Forum Cyfrowy Tachograf (2): kto będzie rozdawał karty….

i państwowej a także możliwych terminach obowiązkowego wprowadzenia cyfrowych urządzeń rejestrujących informowaliśmy w poprzednim “InfoBusie”. Na forum poruszono także problemy, które będą bezpośrednio dotyczyć szerokiej rzeszy transportowców, zarówno przedsiębiorców, jak i kierowców. Chodzi o karty wykorzystywane w systemie tachografów cyfrowych.

Państwowa Wytwórnia Papierów Wartościowych S.A.

Projekt Polskiego Systemu Tachografów Cyfrowych w ramach programów e-Bezpieczeństwa oraz Inteligentnego Systemu Transportowego UE przedstawił podczas forum kierownik projektu dr inż. Bohdan Naumienko z Państwowej Wytwórni Papierów Wartościowych S.A. Przede wszystkim zdefiniował pojęcie Systemu Tachografów Cyfrowych jako teleinformatyczny system Unii Europejskiej, realizujący cele gospodarki transportowej wyznaczone w europejskich i narodowych regulacjach prawnych, zapewniający wymianę danych między administracjami narodowymi w ramach systemu tachografów cyfrowych ( Rozporządzenie 3821/85 nowelizowane Rozporządzeniami 2135/98 oraz 1360/2002 Aneks 1B ). Tachonet ma zapewniać bezpieczną wymianę danych między państwami członkowskimi UE stosującymi tachografy cyfrowe w transporcie drogowym, stosowanie przez państwa członkowskie UE tych samych procedur techniczno-organizacyjnych, wykorzystanie nowoczesnych i standaryzowanych narzędzi oraz infrastruktury e-biznesu.

Tachonet jest zarządzany przez Departament Transportu i Energii Komisji Europejskiej DG TREN. Użytkowników Systemu Tachografów Cyfrowych można podzielić na dwa rodzaje : czynnych – są to pracownicy podmiotu wydającego karty i funkcjonariusze służb kontrolnych, którzy mogą odczytywać dane z kart i je modyfikować oraz biernych – kierowców, przedsiębiorców i pracowników warsztatów obsługujących tachografy, którzy mają określone prawa do odczytu danych zawartych na kartach.

Na podstawie regulacji prawnych Unii Europejskiej powinny zostać uchwalone ustawy narodowe regulujące takie zagadnienia jak: c certyfikacja warsztatów, kontrole okresowe urządzeń, naprawy, stosowanie urządzeń diagnostycznych, szkolenia, analiza wypadków, kontrole doraźne w firmach i na drogach, wydawanie kart, wymiana kart i urządzeń, ściąganie i archiwizacja danych, przepisy karne. Dla producenta czy też jednego z elementów Systemu Tachografów Cyfrowych ważne są postanowienia zawarte w załączniku 1B, który określa o gólną charakterystykę i funkcje jednostki pojazdowej (JP) – rejestratora (R), karty tachografu (KT), sensora szybkości (SS), kabla łączącego sensor z rejestratorem (K), wymagania konstrukcyjne i funkcjonalne dla JP, instalację rejestratora, kontrole drogowe i eksploatacyjne, wydawanie kart, rodzaje akceptacji. Zgodnie z tymi wytycznymi określono podstawowe cechy tachografu cyfrowego jako urządzenia całkowicie cyfrowego, zabezpieczonego przed nieautoryzowanym otwarciem, współpracującego z kartami elektronicznymi, pozwalającego wyprowadzić dane na drukarkę lub wyświetlić je na monitorze, wprowadzić niektóre dane ręcznie, posiadającego pamięć pozwalającą na zapis 365 dni pracy.

Tachograf cyfrowy i karta użytkownika

Tachograf cyfrowy lub karta kierowcy powinny rejestrować i przechowywać zapisy działalności kierowcy taki jak: czas jazdy (w tym czas ciągłej jazdy), czas pracy/dostępności, odpoczynek. Zarejestrowana działalność kierowcy daje możliwość kontroli poprzez odpowiednie służby ruchu drogowego, które mogą odczytywać zapamiętane przez tachograf dane. Tachograf i karta rejestruje następujące grupy danych:

•  dotyczące pojazdu: numer rejestracyjny VRN oraz identyfikacyjny VIN,

•  dotyczące tachografu : nr urządzenia, nazwa producenta, dysfunkcje,

•  dotyczące kierowcy: nazwisko, imiona i numer prawa jazdy,

•  dotyczące jazdy: odleg łoś ci, szybkości, czasy jazdy (jeśli kierowca nie załączy karty do tachografu i rozpocznie jazdę to dane będą rejestrowane tylko w pamięci urządzenia ),

•  dotyczące innej działalności kierowcy: odpoczynek, dostępność i praca (dane będą rejestrowane poprzez ręczne wprowadzanie danych w czasie rzeczywistym)

Do użytku w tachografach cyfrowych zdecydowano się wykorzystywać karty procesorowe, które są programowalne i wykorzystują kryptografię, zapewniają najlepszą funkcjonalność i bezpieczeństwo. Karta składa się z elementów fizycznych – podłoża karty, układu scalonego (mikroukład, chip), styków (wyprowadzenia elektroniczne), modułu karty, czyli układ scalonego i styków oraz elementów programowych – systemu operacyjnego SCOS (np.TCOS) oraz apletów Java Card 2.0.

Dane przechowywane w pamięci tachografu cyfrowego i na karcie elektronicznej przedstawia poniższa tabela:

TACHOGRAF CYFROWY Dane związane z pojazdem

KARTA ELEKTRONICZNA Dane związane z posiadaczem karty

tachograf dane kalibracji pojazd kierowcy aktywności wszystkich kierowców prowadzących pojazd miejscowości dane odometru szybkość jazdy i jej przekroczenia zdarzenia i błędy pojazdu i karty elektronicznej kontrolerzy i typ kontroli dane identyfikacyjne urządzenia elementy bezpieczeństwa załączenie karty i kasowane dane aktywność kierowcy miejscowości rozpoczęcia i zakończenia dnia pracy szczegółowe dane o szybkości dane korekty czasu dane z kontroli zastrzeżone dane przedsiębiorstwa pobieranie danych dane warunków specjalnych

identyfikacja kierowcy numer prawa jazdy aktywności kierowcy w czasie jazdy miejscowości dane odometru zdarzenia i błędy pojazdu i karty elektronicznej kontrolerzy i typ kontroli dane identyfikacyjne karty dane identyfikacyjne posiadacza dane prawa jazdy dane aktywności posiadacza miejscowości rozpoczęcia i zakończenia dnia pracy dane odometru zdarzenia i błędy dane użytkowe pojazdu dane sesji karty dane z kontroli dane warunków specjalnych

Rodzaje kart

Postanowiono wprowadzić następujące rodzaje kart:

•  karta kierowcy, tylko jedna dla każdego kierowcy, ważna przez 5 lat, przechowująca dane przez 28 dni pracy, p ersonalizowana, p rzeznaczona dla techników instalujących, aktywujących, kalibrujących i ustawiających urządzenia w pojeździe, ważna przez 1 rok, personalizowana dla użytku technika warsztatu i wydawana wraz z PIN-em,

•  karta przedsiębiorstwa, ważna przez 5 lat, która p ozwala przedsiębiorstwu zabezpieczyć i pobrać dane zarejestrowane w pojeździe,

•  karta kontrolna, ważna przez 2 lata, w ykorzystywana przez kontrolerów i personalizowana.

Podstawowe sposoby kontroli to: pobranie danych z jednostki pojazdowej i karty do komputera przenośnego kontrolera po autoryzacji kartą kontrolną, wydruk danych z jednostki pojazdowej i karty, wyświetlenie danych na ekranie jednostki pojazdowej, przy czym w przypadku dwóch ostatnich metod, nie jest potrzebna karta kontrolna bez której jednak niektóre dane nie są dostępne.

Określono następujące prawa dostępu:

•  kierowca za pomocą swojej karty może wyświetlić i wydrukować wszystkie dane dotyczące jego osoby,

•  kontroler za pomocą swojej karty kontrolera może wyświetlić, wydrukować i pobrać wszystkie dane,

•  technik warsztatowy za pomocą swojej karty może wyświetlić, wydrukować i pobrać wszystkie dane

•  przedsiębiorstwo za pomocą swojej karty może wyświetlić i wydrukować wszystkie dane nie zablokowane przez inną firmę.

•  Bez karty wszystkie dane mogą być wyświetlane lub wydrukowane z wyjątkiem danych osobowych (nazwisk i numerów kart). W tym wypadku dostęp jest ograniczony do 8 dni.

Utrzymywanie Centrum Zarządzania Systemem (CZT – zarządzanie bazami danych, programami, transmisją i funkcjonowaniem infrastruktury teleinformatycznej), Centrum Wytwarzania Kart (CWT – wytwarzanie kart gotowych do personalizacji), Centrum Personalizacji (CPT – wytwarzanie kart gotowych do personalizacji), Centrum Certyfikacji (CCT – certyfikacja i personalizacja elektroniczna kart ) i Centrum Obsługi Klienta i Dystrybucji (COT – przyjmowanie aplikacji, wprowadzanie danych i rozpatrywanie reklamacji). Przewidywane są 4 rodzaje aplikacji o kartę : pierwsze wydanie, gdy użytkownik bierny występuje o przyznanie karty, wymiana, gdy karta została zgubiona, ukradziona, lub źle działa, zmiana, gdy zmieniły się dane związane z kartą, odnowienie, gdy minie termin ważności karty.

Ekspert Rynku

Podczas forum aspekty prawne wprowadzania tachografów cyfrowych były poruszane bardzo często. Dlatego z wystąpienia eksperta rynku, Andrzeja Majewskiego, warto przytoczyć, to co interesuje największa rzeszę użytkowników – kierowców i przedsiębiorców. Ile to będzie kosztowało? O ile koszt samego tachografu cyfrowego, w porównaniu do ceny nowego pojazdu, można uznać za pomijalnie mały, o tyle koszty obsługi na pewno podniosą koszt działalności transportowej. Kierowcy w zasadzie nie muszą być obciążani kosztem wyrobienia i uzyskania karty. Powinni im to zrefundować przedsiębiorcy. Karta dla kierowcy ma kosztować między 30 a 80 Euro, czyli około 400 zł. Do tego dochodzą karty dla przedsiębiorstwa. Ponadto konieczny jest program do czytania kart i zbierania danych, ponieważ na kartach dane są przechowywane przez 28 dni, potem następuje ich nadpisywanie. Dziś trudno określić, jakie kwoty należy wydać, aby wyposażyć przedsiębiorstwo w niezbędne narzędzia. Jak się wydaje, wzrosną koszta obsługi tych urządzeń. Przystosowanie warsztatu do obsługi tachografów cyfrowych, to wydatek szacowany na minimum 50 tys. zł. Upoważnienia do prowadzenia działalności mają kosztować 24 tys. zł, szkolenia techników to około 5 tys. na osobę, zakup kart wymienianych okresowo, to 400 zł za kartę. Niewątpliwie wydatki te będą przenoszone w cenę usług i podniosą koszta prowadzenia działalności transportowej.

Producenci

Podczas forum zaprezentowali się: Drabpol, jako dystrybutor tachografów cyfrowych Siemens VDO, Actia – Poltik i AutoGuard. Prezentowany przez producentów obszar zagadnień, jak budowa urządzenia, jego obsługa, szkolenia pracowników warsztatów, przedsiębiorstw transportowych i kierowców zasługiwałby na osobne omówienie. (Polecamy linki do innych artykułów na temat tachografów cyfrowych – poniżej) Zdaniem prezesa Pawła Drabczyńskiego rynek tachografów cyfrowych w Polsce nie jest duży. Polscy producenci mogą zakupić 1200 – 1800 urządzeń rocznie. Jego firma zamierza postawić na szkolenia. Actia – Poltik poza tachografami oferuje liczne urządzenia wyposażenia warsztatów. Warto zauważyć, że tachografy tej firmy są wyposażane w mechanizm do wsuwania i wysuwania kart skonstruowany przez polskich inżynierów i są one produkowane w Polsce. AutoGuard posiada prototyp polskiego tachografu cyfrowego, niestety nie posiadającego jeszcze europejskiej homologacji. Ta firma, choć o krok z tyłu za swoimi konkurentami, chce nadrobić stracony czas i promuje zespolenie urządzenia rejestrującego z innymi funkcjami, jak na przykład komputerem pokładowym czy nawigacją.

Podsumowanie

Polska jest zobowiązana do wprowadzenia tachografów cyfrowych przez Komisję Europejską. (O terminie, kiedy to może nastąpić, pisaliśmy w poprzednim wydaniu “InfoBusa”). Nie unikniemy też wprowadzenia kart elektronicznych użytkowników, nierozerwalnie związanych z systemem tachografów cyfrowych. Karty muszą pojawić się wcześniej, nim zacznie działać system. Proces występowania o przyznanie kart, ich wytwarzanie, personalizacja i wydawanie rozpocznie się więc już niedługo. Na jego realizatora ustawa deleguje Państwową Wytwórnię Papierów Wartościowych S.A. Od przygotowania tej instytucji będzie zależała sprawność obsługi przedsiębiorców i kierowców. Tych pierwszych wprowadzanie urządzeń cyfrowych dotknie finansowo – będą musieli płacić za karty przedsiębiorstwa i swoich kierowców. Wzrosną też koszta serwisu. Mamy jednak nadzieję, że zgodnie z założeniami, wprowadzenie tachografów cyfrowych przyczyni się do podniesienia bezpieczeństwa na drogach – mniej zabitych w wypadkach, mniej rannych – życie i zdrowie ludzkie nie ma ceny.