کواترنری

زمان‌بندی زمین‌شناسی
پیدازیستی (فانروزوئیک)	نوزیستی (سنوزوئیک)	کواترنری
		نئوژن
		پالئوژن
	میانه‌زیستی (مزوزوئیک)	کرتاسه
		ژوراسیک
		تریاس
	دیرینه‌زیستی (پالئوزوئیک)	پرمین
		کربونیفر
		دوونین
		سیلورین
		اردویسین
		کامبرین
نهان‌زیستی  (پرکامبرین)	پیشین‌زیستی (پروتروزوئیک)
	نخست‌زیستی (آرکئن)
	پیشازیستی (هادئن)

کُواتِرنِری بخشی از زمان‌بندی زمین‌شناسی است که در انتهای عصر نوزیستی قرار دارد. دوران کُواتِرنِری از حدود دو و نیم میلیون سال پیش آغاز شده و هنوز نیز ادامه دارد.

نظر به اینکه یخچال‌ها در این دوره توسعه زیادی داشته‌اند، آن را دوره توسعه یخچال‌ها نیز نامیده‌اند. در این دوره است که کوه‌های اروپای شمالی، کانادا و قسمت مهمی از آمریکای شمالی از یخ پوشیده بوده‌است.

با وجود محدودیت زمانی، دوران کُواتِرنِری حوادث بسیاری را در بر داشته که آن را از همه دوران های دیگر زمین شناسی متمایز ساخته است. این تمایز در شکل گیری مناظر امروزی زمین، شرایط آب و هوایی و تغییرات آن، تکامل و تنوع آثار حیاتی گیاهی و جانوری و بخصوص در رابطه با زندگی انسان می باشد.

مشخصات دوره کواترنری

آغاز زمان کواترنری تقریباً از ۲٫۵۸۸ میلیون سال پیش می‌باشد. بزرگترین رویداد زیستی در این زمان گسترش و پراکندگی انسان می‌باشد. دگرگونی‌های شدید آب و هوایی و محیطی در کواترنری به تعدادی از پستانداران این امکان را داد که با سرعت بالایی گسترش یافته و با همین سرعت انقراض یابند. با نزدیک شدن به پایان عصر یخبندان برخی از پستانداران نیز انقراض یافتند. علت انقراض پستانداران در این زمان به فعالیت‌های انسانی و انسان برمی‌گردد.

چون پیدایش انسان در دوره کواترنری رخ داده است، برخی از زمین‌شناسان و دیرینه‌شناسان آن را دوره انسان یا دوره انسان‌زیستی (آنتروپوزوئیک) نیز نامیده‌اند. از دیدگاه دیرینه‌شناسی، دوره کواترنری با گسترش فیل‌ها، شترها و دیگر پستانداران امروزی که در پلیوسن نیز وجود داشته‌اند مشخص می‌گردد. از نظر دیرینه‌شناسی، دوره کواترنری را بر پایه فسیل انسان‌های اولیه تقسیم‌بندی می‌نمایند.

تقسیمات

کواترنری
سامانه	ردیف	اشکوب	عصر   (به میلیون سال)
کواترنری	هولوسن		۰–۰٫۰۱۱۷
	پلیستوسن	تارانشین	۰٫۰۱۱۷–۰٫۱۲۶
		آیونین	۰٫۱۲۶–۰٫۷۸۱
		کالابرین	۰٫۷۸۱–۱٫۸۰۶
		گلاسین	۱٫۸۰۶–۲٫۵۸۸
نئوژن	پلیوسن	پیاسنزین	→ پیش از آن

دوران کواترنری به دو دور زیر تقسیم شده است:

• پلیستوسن (حدود دو میلیون سال تا دوازده هزار سال پیش)
• هولوسین (از حدود دوازده هزار سال پیش تا به امروز).