، دهستان پشتکوه، دشتک در استان چهارمحال و بختیاری است.

دیگر گندلی ها در شهر های ناغان . شاهین شهر و شهرکرد اقامت دارند. گندلی های ناغان به وسیله کوچ و پیوستن به مشروطه خواهان فاتح تهران بعد از فتح تهران در اطراف ناغان روستای رودبارو ساکن شدند و بعد از زلزله سال ۵۶ کم کم به ناغان مهاجرت کردند .فامیل های وابسته با طایفه گندلی امینی و... است

ساختار اجتماعی

ایل بختیاری، از دو شاخه هفت‌لنگ و چهارلنگ تشکیل شده است. شاخه هفت‌لنگ، به چهار باب تقسیم شده و گندلی از طوایف زیرمجموعهٔ دورکی محسوب می‌شود. طایفهٔ گندلی، خود، شامل ۹تیره است که هر یک از این تیره‌ها، خود شامل زیر شاخه‌های فراوانی بنام اولاد بوده، که این اولادها نیز، تعداد زیادی خانوار را شامل می‌شوند.

تیره‌های طایفه گندلی، به ترتیب الفبا عبارتند از:

۱. بازی‌وند

۲. جلیل‌وند

۳. خواجه‌وند

۴. سبزعلی‌وند

۵. سلطانعلی‌وند

۶. صالح‌بابری

۷. گوله‌وند

۸. مدولی

۹. ورناصری

مشاهیر

از مشاهیر طایفه گندلی، می‌توان به اشخاص زیر اشاره نمود:

• اسماعیل جلیلی: سیاست‌مدار و نماینده دوره نهم مجلس.
• جهانشاه دانش: سیاست‌مدار و نماینده دوره چهارم مجلس.
• همایون یوسفی: سیاست‌مدار و نماینده دوره دهم مجلس.

منابع

• حسین ابراهیمی ناغانی. «اسامی طوایف و شعب ایل بختیاری». وب‌گاه انسان‌شناسی و فرهنگ، ۲ اسفند ۱۳۸۸. 
• شینی، داریوش. نگرشی بر ایل بختیاری و طایفه شهنی. اهواز: انتشارات معتبر، ۱۳۸۵
• تاریخ بختیاری نوشته سردار اسعد بختیاری
• عیدیوندی، حافظ. مروری بر تاریخ ایران از سپیده دم تاریخ و نگرشی بر ایل بختیاری. قم: نسیم حیات، ۱۳۸۳
• مردانی، سعید. تاریخ چهارمحال وبختیاری"