ولسوالی بلخاب

«بلخاب» به اینجا تغییرمسیر دارد. برای رودخانه‌ای با این نام، دریای بلخاب را مشاهده کنید.

بلخاب یکی از ولسوالیهای ولایت سرپل، افغانستان است. ولسوالی بلخاب از جنوب با ولایت بامیان و یکاولنگ وصل است، از شرق به دره‌صوف، از غرب به چیراس و از شمال به ولایت بلخ وصل است. بلخاب دارای ۱۲۶ قریه و هفتاد و دو شورای محلی می‌باشد.

تاریخ

در روز ۲۴ حمل ۱۳۵۸ شمسی، به رهبری علما و روحانیت و با پشتیبانی قشرها مختلف مردم، انقلابی مردمی در منطقه بلخاب آغاز شد که در اثر انتشار موج این انقلاب، اساس حکومت کمونیستی خلقی، به سرعت از منطقه پاک شد و سپس موج این انقلاب، سایر نقاط کشور افغانستان را یکی پس از دیگری فرا گرفت.

انقلابیون افغانستان در زمان سلطه طالبان، به این منطقه تسخیر ناپذیر و قلعه ولایت پناهنده بودند و هیچ‌گاه این منطقه به تسخیر کمونیست روسیه و طالبان تروریست، در نیامد. دراواخر دهه هفتاد که ۹۸٪ خاک کشور به اشغال طالبان درآمده بود، از مناطق مقاومت اهل سنت پنجشیر و محدود نقاط دیگر باقی بود که در محاصره طالبان قرار داشت، و از مناطق شیعیان تنها بلخاب بود که مقاومت نمود و به کمک پنجشیر شتافت و با آزاد سازی دره صوف و... دامنهٔ مقاومت را گسترده نمود.

جغرافیا و اقلیم

این ولسوالی از مناطق زیبا و سر سبز ولایت سرپل می‌باشد که در فصل‌های بهار الی اواسط پاییز طبیعتی بکر و خوشایند دارد. مرکز این ولسوالی ترخوج نام دارد که در تلاقی سه دره ترخوج، بلخاب بالا و بلخاب پائین قراردارد، از قریه‌های موجود در این ولسوالی می‌توان به قریه پیرغوله اشاره کرد که دارای دره‌های مملو از درخت و جنگل و پوشش گیاهی فوق‌العاده با رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و چشمه‌های فراوان است اگرچه زمستان در این منطقه سرد و سخت است. با در نظرداشت قابلیت‌های گفته شده این ولسوالی و بخصوص قریه پیرغوله می‌تواند مکان فوق‌العاده‌ای برای جذب توریست و گردشگر به شمار آید. بلخاب دارای سه دره بزرگ است که در هر سه دره آبی فراوانی وجود دارد.

بلخاب، همچنین معدن و سرچشمه آب بلخ محسوب می‌شود. علاوه بر بند امیر از این منطقه آب‌های بسیاری، در دره بلخاب گرد آمده و رودخانه‌ای دارای آب شیرین، زلال و هماره جاری به طول ۳۵۰ کیلومتر را تشکیل می‌دهد که در نهایت با آبیاری صدها منطقه، در ورودی مزار شریف به هیجده نهر تقسیم شده و به بلخ باستان و نواحی اطراف آن منتهی می‌شود. در کتاب شریف اصول کافی، رودخانه بلخاب (بلخ رود) جزو چهار نهر مهریه حضرت زهرا (س) به شمار آمده‌است.

اماکن دیدنی

دره مزار که یکی از سه دره معروف بلخاب می‌باشد مرکز سادات بلخاب نیز هست که مقبره جد سادات بلخاب میر سید علی ولی همرای دو پسر وی در آنجا قرار دارد. هم چنین زیارت میر سید مراد فرزند میر سید علی ولی در پایین بلخاب محل زیارت مردم بلخاب و حتی دیگر نقاط ولایت سرپل می‌باشد. از دیگر مناطق دیدنی بلخاب چشمه گرم است که در پائین بلخاب قرار دارد که چشمه جوشان و گرم از دل کوه سار سر به فلک کشیده همیشه جاری است؛ که از نقاط دور دست برای دیدن و استحمام دراین چشمه می‌آیند چون این چشمه از زیر کوه‌ها و از عمق بسیار پایین زمین جاری می‌شود خاصیت معدنی داشته که بسیاری از امراض جلدی را تداوی می‌کند.

تعلیم و تربیه

ولسوالی بلخاب دارای ۹۴ مکتب، ۱۴ لیسه، بیش از ۲۰مکتب متوسطه دخترانه و پسرانه می‌باشد. در این ولسوالی زنان و دختران آزادانه به مکتب می‌روند و زنان هم به کلاس‌های سواد آموزی. همچنین کورسهای آموزشی زبان انگلیسی و کامپیوتر در مرکز بلخاب وجود دارد.

جمعیت شناسی

جمعیت ولسوالی بلخاب حدوداً به ۴۴۰۴۱ نفر می‌رسد. در بلخاب، اقوام هزاره، تاجک‌های شیعه و همین‌طور سادات زندگی می‌کنند.

اقتصاد

درآمد مردم بلخاب از طریق زراعت - عمدتاً محصولات گندم، در گذشته و فعلاً انگوزه (یک نوع گیاه کوهی که شیره اش را می‌گیرند)، چارمغز، بادام، زردآلو، قروت، روغن زرد، زیره و کچالو - و مالداری است.

سیاست

در حال حاضر انصاری ولسوال ولسوالی بلخاب است.و همچنان صادقی مدیر معاریف بلخاب هست از نگاه امنیت نسبت به سایر ولسوالی‌های سرپل وضعیت خوبی دارد چون از دسترسی طالبان به دور است.

پیشینهٔ علمی فرهنگی

از علمای نامی بلخاب که نام و شخصیت علمی، معنوی و انقلابی آنان در افغانستان شناخته شده‌است، می‌توان از افرادی چون: عالم و عارف بالله آقای حاجی بلخابی، عالم برجسته آقای عالم بلخابی، مرحوم آقای نجفی شمشیری، علامه شهید سید اسماعیل بلخی حاج سیدکاظم نجفی بلخابی سید محمد مصباح و....یاد کرد