سامِرا (به عربی: سامَرّاء) (دگرگون‌شده ی: سُرِّ مَن رَأیٰ؛ به معنای: شاد شود هر که آن را بدید) شهری در میانهٔ عراق، در استان صلاح‌الدین؛ در کرانهٔ دجله، ۱۲۵ کیلومتری شمال بغداد جای گرفته است. در سال ۸۳۶م به‌دستور خلیفهٔ عباسیمعتصم بالله بنیان نهاده اشت تا به‌جای بغداد پایتخت شود.[۱]
سامرا بین مسلمانانشیعه اهمیت مذهبی دارد. این شهر یکی از شهرهای مذهبی عراق به شمار می‌رود، مدفن دو تن از امامان شیعه حسن عسکری و علی نقی در آنجا قرار دارد. علاوه بر اینکه مقبرهٔ دو تن از امامان شیعه آنجاست، شیعیان معتقدند که مهدی موعود نیز در این شهر زاده شده‌است.[نیازمند منبع]. مسجد جامع سامرا یکی از بناهای مهم این شهر می‌باشد که منارهٔ آن شهرت ویژه‌ای دارد.
معتصم بالله خلیفهٔ عباسی (خلافت از ۲۱۸ قمری) دستور ساختن شهر را داد و پس از اتمام به آنجا نقل مکان کرد. بدین ترتیب پایتخت خلافت از شهر بغداد به سامرا منتقل شد. این شهر به نام سازنده آن عسکر المعتصم نیز نامیده می‌شد. لقب عسکری حسن عسکری امام یازدهم شیعیان برگرفته از این نام است.
بابک خرمدین، رهبر جنبش سرخ جامگان برضد اشغالگری اعراب پس از حمله مسلمانان به‌ایران، در ۱۸ دی سال ۲۳۶ به‌دستور معتصم بالله کشته‌شد. ابتدا دست و پای وی را به‌تدریج قطع کردند. سپس جنازه‌اش را در شهر سامرا بر سر دار کشیدند.[۲]
تا سال ۲۵۶ ه. هشت خلیفه از این شهر حکمرانی و خلافت نمودند. در این سال المعتمد علی اللَّه عباسی بار دیگر به بغداد بازگشت و آنجا را پایتخت خلافت قرار داد. سامرا طی مدت سه دهه پایتختی، توسعه فراوانی یافت و تعداد زیادی از کاخ‌ها و تفریح‌گاه‌ها و مساجد در این شهر ساخته شد.[۳]
حرم علی بن محمد هادی، امام دهم شیعه (تاریخ درگذشت: سال ۲۵۴ ه) و امام یازدهم، حسن بن علی عسکری (تاریخ درگذشت: ۲۶۰ ه) از زیارتگاه‌های شهر امروزی سامرا است. نخستین ساختمان بر آرامگاه آنان، از قرن چهارم هجری است که تاکنون همواره تجدید و ترمیم شده و توسعه یافته است. این حرم دارای گنبدی‌است که یکی از بزرگ‌ترین گنبدها در جهان اسلام است، محیط این گنبدِ طلاییِ عظیم، ۶۸ متر است که در آن ۷۲ هزار کاشی طلا به کار رفته است. در دو سمت این گنبد دو گلدسته طلایی قرار دارد که هر یک دارای ۳۶ متر طول است.[۳]
عراق
سامرا 
.svg)
