صفحهٔ اصلی
خان احمدخان گیلانی (۹۴۲–۱۰۰۵ ه. ق) آخرین کارکیای سلسلهٔ کیاییان در گیلان بود. او که در ۹۴۳ ه. ق/ ۱۵۳۸ م، در یک سالگی پس از مرگ ناگهانی پدرش کارکیا حسن دوم به حکومت رسید، تا ۹۷۵ ه.ق بر بیهپیش و سپس کل گیلان حکومت کرد. او به دستور شاه طهماسب مذهب دوازدهامامی را جایگزین زیدیه کرد، ولی وقتی شروع به ارتباط با عثمانیان کرد و خواست برای حمله به قزوین به شیروان و لاهیجان سرباز بفرستند، از چشم شاه افتاد. در این سال به دستور شاه طهماسب دستگیر و در قلعه قهقهه و قلعه استخر زندانی شد. در ۹۸۵ ه.ق در دورهٔ محمد خدابنده آزاد شد و دوباره به حکومت رسید. قوای شاه عباس برای استیلا بر ابریشم و موقعیت جغرافیایی ویژهٔ گیلان و نیز خاتمه دادن به حکومت خان احمد که به ارتباط با عثمانیها ادامه داده بود در سال ۱۰۰۰ ه.ق به گیلان یورش بردند و خان احمد به شیروان گریخت. او بقیهٔ عمر خود را در استانبول و بغداد عثمانی گذراند و تلاشهای بیثمری برای بازگشتن به قدرت انجام داد. او در ۱۰۰۵ ه.ق در بغداد درگذشت و در نجف به خاک سپرده شد. خان احمد را سیاستمداری جاهطلب، زیرک، حادثهآفرین، انتقامجو، عیاش و خوشگذران و شاعری چیرهدست و علاقهمند به موسیقی تصویر کردهاند. او درباری هنرپرور داشت و شعرا، موسیقیدانان و دانشمندانی چون فغفور لاهیجی شاعر و استاد زیتون چهارتاری نوازنده در خدمت او بودند. پدر خان احمدخان، کارکیا حسن دوم، پس از چیرگی بر برادر خود سیدعلی کارکیا، حکومت بیَهپیش را به دست گرفت. کارکیا حسن در ۹۴۳ ه.ق قدر اثر طاعون درگذشت و فرزند یکسالهاش، خان احمد، با تلاش امیره عباس، سپهسالار پدرش، جانشین او شد.
- … فرهنگ برادوستی قدیمیترین فرهنگ دوره پارینهسنگی پسین کشف شده در ایران است، که نامش از کوهی در کردستان عراق اخذ شدهاست؟ (در تصویر)
- … نظریه اف در فیزیک نظری توسط کامران وفا، فیزیکدان ایرانی و استاد دانشگاه هاروارد پرداخته شدهاست؟
- … فرودگاه بینالمللی هارتسفیلد-جکسون در شهر آتلانتای آمریکا، با ۲٬۵۰۰ پرواز روزانه و ۲۵۰ هزار مسافر در شبانهروز، شلوغترین فرودگاه جهان است؟
- … اقدامات ترکان خاتون، همسر علاءالدین تکش و مادر علاءالدین محمد خوارزمشاه، زمینهساز تضعیف خوارزمشاهیان و حمله مغول به ایران شد؟
- … آرتور لینتجن، پزشک آمریکایی، میتواند با چشم غیرمسلح صفحههای گرامافونِ موسیقی کلاسیک را بخواند؟
- … زریاب موسیقیدان، خواننده و بربطنواز عراقی بود که بیشتر در اندلس زیست و از برای سیاهرویی به زِریاب(توکای سیاه) مشهور شد؟
- … از آنتیبیوتیک تتراسایکلین در زمان شیوع طاعون در هند در سال ۱۹۹۴ استفاده شد؟
ویکیپدیا دانشنامهای اینترنتی با بیش از ۲۸۰ زبان با محتوای آزاد است که با همکاری افراد داوطلب نوشته میشود و هر کس که به اینترنت دسترسی داشته باشد میتواند مقالههای آن را ویرایش کند.
هدف ویکیپدیا آفرینش و انتشار جهانی یک دانشنامهٔ آزاد به تمامی زبانهای زندهٔ دنیاست. با رشد روزافزون این دانشنامه گردانندگان آن در بنیاد ویکیمدیا چندین پروژهٔ مشابه دیگر همچون ویکیواژه، ویکیکتاب، ویکیگفتاورد، ویکیخبر، ویکیدانشگاه، ویکیسفر، ویکیداده و ویکیگونه را پدیدآوردند.
ویکیپدیای فارسی دو سال پس از شروع پروژهٔ ویکیپدیای انگلیسی، در ۲۸ آذر ۱۳۸۲ (۱۹ دسامبر ۲۰۰۳) فعالیت خود را آغاز کرد و اکنون در ردهٔ هفدهم ویکیپدیاها قرار دارد و بزرگترین ویکیپدیا در میان زبانهای خاورمیانه و زبانهای راست به چپ و بزرگترین دانشنامهٔ فارسی محسوب میشود. ویکیپدیای فارسی هم اکنون (۱۴ دی ۱۳۹۶ خورشیدی) ۵۸۷٬۳۴۲ نوشتار دارد.
علوم پایه
علوم کاربردی
علوم انسانی و فلسفه
فرهنگ و هنر
- اعتراضاتی خیابانی از تاریخ ۷ دی در ایران از مشهد و شهرهای بزرگ استانهای خراسان با شعار اولیهٔ «نه به گرانی» آغاز شد و در ادامه به شهرهای دیگر نیز گسترش یافت.
- ژرژ وهآ (تصویر) با پیروزی در انتخابات به عنوان رئیسجمهور لیبریا شد.
- تایفون تمبین جنوب مجمع الجزایر فلیپین را درنوردید و منجر به مرگ دست کم ۲۰۰ تن شد.
- در انتخابات پارلمان کاتالونیا، احزاب طرفدار استقلال، که توسط کارلس پوجدمون هدایت میشوند، اکثریت را بدست آوردند.
- زمینلرزه ۱۳۹۶ تهران، در ساعت ۲۳:۲۷ چهارشنبه شب ۲۹ آذر به وقت تهران رخ داد که در استانهای تهران، البرز، قم، قزوین و گیلان نیز احساس شدهاست.
امروز: پنجشنبه، ۴ ژانویه ۲۰۱۸ میلادی برابر ۱۴ دی ۱۳۹۶ هجری خورشیدی و ۱۶ ربیعالثانی ۱۴۳۹ هجری قمری (UTC)
- رویدادها
- ۱۸۹۶ - یوتا به عنوان چهل و پنجمین ایالت به ایالات متحده آمریکا پیوست.
- ۱۹۴۸ - برمه از بریتانیا مستقل شد.
- ۱۹۵۸ - پس از سه ماه و طی مسافتی بیش از ۶۰ میلیون کیلومتر در مدار زمین، مأموریت اسپوتنیک-۱ (در تصویر) نخستین ماهواره فضایی جهان با ورود به جو پایان یافت.
- ۲۰۰۵ - باراک اوباما کار خود را به عنوان سناتور ایلینوی در مجلس سنای ایالات متحده آغاز کرد.
- ۲۰۱۱ - محمد بوعزیزی دستفروشی که در ۱۷ دسامبر ۲۰۱۰ در اعتراض به توقیف کالاهایش و تحقیری که یک مأمور زن شهرداری به او روا داشته بود خود را در مقابل ساختمان شهرداری به آتش کشیده بود درگذشت. اقدام محمد بوعزیزی آغازگر انقلابی در تونس شد که به حکومت ۲۳ سالهٔ زینالعابدین بن علی بر این کشور پایان بخشید.
- زادروزها
- ۱۶۴۳ - زادروز آیزاک نیوتن دانشمند انگلیسی
- ۱۷۱۰ - زادروز جووانی باتیستا پرگولزی آهنگساز ایتالیایی، نوازندهٔ ویولن و ارگ
- ۱۷۸۵ - زادروز یاکوب گریم حقوقدان، زبانشناس، نویسنده و اسطورهشناس آلمانی
- ۱۸۰۹ - زادروز لوئی بریل ابداع کنندهٔ خط بریل
- ۱۹۴۰ - زادروز بریان دیوید جوزفسون فیزیکدان بریتانیایی، برندهٔ جایزه نوبل فیزیک سال ۱۹۷۳
- ۱۹۴۰ - زادروز گائو شینگجیان رماننویس، داستاننویس و نقاش فرانسوی، برندهٔ جایزه نوبل ادبیات سال ۲۰۰۰
- ۱۹۹۰ - زادروز تونی کروس فوتبالیست آلمانی
- درگذشتها
- ۱۹۲۰ - درگذشت بنیتو پرز گالدوس رماننویس، نمایشنامهنویس و سیاستمدار اسپانیایی
- ۱۹۴۱ - درگذشت آنری برگسون فیلسوف فرانسوی
- ۱۹۶۰ - درگذشت آلبر کامو نویسنده و روزنامهنگار فرانسوی، برندهٔ جایزه نوبل ادبیات سال ۱۹۵۷، خالق آثاری چون: بیگانه، افسانه سیزیف
- ۱۹۶۱ - درگذشت اروین شرودینگر فیزیکدان اتریشی، برندهٔ جایزه نوبل فیزیک سال ۱۹۳۳
- ۱۹۶۵ - درگذشت تی. اس. الیوت شاعر، نمایشنامهنویس و منتقد ادبی آمریکایی -بریتانیایی، برندهٔ جایزه نوبل ادبیات ۱۹۴۸