در حال ویرایش اهواز

{{pp-semi-indef|small=yes}}
{{کاربردهای دیگر}}

{{جعبه اطلاعات شهر ایران
|نام‌رسمی=اهواز
|روی‌نقشه=آریهجدهمین
|عرض‌جغرافیایی =۳۱٫۳۵
|طول‌جغرافیایی =۴۸٫۷۵
| فتوکلاژ = بله
|تصویر={{فتوکلاژ
| photo2a = پل سفید اهواز 064.jpg
| photo1a =
| photo3a = Ahvaz in night 09.jpg
| photo4a =  Ali mahziar.JPG
| photo5a = دانشگاه علوم انسانی اهواز.jpg
| photo6b = فلکه ساعت 4.jpg
| photo7a = سرای معین التجار5.JPG
| photo5b =
| photo6a = Fateme3.jpg
|photo8a =
| spacing = 2
| size = 266
| foot_montage = از بالا:  نمای شهر ،  [[پل سفید اهواز|پل سفید]]، پل غدیر (کابلی)، آرامگاه [[علی بن مهزیار اهوازی]]، ساختمان سه گوش [[دانشگاه شهید چمران]]، فلکه ساعت، [[بنای معین التجار]]، نمایی از [[رود کارون]] ، [[پل سیاه اهواز|پل سیاه]] [[فولاد آرنا]].
}}
|عنوان تصویر=
|استان=خوزستان
|شهرستان=اهواز
|بخش= [[بخش مرکزی شهرستان اهواز|مرکزی]]
|دهستان=
|نام‌محلی=
|نام‌های‌دیگر=
|نام‌های‌قدیمی= احواز، تاریانا، هرمزاردشیر، رام‌شهر، هوجستان واجار، اوکسین، ناصریه ، جندی شاپور
|سال‌شهرشدن= ۱۲۰۰ خورشیدی
|جمعیت = ۱٬۲۰۰٬۰۰۰ نفر (۱۳۹۵)
|رشدجمعیت=
|تراکم‌جمعیت=
|زبان= [[پارسی]]، [[لری]]، [[عربی]]{{سخ}}گویش‌ها: <small>[[گویش شوشتری|شوشتری]] و [[گویش بهبهانی|بهبهانی]]</small>
|مذهب= [[شیعه]]
|مساحت= ۱۸۶٫۵ کیلومتر مربع<ref>{{یادکرد وب
|نشانی=http://www.aww.co.ir/default.aspx?tabid=202
|عنوان=معرفی شهر اهواز
|تاریخ بازدید=۱۹ مارچ ۲۰۱۱
|ناشر=شرکت آب و فاضلاب اهواز
}}{{پیوند مرده|date=نوامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref>
|ارتفاع= ۱۲ متر<ref name="Shahrdari1"/>
|میانگین‌دما= ۲۵+ درجه سانتی‌گراد<ref name="Shahrdari1"/>
|میانگین‌بارش‌سالانه= ۲۱۳ میلی‌متر<ref name="Shahrdari1"/>
|شمارروزهای‌یخبندان=
|شهردار= رضا امینی<ref>[https://www.isna.ir/news/1400060805653/رضا-امینی-شهردار-منتخب-اهواز-شدرضا امینی شهردار منتخب اهواز شد] Iranian Students' News Agency</ref>
|ره‌آورد= خرما، بامیه، کلوچه، فلافل، سمبوسه
 کالای تجاری<ref>[http://ahwaz.irib.ir/-/خرما-سوغات-اهواز خرما (سوغات اهواز)] صدا و سیمای مرکز خوزستان</ref>
|پیش‌شماره= ۰۶۱
|وبگاه= [http://www.ahwaz.ir/ شهرداری اهواز]
|جمله خوشامد=به شهر [[علی بن مهزیار اهوازی]] خوش آمدید
|پانویس=
|پلاک اتومبیل   = {{IRN}} ۱۴
|کد آماری =۱۲۷۲
|نشان‌واره شهرداری=}}
'''اهواز''' ({{تلفظ|Ahvaz.ogg}}) یکی از [[فهرست کلان‌شهرهای ایران|کلان‌شهرهای]] [[ایران]] است، که در بخش مرکزی [[شهرستان اهواز]] قرار دارد و پس از انتقال مرکزیت استان از [[شوشتر]]، از سال ۱۳۰۳ تا کنون به‌عنوان مرکز [[استان خوزستان]] شناخته می‌شود.<ref name="ahvaz.ir">{{یادکرد وب | پایگاه اطلاع‌رسانی شهرداری اهواز| عنوان=شهرداری اهواز| نشانی=http://www.ahvaz.ir/Default.aspx?tabid=107}}</ref> جمعیّت این شهر طبق سرشماری [[مرکز آمار ایران]] در سال ۱۳۹۵ تغریبا ۱٬۲۰۰٬۰۰۰ نفر 
می‌باشد که به‌عنوان هفتمین شهر پرجمعیت ایران به‌شمار می‌آید.همچنین،اهواز بزرگترین و پرجمعیت ترین شهر غربی ایران است.کلان‌شهر اهواز نیز [[بزرگترین کلان‌شهرهای خاورمیانه|سی و چهارمین کلان‌شهر پرجمعیت خاورمیانه]] است.اهواز دارای تعداد زیادی پل است،به همین دلیل،به '''شهر پل ها معروف''' است.
[[پرونده:20220426_15000555d.jpg|بندانگشتی]]
شهر اهواز با مساحت ۱۸۶۵۰ هکتار، به عنوان چهارمین شهر بزرگ ایران محسوب می‌شود.<ref>سایت وزارت مسکن و شهرسازی</ref> [[شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب]] (بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت ایران)، [[شرکت ملی حفاری ایران]] (بزرگ‌ترین شرکت حفاری کشور)، [[شرکت فولاد خوزستان]] از تولیدکنندگان بزرگ فولاد خام کشور و برخی از بزرگترین کارخانه‌های مادر کشور در اهواز قرار دارند. [[رودخانه کارون]] پرآب‌ترین رودخانه ایران، با سرچشمه گرفتن از [[زردکوه]]، با ورود به اهواز، این شهر را به دو بخش شرقی و غربی تقسیم می‌کند.<ref>[http://www.dana.ir/news/1332471.html/دانستنی-های-مهم-در-مورد-اهواز-شهری-که-خواب-ندارد-عکس دانستنی‌های مهم در مورد اهواز شهری که خواب ندارد+عکس]</ref> [[میدان نفتی اهواز]]، بزرگترین [[میدان‌های نفتی ایران|میدان نفتی ایران]] و [[میدان‌های نفتی جهان|سومین میدان بزرگ نفتی جهان]]، در محدوده این شهر قرار دارد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://press.jamejamonline.ir/Newspreview/2134279684585042175 |عنوان=میدان اهواز با خصوصیاتی ویژه |ناشر=[[روزنامه جام جم]] |تاریخ= |تاریخ بازبینی= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160303125807/http://press.jamejamonline.ir/Newspreview/2134279684585042175 |archivedate=۳ مارس ۲۰۱۶ |dead-url=yes}}</ref>

== تاریخچه نام اهواز ==
{{اصلی| پیشینه نام اهواز}}
[[File:برگی از کتاب اوصاف الامصار.jpg|بندانگشتی|نام اهواز در کتاب '''اوصاف الامصار''' از '''محمدمفید مستوفی بافقی''' که در زمان [[صفویان]] نوشته‌شده‌است.[https://dl.nlai.ir/UI/bc47b93e-dd44-4044-8755-cc099a4eabbe/LRRView.aspx?History=true] ]]
[[کلیفورد ادموند باسورث|کلیفورد باسورث]] در [[دانشنامه ایرانیکا]]<ref>{{پک|Bosworth|۲۰۰۰|ک=Iranica|ف=AHVĀZ|ج=۱|ص=۶۸۸–۶۹۱|کد=en}}</ref> و [[لارنس لاکهارت|لاکهارت]] در [[دانشنامه اسلام]]،<ref>{{پک|Lockhart|۱۹۸۶|ک=EI|ف=AL-AHWĀZ|ج=۱|ص=۳۰۵|کد=en}}</ref> هاینزهایم و مایکل بونر،<ref>The empire of the Mahdi, Part 1, Volume 26 , page 5, Heinz Halm, Michael Bonner, Translated by Michael Bonner, Publisher: BRILL, 1996, {{ISBN|90-04-10056-3|en}}, 9789004100565و Length 452 pages</ref> علی کرم همدانی در [[دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]]<ref name="hamedani"/> و [[دانشنامه بریتانیکا]]<ref>The new encyclopaedia Britannica, Volume 1 Encyclopaedia Britannica, inc, {{ISBN|0-85229-605-3|en}}, 9780852296059 Edition 15 Publisher Encyclopaedia Britannica, 1995 {{ISBN|0-85229-605-3|en}}, 9780852296059و Page 169</ref> [[ولادیمیر مینورسکی]]<ref name="Mino">The Tribes of Western Iran
V. Minorsky
The Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland
Vol. 75, No. 1/2 (1945), pp. 73-80
(article consists of 11 pages)
Published by: Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland
Stable URL: http://www.jstor.org/stable/2844282</ref> و [[سوات سوجک]]<ref name="Svat">Arabistan or Khuzistan" Svat Soucekو Iranian Studies Vol. 17, No. 2/3 (Spring - Summer, 1984), pp. 195-213 (article consists of 19 pages) Published by: Taylor & Francis, Ltd. on behalf of International Society for Iranian Studies Stable URL: http://www.jstor.org/stable/4310441%22</ref> [[عبدالمجید ارفعی|عبدلمجید ارفعی]]<ref>روزنامهٔ عصر اوز، شمارهٔ ۴۶، مهرماه ۱۳۸۳، صفحهٔ ۱۴</ref> و جان کورتیس<ref>ایران باستان به روایت موزه بریتانیا، جان کورتیس، ص 36</ref> ریشه نام اهواز را برگرفته از قوم خوزی (یا هوزی) می‌دانند که ساکنان بومی استان خوزستان بوده‌اند و زبانشان تا زمان [[شاهنشاهی ساسانی|ساسانیان]]<ref>{{پک|Bosworth|۲۰۰۰|ک=Iranica|ف=AHVĀZ|ج=۱|ص=۶۸۸–۶۹۱|کد=en}}</ref> و حتی تا چند [[قرن]] بعد از [[اسلام]] زبان رایج در [[استان خوزستان|خوزستان]] بوده‌است و احتمالاً بازماندگان [[ایلام (تمدن)|ایلامی‌ها]] بوده‌اند.<ref name="Mino"/><ref name="Svat"/> [[یونانیان]] به این قوم Ouxioi می‌گفتند و نام این شهر در نوشته‌های [[مسیحیت|مسیحیان]] سریانی بث هوزایی<ref>{{پک|Bosworth|۲۰۰۰|ک=Iranica|ف=AHVĀZ|ج=۱|ص=۶۸۸–۶۹۱|کد=en}}</ref> در [[تلمود]] بی خوزایی ثبت شده‌است.<ref>{{یادکرد|نویسنده = Moshe Gil, David Strassler |کتاب = Jews in Islamic countries in the Middle Ages | ناشر = Brill|صفحه = ۵۲۵|تاریخ = ۲۰۰۴}}</ref>

تلاش‌هایی برای مطابقت دادن اهواز با شهر اگینیس که [[استرابون]] از آن نام برده انجام شده‌است، لیکن محتمل‌تر آن است که اهواز در محل شهر قدیم تاریانا هخامنشی که [[نئارخوس]]، سردار [[اسکندر مقدونی|اسکندر]]، در مسافرت خود به [[خلیج فارس]] در کنار آن [[لنگر]] انداخت قرار گرفته باشد.<ref>{{پک|Lockhart|۱۹۸۶|ک=EI|ف=AL-AHWĀZ|ج=۱|ص=۳۰۵|کد=en}}</ref>

[[کلیفورد ادموند باسورث]] می‌گوید که در جستجوی ریشه نام اهواز، جغرافی‌دانان عربی-<nowiki>[اسلامی]</nowiki> دچار سردرگمی بوده‌اند.<ref>{{پک|Bosworth|۲۰۰۰|ک=Iranica|ف=AHVĀZ|ج=۱|ص=۶۸۸–۶۹۱|کد=en}}</ref> [[اردشیر یکم (هخامنشی)|اردشیر یکم]]، بنیان‌گذار [[سلسله ساسانی]] نام شهر را به هرمز اردشیر تغییر داده‌است. بنابر گفته [[شمس‌الدین مقدسی|مقدسی]]، فرزند [[اردشیر بابکان|اردشیر]] ([[شاپور یکم]]) بود که شهر را در دو سوی رودخانه از نو بنیان نهاد و یکی را به نام خدا و دیگری را تحت نام خود نامگذاری کرد. این دو نام بعدها با یکدیگر مخلوط و به صورت هرمز-اردشیر یا به صورت خلاصه‌شده، داراواشیر درآمد.<ref>{{پک|Bosworth|۲۰۰۰|ک=Iranica|ف=AHVĀZ|ج=۱|ص=۶۸۸–۶۹۱|کد=en}}</ref> این شهر در همه جا، مرکز تجاری خوزستان، هوجستان واجار (بازار اهواز) نامیده می‌شد و شهر سوی دیگر رودخانه به‌عنوان مرکز فرماندار و نجبا، هرمشیر خوانده می‌شد. شهر دوم در حمله عرب‌ها در قرن اول هجری (هفتم میلادی) از بین رفت.<ref>{{پک|Bosworth|۲۰۰۰|ک=Iranica|ف=AHVĀZ|ج=۱|ص=۶۸۸–۶۹۱|کد=en}}</ref> اما نام شهر دیگر را عرب‌ها «سوق الاحواز» ترجمه کردند و در این ترجمه اهواز جمع عرب، نام قبیله بومی استان خوزستان بوده‌است.<ref>{{پک|Bosworth|۲۰۰۰|ک=Iranica|ف=AHVĀZ|ج=۱|ص=۶۸۸–۶۹۱|کد=en}}</ref>

[[گای له استرنج]] در قسمتی از فصل شانزدهم کتاب [[جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی]] نوشته‌است که: <blockquote>"باید دانست که در آغاز اسلام عرب‌ها کشور خوزستان را «احواز» نامیدندی یاقوت حموی در مجم‌البلدان دربارهٔ آن نام چنین گوید: «جمع هوز است و آن در اصل «حوز» بود چون فارسیان این نام را فراوان بکار بردند تغییر دادند چنانکه اصل آن از میان رفت، زیرا در سخن فارسیان «حاء» نباشد و در هر کلمه که آن حرف بیاید به «هاء» بدل کنند و حسن را «هسن» و محمد را «مهمد» گویند. سپس عرب‌ها چون آن را از فارسیان گرفتند و به پیروی از ایشان «اهواز» گفتند. پس اهواز نام عربی است که در زمان اسلام به آن کشور داده شد و در زمان فارسیان نام آن «خوزستان» بود."</blockquote>ولی [[احمد کسروی|کسروی]] این گفته و امثال آن را گفته‌هایی بی‌پایه می‌داند که هیچگونه ارزش و بهایی را در بازار علم و دانش ندارد؛ زیرا آنکه گفته [[یاقوت حموی|یاقوت]] است کِی روی داده که عرب‌ها کلمهٔ عربی‌ای را که حاء دارد به پیروی فارسیان با «هاء» گویند؟ پس چرا این معامله را دربارهٔ حسن و محمد نکردند؟ وانگهی اگر نام اهواز به خوزستان در زمان اسلام داده شده و اصل آن با حاء بوده پس چرا «احواز» در شعری یا جمله که از قرن‌های نخستین اسلام مانده آورده نشده‌است؟<ref>{{یادکرد ژورنال |نام خانوادگی۱=کسروی تبریزی |نام۱=سید احمد |عنوان=خرده‌گیری و موشکافی |ژورنال=آینده |تاریخ=اردیبهشت 1305 |شماره=10 |صفحه=615 و 616}}</ref>

این شهر علاوه بر نام‌های ذکرشده به نام‌های «رام‌شهر» و «شهررام» نامیده می‌شد. در دوره [[قاجاریان|قاجار]] و از زمان [[ناصرالدین‌شاه]] اهواز را ناصری و ناصریه نامیدند، ولی از شهریور ۱۳۱۴ خورشیدی با تصویب هیئت وزیران، اهواز نامیده شد.<ref name="hamedani">[[#hamedani1|«اهواز» - بخش اول: نام‌گذاری و تاریخ، ''دائرةالمعارف بزرگ اسلامی'']]</ref>

== تاریخ ==
{{اصلی|تاریخ اهواز}}

=== پیش از اسلام ===
[[پرونده:Ahwaz in Pahlavi period.jpg|انگشتی|چپ|300px|اهواز در دوران پهلوی]]
اهواز در روزگار ساسانیان از شهرهای عمده خوزستان به‌شمار می‌رفت و از مراکز عمده صنایع [[نساجی]] خوزستان بود و یکی از کانون‌های مسیحیت در ایران، و از اسقف‌نشین‌های خوزستان محسوب می‌شد. علاوه بر این، این شهر از مراکز عمده بازرگانی بوده، و نیز به‌واسطه واقع شدن در کنار [[کارون|رود کارون]] - که قابلیت [[ترابرد باری|کشتی‌رانی]] داشته - محل مناسبی برای تجمع مال‌التجاره و دادوستد به‌شمار می‌رفته‌است.<ref name="hamedani"/>در زمان ساسانیان به ویژه در زمان [[اردشیر بابکان]] و پسرش [[شاپور یکم|شاپور اول]] بر روی کارون در حدود اهواز [[سد]]های زیادی ساخته شد از جمله سد اهواز (بند اهواز یا شادروان اهواز) که به سد خداآفرید هم معروف بود و توسط اردشیر بابکان ساخته شد. کانال‌های آبیاری و نهرهای مختلف که از سد مذکور منشعب شده بود باعث آبیاری [[کشتزار]]ها و نخلستانها و در نهایت سرسبزی و خرمی اهواز شده بود. مثل نهر شاهجرد که در بالای سد اهواز از کارون جدا می‌شد و از داخل بخش قدیمی شهر عبور می‌کرد و آن را به دو بخش تقسیم می‌کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=موقعیت تاریخی اهواز|نشانی=https://ahwaz.ostan-khz.ir/موقعیت-تاریخی-اهواز/|وبگاه=پایگاه اطلاع‌رسانی فرمانداری اهواز|بازبینی=2022-01-05|کد زبان=fa-IR}}</ref>

=== دوران اسلامی و معاصر ===
[[پرونده:نمایی از پل سفید اهواز2.jpg|بندانگشتی|160px|چپ|منظرهٔ [[پل سفید اهواز|پل سفید]]، قدیمی‌ترین پل دایر روی رود [[کارون]] در اهواز، زمستان ۸۹]]
اعراب پس از پیروزی در [[نبرد نهاوند|جنگ نهاوند]] پادگان‌هایی در شهرهای فتح‌شده، از جمله در اهواز ساختند. شهرهای خوزستان از جمله اهواز از نخستین پناهگاه‌های [[خوارج]] در ایران بود. در ایام خلافت علی برخی از موالی اهواز که از میزان خراج درخواستی والی آن ناخرسند بودند، به شورش خوارج پیوستند. در زمان خلافت [[یزید بن معاویه]] شهرهای خوزستان از جمله اهواز دستخوش جنگ و گریزهای خوارج با سپاهیان [[امویان|اموی]] گشت.<ref name="hamedani"/>

شهر اهواز در سده‌های نخستین اسلامی به‌واسطه [[سد|سدی]] که بر کارون بسته شده بود، از بزرگ‌ترین و آبادترین شهرهای خوزستان به‌شمار می‌آمد. این شهر تا ۲۵۶ق/۸۷۰م شهری پررونق و آباد بود، اما در این سال اهواز به تصرف سپاهیان [[صاحب‌الزنج]] درآمد. اهواز پس از پایان فتنه [[زنگیان]] رونق و آبادانی گذشته خود را از دست داد، اما در زمان [[عضدالدوله دیلمی]] بار دیگر اهمیت پیشین خود را به‌عنوان مرکزی تجاری به دست آورد. همچنین بنا به گفتهِ مقدسی، عضدالدوله پل هندوان را که دو بخش اهواز را به هم متصل می‌کرد و همچنین مسجد زیبایی را که در کنار آن بوده، بازسازی و [[مرمت و احیای ابنیه تاریخی|مرمت]] نمود. شهر اهواز از پایگاه‌های عمده [[شیعه|مذهب تشیع]] در ایران به‌شمار می‌آمد و به گفته مقدسی نیمی از مردم آنجا شیعه بودند و پیوسته میان شیعیان (مروشیان) و [[سنی|سنیان]] (فضلیان) درگیری و کشاکش وجود داشت.<ref name="hamedani"/>

اهواز تا اواخر سده ۵ق شهری آباد بود، اما از این زمان به بعد رونق خود را از دست داد، به گونه‌ای که مرکزیت خوزستان از آنجا به [[شوشتر]] منتقل شد. در سده ۶ق اهواز به شهری ویران و خالی از سکنه تبدیل شد. [[حافظ ابرو]]، از آن به عنوان قصبه‌ای نام می‌برد و به اشتباه اهواز را با سوق الاربعا (چهارشنبه بازار) یکی می‌داند.<ref name="hamedani"/>

در قرن چهارم هجری، نهری کوچک به طول سیصد متر و عرض بیست متر از کارون منشعب شده، شهر را به دو قسمت تقسیم کرده بود؛ محله غربی را «جزیره» می‌گفتند و محله شرقی «مدینه» نام داشت. این دو بخش به‌وسیله پلی به نام «پُل هندوان» به هم وصل می‌شدند.<ref name="autogenerated8">ابوعبدالله محمدبن احمد مقدسی، «احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم»، ترجمه علی‌نقی منزوی، شرکت مؤلفان و مترجمان ایران، تهران، ۱۳۶۱، جلد دوم، ص ۶۱۴</ref> در آن دوره اهل شهر دو دسته بودند و دربارهٔ اصحاب پیامبر دو نظر داشتند، این شهر انبار بصره و بارانداز فارس و اصفهان بود.<ref name="autogenerated8"/>{{سخ}}
اما علی‌رغم رشد و توسعه اهواز در قرون اولیه اسلامی، در نیمه دوم قرن چهارم هجری این شهر رو به ویرانی گذاشت و مردم آن پراکنده شدند.<ref>ابن حوقل، «سفرنامه ابن حوقل»، ترجمه جعفر شعار، [[انتشارات امیرکبیر]]، تهران، ۱۳۶۶، ص ۲۴</ref> و کار به جایی رسید که در اوایل قرن ششم این شهر به‌طور کلی ویران شد. [[عبدالکریم بن محمد سمعانی]] که در نیمه دوم قرن ششم می‌زیسته شهر اهواز را این چنین توصیف کرده: «اهواز یکی از شهرهای مشهور بود که دانشمندان و روحانیون و تجار و ثروتمندان بسیاری از مردم آن شهر به همراه غیر اهوازی‌ها در آن زندگی می‌کردند. بخش عمده این شهر ویران شد و فقط ویرانه‌هایی از آن باقی‌مانده که مردم اندکی را خود جای داده‌است.»<ref>احمد کسروی، همان، ص ۲۷۱</ref>

علت ویرانی اهواز به‌درستی مشخص نیست. هرآنچه تاکنون گفته شده حدس و گمان است که به‌وسیله وقایع‌نگاران و [[تاریخ‌نگار|مورخان]] متأخر نوشته شده‌است. [[احمد کسروی]] «ویرانی اهواز کهن را یکی از معماهای تاریخ خوزستان دانسته که نه زمان و نه علت آن را در جایی ننوشته‌اند.» او در ادامه می‌گوید: «آنچه ما از جستجو به دست آورده‌ایم زمان آن را آخرهای قرن پنجم یا آغاز قرن ششم بوده.»<ref>احمد کسروی، همان، ص ۱۹۶</ref> این سخن کسروی نیز درست نیست چون [[ابن حوقل]] که در نیمه دوم قرن چهارم می‌زیسته، ویرانی اهواز را از قرن چهارم روایت کرده‌است.<ref>قیم، عبدالنبی، همان</ref> با وجود این کسروی علت ویرانی را دو چیز پنداشته: یکی شکستن بند و دیگری برگشتن مسرقان از جوی خود و پیوستن آن به دجیل [کارون].<ref>احمد کسروی، همان</ref>

از قرن ششم هجری قمری به بعد به‌علت خراب شدن [[سد شادروان]] و پایین رفتن سطح آب رونق‌دهنده شهر و نیز جنگ‌ها و اغتشاشات داخلی و بروز بیماری‌های [[وبا]] و [[طاعون]]، اهواز رو به خرابی رفت تا آن که در سال ۱۸۶۹ م (۱۲۴۸ خ) هم‌زمان با حفر [[کانال سوئز]] که منجر به کوتاه شدن مسیر تجارت دریایی اروپاییان و توجه آن‌ها به منطقه شد رونق تازه‌ای گرفت. [[ناصرالدین شاه قاجار]] هم از این فرصت برای گسترش تجارت و کشتی‌رانی بر روی رود کارون استفاده کرد و در سال ۱۲۶۶ خ کشتی‌رانی را بر رود کارون برای خارجیان آزاد اعلام کرد و توسط والی خوزستان در کنار اهواز قدیم بندرگاهی به نام «بندر ناصری» احداث کرد. در پی احداث این بندر نام اهواز به «[[ناصریه]]» تبدیل شد تا اینکه در دورهٔ [[سلسله پهلوی|پهلوی]] و به‌تبع سیاست قاجارزدایی [[رضاشاه]] نام باستانی «اهواز» احیا شده و جای ناصری را گرفت.<ref>[http://icro.ir/index.aspx?pageid=5616&p=1 خوزستان] سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی</ref>

[[سیدعبدالله جزایری]] که در قرن دوازدهم یعنی قرن‌ها پس از ویرانی اهواز می‌زیسته، فتنه صاحب‌الزنج را عامل عدم اعتنا و بی‌رغبتی خلفا دانسته که «بعد از تسکین فتنه چون خلفا را به عمارت آن ولایت رغبت باقی نماند و واماندگان آن‌جا از عمده ضبط آن همه نیشکر و ادای مال و جهات دیوانی آن‌ها بیرون نتوانستند آمد، لاجرم اکثر جلای وطن نمودند و…»<ref name="autogenerated13">سید عبدالله جزایری، ''تذکره شوشتر''، ص ۳۴</ref>

به هر حال پس از ویرانی شهر اهواز در قرن چهارم هجری، فقط ویرانه‌ای از آن باقی‌مانده بود و در دورة مشعشعیان و پس از آن دسته‌ای از [[آل کثیر]] در آنجا کپرها یا چینه‌هایی بالا آورده دهکده‌ای آباد کرده بودند. سپس هم آنان رفته دسته‌ای از کعبیان در آنجا نشیمن داشته و در آن نزدیکی دیم‌کاری می‌کردند.<ref>احمد کسروی، همان، ص ۱۹۷</ref>{{سخ}}
با توجه به نوشته سیدعبدالله جزایری پیداست که در اواخر قرن دوازدهم هجری نیز اهواز حال و روز خوبی نداشته‌است. او می‌نویسد: «اکنون از عمارات آن‌جا همان قلعه موجود است که شیخ ناصر بن حمید آن را حصار کشیده مشتمل بر چند خانوار رعیت دیم‌کار.»<ref name="autogenerated13"/>

پس از آن نیز اهواز به همین صورت بوده و در حد یک روستای کوچک باقی‌مانده بود. سر اوستن هنری لایارد که در زمان شیخ ثامر [[بنی‌کعب]] ۱۲۵۸ ق (۱۸۴۱ م) در این منطقه بوده به هنگام ذکر قلمرو بنی‌کعب، هیچ گونه نامی از اهواز نبرده و در عوض نام روستای [[ویس(باوی)|ویس]] در شمال اهواز را در کتاب خود آورده‌است. این امر نشان می‌دهد روستای ویس پرجمعیت‌تر و آبادتر از اهواز بوده‌است.<ref>- لایارد، سر اوستن هنری، ''سفرنامه لایارد یا ماجراهای اولیه در ایران''، ترجمه مهراب امیری، انتشارات وحید، تهران، ۱۳۶۷ ش</ref>

کاپیتان هنت که در سال ۱۲۷۳ ق (۱۸۵۳ م) یکی از افسران ارتش انگلیس در جریان جنگ ایران و انگلیس در [[خرمشهر]] بوده و پس از فرار [[خانلرمیرزا]] به اهواز با کشتی به تعقیب خانلرمیرزا پرداخته، اهواز را این‌چنین دیده‌است:{{نقل قول|شهر اهواز مثل اکثر بلاد مشرق زمین دارای خانه‌های محقری است که از خشت و گل، بدون مراعات اصول صحی به ترتیب غیرمنظمی ساخته شده و در حدود یکهزار و پانصد الی دو هزار نفر جمعیت دارد، ایشان کاملاً خوش قیافه‌اند و اندکی سیاه‌چرده‌تر از اسپانیایی‌ها هستند.<ref>هنت. جی. اچ «جنگ انگلیس و ایران در سال ۱۲۷۳ ق»، ترجمه حسین سعادت نوری، ضمیمه سال سوم مجله یادگار، تهران، ۱۳۲۷. ش</ref>}}
بیست و شش سال بعد یعنی در سال ۱۲۹۹ ق (۱۸۸۲ م) حاج عبدالغفار نجم‌الملک از «قریه اهواز و قریب ۶۰ خانوار رعیت عرب» سخن گفته که «کدخدای آن [[شیخ نبهان]]» است. [شیخ بنهان عامری کعبی بازمانده همان کعبیانی است که پس از رفتن آل‌کثیر در قریهٔ اهواز نشیمن داشتند. قریه اهواز در حال حاضر قدیمی‌ترین محله شهر اهواز است که نام آن برگرفته از نام جدّ شیخ بنهان یعنی عامر است و به محله «عامری» معروف است، در جوار این محله نیز محله‌ای است که آن را «اهواز قدیم» می‌گفتند. به احتمال زیاد قریهٔ اهواز در محل این دو محله بوده‌است.]<ref>نجم‌الملک، حاج عبدالغفار، «سفرنامه خوزستان»، به کوشش محمد دبیرسیاقی، مؤسسة مطبوعاتی علمی، تهران، ۱۳۴۱ ش</ref>
لرد کرزن که در سال ۱۸۹۰ م (۱۳۰۷ ق) از آن ناحیه گذر کرده جمعیت آن را تقریباً هفتصد نفر برآورد کرده‌است.<ref>لرد کرزن، ''ایران و قضیه ایران''، ص ۴۲۵</ref>

[[کشتی‌رانی]] در [[خوزستان]] از طریق رود [[کارون]] صورت می‌گرفته و با توجه به طبیعت رودخانه کارون که در محل اهواز دارای چندین رگه صخره‌ای در بستر خود می‌باشد به دو بخش بالادست و پایین‌دست تقسیم شده بود. همچنین ویرانه‌های سد باستانی اهواز نیز که در زمان احداث باز هم بر روی بستر صخره‌ای بنا شده بود مانع دیگری برای کشتی‌رانی بوده‌است. شاخهٔ بالادست یا کارون شمالی از [[شوشتر]] تا اهواز و شاخهٔ جنوبی یا پایین‌دست از اهواز تا [[خلیج فارس]] را دربرمی‌گرفته‌است؛ بنابراین کشتی‌هایی که از [[شوشتر]] حرکت می‌کرده‌اند در محل اهواز به‌ناچار بار خود را به کشتی دیگری در سمت جنوبی صخره منتقل می‌کرده‌اند. این دست به دست شدن بار موجب پیدایش انبارها و کاروان‌سراهای متعددی در اهواز شد و تبدیل به یکی از دلایل رونق تجارت و نتیجتاً رونق شهر اهواز گشت.
از جمله تأسیسات مرتبط با بندر و تجارت در اهواز آن زمان، واگن اسبی بوده‌است که با احداث یک رشته خط آهن و توسط واگن‌هایی که با اسب کشیده می‌شده‌اند بار و کالای تجاری را در امتداد رودخانه و بین کشتی‌ها جابه‌جا می‌کرده‌است.<ref>[https://anthropologyandculture.ir/fa/علوم-انسانی/950-پرونده-اینترنتی-شهر-اهواز شهر اهواز] انسان‌شناسی و فرهنگ (علوم انسانی)</ref>
در [[شوشتر]] اسنادی به دست آمده که حاکی از تجارت دریایی با دورترین بندرهای تجاری معروف آن دوران دنیا در هند و آفریقا و خاور دور می‌باشد و این امر جز با وجود بندری در کنار صخرهٔ پیش‌گفته برای تخلیه و بارگیری مجدد میسر نمی‌شده‌است.<ref>[https://dorezamin.com/post/تاریخچه-و-نقشه-جامع-شهر-اهواز-8841 تاریخچه و نقشه جامع شهر اهواز] دورزمین</ref>

به نوشتهٔ [[کسروی]] اهواز نوین پس از اعطای اجازهٔ ناصرالدین شاه به خارجیان برای کشتیرانی در قسمت جنوبی کارون رونق دوباره یافت زیرا وجود رشته سنگی در محل کنونی [[پل هفتم]] مانع از ادامه مسیر کشتی‌ها به قسمت‌های بالا دست کارون می‌شد و کشتی‌ها ناچار بودند بار خود را در این سوی صخره تخلیه کنند و سپس به کشتی‌هایی که در آن سوی صخره بودند منتقل کنند.<ref>[https://ana.press/fa/news/47/473236/تاریخچه-و-نقشه-جامع-شهر-اهواز-در-ویکی-آنا تاریخچه و نقشه جامع شهر اهواز] خبرگزاری دانشگاه آزاد اسلامی</ref>
کم‌کم ساختمان‌ها و تأسیساتی در این قسمت به وجود آمد و رونق آن هر روز بیشتر می‌شد.
قسمت شرقی شهر ابتدا شکل گرفت و محلهٔ [[عامری (محله)|عامری]] و [[خیابان ۲۴ متری]] تقریباً اولین قسمت‌های اهواز جدید بودند.

درگیری‌های مختلف دوران [[مشروطیت]] و کشف نفت در مسجدسلیمان و وضع اسف‌بار [[شوشتر]] در دوران [[قاجاریه]] از یکسو و شیوع [[طاعون]] مهلک در آخرین سال‌های قرن ۱۳ خورشیدی و همچنین برچیده شدن کشتیرانی در کارون شمالی از سوی دیگر و نیز رونق روزافزون اقتصادی اهواز باعث شد تا مرکزیت [[خوزستان]] در آغاز حکومت پهلوی از [[شوشتر]] به اهواز منتقل شود.<ref>[https://www.isna.ir/news/92111510488/نقش-صنعت-نفت-در-تحولات-سیاسی-و-اجتماعی-خوزستان نقش صنعت نفت در تحولات سیاسی و اجتماعی خوزستان] خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)</ref>

=== بندر ناصری و اهواز امروز ===
[[پرونده:Ahwaz 2010 10000 wiki.png|بندانگشتی|260px|چپ|نقشهٔ اهواز]]
آزادی کشتیرانی در کارون پایین (از [[خرمشهر]] تا اهواز) در سال ۱۳۰۶. ق (۱۸۸۸. م) بر روی کشتی‌های خارجی، باعث رشد و رونق تجارت در ایالت و به ویژه شهرهای خرمشهر و اهواز گردید. افزایش حجم مبادلات و داد و ستد، صادرات کالا به خارج و واردات کالا به خرمشهر، سبب گردید تا مردم اندک اندک به شهرهای مزبور مهاجرت کرده بر جمعیت آن‌ها افزوده شود.
کسب امتیاز آزادی کشتیرانی در رود کارون توسط انگلیسی‌ها در درجهٔ اول به منظور تسخیر بازارهای داخلی و مرکزی کشور بود و بدون ارتباط کارون با مناطق مرکزی کشور، آزادی کشتیرانی چندان مطلوب نبود. از این رو در اکتبر سال ۱۸۹۶. م (۱۳۱۳. ق) شرکت برادران لینچ پیشنهاد احداث جاده کاروان رو بین اهواز و اصفهان را به دولت ایران ارائه داد. پس از مذاکرات طولانی بین انگلیسی‌ها و دولت ایران، بالاخره در تاریخ سوم مارس ۱۸۹۸. م قرارداد احداث جاده مزبور بین چارلز هاردینگ دبیر اول سفارت انگلیس در تهران و [[علیقلی خان سردار اسعد|علیقلی‌خان سردار اسعد]] به امضاء رسید.<ref>- برای آگاهی بیشتر از روند مذاکرات و هم‌چنین مفاد قرارداد، نگاه کنید به: جن. راف. گارثویت، همان، ص ۱۸۸–۱۷۲</ref>

یک سال بعد در سال ۱۸۹۹. م (۱۳۱۷. ق) راه مزبور افتتاح شد.<ref>دیتر امان، «بختیاریها عشایر کوچ‌نشین ایرانی در پویه تاریخ»، ترجمه محسن محسنیان، آستان قدس رضوی، مشهد، سال ۱۳۶۷، ص ۹۸</ref> افتتاح راه کاروان رو اهواز به اصفهان باعث رشد و تسریع مبادلات تجاری و واردات و صادرات کالا شد.<ref>در فاصله سال‌های ۱۳۱۳. ق تا ۱۳۱۸. ق (۱۸۹۵. م تا ۱۹۰۰. م) ارزش واردات خرمشهر از انگلیس ۴۶٪ و ارزش صادرات ۱۴۰٪ رشد داشت.</ref>{{سخ}}
همین امر یعنی احداث جادهٔ اهواز ـ اصفهان، اهمیت و نقش اهواز را به عنوان حلقهٔ وصل و پل ارتباطی محموله‌های آبی و محموله‌های خشکی<ref>چارلز عیسوی، همان، ص ۱۲۷ «محموله‌های آبی، کالاهای حمل شده در آبراه کارون، و محموله‌های خشکی، کالاهای حمل شده در جاده کاروان رو لینچ.»</ref> بیش از پیش متجلی ساخت.

به دلیل وجود صخره‌های طبیعی موجود در رودخانه و آثار برجای مانده از سد باستانی شادُروان اهواز، ادامه حرکت کشتی‌ها به طرف [[شوشتر]] (مرکز آن زمان خوزستان) مقدور نبود؛ لذا کالاها قبل از مانع مذکور از کشتی تخلیه شده و با حمل آن‌ها به بالادست صخره‌ها، دوباره به وسیله کشتی‌های دیگر به سوی شوشتر روانه می‌شدند. در دوره قاجار، حکومت برای حفظ امنیت تجارت در کنار رودخانه پادگان و بندری بنا نمود که به بندر ناصری شهرت یافته بود.<ref name="ahvaz.ir"/>

با آزادی کشتیرانی در رود کارون و به ویژه پس از احداث جاده کاروان رو لینچ و افزایش حجم مبادلات تجاری، ساختمان‌ها و مستحدثات قبلی، جوابگوی این حجم وسیع از مبادلات نبودند. از این رو پس از آزادی کشتیرانی در رود کارون در سال ۱۳۰۶. ق (۱۸۸۸. م) حسین قلی‌خان نظام‌السلطنه حکمران جدید خوزستان مأموریت یافت که در آن ناحیه به‌طور جدی مشغول اصلاحات شود. همچنین گزارش جامعی در مورد طوایف ساکن در اطراف رودخانه کارون، کیفیت کشتیرانی آن و وضعیت نیروهای انتظامی در آن منطقه تهیه نماید. در این فرمان از نظام‌السلطنه خواسته شده بود که شش ماه از سال را در خرمشهر اقامت کند.<ref>ابراهیم صفایی، همان، ص ۱۴۱</ref>

نظام‌السلطنه نیز در محلی پایین‌تر از این صخره‌ها، که محل تخلیه محموله‌های کشتی بود، ساختمان‌هایی بنا نهاد و برای حفظ کالاها و محموله‌های تخلیه شده، سرباز و پاسبان در آنجا بنشاند.<ref>آن‌چنان‌که از گزارش نظام‌السلطنه به امین‌السلطان صدر اعظم وقت برمی‌آید، وی در خلال سال‌های ۱۳۰۹–۱۳۰۷. ق (۱۸۹۱–۱۸۸۹. ق) مبلغ ۶۵ هزار تومان جهت ایجاد اماکن دولتی در اهواز هزینه کرده‌است.</ref>

ساختمان‌هایی که توسط نظام‌السلطنه برای تسهیل امور تجاری و تخلیه و بارگیری کالا احداث شده بودند به بندر ناصری معروف گردید. این ساختمان‌ها عبارت بودند از لنگرگاه، کاروانسرا، بازار و سربازخانه.<ref name="autogenerated12">مصطفی انصاری، همان، ص ۱۷۸</ref>
وجه تسمیه نام ناصری نیز بر مبنای نام ناصرالدین شاه بود.<ref>صفی‌الدین بغدادی وجه تسمیهٔ بندر ناصری را به شیخ ناصربن محمد اولین شیخ بنی‌کعب نسبت داده، این سخن صفی‌الدین بغدادی اشتباه‌است، چون ناصر بن محمد هیچ‌گاه بر اهواز حکومت نکرد. او حتی بر قبان نیز حکومت نکرد، چون پیش از شکست مطور و استیلا بر قبان، شیخ ناصر فوت کرد. علاوه بر این تا پیش از این دوره سخنی از بندر ناصری نبوده پس از این تاریخ است که نام ناصری بر سر زبان‌ها جاری می‌شود. ضمناً برخلاف نوشته صفی‌الدین بغدادی، بندر ناصری همان اهواز نبوده، بلکه بندری بوده پایین‌تر از اهواز.
صفی‌الدین عبدالمؤمن بن عبدالحق بغدادی؛ «مراصد الاطلاع، علی اسماء الامکنه و البقاع»؛ تحقیق و تعلیق: علی محمد البحاوی، جلد اول، حلب، ۱۹۵۴. م</ref>
این بندر در کناره شرقی رود کارون و رو به روی بندر امانیه ساخته شد. بندر امانیه نیز در کناره غربی رود کارون و در ابتدای جاده کاروان رو هویزه بود. کالاهای تخلیه شده در بندر ناصری با تراموای اسبی به سه کیلومتر بالاتر برده می‌شد تا از آنجا به شوشتر بارگیری شود.<!--<ref name="autogenerated12" /&#x26;#x3E; حذف یادکرد ناموجود توسط ربات -->

در سال ۱۹۰۰، این شهر مستقیماً به بازارهای مرکز ایران متصل شد. در حقیقت اهواز به عنوان بندر ایالتهای مرکزی بود، به همین دلیل جمعیت آن رو به افزایش گذاشت. علاوه بر ساختمان‌های احداثی توسط نظام‌السلطنه، شرکت ناصری نیز تأسیساتی نظیر انبار کالا و اسکله، یک خط تراموای سبک بین کارون پایین (پایین سد) و کارون بالا (بالای سد) احداث کرد.<ref>سند شماره ۴–۱۴۹۹۱- ق، موجود در آرشیو مؤسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی</ref>

از آنجایی که آزادی کشتیرانی در رود کارون و افتتاح جاده کاروان رو اهواز ـ اصفهان موجب رونق و توسعه اهواز شده بود و به اعتباری دیگر اصلی‌ترین بخش اقتصادی آن، همان تخلیه کالا در بندر ناصری و سپس بارگیری آن در اهواز بود، لذا رفته رفته نام اهواز تحت‌الشعاع نام ناصری قرار گرفت، آن یکی را بندر ناصری نامیدند و شهر اهواز را ناصری یا ناصریه گفتند.{{مدرک}}

رشد و گسترش تجارت و احداث بندر ناصری سبب گردید تا بسیاری از بازرگانان شهرهای شوشتر و دزفول از آن شهرها مهاجرت کرده و در بندر ناصری رحل اقامت گزینند.<ref>احمد کسروی، تاریخ پانصد ساله خوزستان، ص ۱۹۹</ref> فتنه‌انگیزی و آشوب‌های شهر شوشتر و دودستگی میان مردم نیز مزید بر علت بود تا روند مهاجرت را تسریع بخشد، در شهر دزفول نیز دار و دسته شیخ محمدطاهر با شرارت‌های خود آرامش را از مردم سلب کرده بود، همین امر سبب شد تا بازرگانان آن شهر تمایل و رغبت بیشتری به مهاجرت نشان دهند.<ref>نجم‌الملک، همان، ص ۱۳۱</ref> در حقیقت این اولین مهاجرت شوشتری‌ها و دزفولی‌ها به اهواز بود،<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/tags/1980/7/اهواز اهواز] تابناک</ref> همین امر سبب شد تا چند سال پس از آزادی کشتیرانی در رود کارون یعنی در سال ۱۸۹۲. م (۱۳۱۰. ق) و حتی پیش از افتتاح جاده کارون رو اهواز ـ اصفهان، معین‌التجار، کاروانسرایی با ۲۴ دهنهٔ مغازه در اهواز احداث کند و به قول کنسول انگلیس او درصدد است بر تعداد آن‌ها بیفزاید.<ref>گزارش کنسول انگلیس در اهواز در اوایل ۱۸۹۲. م (۱۳۱۰. ق)، به نقل از تاریخ خوزستان، ۱۸/۷۸–۱۹۲۵، ص ۱۸۰</ref><ref>[http://shooshan.ir/fa/news/2315/رونق-بیشتر-اهواز-در-گرو-احیای-دوباره-بندرگاه رونق بیشتر اهواز در گرو احیای دوباره بندرگاه] پایگاه خبری تحلیلی شوشان</ref> نظام‌السلطنه حاکم ایالت و معزالسلطنه<ref>شیخ مزعل آلبوکاسب</ref> {{مدرک|نیازمند جزئیات دقیقتر از منبع}} به اتفاق هم دو کاروانسرای دیگر ساختند. آن‌ها هم‌چنین دو راسته بازار احداث کردند. معین‌التجار نیز به پیروی از آن‌ها یک راسته بازار احداث کرد.<ref>فریدالملک همدانی، «خاطرات فرید»، ص ۱۶۱–۱۶۰، به نقل از آزادی کشتیرانی در رود کارون و نتایج آن، ص ۱۰۳–۱۰۲</ref> بدین ترتیب در آستانه جنگ جهانی اول (۱۹۱۴. م) بندر ناصری باعث گسترش روستای اهواز شد و کار به جایی رسید که در سال ۱۳۰۳. ش (۱۹۲۵. م) به دستور رضاشاه پهلوی مرکز استان ششم ([[خوزستان]]) از [[شوشتر]] به بندر ناصری تغییر کرد. بعدها در شهریور ۱۳۱۴ به موجب تصویب هیئت وزیران نام بندر ناصری به اهواز تغییر یافت.<ref name="ahvaz.ir"/><ref>{{یادکرد وب | تارنمای شوشان| عنوان=تارنمای شوشان| نشانی=http://shooshan.ir/fa/news/10876/سالی-که-شوشتر-از-مرکزیت-افتاد}}</ref><ref>محمد معین، فرهنگ معین، جلد ششم</ref><ref>قیم، عبدالنبی، پانصد سال تاریخ خوزستان، تهران، [[انتشارات اختران]]، ۱۳۸۹</ref>

[[پرونده:Imam Street Ahvaz.JPG|بندانگشتی|خیابان امام در اهواز]]
اهواز امروز شهری بزرگ و پهناور است که در دو سوی رود پرآب [[کارون]] واقع شده‌است. در قسمت غربی شهر محلات مسکونی پرجمعیتی مانند [[کمپلو]]، [[شیلنگ آباد]]، لشکرآباد، خشایار و محله‌های نوساز نظیر گلستان، اکباتان، کیانشهر، مهرشهر، [[کیانپارس]]، [[کیان‌آباد]] و [[پردیس]] قرار دارند. [[امانیه]] و [[فلکه ساعت]] کوی اداری-تجاری و هستهٔ مرکزی قسمت غربی را تشکیل می‌دهند.
قسمت شرقی شهر بیشتر بازار و مراکز اقتصادی شهر را در خود جای داده، خیابان‌های نادری (سلمان فارسی) و امام خمینی (پهلوی) و آزادگان (۲۴متری یا ششم بهمن یا رضاشاه کبیر) و شریعتی (۳۰ متری یا کوروش کبیر) و باغ شیخ (ادهم) و طالقانی (شاپور) و زند (اباذر) مرکز قسمت شرقی شهر هستند و همچنین محله‌های معروف پادادشهر، آریاشهر، زیباشهر، سپیدار، مهدیس، باهنر، حصیرآباد، رسالت، [[منبع آب]]، [[کوروش]]، [[زیتون کارمندی]]، [[شهرک نفت (اهواز)|شهرک نفت]] در این قسمت از شهر واقع‌اند.

در حال حاضر پروژه‌های عمرانی بزرگی در اهواز در دست احداث می‌باشد که با افتتاح آن‌ها چهرهٔ شهر و وضعیت حمل و نقل شهری دگرگون خواهد شد.{{مدرک}} مهم‌ترین این پروژه‌ها [[اتوبان کمربندی اهواز]]، [[پل نهم]] کارون، پروژه پارک مالیات<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.nakhlnews.ir/archive/akhbar-ostan/2011/01/post-4033.php |title=نخل نیوز |accessdate=۴ فوریه ۲۰۱۱ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120204120625/http://www.nakhlnews.ir/archive/akhbar-ostan/2011/01/post-4033.php |archivedate=۴ فوریه ۲۰۱۲ |dead-url=yes}}</ref> و [[متروی اهواز|مترو]] می‌باشند.

تیم‌های [[فوتبال]] [[فولاد خوزستان]]، [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]]<ref>[https://www.isna.ir/news/96122915595/مثلث-خوزستانی-لیگ-برتر-فوتبال-در-سال-۹۶ مثلث خوزستانی لیگ برتر فوتبال در سال ۹۶]</ref><ref>[https://www.mehrnews.com/news/4282198/نصف-لیگ-برتر-فوتبال-در-اختیار-تهران-و-خوزستان نصف لیگ برتر فوتبال در اختیار تهران و خوزستان!]</ref> و [[استقلال اهواز]] از جمله تیم‌های مطرح در صحنهٔ [[فوتبال در ایران|فوتبال]] معاصر هستند.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1393/07/12/518884/وضعیت-تیم-های-فوتبال-خوزستان-حاضر-در-لیگ-دسته-یک-کشور وضعیت تیم‌های فوتبال خوزستان حاضر در لیگ دسته یک کشور]</ref>

=== میدان نفتی اهواز ===
[[میدان نفتی اهواز]] [[میدان‌های نفتی ایران|چهارمین میدان بزرگ نفتی ایران]] است، که در سال ۱۳۳۷ با حفر چاه شماره۶ اهواز کشف گردید. در حال حاضر ظرفیت تولید میدان اهواز به‌طور میانگین معادل ۷۵۰ هزار بشکه در روز می‌باشد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.nioc.ir/portal/home/?generaltext/97296/96775/12898/ |عنوان=آشنایی با شرکت بهره‌برداری نفت و گاز کارون | ناشر =[[شرکت ملی نفت ایران]] |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> میزان نفت درجای این میدان معادل ۳۷ میلیارد بشکه است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://press.jamejamonline.ir/Newspreview/2134279684585042175 |عنوان=میدان اهواز با خصوصیاتی ویژه |ناشر=[[روزنامه جام جم]] |تاریخ= |تاریخ بازبینی= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160303125807/http://press.jamejamonline.ir/Newspreview/2134279684585042175 |archivedate=۳ مارس ۲۰۱۶ |dead-url=yes}}</ref>

اولین چاه اکتشافی در میدان نفتی اهواز، در مرداد ۱۲۹۱ تا عمق ۱۱۰۰ متری حفاری شد و در پی اقتصادی نبودن تولید از آن، عملیات اکتشاف متوقف شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.shana.ir/fa/newsagency/51732/اسدی-میدان-نفتی-اهواز-آسماری-بیشترین-تولید-را-داشته-است |عنوان=میدان نفتی اهواز آسماری بیشترین تولید را داشته‌است | ناشر =شبکه اطلاع‌رسانی نفت و انرژی |تاریخ =۱۶ اردیبهشت ۱۳۸۴ |تاریخ بازبینی=}}</ref> چاه شماره۲ اهواز نخستین چاهی بود، که به [[سازند آسماری]] رسید، این چاه تا کلاهک گازی حفاری گردید، اما بار دیگر عملیات حفاری در این میدان متوقف شد. بین سال‌های ۱۳۲۸ تا ۱۳۳۶ سه حلقه چاه دیگر نیز در میدان نفتی اهواز حفاری شد. [[سازند آسماری|مخزن آسماری]] میدان نفتی اهواز در سال ۱۳۳۷ با حفر چاه شماره۶ اهواز توسط شرکت سهامی اکتشاف و استخراج نفت، کشف گردید. یک سال بعد، در سال ۱۳۳۸ تولید از میدان نفتی اهواز با میزان ۳۵ هزار بشکه در روز آغاز شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.scu.ac.ir/_Science/Documents/Dr.%20Alizadeh.pdf |عنوان=مقایسه ژئوشیمیایی سازند پابده در میدان‌ها نفتی زیلایی و اهواز | ناشر =[[دانشگاه شهید چمران|دانشگاه چمران]] |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref>

تولید از [[بنگستان|مخزن بنگستان]] میدان نفتی اهواز در سال ۱۳۵۰ آغاز گردید. حجم ذخیره درجای نفت خام مخزن بنگستان میدان اهواز در حدود ۳۱ میلیارد بشکه برآورد می‌شود. تاکنون بیش از ۴۶۰ حلقه [[چاه نفت]] در میدان اهواز حفاری شده‌است. میدان نفتی اهواز از میدان‌ها تحت مدیریت [[شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب]] است، که عملیات تولید از آن توسط [[شرکت بهره‌برداری نفت و گاز کارون]] انجام می‌گیرد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.donya-e-eqtesad.com/news/688893/ |عنوان=آخرین وضعیت قرارداد توسعه میدان نفتی اهواز | ناشر =[[روزنامه دنیای اقتصاد]] |تاریخ = ۲۵ آبان ۱۳۸۵|تاریخ بازبینی=}}</ref> طول این میدان ۶۷ کیلومتر و عرض آن ۶ کیلومتر است، که از شمال با [[میدان نفتی رامین]]، از شرق با [[میدان نفتی مارون]]، از جنوب با [[میدان نفتی شادگان]] و [[میدان نفتی منصوری]] و از غرب با [[میدان نفتی آب تیمور]] و [[میدان نفتی سوسنگرد]] مجاور است.

=== جنگ مردم اهواز و عثمانی‌ها با انگلستان ===
در سال ۱۲۹۴ ه‍.خ بین مردم عرب خوزستان و انگلیس جنگی رخ داد<ref>کسروی، احمد. «تاریخ پانصد ساله خوزستان». تهران.</ref><ref>[http://www.finds.ir/content/travel/Ahvaz-City-in-Iran/85 معرفی شهر جنوبی اهواز (Ahvaz)]</ref> که این جنگ در دو مرحله صورت گرفت. مرحلهٔ اول جنگ مردم [[عرب خوزستان]] با اسلحه سرد بود که منجر به شکست انگلیس شد. در مرحله دوم انگلیس با اسلحه گرم سنگین روبروی مردم عرب خوزستان قرار گرفت اما اسلحهٔ مردم عرب تغییری نکرد و با همان اسلحه‌های سرد با انگلیس روبرو شدند که منجر به کشته شدن صدها نفر از مردم عرب شد، آرامگاه این کشته شدگان در ۱۰ کیلومتری اهواز-[[سوسنگرد]] (المنیور) قرار دارد.<ref name="autogenerated7">{{یادکرد وب |url=http://khuzestan.info/اهواز |title=سایت خوزستان |accessdate=۲۲ فوریه ۲۰۱۱ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120529073530/http://khuzestan.info/اهواز |archivedate=۲۹ مه ۲۰۱۲ |dead-url=yes}}</ref> از معروفترین شخصیت‌های این جنگ [[حاج سبهان]] و همچنین [[عاصی الشرهان]] بودند که از شیوخ [[بنی طرف]] به‌شمار می‌آمدند. این جنگ به [[نبرد جهاد]] مشهور است. در جریان جنگ جهانی اول علمای نجف من‌جمله «[[محمدکاظم طباطبایی یزدی]]» که مرجع تقلید عالم تشیع بود به منظور جلوگیری از تهاجم انگلیس به کشورهای اسلامی و تجهیز قوای مسلمان فتوای جهاد علیه قوای مهاجم را صادر کردند.

پس از ابلاغ فتوا عشایر عرب خوزستان من‌جمله [[دشت آزادگان]] از مناطق [[سوسنگرد]]، [[بستان (داراب)|بستان]]، [[بخش مرکزی شهرستان حمیدیه]]، [[هویزه]] و روستاهای اطراف به سوی اهواز به حرکت درآمدند و پس از تقریباً ۵۰ کیلومتر پیاده‌روی در دشتی بین اهواز و حمیدیه برابر قشون انگلیس صف‌آرایی کردند. بسیاری از طوایف دشت آزادگان در این جنگ حضور داشتند.<ref>[http://www.rasanews.ir/NSite/FullStory/?id=99152 ایکنا]{{پیوند مرده|date=سپتامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref>
نیروهای انگلیس از چندین لشکر مجهز به توپخانه و سلاح سنگین تشکیل شده بودند و «ویلسون» یکی از قوای انگلیسی با همکاری شخصی به نام «کوکی» از شعیبه و بصره و خرمشهر به اهواز آمد و در آنجا متمرکز شد. ویلسون، نخست نامه‌ای به عشایر منطقهٔ دشت آزادگان نوشته، و اعلام کرد که قشون انگلیس هیچ گونه دشمنی‌ای با آن‌ها ندارند لذا آنان نیز به نوبهٔ خود اجازه دهند لشکریان بریتانیا به راه خود ادامه دهند.
عشایر خوزستانی در اهواز با رد پیشنهاد انگلیس به [[ویلسون]] نوشتند که به هیچ وجه اجازهٔ عبور به قوای انگلیس را نخواهد داد و برای جنگ با لشکریان ویلسون به خط اول جبهه آمدند. سلاح عشایر مناطق در این جنگ «تفنگ»، «فاله»، «چماق قیری» (مگوار)، نیزه و شمشیر بود.

نیروهای انگلیس پس از دریافت پاسخ عشایر از اهواز به طرف تپه‌های منیور در غرب اهواز به حرکت درآمدند و برای جنگ با عشایر آماده شدند. عشایر با سردادن شعارهای اسلامی خود را برای شهادت آماده ساخته بودند. با توجه به برتری ارتش انگلیس و عدم امکانات جنگی عشایر، به افراد تحت فرماندهی خویش دستور دادند که با یورش شبانه خود به انگلیسی‌ها اجازهٔ استفاده از توپخانه و سلاح سنگین را ندهند. در این زمان نیروهای عثمانی به کمک نیروهای خوزستان آمدند. در این نبرد یاری بین عشایر عرب و ترک مشهود بود. سید «طاهر هاشمی آل مهدی» بزرگ عشیرهٔ سادات آل مهدی، آخرین رزمندهٔ دفاع عشایر عرب خوزستان در برابر قوای انگلیسی بود که تیرماه سال ۱۳۸۹ در سن ۱۱۲ سالگی بر اثر کهولت سن، دارفانی را وداع گفت.<ref>{{یادکرد وب |url=http://iqna.ir/khouzestan/news_detail.php?ProdID=791117 |title=ایکنا |accessdate=۳ سپتامبر ۲۰۱۱ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110914001842/http://www.iqna.ir/khouzestan/news_detail.php?ProdID=791117 |archivedate=۱۴ سپتامبر ۲۰۱۱ |dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب |url=http://www.magiran.com/npview.asp?ID=2112756 |title=روزنامه رسالت شماره ۷۰۲۱ ۸/۴/۸۹ صفحه ۲۴ (صفحه آخر)> |accessdate=۳ سپتامبر ۲۰۱۱ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120112092737/http://www.magiran.com/npview.asp?ID=2112756 |archivedate=۱۲ ژانویه ۲۰۱۲ |dead-url=yes}}</ref> در اهواز بارها سالگرد این جنگ مورد تقدیر قرار می‌گیرد و در نود و پنجمین مراسم سالگرد آن با حضور ۴۰ خبرگزاری داخلی و خارجی جهت پوشش خبری این مراسم و انعکاس آن دعوت به عمل آمده بود. تجمع بزرگ عشایر عرب خوزستان در محل یادمان عشایر عرب خوزستان در ۱۵ کیلومتری غرب اهواز پشت روستای [[گمبوعه]] با حضور علما، مسئولین کشوری و استانی و عشایر خوزستان برگزار شد.
در این مراسم امام جمعه اهواز گفت مردم خوزستان با انگلیسی‌ها را در سه محور غرب، شمال اهواز و شهرستان شادگان شرکت داشتند و اظهار داشت: درگیری اول در حد فاصل اهواز و حمیدیه با شرکت طوایف [[بنی طرف]]، [[السواری|سواری]]، [[بنی سالم]]، [[السواعد|سواعد]] و… رخ داد که حماسه المنیور را رقم زد.
محور دوم درگیری در شمال اهواز و با حضور طوایف [[زرگان]]، [[باویه|باوی]]، [[آل حمید|حمیدی]]، [[نواصر]]، [[سلامات]] و در یک عملیات پارتیزانی به انفجار لوله‌های نفت شرکت انگلیسی منتهی شد و سومین محور عملیات در منطقه شادگان توسط طوایف [[بنی کعب]] و دیگر عشایر فهیم منطقه به فرماندهی سیدجابر [[آلبوشوکه]] و الوان کعبی علیه نیروهای اشغالگر انجام شد.<ref>[http://www.asriran.com/fa/news/104700 عصر ایران]</ref><ref>[http://www.rasanews.ir/NSite/FullStory/?id=99152 رسا]{{پیوند مرده|date=سپتامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref>

=== یاسر عرفات در اهواز ===
یکی از موضوعات مهم اوایل انقلاب در ایران حضور [[یاسر عرفات]] بود. وی اولین میهمان خارجی که بلافاصله پس از انقلاب به تهران آمد، یاسر عرفات بود که در ۲۸ بهمن ۱۳۵۷ وارد [[تهران]] شد.<ref>[http://www.magiran.com/npview.asp?ID=2243179 مگ ایران]</ref><ref>{{یادکرد وب|url=http://www.khabaronline.ir/news-76015.aspx|title=خبر آنلاین|accessdate=۲۲ اوت ۲۰۱۱|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100720192505/http://khabaronline.ir/news-76015.aspx|archivedate=۲۰ ژوئیه ۲۰۱۰|dead-url=yes}}</ref> وی به‌همراه [[ابراهیم یزدی]] سفری به اهواز داشت<ref>[http://zamaaneh.com/revolution31y/2010/02/post_18.html رادیو زمانه | روز شمار یک انقلاب | ۳۱ سال پیش در چنین روزی | بازرگان: اعدام نظامیان از طرف مافوق من صورت گرفت<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref><ref>روزنامه ایران، شماره ۴۷۲۶ به تاریخ ۲۷/۱۱/۸۹، صفحه ۱۴ (دوران‌شناسی)</ref> و با اجازهٔ [[روح‌الله خمینی]] یک دفتر در اهواز دائر کرده بود.<ref>{{یادکرد وب|url=http://tarikhirani.ir/fa/events/3/EventsList?Page=&Lang=fa&EventsId=138&Action=EventsDetail|title=تاریخ ایرانی<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->|accessdate=۲۲ اوت ۲۰۱۱|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140309171755/http://tarikhirani.ir/fa/events/3/EventsList?Page=&Lang=fa&EventsId=138&Action=EventsDetail|archivedate=۹ مارس ۲۰۱۴|dead-url=yes}}</ref> در این سفر عرفات با استقبال چشمگیر [[عرب‌های اهواز]] مواجه شد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.worlddialogue.org/content.php?id=420|اثر=|نقل قول=|تاریخ بایگانی=۲۱ ژانویه ۲۰۱۲|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20120121033100/http://www.worlddialogue.org/content.php?id=420|زبان=انگلیسی|صفحه=|ناشر=GLOBAL DIALOGUE|قالب=وبگاه|عنوان=A Second Fateful Triangle|ماه=|سال=۲۰۰۷|تاریخ=|نویسندگان دیگر=|نشانی نویسنده=|نویسنده=MARSHA B. COHEN|تاریخ بازدید=۲۲ اوت ۲۰۱۱|dead-url=yes}}</ref>

در زمان ورود عرفات، بحث مطالبات قومی نیز در اهواز و سایر نقاط قومی از سر گرفته شده بود.<ref>{{یادکرد وب|url=http://ariarman.org/Khozestan.htm|title=استعمار انگلستان و توطئه ناکام تجزیه خوزستان<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->|accessdate=۲۲ اوت ۲۰۱۱|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111003143646/http://www.ariarman.org/Khozestan.htm|archivedate=۳ اکتبر ۲۰۱۱|dead-url=yes}}</ref> حرکت جریان قومی در خوزستان و سخنرانی‌های [[شبیر خاقانی]] و اجتماع گروه موسوم به «روشنفکران عرب خوزستان» در اهواز در حمایت از شناسایی حقوق فرهنگی و ملّی خلق عرب و مشارکت عرب‌ها در مجلس مؤسسان، تحرک جریان قومی در سیستان و بلوچستان و کردستان از جمله موضوعات و مباحثی بود که در زمان ورود عرفات به اهواز مورد توجه قرار گرفته بود.<ref>{{یادکرد وب|url=http://bameiran.sajed.ir/events/3-cultural/497.html?showall=1|title=رویدادهای مهم اسفندماه<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->|accessdate=۲۲ اوت ۲۰۱۱|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110901151117/http://bameiran.sajed.ir/events/3-cultural/497.html?showall=1|archivedate=۱ سپتامبر ۲۰۱۱|dead-url=yes}}</ref> این دفتر به سرعت پس از بازگشایی به اتهام [[جاسوسی]] و مداخله در امور داخلی ایران تعطیل شد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://washington-report.com/component/content/article/324/9811-khomeinis-iran-israels-ally.html|قالب=وبگاه|تاریخ بایگانی=|نشانی بایگانی=|زبان=انگلیسی|صفحه=|ناشر=Washington Report|اثر=|ماه=آوریل|عنوان=Khomeini's Iran: Israel's Ally|سال=۱۹۸۸|تاریخ=|نویسندگان دیگر=|نشانی نویسنده=|نویسنده=Bahram Alavi|تاریخ بازدید=۲۲ اوت ۲۰۱۱|نقل قول=}}</ref> دلیل تعطیلی این دفاتر فلسطینی در اهواز از جانب تهران این بود که این دفاتر به نزاع و درگیری‌های قومی عرب‌های اهوازی دامن می‌زدند.<ref>[http://books.google.com/books?id=yaH3YN5-DmsC&lpg=PA85&ots=_457pSwKSD&dq=arafat%20arab%20ahwaz&pg=PA85#v=onepage&q&f=false]</ref>

=== اولین پایتخت کتاب ایران ===
 
در نخستین دوره از اجرای طرح پایتخت کتاب ایران، ۶۴ شهر با ۳۹۰ طرح و برنامه به این فراخوان جواب داده و تقاضا داشتند به عنوان پایتخت کتاب ایران انتخاب شوند. پس از ارزیابی‌های کارشناسی ۱۰ شهر به مرحله نهایی راه یافتند و به هیئت داوران معرفی شدند. هیئت داوران با در نظر گرفتن اهداف و شاخص‌های ارزیابی، در اولین مرحله از داوری، شهرهای [[یزد]]، [[بوشهر]]، [[گنبد کاووس|گنبدکاووس]]، [[نیشابور]] و اهواز را به عنوان نامزدهای نهایی جشنواره معرفی کردند. در نهایت بر اساس بیانیه هیئت داوران پایتخت کتاب ایران، اهواز به دلیل ارائه برنامه‌های نوآورانه، مشارکت‌جویانه، مؤثر و منسجم و استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی، تشکل‌های مردمی، صنایع و مراکز ورزشی و فرهنگی، لوح افتخار وزرای کشور و فرهنگ و ارشاد اسلامی و لوح تقدیر کمیسیون ملی یونسکو را دریافت کرد و به عنوان اولین پایتخت کتاب ایران در سال [[۱۳۹۴ (میلادی)|۱۳۹۴]] معرفی شد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://bookpromotion.ir/bookcapital/|عنوان=پایتخت کتاب ایران – ترویج کتاب|ناشر=bookpromotion.ir|بازبینی=2016-08-24}}</ref><ref>[http://www.mehrnews.com/news/2502278/چرا-اهواز-پایتخت-کتاب-ایران-شد خبرگزاری مهر خوزستان]</ref><ref>[http://www.mehrnews.com/news/2483749/اهواز-در-میان-سه-گزینه-انتخاب-به-عنوان-پایتخت-کتاب-قرار-دارد خبرگزاری مهر خوزستان]</ref>

=== الجزیره و اهواز ===
دولت ایران در سال ۱۳۸۴ و در اعتراض به محتوای سلسله گزارش‌های الجزیره از مناطق عرب‌نشین خوزستان، دفتر این شبکه را در تهران تعطیل و عباس ناصر خبرنگار لبنانی آن را از ایران اخراج کرد اما در تیرماه ۱۳۸۵ فعالیت دفتر الجزیره در تهران از سر گرفته شد.
هم‌اکنون الجزیره نسبت به دیگر شبکه‌های خبری عربی، تحولات ایران را با نگاه مثبت پوشش می‌دهد.<ref>[http://www.asriran.com/fa/news/182090 عصر ایران]</ref>{{سخ}}
در یک پژوهش انجام شده این نتیجه به دست آمده که ۶۷ درصد مردم عرب تحت نظرسنجی اهواز از شبکه الجزیره به عنوان اولین رسانه خبری استفاده می‌کنند، به‌طوری‌که میزان استفاده از سایر رسانه‌های دیگر در مقایسه با این شبکه در مرتبه خیلی پایین‌تری قرار دارند.

== مردم‌شناسی ==
{{اصلی|لهجه اهوازی}}
۴۴/۸٪ مردم اهواز از مردم [[فارسی‌زبانان|فارس]] هستند و به گویشهای گوناگون فارسی از قبیل [[فارسی معیار]]، [[گویش شوشتری|شوشتری]]، [[گویش دزفولی|دزفولی]]، [[گویش بهبهانی|بهبهانی]] و …. صحبت می‌کنند. ۳۵/۷٪ مردم اهواز [[عرب]] و ۱۵/۸٪ [[لر]] (شامل [[بختیاری]]) هستند.<ref name="شورای فرهنگهای عمومی"/>.<refبه name="شورایشمار فرهنگمی عمومی"/> اقلیت‌های قومی [[قشقایی]]، [[مندائیان|مندایی]]، [[ارمنی‌های ایران|ارمنی]]، [[یهودیان ایران|کلیمی]] و [[زرتشتیان ایران|زرتشتی]] نیز در اهواز ساکن هستند.
 
طی پژوهشی که شرکت پژوهشگران خبره پارس به سفارش [[شورای فرهنگ عمومی]] در سال ۸۹ انجام داد و براساس یک بررسی میدانی و یک جامعه آماری از میان ساکنان ۲۸۸ شهر و حدود ۱۴۰۰ روستای سراسر کشور، درصد اقوامی که در این نظر سنجی نمونه‌گیری شد در اهواز به قرار زیر بود:<ref name="شورای فرهنگ عمومی">فهرست نویسی پیش از انتشار کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران * شماره کتاب شناسه ملّی:۲۸۹۰۶۹۰ *عنوان و نام پدیدآورنده:طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:گزارش‌های پیشرفت طرح‌ها وکلان شهرها/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس *بهاء:۱۰۰۰۰۰ ریال-شابک:۷-۶۸-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-مؤسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۵ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)*یادداشت:عنوان دیگر:طرح و بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی) سال ۱۳۸۹ *توصیفگر:شاخص‌های غیرثبتی+شاخص‌های فرهنگی+گزارش‌های پیشرفت طرح‌ها و کلان‌شهرها *توصیفگر:ایران ۳۸۶۲۸۹ *تهران۱۹۹۰۶۶ /مشهد۲۹۲۳۴۱ /اصفهان ۱۷۰۰۱۷/تبریز۱۸۴۸۱/کرج ۲۷۸۲۵۲/شیراز۲۵۱۷۰۳/اهواز۱۷۶۴۰۳/قم۲۷۰۸۷۷ *شناسنامه افزوده:واعظی، منصور، ۱۳۳۳–۷۳۵۰۶۸ *شناسنامه افزوده:شرکت پژوهشگران خبره پارس /شورای فرهنگ عمومی *مرکز پخش:خیابان ولیعصر، زرتشت غربی، خیابان کامبیز، بخش طباطبایی رفیعی، پلاک۱۸، تلفن:۷–۸۸۹۷۸۴۱۵ *لیتوگرافی، چاپ و صحافی:سازمان چاپ و انتشارات اوقاف</ref>
{{bar box
|title= اقوام کلانشهر اهواز<ref>{{یادکرد وب |url=http://anthropologyandculture.com/fa/easyblog/1656-برگه-داده-های-شهری-،-اهواز |title=اطلاعات عمومی دربارهٔ شهر اهواز |accessdate=۲۵ نوامبر ۲۰۱۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190722062246/http://anthropologyandculture.com/fa/easyblog/1656-برگه-داده-های-شهری-،-اهواز |archivedate=۲۲ ژوئیه ۲۰۱۹ |dead-url=yes}}</ref>
|left1=قومیت
|right1=درصد
|float=right
|bars=
{{bar percent|[[فارس]]|gold|۴۴٫۸}}
{{bar percent|[[عرب]]|blue|۳۵٫۷}}
{{bar percent|[[مردم بختیاری|بختیاری]]|green|۱۵٫۸}}
{{bar percent|[[قشقایی]]|red|۱٫۳}}
{{bar percent|[[کرد]]|yellow|۰٫۹}}
{{bar percent|سایر|grey|۰٫۵}}}}
 
اقوام دیگری نیز در دوره‌های مختلف در این شهر ساکن بوده‌اند که از آن جمله می‌توان به کلیمیان اشاره کرد. جمعیت کلیمیان اهواز در قرون وسطی به سرعت رو به رشد بود به‌طوری‌که این شهر در دوران اشغال جنوب ایران به دست انگلستان یکی از مراکز صهیونیزم به‌شمار می‌آمد و از شهرهای دیگر یهودیان به این شهر مهاجرت می‌کردند. پس از ۱۹۴۸ میلادی بسیاری از کلیمیان مهاجرت کرده به اهواز به [[اسرائیل]] و تهران مهاجرت کردند سایر آنان نیز پس از انقلاب ۱۳۵۷ اهواز را ترک کردند به‌طوری‌که در اوایل سده ۲۱ کمتر از ۵ خانواده کلیمی در اهواز زندگی می‌کردند.<ref name=" AHWAZ">{{یادکرد وب | تاریخ بازبینی = ۷ نوامبر ۲۰۱۴ | عنوان=AHWAZ | ناشر=[[دانشنامه جودائیکا|Encyclopaedia Judaica]] | تاریخ=1971 | نشانی=http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/judaica/ejud_0002_0001_0_00607.html | کد زبان=en}}</ref> یهودیان بیشتر در حرفه [[داروسازی]] فعالیت داشتند.<ref name="AHVĀZ">[http://www.iranicaonline.org/articles/ahvaz-a-town-of-southwestern-iran AHVĀZ]</ref>

اهواز مرکز اقلیت دینی [[مندائیان]] در ایران است که اکثراً در پیشه [[نقره‌کاری]] فعالیت دارند.<ref>[http://www.iranicaonline.org/articles/mandaeans-4 MANDAEANS iv. COMMUNITY IN IRAN]</ref> اهواز یکی از اسقف‌نشین مسیحیان کاتولیک کلدانی است و شماری از [[آشوریان]] را در خود جای داده‌است.<ref>[http://www.iranicaonline.org/articles/assyrians-in-iran ASSYRIANS IN IRAN]</ref>

=== اقلیت‌ها ===
==== مندائیان ====
[[مندائیان]] یا صابئین پیروان یحیی و یکی از اقلیت‌های مذهبی ایران هستند که در خوزستان صبّی می‌نامند و تعمید در آب جاری، همه ابعاد زندگی منداییان را دربرگرفته‌است. محل تمرکز منداییان ایران در مجاورت رود کارون در استان خوزستان است.<ref>{{یادکرد وب |url=http://mianeh.net/fa/photo-essay/قومی-به-قدمت-آب؛-زندگی-منداییان-ایران |title=قومی به قدمت آب؛ زندگی منداییان ایران |accessdate=۲۵ اوت ۲۰۱۱ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110212004511/http://mianeh.net/fa/photo-essay/قومی-به-قدمت-آب؛-زندگی-منداییان-ایران |archivedate=۱۲ فوریه ۲۰۱۱ |dead-url=yes}}</ref>
* '''غسل تعمید'''[[پرونده:Mandaeans 01.jpg|بندانگشتی|265x265پیکسل|منداییان در اهواز]]
صابئین مندایی، هر یکشنبه در کنار رودخانه کارون غسل تعمید می‌بینند. تعمید اصلی‌ترین منسک مندائیان است که در زبان مندائی، «مصویا» گفته می‌شود. تعمید فقط باید توسط روحانی مندائی انجام شود. انجام تعمید به خودی خود در هر زمانی مستحب است. فرد روحانی مندایی داخل آب می‌رود و سپس فرد تعمید شونده در آب می‌نشیند. اگر کودک باشد، همراه فرد دیگری داخل آب می‌رود. ا خواندن «بوثه» ای دیگر آب روی سر فرد ریخته می‌شود. سپس فرد از آب بیرون آمده، روی صندلی، کرسی یا تخته‌ای می‌نشیند و روحانی بار دیگر از «گنزاربا» می‌خواند. سپس فرد دعای توبه یا حفاظت را می‌خواند و نان و آب مقدس را می‌خورد.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.chn.ir/News/?section=2&id=21163 |title=غسل صابئین مندایی در کارون |accessdate=۲۵ اوت ۲۰۱۱ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090917043126/http://www.chn.ir/News/?section=2&id=21163 |archivedate=۱۷ سپتامبر ۲۰۰۹ |dead-url=yes}}</ref>
* '''ازدواج'''
مناسک ازدواج در صبح یکشنبه آغاز می‌شود و عروس و داماد هر کدام دو بار توسط روحانی تعمید می‌شوند. بعد از انجام تعمیدها عروس و داماد از محل تعمید که لب رودخانه‌است به محل اجرای مراسم ازدواج می‌روند. مناسک عروسی مندایی مناسکی مشتمل بر عهد گرفتن از عروس و داماد، خوردن غذای مشترک آئینی و رد و بدل کردن آئینی بعضی هدایا است.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.chn.ir/news/?section=2&id=28081 |title=ازدواج در آیین منداییان |accessdate=۲۵ اوت ۲۰۱۱ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090917043059/http://www.chn.ir/News/?section=2&id=28081 |archivedate=۱۷ سپتامبر ۲۰۰۹ |dead-url=yes}}</ref>

==== زرتشتیان ====
در اهواز اقلیت دینی زرتشتی همانند سایر زرتشتیان ایران، در جشن‌ها و مراسم مختلف گرد هم می‌آیند و آداب و رسوم خود را برپا می‌کنند.
* '''جشن سده'''
در روز دهم بهمن ماه هر سال زرتشتیان اهواز گرد هم می‌آیند و با برافروختن آتش و خواندن سرود و نیاش آیین [[جشن سده]] را به جا می‌آورند.<ref>[http://www.berasad.com/fa/content/view/6543/ جشن سده در اهواز]</ref>
* '''جشن فروردینگان'''
این جشن در روز نوزده فروردین ماه برای یادبود درگذشتگان برپا می‌شود و با پخت خوراک و نان از مهمانان جشن پذیرایی می‌کنند.<ref>[http://www.berasad.com/fa/content/view/225/ جشن فروردینگان در اهواز]</ref>
* '''درگذشت اشو زرتشت'''
زرتشتیان اهواز در سالگرد درگذشت پیامبر خود اشوزرتشت گرد هم می‌آیند و به نیایش و خیرات برای شادی روح درگذشتگان می‌پردازند.<ref>[http://www.berasad.com/fa/content/view/6211/ آیین در گذشت اشو زرتشت در اهواز]</ref>
* '''اردیبهشتگان'''
اردیبهشتگان از جملهٔ جشن‌های دوازده‌گانهٔ سال ایران باستان بوده‌است و از شمار جشن‌های آتش است. زرتشتیان اهواز دوم اردیبهشت هر سال دور هم جمع می‌شوند و آن را جشن می‌گیرند.<ref>[http://www.berasad.com/fa/content/view/3709/ جشن اردیبهشتگان در اهواز]</ref>
* '''جشن گهنبار'''
گهنبار از با شکوه و مهم‌ترین جشن‌های مردمی زرتشتیان است که هدف برجسته آن، باروری یعنی بخشش و داد و دهش و ایجاد همبستگی و همازوری و پی بردن زرتشتیان از وضع یکدیگر در جامعه‌است. زرتشتیان در این جشن‌ها به ستایش اهورامزدا و سپاسگزاری از او برای داده‌ها و آفریده‌های نیک اش می‌پردازند.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.amordadnews.com/neveshtehNamyesh.aspx?NId=4569 |title=تارنمای خبری زرتشتیان |accessdate=۲۵ اوت ۲۰۱۱ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140407062055/http://www.amordadnews.com/neveshtehNamyesh.aspx?NId=4569 |archivedate=۷ آوریل ۲۰۱۴ |dead-url=yes}}</ref>
* '''جشن مهرگان'''
مهرگان یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی است که همچون سایر نقاط این در اهواز هم برگزار می‌شود.<ref>[http://www.berasad.com/fa/content/view/5297جشن مهرگان در اهواز]</ref>
[[پرونده:Saint Mesrop church, Ahvaz.jpg|بندانگشتی|290x290پیکسل|[[کلیسای مسروپ مقدس، اهواز|کلیسای سورپ مسروپ اهواز]]]]

==== ارامنه ====
جامعه ارامنه اهواز اقلیتی در این شهر هستند که نفود آن‌ها در سال‌های گذشته بیشتر نمایان بود؛ برای مثال ساعت وسط [[فلکه ساعت اهواز|فلکه ساعت]] توسط جامعه ارامنه مستقر در اهواز به شهرداری اهدا شد؛ سازنده بنای فلکه ساعت از کارمندان شهرداری اهواز به نام «آرشاویر ابراهیمیان» بود. فلکه ساعت یکی از مشهورترین فلکه‌های ایران در یکی از قدیمی‌ترین و با اصالت‌ترین محله‌های اهواز قرار دارد. بدنه از سنگ سفید مرمر ساخته شده‌است. در برخی متون اعلام شده سنگ سفید مرمر این بنا از ولایت هرات افغانستان به اهواز آورده شده‌است. این سنگ‌ها در گذر زمان و پس از ۶۵ سال آسیبی ندیده‌اند.

== جغرافیا و آب‌وهوا ==
اهواز در موقعیت جغرافیایی ۳۱ درجه و ۳۰ دقیقه عرض شمالی و ۴۸ درجه و ۶۵ دقیقه طول شرقی، در بخش جلگه‌ای خوزستان و با ارتفاع ۱۲ [[متر بالاتر از سطح دریا|متر از سطح دریا]] واقع شده‌است.
{{آب و هوا
|location = اهواز
|Jan_Hi_°C = ۱۳ |Jan_REC_Hi_°C = ۲۲
|Feb_Hi_°C = ۱۷ |Feb_REC_Hi_°C = ۳۱
|Mar_Hi_°C = ۲۲ |Mar_REC_Hi_°C = ۳۲
|Apr_Hi_°C = ۲۹ |Apr_REC_Hi_°C = ۴۱
|May_Hi_°C = ۳۶ |May_REC_Hi_°C = ۴۶
|Jun_Hi_°C = ۴۰ |Jun_REC_Hi_°C = ۴۸
|Jul_Hi_°C = ۴۲ |Jul_REC_Hi_°C = ۴۸
|Aug_Hi_°C = ۴۲ |Aug_REC_Hi_°C = ۴۸
|Sep_Hi_°C = ۳۸ |Sep_REC_Hi_°C = ۴۶
|Oct_Hi_°C = ۳۱ |Oct_REC_Hi_°C = ۴۲
|Nov_Hi_°C = ۲۳ |Nov_REC_Hi_°C = ۳۵
|Dec_Hi_°C = ۱۷ |Dec_REC_Hi_°C = ۲۸
|Year_Hi_°C =۳۰ |Year_REC_Hi_°C =۴۸
|Jan_Lo_°C = ۸ |Jan_REC_Lo_°C = ---
|Feb_Lo_°C = ۱۱ |Feb_REC_Lo_°C = ---
|Mar_Lo_°C = ۱۶ |Mar_REC_Lo_°C = ۵
|Apr_Lo_°C = ۲۳ |Apr_REC_Lo_°C = ۱۱
|May_Lo_°C = ۲۷ |May_REC_Lo_°C = ۱۷
|Jun_Lo_°C = ۲۸ |Jun_REC_Lo_°C = ۱۷
|Jul_Lo_°C = ۳۱ |Jul_REC_Lo_°C = ۲۰
|Aug_Lo_°C = ۳۰ |Aug_REC_Lo_°C = ۲۲
|Sep_Lo_°C = ۲۷ |Sep_REC_Lo_°C = ۱۸
|Oct_Lo_°C = ۲۳ |Oct_REC_Lo_°C = ۱۲
|Nov_Lo_°C = ۱۶ |Nov_REC_Lo_°C = ۱
|Dec_Lo_°C = ۱۲ |Dec_REC_Lo_°C = ۲
|Year_Lo_°C =۲۱ |Year_REC_Lo_°C = ---
|Jan_Precip_mm = ۵
|Feb_Precip_mm = ۴
|Mar_Precip_mm = ۳
|Apr_Precip_mm = ۲
|May_Precip_mm = ۱
|Jun_Precip_mm = ---
|Jul_Precip_mm = ---
|Aug_Precip_mm = ---
|Sep_Precip_mm = ---
|Oct_Precip_mm = ۱
|Nov_Precip_mm = ۳
|Dec_Precip_mm = ۵
|Year_Precip_mm =۲۴
|source =سایت ودربیس<ref name="climate">{{یادکرد وب
| نشانی = http://www.weatherbase.com/weather/weather.php3?s=11804&refer=&units=metric
| عنوان = آب و هوای اهواز
| تاریخ بازدید = ۲۷ آوریل ۲۰۰۹
| ناشر = وبگاه [[ودربیس]]
| زبان = انگلیسی
}}</ref>
|accessdate = آوریل ۲۰۰۹
}}

[[پرونده:Ahvazmap.jpg|بندانگشتی|300px|چپ|نقشهٔ اهواز]]
بخش بزرگی از استان خوزستان، [[جلگه]] است و شهر اهواز نیز در بخش جلگه‌ای جای دارد ولی کمبود شدید پوشش گیاهی سبب گرمی و خشکی اهواز شده و آن را در رده گرمترین مناطق ایران جای داده‌است. در زمستان سرما تا پنج درجه سانتیگراد کاهش و در تابستان تا پنجاه درجه سانتیگراد افزایش می‌یابد. البته از سال ۱۳۸۱ برنامه‌های سودمندی برای افزایش سرانه فضای سبز شهری در اهواز انجام شده که از آن‌ها می‌توان به کاشت گونه کنوکارپوس که بومی فلوریدا است اشاره کرد.<ref name="autogenerated7"/>

=== آلودگی هوا ===
بر اساس آمار رسمی، اهواز پس از [[اصفهان]] و [[تهران]]، بیشترین [[آلودگی هوا]] را دارد. میزان آلودگی هوا در این شهر روزبه‌روز افزایش یافته و شدیدتر می‌شود. مهم‌ترین علت آلودگی هوای اهواز، گردوغبار و حمل‌ونقل درون‌شهری است و دیگر عامل آلودگی‌ها گسترش افسارگسیخته بافت شهری و رسیدن آن به کارخانه‌هایی مانند [[ایران کربن]] و [[فولاد خوزستان]] است.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.terminalsunion.ir/default.aspx?page=NewsItemShow&app=News&PageNumber=1&docParId=11610&docId=11611 |title=اتحادیهٔ مسافربری |accessdate=۷ نوامبر ۲۰۱۰ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080514080902/http://terminalsunion.ir/default.aspx?page=NewsItemShow&app=News&PageNumber=1&docParId=11610&docId=11611 |archivedate=۱۴ مه ۲۰۰۸ |dead-url=yes}}</ref>

بارها از طرف سازمان‌های مختلف همچون [[سازمان]] حفاظت [[محیط زیست]] [[استان خوزستان]] اعلام شده که اهواز ۸ برابر بیش از حد مجاز آلوده‌است، به همین دلیل بیشتر پروازها لغو و مدارس و [[کودکستان]]های این شهر تعطیل می‌شوند، برخی [[سازمان]]های دولتی دلیل این گرد و غبار را آلودگی ناشی از گرد و غبار صحرای [[عربستان]] و جنوب [[عراق]] و همچنین نبود بارش باران و نبود پوشش گیاهی در برخی مناطق [[خوزستان]] دانسته‌اند. دامنهٔ گسترش این آلودگی به استان‌های [[ایلام]]، [[لرستان]] و برخی از شهرهای [[استان فارس]] و [[بوشهر]] نیز بروز کرده.<ref>[http://www.hamshahrionline.ir/news-44878.aspx همشهری]</ref>

بر اساس برنامه‌های سازمان محیط زیست، در صورت افزایش ۵۰۰ هکتاری پوشش گیاهی در شهر اهواز، و انجام پروژه کمربند سبز، بین چهار تا شش درجه از گرمای هوا در اهواز کاسته خواهد شد، و آلودگی هوا نیز تا حد چشمگیری پایین خواهد آمد. وانگهی از پاییز ۱۳۸۵ کل استان خوزستان درگیر پدیده توفان خاک شده‌است که زیان‌های مالی و جانی فراوانی به بار آورده‌است و گمان نمی‌رود با این برنامه‌ها بتوان آن را ناپدید یا کم نمود.<ref name="autogenerated7"/>

در سال ۲۰۱۱ بر پایهٔ گزارش سازمان بهداشت جهانی شهر اهواز آلوده‌ترین شهر جهان شناخته شده‌است.<ref>[http://akhbar.gooya.com/politics/archives/2011/09/128712.php gooya news:: politics: سازمان بهداشت جهانی: اهواز آلوده‌ترین شهر جهان است، مهر<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref><ref>[http://www.guardian.co.uk/world/feedarticle/9865676 WHO: Iran, South Asia worst for city air pollution | World news | The Guardian<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>

=== بحران زیست‌محیطیِ ریزگردها ===
{{اصلی|بحران ریزگردهای استان خوزستان}}
این بحران باعث شده‌است شهر اهواز -مرکز این استان- از سوی [[سازمان بهداشت جهانی]] به عنوان یکی از آلوده‌ترین شهرهای جهان شناخته شود که باعث مشکلات تنفسی ساکنان این شهر شده‌است.<ref name="bbc">{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2013/11/131124_nm_pollution_ahwaz_health |عنوان = نفس اهوازی‌ها تنگ‌تر می‌شود، دلیلش همچنان نامعلوم است| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = ۴ آذر ۱۳۹۲|تاریخ بازدید = ۸ فوریه ۲۰۱۵}}</ref> احتمال آلوده بودن این ریزگرد به مواد [[رادیواکتیو]] نگرانی‌های گسترده‌ای در مورد تأثیر این پدیده بر سلامت شهروندان به وجود آورده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.radiozamaneh.com/175910 |عنوان = اورانیوم، معمای حل نشده ریزگردها| ناشر = رادیوزمانه|تاریخ = ۲۵ شهریور ۱۳۹۳|تاریخ بازدید = ۸ فوریه ۲۰۱۵}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2013/11/131128_nm_khouzestan_uranium_pollution |عنوان = 'اورانیوم ضعیف شده در هوای خوزستان باقی‌مانده از حمله آمریکا به عراق '| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = ۷ آذر ۱۳۹۲|تاریخ بازدید = ۸ فوریه ۲۰۱۵}}</ref> سالانه حدود ۲۲ هزار نفر در استان خوزستان به دلیل مشکلات ناشی از آلودگی هوا و ریزگردها به بیمارستان و مراکز درمانی مراجعه می‌کنند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.radiozamaneh.com/194628 |عنوان = مراجعه سالانه ۲۲ هزار نفر در خوزستان به مراکز درمانی به دلیل آلودگی هوا| ناشر = رادیوزمانه|تاریخ = ۱ دی ۱۳۹۳|تاریخ بازدید = ۸ فوریه ۲۰۱۵}}</ref> در آبان ۱۳۹۴ در پی بارش [[باران اسیدی]] در این استان، برای صدها نفر مشکلات تنفسی پیش‌آمد که آنان را به بیمارستان کشانده و به بستری‌شدن بیش از یکصد نفر منجر شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.bbc.com/persian/iran/2015/10/151029_u08_acid_rain_ahvaz |عنوان = 'باران اسیدی' سه هزار خوزستانی را راهی بیمارستان کرد| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = ۳۰ اکتبر ۲۰۱۵|تاریخ بازدید = ۳۰ اکتبر ۲۰۱۵}}</ref>

;نیمه‌تعطیل شدنِ شهر در پیِ آلودگی هوا
با قطع‌شدنِ آب و برق، خوزستان به‌حالت نیمه‌تعطیل درآمد. از نخستین ساعت‌های بامداد شنبه، ۲۳ بهمن ۱۳۹۵ خورشیدی، [[آب]]، [[برق]] و [[اینترنت]] در اغلب شهرهای بزرگ خوزستان قطع شده و مراکز آموزشی و اداره‌ها تعطیل شدند.<ref>http://www.dw.com/fa-ir/با-قطع-آب-و-برق-خوزستان-به-حالت-نیمه-تعطیل-درآمد/a-37508718</ref> گردوغبار شدید و [[رطوبت]] زیاد علت این وضعیت اعلام شد. در پیِ آن، جمعی از مردم اهواز در [[اعتراض]] به شرایط سخت و روزهای بحرانی اخیر خوزستان در اهواز تجمع کردند. در این تجمع مردم با شعارها و در دست داشتن پلاکاردهای اعتراضی، اعتراض خود را به وضعیت قطعی آب و برق، نبودِ [[مدیریت بحران|مدیریت مناسب]] در شرایط آلودگی هوا و در شرایط بحرانی خوزستان و عملکرد ضعیف رئیس [[سازمان محیط زیست]] در رسیدگی به موضوع ریزگردها و بحث انتقال آب، اعلام و خواستار رسیدگی سریع به این موضوعات شدند.<ref>[https://www.isna.ir/news/khouzestan-86391/تجمع-مردم-اهواز-در-اعتراض-به-قطعی-مکرر-آب-و-برق-و-معضل-ریزگردها تجمع مردم اهواز در اعتراض به قطعی مکرر آب و برق و معضل ریزگردها] خبرگزاری دانشجویان ایران</ref>

=== رودخانه کارون ===
[[پرونده:Karoun Supporters1.JPG|300px|چپ|بندانگشتی|[[زنجیره انسانی حمایت از کارون]]]]
[[کارون]] که پرآب‌ترین و بزرگ‌ترین رودخانه [[ایران]] است از کوه‌های بختیاری سرچشمه گرفته و از میانهٔ اهواز عبور می‌کند. این رود با طول ۹۵۰ [[کیلومتر]] طولانی‌ترین رودی‌ست که تنها در داخل ایران قرار دارد و همچنین تنها رود ایران است که بخشی از آن قابل [[کشتیرانی]] است. همچنین [[آب]] آشامیدنی کلان‌شهر اهواز از [[رودخانه]] کارون تأمین می‌شود.<ref>[http://www5.irna.ir/View/FullStory/?NewsId=367038 ایرنا]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}، کد خبر: ۳۶۷۰۳۸ زمان مخابره: ۱۳۸۷/۱۲/۵</ref>

پیچ‌وخم‌های موجود در سر راه این رود، خوزستان را به جلگه‌ای بزرگ تبدیل کرده‌است. سدهای مختلفی بر روی این رودخانه ساخته شده‌اند که مهم‌ترین آنها، سدهای [[کارون ۱]]، [[کارون ۳]]، [[کارون ۴]]، [[سد مسجدسلیمان]] و در پایین‌تر، [[سد گتوند علیا]] و [[سد تنظیمی گتوند]] هستند.

;زنجیره انسانی حمایت از کارون

پس از سه بار تشکیل زنجیره انسانی توسط دوستداران [[محیط زیست]] اهوازی، چهارمین زنجیره حمایت از کارون نیز با عنوان زنجیره سکوت به دلیل شفاف نبودن سخنان مقامات مسئول ملی و محلی، روز جمعه ۹ آبان ۱۳۹۲ در ساحل غربی رودخانه کارون در اهواز برگزار شد. در این زنجیره که با حضور هزاران شرکت‌کننده بود، [[مهدی یراحی]] از خوانندگان پاپ ایران نیز برای حمایت از کارون حضور داشت.<ref>[http://www.mehrnews.com/detail/News/2167031 خبرگزاری مهر]</ref><ref>[http://aftabnews.ir/fa/news/216985/چهارمین-زنجیره-انسانی-مردم-شهر-اهواز-در-حمایت-از-کارون سایت خبری آفتاب به نقل از خبرگزاری ایرنا]</ref>

=== گسل اهواز ===
گسل اهواز به طول تقریبی ۱۰۰ کیلومتر، مهم‌ترین گسل شهر اهواز است که از میانهٔ شهر عبور می‌کند. گسل اهواز از نوع واژگون و در برخی مناطق از نوع راندگی است و دستکم سازه‌های قدیمی‌تر از [[میانه‌زیستی]] را جابه‌جا کرده‌است. راستای گسل اهواز شمال باختری - جنوب خاوری است که با نام گسل پیش‌بوم اهواز شناخته می‌شود (Ahwaz Foreland Fault). نمونه‌گیری‌های به عمل آمده از گسل اهواز بیانگر فعال بودن این گسل است. سن‌یابی صورت گرفته با روش ترمولومینسانس بر روی گسل هواز برآوردی ۴۰۰۰ سال را به عنوان یک فعالیت زمین‌ساختی مهم برای گسل اهواز و رویداد یک زمین‌لرزه بزرگ که سبب جابه‌جایی مسیر کارون شده‌است را نشان می‌دهد و از آنجا که رویداد یک زمین لرزه بزرگ را در سال ۸۴۰ میلادی در منطقه اهواز گزارش کرده‌اند بنابراین با کسر این دو مقدار می‌توان عدد ۲۸۰۰ سال را به عنوان دوره بازگشت احتمالی لرزه‌زایی گسل اهواز در نظر گرفت.<ref>{{یادکرد
|نویسندگان=بهمن اسمعیلی؛ محمود الماسیان؛ بهرام آقا ابراهیمی سامانی؛ علی امیری سامانی
| عنوان = سن‌یابی لرزه‌خیزی گسل اهواز و جابه‌جایی مسیر رودخانه کارون با استفاده از ترمولومینسانس و مطالعات ژئوتکنیک و شناسایی گسل‌های ناشناخته در پروژه قطار شهری اهواز
|نشریه=فصلنامه علمی-پژوهشی علوم زمین
|تاریخ= زمستان 1393
|شماره=94
|صفحه=69 تا 78
|پیوند= http://www.gsjournal.ir/article_43353.html
}}</ref>

== اماکن شهری ==
=== فرودگاه ===
[[پرونده:Ahwaz International Airport Terminal.jpg|بندانگشتی|300x300پیکسل|فرودگاه بین‌المللی اهواز («فرودگاه بین‌المللی سپهبد شهید [[قاسم سلیمانی]]»)<ref>[https://www.yjc.ir/fa/news/7198534/تغییر-نام-فرودگاه-اهواز-به-نام-سردار-سلیمانی تغییر نام فرودگاه اهواز به نام سردار سلیمانی] باشگاه خبرنگاران جوان</ref><ref>[https://www.irna.ir/news/83622066/فرودگاه-اهواز-بنام-سردار-سلیمانی-نامگذاری-می-شود فرودگاه اهواز بنام سردار سلیمانی نامگذاری می‌شود] ایرنا</ref>]]

{{اصلی|فرودگاه اهواز}}
[[فرودگاه اهواز]] ([[یاتا]]:AWZ و [[ایکائو]]:OIAW) که اخیراً بنام «فرودگاه بین‌المللی سپهبد شهید [[قاسم سلیمانی]]» نامگذاری شده‌است،<ref>[https://www.mehrnews.com/news/4817478/تغییر-نام-فرودگاه-اهواز-به-سردار-شهید-سلیمانی-با-دستور-وزیر-راه تغییر نام فرودگاه اهواز به سردار شهید سلیمانی با دستور وزیر راه] خبرگزاری مهر</ref> فرودگاهی است که در اطراف شهر اهواز در جنوب غربی ایران واقع شده‌است. شرکتهای هواپیمایی جمهوری اسلامی ([[ایران ایر]])، [[هواپیمایی ایران ایرتور|ایران ایرتور]]، [[هواپیمایی آسمان|آسمان]]، [[هواپیمایی ماهان|ماهان]]، [[هواپیمایی کاسپین|کاسپین]]، [[هواپیمایی تابان|تابان]]، [[هواپیمایی کیش|کیش‌ایر]]، حمل و نقل هوایی [[هواپیمایی کارون|نفت]]، [[هواپیمایی ساها|ساها]]، [[هواپیمایی ارم|ارم]]، [[هواپیمایی فارس ایر قشم|فارس ایر قشم]] و [[هواپیمایی قشم|قشم ایر]] در [[فرودگاه اهواز]] فعال هستند، میانگین پروازهای داخلی و خارجی فرودگاه بین‌المللی اهواز روزانه ۱۸ پرواز می‌باشد.<ref>[http://www.fardanews.com/fa/pages/?cid=38487%7Cفردا نیوز]</ref>

=== راه‌آهن ===
[[پرونده:Ahvaz Railway Station.jpg|بندانگشتی|ایستگاه راه‌آهن اهواز|272x272پیکسل]]
ایستگاه راه‌آهن اهواز در سال ۱۳۰۶ خورشیدی، افتتاح شد و هم‌اکنون نیز دردست بهره‌برداری است.<ref name="autogenerated7"/> یک ایستگاه راه‌آهن دیگر نیز در این شهر موجود است به نام ایستگاه راه‌آهن کارون که قطارهای باری و مسافرتی از آن‌جا به [[بندر امام خمینی]] می‌روند.

=== دانشگاه‌ها ===
اهواز کنونی به دلیل وجود دانشگاه‌های بزرگ و معتبر از لحاظ آموزش عالی در جایگاه بسیار ممتازی در سطح [[کشور]] می‌باشد. یکشنبه ۲ مهرماه سال ۱۳۳۴ [[دانشگاه]] گندی‌شاپور<ref>فرهنگ [[فارسی]] معین، چاپ ششم ۱۳۶۳، جلد پنجم (اعلام)، زیر عنوان دانشگاه گندی‌شاپور</ref> تأسیس شد که چندی بعد به جندی‌شاپور تغییر نام داد و تا آغاز [[انقلاب ایران (۱۳۵۷)|انقلاب اسلامی]] به همین نام شناخته می‌شد. دانشکدهٔ [[کشاورزی]] اولین دانشکدهٔ راه‌اندازی‌شده در دانشگاه و رشته‌های [[کشاورزی]]، [[ادبیات]]، [[ریاضی]] و [[پزشکی]] از اولین رشته‌های ارائه‌شده در دانشگاه جندی‌شاپور می‌باشد. یکشنبه ۲۵ خرداد ۱۳۳۷ نخستین گروه سی و هشت نفری فارغ‌التحصیلان دانشکدهٔ [[کشاورزی]] دانشگاه جندی‌شاپور طی مراسمی گواهی‌نامهٔ خود را دریافت داشتند. دانشکده‌های مهندسی، الهیات در بدو شروع انقلاب اسلامی و مجتمع [[دزفول]] در سال ۱۳۶۶ و مابقی دانشکده‌ها پیش از [[انقلاب]] اسلامی شروع به فعالیت نموده‌اند. با توجه به صنعتی بودن ناحیهٔ [[خوزستان]] فعالیت‌های تحقیقاتی دانشگاه [[شهید چمران]] از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و ده‌ها تألیف و ترجمه و صدها طرح تحقیقاتی حاصل تلاش‌های محققین این دانشگاه است.<ref>[https://www.hamshahrionline.ir/news/78218/آشنایی-با-دانشگاه-شهید-چمران-اهواز آشنایی با دانشگاه شهید چمران اهواز] همشهری</ref>
[[پرونده:SCU Main Gate.jpg|بندانگشتی|275x275پیکسل|دانشگاه شهید چمران (جندی شاپور)]]
هم اینک بیش از ۱۷۰ رشته در ۵۷ گروه آموزشی و ۱۳ دانشکده در حال فعالیت در این دانشگاه می‌باشند و رشته‌های پزشکی نیز به دانشگاه مستقلی تحت نام دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز تبدیل شدند. هم‌اکنون در اکثر رشته‌ها دورهٔ لیسانس و فوق لیسانس و در رشته‌های کشاورزی، علوم تربیتی و روان‌شناسی، ریاضی، دامپزشکی، شیمی دوره‌های دکتری برگزار می‌شود. دانشگاه شهید چمران دارای فضای آموزشی بسیار وسیع و مناسبی می‌باشد به‌طوری‌که در بین دانشگاه‌ها یکی از چهار دانشگاه بزرگ کشور و بزرگ‌ترین دانشگاه در جنوب و غرب کشور است.
[[پرونده:Azad Ahvaz.jpg|بندانگشتی|چپ|278x278px|سردر [[دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز]]]]
[[پرونده:3Goosh faculty Darafsh (1).jpg|بندانگشتی|چپ|308x308px|ساختمان قبلی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید چمران]]
;[[دانشگاه شهید چمران اهواز]]:قدیمی‌ترین دانشگاه این شهر است که در بخش غربی شهر و مشرف بر کنارهٔ رود کارون تأسیس شده‌است. دانشکدهٔ ادبیات و زبان‌های خارجی این دانشگاه از پردیس اصلی جدا است و به عنوان یکی از نمادهای شهر اهواز شناخته می‌شود. دانشگاه شهید چمران اهواز یکی از بزرگترین دانشگاه‌های جنوب غرب کشور است. در سال ۱۳۸۷ تعداد ۵۰۹ عضو هیئت علمی در آن فعالیت داشته‌اند، و بیش از ۱۴۰۰۰ دانشجو در آن مشغول به تحصیل بودند.

;[[دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز]]:در سال ۱۳۳۴ خورشیدی دانشگاه بزرگی با نام جندی شاهپور در اهواز بنیاد نهاده شد. در آغاز رشته کشاورزی، و پس از آن رشته‌های گوناگون دیگر به آن افزوده شد. اکنون بخش مهندسی این دانشگاه به نام شهید چمران نام‌گذاری شده، و بخش پزشکی آن پس از یک دوره کوتاه که نام دانشکده علوم پزشکی اهواز به خود گرفت، دوباره در سال ۱۳۸۲ نام دانشگاه علوم پزشکی جندی شاهپور بر آن نهاده شد.
;[[دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز]]:نخستین واحد دانشگاه آزاد اسلامی در استان خوزستان بوده‌است که در سال ۱۳۶۱ با یک رشته ریاضی کار خود را آغاز کرد.

دیگر دانشگاه‌ها:
* [[دانشگاه صنعت نفت اهواز]]
* [[مؤسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی خوزستان|مؤسسهٔ آموزش عالی جهاد دانشگاهی خوزستان]]
* [[دانشکده صنعت آب و برق خوزستان|دانشکدهٔ صنعت آب و برق خوزستان]]
* [[دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات خوزستان]]
* [[دانشگاه پیام نور اهواز]]
* [[دانشگاه امام حسین اهواز]]
* [[مرکز آموزش عالی فنی شهید چمران]]
* [[آموزشکده فنی و حرفه‌ای سما|آموزشکدهٔ فنی و حرفه‌ای سما]]
* [[مجتمع آموزش عالی جهاد کشاورزی خوزستان]]

=== جاذبه‌های مذهبی ===
[[پرونده:Ali mahziar.JPG|بندانگشتی|221x221px|آرامگاه [[علی بن مهزیار اهوازی]]]]
'''علی ابن مهزیار اهوازی'''، که در قرن سوم قمری می‌زیسته‌است، از فقها و محدثان معروف شیعه و از نزدیکان چهار امام تشیع یعنی [[علی بن موسی الرضا|علی بن موسی (الرضا)]]، [[محمد بن علی|محمد بن علی (الجواد)]]، [[علی نقی|علی بن محمد (الهادی)]]، و [[حسن عسکری]] بوده و احکام دینی را نزد آن‌ها فرا گرفته‌است.

علی ابن مهزیار از مردم دورق (شادگان امروزی) بود که بعداً در اهواز ساکن شد. محل تولد او هندیجان می‌باشد ولی با توجه به اینکه در قرن سوم ه‍.ق هندیجان از توابع شهر دورق بود لذا او را اهل دورق معرفی کرده‌اند. پدر وی مذهب نصرانی داشت و سپس مسلمان شد و علی نیز به تبعیت از پدر در نوجوانی مسلمان گردید. بقعه [[علی بن مهزیار اهوازی]] در محلهٔ عامری و در کنار رود کارون اهواز واقع شده. این محل همه ساله محل برپایی مراسم مختلف مذهبی از جمله مراسم حسینی و مراسم مربوط به ماه رمضان است.<ref>[http://www.mahzyar.net/ سایت علی بن مهزیار اهوازی]</ref>

=== هتل‌ها ===
[[پرونده:Hotelpars.jpg|بندانگشتی|234x234px|هتل بین‌المللی [[پارس]] (فجر یا آستوریای سابق)<ref name="autogenerated10">{{یادکرد وب |url=http://www.ataland.com/pages/hotel/HotelInfo.aspx?id=214 |title=آتالند |accessdate=۵ نوامبر ۲۰۱۰ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100202055936/http://ataland.com/Pages/Hotel/HotelInfo.aspx?id=214 |archivedate=۲ فوریه ۲۰۱۰ |dead-url=yes}}</ref>]]

فهرست برخی از [[هتل]]‌های کنونی اهواز:<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.yjc.ir/fa/news/4317940/جدول-هتل-های-شهر-اهوازشماره-تماس |عنوان=جدول هتل‌های شهر اهواز+شماره تماس | ناشر =باشگاه خبرنگاران |تاریخ = ۴ فروردین ۱۳۹۲ |تاریخ بازبینی=}}</ref>
{| class="wikitable"
|-
! ردیف !! نام هتل !! درجه/واحد !! آدرس
|-
| ۱||پارس||۵ ستاره||خیابان ۲۴ متری – خ شهید عابدی
|-
| ۲||توسعه نی شکر||۴ ستاره||جاده گلستان –سه راهی گلستان جنب اداره توسعه نی شکر
|-
| ۳||اکسین||۳ ستاره||بلوار پاسداران – کوی ملت
|-
| ۴||پرشیا||۳ ستاره||خیابان شریعتی – خیابان سیروس
|-
| ۵||نادری||۳ ستاره||خیابان امام – نرسیده به چهارراه آبادان
|-
| ۶||فجر سپاه||۳ ستاره||ملی راه – خیابان زاویه – روبروی دبیرستان بعثت
|-
| ۷||بوستان||۳ ستاره||گلستان – بلوار فروردین –منازل سازمانی آب و برق
|-
| ۸||ایرانیکا||۳ ستاره||بلوار پاسداران _ میدان فرودگاه نرسیده به شرکت ملی حفاری
|-
| ۹||ایران||۲ ستاره||خیابان شریعتی – چهارراه خیابان امام خمینی
|-
| ۱۰||پارک نو||۱ ستاره||خیابان امام خمینی بین مسلم و شریعتی
|-
| ۱۱||هدیه||۳ ستاره||کیانپارس – خیابان ۲۰ غربی
|-
| ۱۲||مهزیار||۲ ستاره||اتوبان آیت‌الله بهبهانی– چهارراه آبادان– نبش خیابان کافی
|-
| ۱۳||باغ معین||-||خیابان ۲۴ متری، پشت پمپ بنزین
|}

=== شهرداری ===
شهرداری اهواز در سال ۱۳۰۴ خورشیدی تأسیس شد.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.ostan-kz.gov.ir/council-mayor-fa.html |title=استانداری خوزستان |accessdate=۱۸ فوریه ۲۰۰۸ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080206125935/http://www.ostan-kz.gov.ir/council-mayor-fa.html |archivedate=۶ فوریه ۲۰۰۸ |dead-url=yes}}</ref> هم‌اکنون موسی شاعری به عنوان [[فهرست شهرداران اهواز|شهردار اهواز]] فعالیت می‌کند<ref>{{یادکرد وب | نشانی=https://www.farsnews.com/khuzestan/news/13980226000153/مروری-بر-سوابق-سرپرست-و-شهردار-جدید-اهواز | عنوان=مروری بر سوابق سرپرست و شهردار جدید اهواز | ناشر=خبرگزاری فارس}}</ref> و در حال حاضر اهواز دارای هشت منطقه می‌باشد.

=== بیمارستان‌ها ===
* [[بیمارستان امام خمینی اهواز]]
* [[بیمارستان گلستان اهواز]]
* [[بیمارستان رازی اهواز]]
* [[بیمارستان ابوذر اهواز]]
* [[بیمارستان شفا اهواز]]
* [[بیمارستان سلامت اهواز]]
* [[بیمارستان بزرگ نفت اهواز]]
* [[بیمارستان آپادانا اهواز]]
* [[بیمارستان شهید بقایی اهواز]]
* [[بیمارستان آریا اهواز]]
* [[بیمارستان اروند اهواز]]
* [[بیمارستان مهر اهواز]]
* [[بیمارستان امیرکبیر اهواز]]
* [[بیمارستان امیرالمؤمنین اهواز]]
* [[بیمارستان فاطمه الزهرا اهواز]]
* [[بیمارستان ۵۷۸ ارتش اهواز]]
* [[بیمارستان طالقانی اهواز]]
* [[بیمارستان کرمی اهواز]]
* [[بیمارستان بقایی ۲ اهواز]]

=== نشریات ===
* روزنامهٔ عصر کارون
* صبح کارون
* روزنامهٔ کارون
* روزنامهٔ نور خوزستان
* هفته نامهٔ اهواز
* ندای جنوب
* فرهنگ جنوب<ref>آسیب‌شناسی مسائل قومی در ایران، عبدالرضا نواح و مجتبی تقوی نسب، دانشگاه آزاد اسلامی، دفتر گسترش تولید علم، ۱۳۸۸</ref>

== پل‌ها ==
{{اصلی|پل سفید اهواز|پل سیاه اهواز}}

یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری شهر اهواز پل‌های اهواز هستند. هم‌اکنون ۹ [[پل]] بر روی [[کارون]] در اهواز وجود دارد که اولین آن‌ها یعنی پل سیاه مختص عبور [[قطار]] می‌باشد. از ۸ [[پل]] دیگر [[پل سفید اهواز|پل سفید]] (پل اول - پل معلق) و [[پل]] هشتم به دلیل سبک خاص [[معماری]] و طراحی زیبایش، چشم‌انداز زیبایی به شهر داده‌اند. آخرین پل اهواز با نام [[پل]] نهم در ۱۳۹۹ به بهره‌برداری رسید.{{wide image|Panoramapolhaieahvaz.jpg|1100px|چشم‌اندازی از پل جزیره و پل سفید اهواز در روز.}}

=== پل سفید ===
{{اصلی|پل سفید اهواز}}
[[پرونده:Ahvaz Bridge.jpg|بندانگشتی|300px|نمایی از [[پل سفید اهواز]]]]
مهندسی [[آلمان]]ی به اتفاق همسر مهندسش شروع به ساختن این [[پل]] کرد و کار را تا مرحلهٔ سوار کردن یکی از هلالی‌ها با موفقیت پیش برد، ولی [[انگلستان|انگلیسی‌های]] حاکم بر [[شرکت نفت]]، در آن زمان لوازم و ادواتی که در اختیار سازنده پل گذارده بودند از جمله جرثقیلی که با آن هلالی اول را بالا کشیده و مهار کرده بود، پس گرفتند. پس از چندی، سرانجام [[زن]] مهندس آلمانی با ابتدایی‌ترین وسایل ممکن آن زمان و به‌کار گرفتن چند دوبه به جای [[جرثقیل]]، هلالی دوم را بر اسکلت پل سوار کرد و ساختمان آن را به پایان رسانید و پل را آماده تحویل و بهره‌برداری کرد.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.ahwazshora.com/page_pol.php |title=سایت شورای اسلامی شهر اهواز |accessdate=۴ سپتامبر ۲۰۱۰ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110307133619/http://ahwazshora.com/page_pol.php |archivedate=۷ مارس ۲۰۱۱ |dead-url=yes}}</ref>

گفتنی است در تابستان سال ۱۳۸۹ عملیات بازسازی و مرمت این پل در دستور کار قرار گرفت و به گفته مدیرعامل سازمان زیباسازی شهرداری اهواز عملیات مرمت و بازسازی این پل در حال انجام است و با مساعد شدن شرایط جوی عملیات جوش‌کاری اتصالات و قطعات فرسوده و همچنین رنگ‌آمیزی پل انجام می‌شود. همچنین تجهیزات مورد نیاز برای نورپردازی پل سفید با حمایت مالی بانک ملی از کشور ایتالیا تهیه شده‌اند و پس از پایان عملیات رنگ‌آمیزی، عملیات نورپردازی پل سفید اهواز آغاز می‌شود تا این پل در ایام نوروز جلوه‌ای خاص داشته باشد.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.shasa.ir/newsdetail-104144-fa.html |title=شبکه اطلاع‌رسانی ساختمان ایران |accessdate=۲۱ فوریه ۲۰۱۱ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121107061939/http://www.shasa.ir/newsdetail-104144-fa.html |archivedate=۷ نوامبر ۲۰۱۲ |dead-url=yes}}</ref>

=== پل سیاه، پل پیروزی ===
{{اصلی|پل سیاه اهواز}}
[[پرونده:پل سیاه.jpg|بندانگشتی|300x300پیکسل|پل سیاه]]
در سال ۱۳۰۸ و هم‌زمان با احداث راه‌آهن سراسری ایران، اولین [[پل]] شهر اهواز که بعدها به دلیل رنگ سیاه بدنه و پایه‌های آن، به پل سیاه شهرت یافت، به طول ۱۰۵۰ متر و عرض ۶ متر، تقریباً درست در محل احداث [[پل]] تاریخی اهواز (که دارای قدمت ساسانی بوده و به پل شادروان معروف بود) بر روی [[رودخانه کارون]] ساخته شد. تا خط آهن بندرامام در جنوب [[استان خوزستان]] و در ساحل [[خلیج فارس]]، را به راه‌آهن سراسری [[خرمشهر]]-[[تهران]]-شمال وصل نماید. این پل در زمان جنگ جهانی دوم به عنوان مسیر حمل آذوقه، نیرو و مهمات نیروهای متفقین مورد استفاده قرار می‌گرفت و به دلیل تأثیری که در پیروزی متفقین داشت به آن لقب پل پیروزی داده شد.<ref>{{یادکرد وب |url=http://khuzestan.info/پل-سیاه-اهواز |title=سایت خوزستان |accessdate=۵ نوامبر ۲۰۱۰ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100916055912/http://khuzestan.info/پل-سیاه-اهواز |archivedate=۱۶ سپتامبر ۲۰۱۰ |dead-url=yes}}</ref>

=== پل سوم ===
 
پل سوم بالاتر از پل هفتم واقع شده‌است که میدان شهید بندر (چهارشیر) را به کیان‌پارس وصل می‌کند. ساختمان پل مذکور در شهریورماه سال ۱۳۴۶ ه‍.خ آغاز و در بهمن‌ماه سال ۱۳۴۹ ه‍.خ مورد بهره‌برداری قرار گرفت. طول پل ۴۹۶ متر و عرض آن ۱۴ متر و ۵۹ سانتی‌متر است که از بتن فشرده ساخته شده و دارای ۱۶ چشمهٔ ۳۱متری است و جادهٔ اندیمشک را به جادهٔ ماهشهر و بندرهای جنوبی متصل می‌کند. برای احداث پل مذکور بالغ بر ۳۱۰ میلیون ریال هزینه شده‌است. این پل در سال ۱۳۸۰ ه‍.خ مرمت و بازسازی شد.<ref>خوزستان، گهوارهٔ شاهنشاهی ایران، صفحه‌های ۱۷۷–۱۷۶</ref>

=== پل چهارم ===
[[پرونده:Ahaz_4t.jpg|بندانگشتی]]
پل چهارم یا پل نادری که در امتداد خیابان سلمان فارسی (نادری) و خیابان امام موسی صدر واقع گردیده، در سال ۱۳۵۶ احداث شده‌است. طول این پل ۵۷۶ متر و عرض آن ۱۶ متر و ۷۱ سانتی‌متر است. هزینهٔ احداث پل مذکور در حدود ۲۳۰ میلیون ریال بوده‌است.<ref>همان، صفحهٔ ۱۷۷</ref>

=== پل پنجم ===
پل پنجم در دو باند ساخته شده‌است که مسیر خیابان دکتر شریعتی را به اتوبان گلستان وصل می‌کند. این پل در سوم خردادماه سال ۱۳۷۵ افتتاح شد. طول پل مذکور ۴۸۰ متر و عرض آن ۳۰ متر و ۷۰ سانتی‌متر است و در آیلند وسط آن لولهٔ آب شهری مستقر شده‌است.<ref>تقی‌زاده، محمد، تاریخ اهواز از دوران باستان تا انقلاب اسلامی، نشر مؤسسهٔ فرهنگی هنری بشیر علم و ادب، چاپ اول، ۱۳۸۴، صفحهٔ ۱۶۱</ref>

=== پل ششم ===
این پل که به پل فولاد موسوم است با تعهد صنایع و کارخانه‌های موجود در شهر اهواز، احداث شد. پل ششم ۴۰۰ متر طول و ۲۰ متر عرض دارد و دارای چهار باند است.<ref>تقی‌زاده، همان، صفحهٔ ۱۶۱</ref>
این پل در جنوبی‌ترین نقطه شهر اهواز ایجاد شده و منطقه [[کوت‌عبدالله]] در غرب کارون را به روستای «چنیبیه» در شرق متصل می‌کند. این پل به پل فولاد معروف است، زیرا مسیر تردد خودروهای حامل شمش‌های فولادی میان دو کارخانه فولاد خوزستان و نورد لوله را کوتاه‌تر کرده‌است. پیش از ساخت این پل، خودروهایی که میان این دو کارخانه در تردد بودند باید مسیری ۳۵ کیلومتری را طی می‌کردند، ولی با ایجاد پل ششم، این مسیر به ۱۴ کیلومتر کاهش یافت. این پل ۴۰۰ متر طول و ۲۰ متر عرض دارد و و عملیات ساخت آن در خرداد ۸۳ آغاز و در شهریور ۸۶ به پایان رسید.<ref name="autogenerated5">[http://khouzestan.isna.ir/Default.aspx?NSID=5&SSLID=46&NID=18600 اهواز؛ شهر پل‌های سیاه و سفید<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>

=== پل هفتم ===
 
پل هفتم ارتباط بین بلوار توحید و تقاطع خیابان شهید چمران (میدان دوم [[کیانپارس]]) و بلوار آیت‌الله بهبهانی را برقرار می‌سازد. ساختمان پل مذکور از ابتدای سال ۱۳۷۵ شروع و پس از دو سال در بهمن‌ماه سال ۱۳۷۷ افتتاح شد. طول پل هفتم ۴۹۰ متر است. دارای شش دهنه‌است که دو دهنهٔ ۱۴۰متری در وسط و دو دهنهٔ ۷۵ متری در دو طرف و دو دهنهٔ ۳۰متری در کناره‌های پل می‌باشد. عرض پل ۱۶ متر است که ۱۲٫۵ متر آن سواره‌رو و ۳٫۵ متر آن پیاده‌رو است که در هر طرف ۱٫۷۵ متر می‌باشد. پل مذکور دارای ۸۰ شمع بتونی به قطر ۱٫۵ متر و به ارتفاع ۱۶ متر و ۷ عدد سر شمع است و حدود ۴۰۰ متر مکعب بتن، ۱۵۰۰ تن فولاد (میلگرد)، ۴۰۰ تن کابل‌های کششی و غلاف‌های مربوطه و ۱۰۰ تن آهن‌آلات مختلف در آن به کار رفته‌است.<ref>تقی‌زاده، همان، صفحهٔ ۱۶۲</ref> این پل به تازگی از سوی شهرداری اهواز نورپردازی شده و بزرگ‌ترین آبشار مصنوعی کشور در دو طرف آن ایجاد شده‌است.<ref>[http://khouzestan.isna.ir/Default.aspx?NSID=5&SSLID=46&NID=18600 خبرگزاری ایسنا]</ref>

=== پل هشتم ===
[[پرونده:Ahvaz 8th Bridge.jpg|بندانگشتی|279x279پیکسل|پل هشتم اهواز]]
با هدف تسهیل تردد خودروها و اتصال مناطق امانیه و مرکز شهر، طراحی و عملیات اجرایی پل هشتم از سال ۱۳۸۵ آغاز شد و در اسفند ۱۳۹۰ به پایان رسید. طراحی این پل متفاوت از دیگر پل‌های [[کارون]] است و به صورت کابلی و بدون پایه ساخته شده‌است. این پل ۶۴۳ متر طول و ۱۳ متر عرض دارد و در چهار مسیر (دو مسیر رفت و دو مسیر برگشت) ساخته شده‌است. این پل دوپایه بزرگ دارد و عرشه پل توسط کابل به این پایه‌ها متصل شده‌اند. پل هشتم، منطقه امانیه را به خیابان «زند» در مرکز شهر متصل می‌کند.

{{سراسرنما|Ahvaz - Panoramic Image 4.jpg|1200px|تصویر [[سراسرنما]] از پل هشتم (کابلی) و [[رود کارون]] در شب}}

=== پل نهم ===
[[پرونده:Ahvaz 9th Bridge.jpg|بندانگشتی|305x305پیکسل|پل نهم اهواز]]
با هدف کاهش بار ترافیکی پل سوم، پل نهم ساخته شد و با احداث آن، خودروهایی که از مناطق شمالی شهر، مانند کوی ملت و زیتون قصد تردد به [[کیانپارس]] را دارند، به جای پل سوم می‌توانند از پل نهم استفاده کنند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.yjc.ir/fa/news/7256686/پل-سردار-شهید-سلیمانی-اهواز-با-حضور-وزیر-راه-افتتاح-شد|وبگاه=www.yjc.ir|بازبینی=2020-07-19}}</ref><ref name="autogenerated5"/>

== اماکن تفریحی ==
=== پارک ===
اهواز حدود ۲۸ پارک دارد<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.ahwaz.ir/Default.aspx?tabid=1830 |title=شهرداری اهواز |accessdate=۱۹ مارس ۲۰۱۱ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100822021329/http://www.ahwaz.ir/Default.aspx?tabid=1830 |archivedate=۲۲ اوت ۲۰۱۰ |dead-url=yes}}</ref> که قرار است بزرگترین شهربازی سرپوشیده ایران و ۱۵ پارک جدید نیز در اهواز راه‌اندازی شود<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.shasa.ir/newsdetail-80958-fa.html |title=شبکه اطلاع‌رسانی ساختمان ایران |accessdate=۳ نوامبر ۲۰۱۰ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101114045900/http://www.shasa.ir/newsdetail-80958-fa.html |archivedate=۱۴ نوامبر ۲۰۱۰ |dead-url=yes}}</ref><ref>[http://www.hamshahrionline.ir/news-104705.aspx همشهری آنلاین]</ref>
* پارک لاله<ref>[http://ahwaznews.com/archive/0083.php خبرگزاری اهواز]</ref>
* هفت جام نرگس
* پارک شهر بازی پاداد شهر
* پارک دولت
* پارک و شهربازی ۴۲ هکتاری ساحلی کیانپارس
* پارک جنگلی ۲۰۰ هکتاری شهروند
* پارک زیتون کارمندی
* پارک علامه
* پارک رزمندگان واقع درشهرک اهواز
* پارک محله‌ای گل‌های نرگس
* پارک صدف بهارستان
* پارک قوری گلستان
* پارک رشد فولادشهر
* پارک لشکر
* پارک رضا

=== بازار ===
یکی از بازارهای قدیمی شهر اهواز، بازار عبدالحمید نام دارد. بازارچه‌ای با ده‌ها دستفروش. در این بازارچه، دو بنای معروف مربوط به دوران حکمرانی [[شیخ خزعل]] هم‌زمان با دوره قاجار نیز وجود دارد.

=== سینما ===
شهر اهواز دارای ۱۰ سینما می‌باشد.
* سینما ساحل
* سینما بهمن.<ref>[http://www.sourehcinema.com/cinema/khoozestan/ahvaz/felestin/cinema_felestin.htm اطلاعات سینمای ایران]</ref>
* سینما هلال
* سینما اکسین<ref>[http://www.sourehcinema.com/cinema/khoozestan/ahvaz/afrigha/cinema_afrigha.htm اطلاعات سینمای ایران]</ref>
* سینمای شرکت نفت در نیوساید
* سینمای شرکت نفت در شهرک نفت
* سینمای حفاری در زیتون کارمندی
* سینمای حفاری در شهرک حفاری
* سینما قدس (نام سابق آن آریا بود)<ref>[http://www.sourehcinema.com/cinema/khoozestan/ahvaz/ghods/cinema_ghods.htm اطلاعات سینمای ایران]</ref>
* سینما تالار آب و برق اهواز
* سینمایی غیرمسقف کنار رودخانه کارون واقع در نادری
* سینما اکسین<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.sadidnews.com/news.php?id=949 |title=سدید نیوز |accessdate=۳ نوامبر ۲۰۱۰ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110209014847/http://sadidnews.com/news.php?id=949 |archivedate=۹ فوریه ۲۰۱۱ |dead-url=yes}}</ref>

=== تالارها ===
* تالار آفتاب<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.khouz.medu.ir/3601/ |title=آموزش پرورش ناحیه یک |accessdate=۳ نوامبر ۲۰۱۰ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101230213849/http://khouz.medu.ir/3601/ |archivedate=۳۰ دسامبر ۲۰۱۰ |dead-url=yes}}</ref>
* تالار مهتاب
* تالار فردوسی<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.ershadkhz.ir/AreaNews.aspx?id=1 |title=ارشاد خوزستان |accessdate=۳ نوامبر ۲۰۱۰ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101028175920/http://www.ershadkhz.ir/AreaNews.aspx?id=1 |archivedate=۲۸ اکتبر ۲۰۱۰ |dead-url=yes}}</ref>
* تالار مهر
* تالار دانشگاه علوم پزشکی
* تالار اجتماعات شهر
* تالار آوینی

=== فرهنگسراها ===
اهواز دارای چندین [[فرهنگسرا]] می‌باشد. فرهنگ سرای اهواز در مساحت ۱۲۰۰۰ متر مربع دارای فضاهای مجزای اداری، [[رستوران]]، سالن [[سینما]]، آمفی تئاتر و سرای [[هنرمندان]] می‌باشد. این پروژه به منظور محاسبات و طراحی تأسیسات [[الکتریکی]] شامل سیستم روشنایی، [[سیستم]] نیرو و سیستم فشار ضعیف شامل سیستم‌های اعلام حریق، صوتی، [[تلفن]] طرح‌ریزی شده‌است.<ref>{{یادکرد وب |url=http://tandispooyeh.com/fa/Projects/18.htm |title=تندیس پویه |accessdate=۵ سپتامبر ۲۰۱۰ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120824001925/http://www.tandispooyeh.com/fa/Projects/18.htm |archivedate=۲۴ اوت ۲۰۱۲ |dead-url=yes}}</ref> فرهنگسرای مهدیه واقع در [[کوت عبدالله]]. فرهنگسرای علوی:<ref>[http://www.farhangsaraalavi.com/|سایت فرهنگسرای علوی]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref> فرهنگسرای شیبان، در زمینی به مساحت هزار متر و با زیر بنای ۹۵۰متر مربع در دو طبقه شامل: خانه فرهنگ (کلاس‌های آموزشی و اداری و فضاهای نمایشگاهی) کتابخانه:مخزن کتاب و سالن مطالعه خواهران و برادران فعالیت خود را آغاز می‌کند.<ref>[http://iscanews.ir/fa/ShowNewsItem.aspx?NewsItemID=323540|ایسکا نیوز]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref> فرهنگسرای گلستان واقع در منطقه ۴ شهرداری.

=== مصلای عربی ===
مصلای عربی در اهواز اولین مصلای نماز جمعه ایران است که در آن خطبه‌ها، به زبان عربی ایراد می‌شود. ساخت این مصلی با درخواست‌های مردمی و پیشنهاد و پیگیری‌های نماینده ولی فقیه در استان خوزستان به انجام رسید و برای اولین بار در ایران خطبه‌های نماز جمعه به زبان عربی در این مکان ایراد می‌شود، این امر در حالی به انجام می‌رسد که نماز جمعه اهواز در مصلای امام خمینی نیز به زبان فارسی برگزار می‌شود.<ref>[http://www.hawzah.net/FA/MagArt.html?MagazineID=0&MagazineNumberID=6854&MagazineArticleID=82255: اخبار حوزه (۲)<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> در این مصلا مراسم و جشن‌های مذهبی با حضور عشایر عرب برپا می‌شود.<ref>[http://www.iqna.ir/khouzestan/news_detail.php?ProdID=283782 ایکنا - نخستین نماز جمعه در مصلای کوت عبدالله اهواز این هفته اقامه می‌شود<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref><ref>[http://www.rasanews.ir/NSite/FullStory/?id=80975 جشن بزرگ اعیاد شعبانیه در مصلای کوت عبدالله... - رسا<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref><ref>[http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=8706010541 FarsNewsAgency - خبرگزاری فارس<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>

== مناطق و محله‌ها ==
{{وابسته|رده:محله‌های اهواز}}
شهر اهواز دارای ۸ [[منطقه شهری]] است.
* منطقه ۱: [[کوی]] [[دولت]]ی، [[شهر|پادادشهر]]، [[کوی]] [[ابوذر]]، [[کوی]] [[طالقانی]]، [[کوی]] [[یوسف]]ی، [[پاره]] [[۶۰]]، [[آخر آسفالت]]، [[آزادشهر]]، [[باغ شیخ]]، [[باغ معین]]، [[زیباشهر]]، [[خیابان ۲۴ متری اهواز|سی متری]]، [[صابئین]]، [[سلمان فارسی|عبدالحمید]]
* منطقه ۲: [[امانیه (اهواز)|امانیه]]، [[کیانپارس|کیان‌آباد]]، [[سید خلف]]، [[کیانشهر]]، [[پدافند هوایی]]، [[زردشت]]، [[کیانپارس]]
* منطقه ۳: [[منزل|منازل]] [[مخابرات]]، [[کوی]] [[آغاجاری]]، [[کوی]] [[بنیاد]] [[شهید]]، [[کوی]] [[پاستوریزه]]، [[کوی]] [[جواهر]]ی، [[کوی]] [[عابدین]]، [[کوی]] [[فدک]]، [[کوی]] [[فرهنگ]]یان، [[کوی]] [[معلم]]، [[شرکت ملی حفاری ایران|ملی حفاری]]، [[کوی]] [[مهاجر]]ین، [[کوی ملت (اهواز)|کوروش فاز ۱]] و [[۲]]، [[کوی ملت (اهواز)|کوروش فاز ۳]]، [[کوی ملت (اهواز)|کوروش فاز ۴]]، [[بهزاد]][[شهر]]، [[زیتون کارمندی]]، [[زرگان]]، [[زاویه|زویه]]، [[زیتون کارمندی|ملی‌راه]]، [[شهرک جانبازان]]، [[شهرک نفت (اهواز)|شهرک نفت]]، [[علی‌آباد]]
* منطقه ۴: [[سیلو]]، [[دانشگاه شهید چمران]]، [[منزل|منازل]] [[شهرداری]]، [[کوی]] [[پیام]]، [[کوی]] [[۲۲ بهمن]]، [[کوی]] [[مجاهد]]، [[پردیس]] [[۱]]، [[پردیس]] [[۲]]، [[پردیس]] [[۳]]، [[چنیبه یک|چنیبه علیا]]، [[رفیع|رفیش‌آباد]]، [[سعدی]]، [[شهرک]] [[الله]]یه، [[شهرک]] [[برق]]، [[شهرک]] [[پیام]]، [[شهرک دانشگاه (اهواز)|شهرک دانشگاه]]، [[فرهنگ‌شهر (اهواز)|فرهنگ‌شهر]]، [[گیت]] [[بوستان]]، [[گلستان]] [[جنوب]]ی، [[گلستان]] [[شمال]]ی، [[لشکرآباد (اهواز)|لشکرآباد]]، [[معین]] [[زاده]]، [[منزل|منازل]] [[طبیعی]]
* منطقه ۶: کوی مندلی، سیاحی، کیان، کمپلو جنوبی، کمپلو شمالی، پانزده خرداد، راه‌آهن، افشار، خشایار، سلیم‌آباد، شلنگ‌آباد، شهرک رزمندگان، عین دو، گلبهار، گلدشت، لشکر، ملاشیه
* منطقه ۷: حصیرآباد، خزعلیه، عامری، کارون، کوی رمضان، کوی سپیدار، کوی شهرداری، کوی طالقانی، آسیه‌آباد، آل صافی، چهارصد دستگاه، زیتون کارگری، سلطان‌منش، منبع‌آب، نیوسایت
* منطقه ۸: راه ترابری، کوی فولادشهر، کوی ایثار، پارک شهروند، محله ایثار، صنایع فولاد، کوی امام، فاز ۵ پادادشهر، کوی آل طاهر، کوی طلاب، فاز ۲ پادادشهر، خروسی، رسالت شرقی، رسالت غربی، فاز ۱ پادادشهر، محله جهاد، منازل بنفشه، منازل جانبازان، منازل فولاد، نبوت<ref>[https://ecogasht.com/blog/%D9%85%D8%AD%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B7%D9%82-%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%B2 محلات اهواز به تفکیک منطقه در اهواز]</ref>

== آداب و رسوم ==
* '''عید فطر'''
یکی از اعیاد مذهبی اهواز و خوزستان است. بارها استان خوزستان برای عید فطر از امتیاز تعطیلی چند روزه برخوردار بوده‌است و نماینده اهواز و استاندار خوزستان دلیل این امر حضور مردم عرب در این استان است که عید فطر از اهمیت بالایی نزد آن‌ها برخوردار است.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=117329 |title=تابناک |accessdate=۱۸ اوت ۲۰۱۱ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100902012924/http://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=117329 |archivedate=۲ سپتامبر ۲۰۱۰ |dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب |url=http://hamshahrimags.ir/NSite/FullStory/News/?Id=3629 |title=همشهری |accessdate=۱۸ اوت ۲۰۱۱ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101216065724/http://hamshahrimags.ir/NSite/FullStory/News/?Id=3629 |archivedate=۱۶ دسامبر ۲۰۱۰ |dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب |url=http://alef.ir/1388/content/view/81566/ |title=الف |accessdate=۱۸ اوت ۲۰۱۱ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100910040703/http://alef.ir/1388/content/view/81566/ |archivedate=۱۰ سپتامبر ۲۰۱۰ |dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب |url=http://www.hamshahrimags.com/NSite/FullStory/News/?Id=3629 |title=همشهری |accessdate=۱۸ اوت ۲۰۱۱ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110708034152/http://www.hamshahrimags.com/NSite/FullStory/News/?Id=3629 |archivedate=۸ ژوئیه ۲۰۱۱ |dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب |url=http://www.kayhannews.ir/870812/6.htm |title=کیهان |accessdate=۳۰ اوت ۲۰۱۱ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111009215746/http://www.kayhannews.ir/870812/6.htm |archivedate=۹ اکتبر ۲۰۱۱ |dead-url=yes}}</ref>
براساس یک سنت دیرینه مردم خوزستان عید را در کنار اعضای خانواده، دوستان و دیگر مسلمانان با شکرگزاری به درگاه خداوند سپری کرده یا پس از بازگشت از نماز عید فطر افراد کوچک‌تر به خانه بزرگ‌ترهای خود می‌روند تا عید را به یکدیگر تبریک بگویند. این بازدیدها در محله‌ها به صورت دسته جمعی صورت می‌گیرد.<ref>[http://www.asriran.com/fa/news/135414 عصر ایران]</ref>

در سال ۱۳۹۰ نیز بحث افزایش عید در خوزستان مطرح بود. در خوزستان، روز عید فطر، از اهمیت و جایگاه بسیار بالاتری در فرهنگ عمومی برخوردار است؛ بدین معنا که گرامی‌داشت عید فطر، با هنجارها، رفتارها، رسم‌ها و آداب و سنن بسیاری همراه‌است. مجموعه این آیین‌ها از حدود یک هفته (کمتر یا بیشتر) قبل از فرارسیدن روز عید فطر آغاز و تا حداقل یک هفته پس از روز عید فطر ادامه می‌یابد.

در بخش مهمی از مناطق ایران، مردم، قبل از رسیدن عید فطر، لباس نو می‌خرند، خانه تکانی می‌کنند و با خرید شیرینی و دیگر وسایل پذیرایی، برای استقبال از مهمانان عید آماده می‌شوند. روند عیددیدنی شامل همهٔ اعضای یک خانواده بزرگ یا فامیل مستقر در مناطق و شهرهای مختلف می‌شود. این عیددیدنی‌ها معمولاً تا یک هفته طول می‌کشد و سفره‌های آجیل و شیرینی و شربت نیز در این مدت، به عنوان یک رسم پهن هستند.<ref>[http://www.asriran.com/fa/news/176982 عصر ایران]</ref>

عرب‌های اهواز و خوزستان روز دوم قبل از عید را «ام‌الوسخ» و یک روز مانده به عید را «ام‌الحلس» می‌نامند. ام‌الوسخ به معنای روز «چرکین» می‌باشد. در این روز مردم عرب به نظافت خانه‌های خود می‌پردازند، اجناس جدید برای منزل خرید می‌کنند و خانه را برای فرارسیدن عید و اکرام مهمان تمیز و آماده می‌کنند. روز بعد از ام‌الوسخ را ام‌الحلس می‌نامند. ام‌الحلس نیز که نامی محلی و قدیمی می‌باشد به معنای روز نظافت و رسیدگی شخصی که در آن جوانان به ظاهر خود رسیدگی می‌کنند. البته واژه حلس دیگر کمتر به کار برده می‌شود و می‌توان گفت ام‌الحلس متضاد و نقطه مقابل ام‌الوسخ است. عرب‌های خوزستان برای خرید عید در روزهای پایانی ماه مبارک روانه بازار شده و از کوچک تا بزرگ آن‌ها لباس‌های جدید و نو می‌خرند.<ref>[http://khouzestan.isna.ir/Default.aspx?NSID=5&SSLID=46&NID=3998 ایسنا]</ref>
* '''گرگیعان'''
[[گرگیعان]] از آداب بسیار کهن است که هر ساله در ۱۵ رمضان در اهواز اجرا می‌شود. در این شب کودکان عرب با پوشیدن لباس‌های عربی به خیابان‌ها آمده و کیسه‌های کوچکی را که از قبل تهیه کرده‌اند به گردن می‌آویزند و با سردادن سرودهای فولکوریک این شب، به در منازل همسایگان رفته و از آنان تقاضای عیدی و شیرینی می‌کنند. از معرفترین سرودهای این شب، ''ماجینه یا ماجینه حل الکیس و انطینه'' است؛ که معنای فارسی آن، ما آمدیم ما آمدیم، کیسه را بگشا و در آن برای ما هدیه‌ای بگذار، است.<ref>{{یادکرد وب
| نشانی = http://anthropology.ir/node/8547
| عنوان = گذری بر [[گرگیعان|آئین گرگیعان]] در بین عرب‌های خوزستان
| تاریخ بازدید = ۱۹ اوت ۲۰۱۱
| نویسنده = قاسم منصور آل کثیر
| نشانی نویسنده =
| نویسندگان دیگر =
| تاریخ =
| سال = ۱۳۸۹
| ماه = بهمن
| قالب = وبگاه
| اثر = تحقیق
| ناشر = [[انسان‌شناسی و فرهنگ (وبگاه)|انسان‌شناسی و فرهنگ]]
| صفحه =
| زبان = فارسی
| نشانی بایگانی = https://www.webcitation.org/69dsHOiR4?url=http://anthropology.ir/node/8547
| تاریخ بایگانی = 3 اوت 2012
| نقل قول =
}}</ref>
* '''قهوه خوری و دله قهوه'''
مردم عرب اهواز همچون دیگر مردم کشور ایران فرهنگ خاص خود را دارند. مراسم قهوه خوری جز آثار ثبت ملی در [[ایران]] است.<ref>[http://www.sabairan.com/fa/news/42002/همایش-قهوه-خوری-ثبت-ملی-شد ثبا ایران]</ref><ref>[http://www.khouznews.ir/fa/news/12892 خوز نیوز]</ref> دله قهوه یکی از اشیاء و ابزارهای فرهنگی مردم عرب است که در مراسم‌های رسمی چه در کشورهای همسایه در مراسم بین‌المللی و حتی در برگزاری‌های هیئت دولت در خوزستان، و بازدیدشان از مردم عرب ایران، همواره از این وسیله در پذیرایی‌ها به عنوان نماد فرهنگی استفاده شده‌است. در برنامه‌ای در اهواز عشایر عرب خوزستان یک "دله قهوه "(ظرف مخصوص دم کردن قهوه مخصوص عشایر عرب) را به‌طور نمادین به وزیر اطلاعات اهدا کردند.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=90749 |title=تابناک |accessdate=۲۰ ژانویه ۲۰۱۲ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100801094405/http://tabnak.ir/fa/pages/?cid=90749 |archivedate=۱ اوت ۲۰۱۰ |dead-url=yes}}</ref> این نماد را در کشورهای همسایه و همچنین در اهواز و [[آبادان]] به صورت نمادی در ابعاد بزرگتر در میدان شهر نصب شده وجود دارد. در واقع مردم عرب برای نوشیدن قهوه مراسم و قوانین خاصی دارند و با اعتقاد و باورهایی که دارند آن را انجام می‌دهند. برای تهیه آن ابتدا قهوه را با وسیله‌ای دو شاخه به نام مهماس که شبیه منقاش است در ظرفی ریخته و تفت می‌دهند و آنگاه آن را در هاون آسیاب کرده و برای مراسم آماده می‌کنند، پس از آن در ظرفی بزرگ به نام «گم گم» یا «قم قم» که در [[خوزستان]] قاف به گاف تلفظ می‌شود، گمگم که چیزی شبیه گلاب پاش‌های قدیمی و از جنس ورشو (مفرغ) است، در آن آب ریخته و پس از جوش آمدن، قهوه آسیاب شده را اضافه کرده و از هل هم برای خوش‌بو شدن آن استفاده می‌کنند.{{سخ}}
هنگامی که [[قهوه]] آماده سرو باشد آن را در ظرف کوچکتری به نام «دله» که شبیه همان «گم گم» است ریخته و سپس این مراسم آئینی شیوه خاص فرد توزیع‌کننده آن ادامه می‌یابد. این فرد دله را در دست چپ و فنجان مخصوص قهوه خوری (که فنجانی بدون دسته‌است و فنیان خوانده می‌شود) را در دست راست گرفته، از سمت راست مجلس شروع به سرو قهوه می‌کنند، اگر در این مجلس سیدی وجود داشته باشد ابتدا از وی پذیرایی آغاز می‌شود و در غیر این صورت این مراسم از ریش سفید مجلس آغاز می‌شود و از سمت راستش قهوه دادن ادامه داده می‌شود. در مقابل شخصی که [[فنجان]] را از میزبان می‌گیرد جزء آداب و رسوم است که فنجان را با دست راستش دریافت کند. اگر فنجان را با دست چپ دریافت کند نوعی بی‌احترامی به آداب و رسوم است. قهوه‌ای که از دله در فنجان ریخته می‌شود مقدارش بسیار کم، غلیظ و تلخ است و باید در انتهای ریختن قهوه و قبل از دادن فنجان به میهمان باید یک مرتبه نوک دله را به لبه فنجان قهوه کوبیده تا صدای فنجان بلند شود و پس از آن قهوه را تعارف کند. میهمان نیز پس از دریافت و نوشیدن قهوه، قبل از پس دادن فنجان خالی، باید دستش را یک مرتبه تکان داده، این تکان دادن به معنای آن است که دیگر کافی است و قهوه نمی‌نوشم. سپس میزبان سراغ نفر سمت راستی میهمان می‌رود و همین روند را تا انتها ادامه می‌دهد. مردم عرب برای این آداب و رسوم حساسیت به خرج می‌دهند و آن را قابل احترام می‌شمرند.

این قهوه دادن همواره به همراه قوانینش در اکثر مراسم‌های رسمی و غیررسمی به خصوص در مراسم خواستگاری، مهمانی‌های رسمی من‌جمله عید فطر و در مراسم سوگواری اجرا می‌شود. دله‌های قهوه، فنجان‌های مخصوص و کوچکی دارند.<ref>حکایت بازار قدیمی عبدالحمید و دله عربی، روزنامه اعتماد، قاسم منصور آل کثیر، پنج شنبه، ۵ آبان ۱۳۹۰ - شماره ۲۲۹۶</ref><ref>دله قهوه، اشیای هویتی مردم عرب ایران، روزنامه شرق، قاسم منصور آل کثیر، شماره ۱۳۸۲ دوشنبه، ۹ آبان ۱۳۹۰</ref>
* '''لباس محلی عرب‌های اهواز (دشداشه)'''
لباس محلی اعراب اهواز که دشداشه نام دارد یک پیراهن سفید بلند است که در بیشتر شهرهای خوزستان پوشیده می‌شود از دیگر لباسهایی که همراه با دشداشه پوشیده می‌شود بشت می‌باشد که روی دشداشه آن را می‌پوشند همچنین چفیه نام پارچه‌ای است که روی سر گذاشته و دور آن یک حلقه به نام عگال می‌گذارند که چفیه را نگه دارد.
* '''چهارشنبه‌سوری'''
مراسمی است که در اهواز نیز مانند بیشتر نقاط ایران در آخرین سه‌شنبه شب سال برگزار می‌شود. این مراسم معمولاً با حوادثی نظیر آتش‌سوزی و آسیب‌دیدگی‌های جسمی نیز همراه‌است.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.zamannews.ir/View.aspx?ID=881226080 |عنوان=حوادث چهارشنبه آخر سال در برخی استانها |تاریخ بازدید=۱۹ اوت ۲۰۱۱ |زبان=فارسی |اثر=شبکه خبری زمان |6= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111112235257/http://www.zamannews.ir/View.aspx?ID=881226080 |archivedate=۱۲ نوامبر ۲۰۱۱ |dead-url=yes}}</ref> این مراسم بیش‌تر در [[زیتون کارمندی]] و کارگری، [[کیانپارس]]، [[شهرک نفت (اهواز)|شهرک نفت]] و طالقانی، شرکت‌کنندگان بیشتری دارد و به همین خاطر معمولاً در مسیرهای منتهی به این نواحی محدودیت‌های ترافیکی چند ساعته در نظر گرفته می‌شود.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.aryanews.com/Lct/fa-ir/News/20110314/20110314153523268.htm |عنوان=محدودیت‌های ترافیکی چهارشنبه آخر سال در «خوزستان» |تاریخ بازدید=۱۹ اوت ۲۰۱۱ |زبان=فارسی |اثر=خبرگزاری آریا |6=}}{{پیوند مرده|date=سپتامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref> از دیگر آئین‌های چهارشنبه سوری که در اهواز اجرا می‌شود مراسم قاشق‌زنی می‌باشد که بیشتر کودکان به آن می‌پردازند.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=آداب چهارشنبه سوری |نشانی=http://www.iranianpages.com.au/index.php?p=152 |تاریخ بازدید=۱۹ اوت ۲۰۱۱ |زبان=فارسی |اثر= |6= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110905190649/http://www.iranianpages.com.au/index.php?p=152 |archivedate=۵ سپتامبر ۲۰۱۱ |dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد خبر
 |نام =
 |نام خانوادگی =
 |نویسنده =
 |همکاران =
 |پیوند = http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2011/03/110315_l10_24esfand_iran_4shanbeh_soori.shtml
 |عنوان = شعارهای سیاسی در مراسم چهارشنبه سوری در ایران
 |اثر =
 |ناشر = [[بی‌بی‌سی فارسی]]
 |صفحات =
 |صفحه =
 |تاریخ = ۱۵ مارس ۲۰۱۱
 |بازیابی = ۱۹ اوت ۲۰۱۱
 |زبان =
}}</ref><ref>{{یادکرد خبر
 |نام =
 |نام خانوادگی =
 |نویسنده =
 |همکاران =
 |پیوند = اظهارات ضد و نقیض در مورد بازداشت‌های چهارشنبه‌سوری در ایران
 |عنوان = http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2011/03/110316_l10_24esfand_4shanbeh_soori_arrests.shtml
 |اثر =
 |ناشر = [[بی‌بی‌سی فارسی|BBC Persian]]
 |صفحات =
 |صفحه =
 |تاریخ = ۱۵ مارس ۲۰۱۱
 |بازیابی = ۱۹ اوت ۲۰۱۱
 |زبان =
}}</ref>
* '''بازی محیبس'''
'''مِحِیبس''' کلمه مصغر شدهٔ «محبس»<ref>{{یادکرد وب|وبگاه=سوق الاندروید العربی|نشانی=http://www.alandroidnet.com/appdetail-nGdnnZo.html|عنوان=لعبه المحیبس العربیة|بازبینی=2018-05-27}}</ref> به معنای انگشتر، نام یکی از بازی‌های رایج شب‌های رمضانی است. این بازی بیشتر میان عرب‌های [[ایران]]، [[عراق]] و [[کویت]] رواج دارد و به عنوان میراث معنوی شب‌های رمضانی معرفی می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=ایسنا|نشانی=https://www.isna.ir/news/97030804287/رقابتی-از-اهواز-تا-کانادا-برای-یک-بازی-رمضانی|عنوان=رقابتی از اهواز تا کانادا برای یک بازی رمضانی}}</ref>

== آثار تاریخی اهواز ==
=== سرای عجم ===
{{اصلی|سرای عجم}}
'''سرای عجم''' بنای تاریخی که در سال ۱۳۸۲ با شماره ۱۰۸۷۵ به ثبت ملی رسید. این بنا در گذشته هم به عنوان یکی از [[کاروانسرا]]های [[شیخ خزعل]] بوده و هم [[بازار]] و در حال حاضر به عنوان انبار از آن استفاده می‌شود. بنای سرای عجم از لحاظ [[معماری]] منحصربه‌فرد و بنایی یک طبقه‌است و دارای آجر چینی، ستون‌های حجاری شده، حجره‌های متعدد، سنگ‌فرش و در و [[پنجره]] چوبی است.<ref name="chn">{{یادکرد وب
| نشانی = http://www.chn.ir/news/?Section=2&id=50984
| عنوان = دو سرای قاجاری اهواز شبانه مورد حمله مالکان خود قرار گرفتند
| تاریخ بازدید =
| نویسنده = خبرگزاری میراث فرهنگی سی اچ ان
| نشانی نویسنده =
| نویسندگان دیگر =
| تاریخ = ۸ مهر ۱۳۸۸
| سال =
| ماه =
| قالب =
| اثر =
| ناشر =
| صفحه =
| زبان = فارسی
| نشانی بایگانی = https://web.archive.org/web/20080504225044/http://www.chn.ir/news/?section=2
| تاریخ بایگانی = ۴ مه ۲۰۰۸
| نقل قول =
| dead-url = yes
}}</ref>

=== خانه دادرس ===
{{اصلی|خانه دادرس}}
'''خانه دادرس''' بنایی بازمانده از دوره [[قاجار]]ی است که در سال ۱۳۸۲ به شماره ۹۷۶۴ در [[فهرست آثار ملی ایران]] به ثبت رسیده‌است. این بنا در مرکز شهر اهواز در خیابان نظامی ساخته شد.<ref name="mehr">{{یادکرد وب
| نشانی = http://www.mehrnews.com/fa/newsdetail.aspx?NewsID=973901
| عنوان = میراث نهفته در خانه‌های قدیمی اهواز مهجور و روبه خاموشی
| تاریخ بازدید = ۱۹ مارس ۲۰۱۱
| نویسنده =
| نشانی نویسنده =
| نویسندگان دیگر =
| تاریخ =
| سال = ۱۳۸۸
| ماه = آبان
| قالب =
| اثر =
| ناشر = خبرگزاری مهر
| صفحه =
| زبان = فارسی
| نشانی بایگانی =
| تاریخ بایگانی =
| نقل قول = مجتبی گهستونی
}}</ref>
در خیابان نظامی و مرکز شهر اهواز خانه‌های متعددی از دوره‌های [[قاجار]]یه و پهلوی به جا مانده که بخش ناچیزی از آن‌ها به ثبت رسیده‌است. سرای دادرس یکی از این بناهای [[تاریخ]]ی شهر اهواز است که تاکنون فقط به ثبت رسیده و در نگهداری و مرمت آن کوتاهی شده‌است.<ref name="tavoos">{{یادکرد وب
| نشانی = http://www.tavoosonline.com/News/NewsDetailFa.aspx?src=16620
| عنوان = دو سرای قاجاری اهواز شبانه مورد حمله مالکان خود قرار گرفتند
| تاریخ بازدید = ۱۹ مارس ۲۰۱۱
| نویسنده =
| نشانی نویسنده =
| نویسندگان دیگر =
| تاریخ =
| سال = ۱۳۸۸
| ماه = مهر
| قالب =
| اثر =
| ناشر = مجله هنری طاووس
| صفحه =
| زبان = فارسی
| نشانی بایگانی =
| تاریخ بایگانی =
| نقل قول = مجتبی گهستونی
}}</ref>

=== ساباط جنب خانه معین التجار ===
{{اصلی| ساباط جنب خانه معین التجار}}
'''ساباط جنب خانه معین التجار''' مربوط به اوایل [[دوره قاجار]] است و در اهواز، قسمتی از بازار قدیمی واقع شده و این اثر در تاریخ {{جلالی حروف|۰۸|۱۰|۱۳۷۸|پیوند=نه}} با شمارهٔ ثبت ۲۵۴۸ به‌عنوان یکی از [[فهرست آثار ملی ایران|آثار ملی ایران]] به ثبت رسیده‌است.<ref name="autogenerated9">{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی =http://iranshahrpedia.ir/fa/پرونده‌های_آثار_ثبت‌شدۀ_ایران_در_فهرست_آثار_ملی |عنوان =دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر |ناشر =سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران |تاریخ = |تاریخ بازدید =۲۰۱۱-۰۵-۱۹ |archiveurl =https://web.archive.org/web/20111112130809/http://iranshahrpedia.ir/fa/پرونده‌های_آثار_ثبت‌شدۀ_ایران_در_فهرست_آثار_ملی |archivedate =۱۲ نوامبر ۲۰۱۱ |dead-url =yes}}</ref>

=== معین التجار ===
{{اصلی| معین التجار}}
'''بنای معین التجار''' مربوط به [[دوره قاجار]] است و در اهواز، خیابان ۲۴ متری، خیابان کاوه غربی، نبش اول واقع شده و این اثر در تاریخ {{جلالی حروف|۲۰|۰۸|۱۳۷۷|پیوند=نه}} با شمارهٔ ثبت ۲۱۵۸ به‌عنوان یکی از [[فهرست آثار ملی ایران|آثار ملی ایران]] به ثبت رسیده‌است.<ref name="autogenerated9"/>

=== منزل نفیسی ===
{{اصلی|منزل نفیسی}}
ساختمان نفیسی واقع در خیابان سلمان فارسی (نادری) روبه روی پارکینگ کارون بوده و به شماره ۳۴۹۴ در بیست و پنجم اسفند ماه ۱۳۷۹ خورشیدی به ثبت آثار ملی کشور رسیده‌است.<ref name="autogenerated3">تقی‌زاده، محمد، تاریخ اهواز از دوران باستان تا انقلاب اسلامی، نشر مؤسسهٔ فرهنگی هنری بشیر علم و ادب، چاپ اول، ۱۳۸۴، صفحهٔ ۱۴۸</ref>

=== میدان چهارشیر ===
{{اصلی|میدان چهار شیر}}
میدان شهید بندر (چهارشیر) در سال ۱۳۳۸ ش احداث شده‌است و به شماره ۷۰۴۰ در دهم دی ماه ۱۳۸۱ خ به ثبت آثار ملی کشور رسیده‌است.<ref name="autogenerated4">تقی‌زاده، محمد، تاریخ اهواز از دوران باستان تا انقلاب اسلامی، نشر مؤسسهٔ فرهنگی هنری بشیر علم و ادب، چاپ اول، ۱۳۸۴، صفحهٔ ۱۴۹</ref>

=== سد شادروان ===
{{اصلی| سد شادروان}}
در دوران باستان هفت سد بر روی رودخانهٔ کارون ساخته شده بود که آخرین آن‌ها سد اهواز بود. بزرگ‌ترین و معروف‌ترین این هفت سد، سد شوشتر بوده‌است.<ref>تقی‌زاده، محمد: شوشتر در گذر تاریخ، صفحه‌های ۱۶۰–۱۵۴</ref>

سد اهواز دارای سه دریچه بود که زمین‌های اطراف رودخانهٔ کارون به وسیلهٔ آن آبیاری می‌گردید و در زمان بالا آمد آب دریچه‌های مزبور باز می‌شد تا از خطر سیل جلوگیری شود. نوع معماری سد حاکی از این است که این بنا متعلق به دورهٔ ساسانیان می‌باشد.<ref>تقی‌زاده، محمد: تاریخ اهواز از دوران باستان تا انقلاب اسلامی، نشر مؤسسهٔ فرهنگی هنری بشیر علم و ادب، چاپ اول، ۱۳۸۴، صفحهٔ ۱۴۲</ref>

تاریخ شکسته شدن سد مذکور دقیقاً ثبت نشده‌است، ولی احتمالاً در قرن پنجم یا ششم هجری قمری بوده‌است؛ زیرا تا قبل از تاریخ مذکور، سد اهواز هنوز سالم بوده‌است. به‌طوری‌که مقدسی در قرن چهارم هجری قمری دربارهٔ آن می‌نویسد: «اگر شادروان (سد) نبود اهواز نبود! چه در آن هنگام از آب‌هایش بهره‌برداری نمی‌شد. شادروان درهایی دارد که هنگام افزایش آب آن‌ها را باز می‌کنند و گر نه اهواز را غرق می‌کند.»<ref>احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم، ج ۲، ص ۶۱۴</ref>

در زمانی که سد هنوز تخریب نشده بود از آن به عنوان پل جهت عبور و مرور نیز استفاده می‌شد.<ref>اعتمادالسلطنه، محمدحسن‌خان: مرآت‌البلدان، ج ۱، به کوشش پرتو نوری‌علا و محمدعلی سپانلو، انتشارات اسفار، تهران، ۱۳۶۴، ص ۱۳۵</ref> ابودُلَف تاریخ‌نگار سدهٔ چهارم هجری قمری جایگاه این سد را روبه‌روی مسجد علی بن موسی الرضا گزارش کرده‌است.<ref>تقی‌زاده، محمد: تاریخ اهواز از دوران باستان تا انقلاب اسلامی، نشر مؤسسهٔ فرهنگی هنری بشیر علم و ادب، چاپ اول، ۱۳۸۴، صفحهٔ ۱۶۷</ref>

=== دبیرستان شاپور ===
{{اصلی| دبیرستان شاپور}}
دبیرستان شاپور واقع در خیابان شریعتی، جنب کلوپ ورزشی بوده و به شماره ۳۶۱۰ در بیست و پنجم ۱۳۷۹ خورشیدی به ثبت آثار ملی رسیده‌است.<ref name="autogenerated4"/>

=== بیمارستان جندی شاهپور ===
{{اصلی| بیمارستان جندی شاپور}}
[[بیمارستان امام خمینی اهواز]] در شرق رودخانه کارون، بین بلوار ساحلی و خیابان ۲۴ متری و در ضلع شمالی باغ معین واقع شده‌است. ساختمان بیمارستان مزبور متعلق به دوره پهلوی اول است که به شماره ۷۰۴۱ در دهم دی ماه سال ۱۳۸۱ خورشیدی به ثبت آثار ملی کشور رسیده‌است.<ref name="autogenerated4"/>

=== هشت بنگله ===
{{اصلی|هشت بنگله (منازل سازمانی راه‌آهن)}}
منازل سازمانی راه‌آهن (هشت بنگله) که در دورهٔ پهلوی اول ساخته شده اشت در خیابان فلسطین (کاخ) روبروی فرمانداری قرار دارد و به شماره ۲۵۷۵ در بیست و هفتم بهمن ماه سال ۱۳۷۸ خورشیدی به ثبت آثار ملی کشور رسیده‌است. معروفترین ساکن این منطقه حاج یعقوب سبهانی رئیس قطار باری بوده‌است که در دوران دفاع مقدس نقش بسزایی در جابجایی مهمات و اسلحه؛ پیکر شهدا و اسرای عراقی. در سال ۱۳۸۶ دار فانی را به وداع گفت<ref name="autogenerated4"/>

=== منازل مسکونی راه‌آهن ===
{{اصلی| خانه‌های مسکونی راه‌آهن}}
منازل مزبور که مربوط به دوره پهلوی اول می‌باشد در غرب رودخانه کارون کنار پل نادری واقع شده و به شماره ۲۵۸۷ در بیست و هفتم ماه سال ۱۳۸۷ خورشیدی به ثبت آثار ملی کشور رسیده‌است.<ref name="autogenerated1">تقی‌زاده، محمد، تاریخ اهواز از دوران باستان تا انقلاب اسلامی، نشر مؤسسهٔ فرهنگی هنری بشیر علم و ادب، چاپ اول، ۱۳۸۴، صفحهٔ ۱۵۰</ref>

=== کارخانه ریسندگی و بافندگی ===
{{اصلی| کارخانه ریسندگی و بافندگی}}
در سال ۱۳۰۹ خورشیدی در دوره پهلوی اول اولین کارخانه ریسندگی و بافندگی توسط چند نفر از تجار شهر به صورت شرکت سهامی در انتهای خیابان امام شرقی (پهلوی) روبروی ساختمان فعلی جهاد کشاورزی استان احداث گردید. کارخانه مزبور را از شرکت آ.ا. گ (A.E.G) خریداری کرده بودند. قسمت اعظم ساختمان کارخانه ریسندگی طی سال‌های اخیر توسط صاحبان آن تخریب و بخشی از زمین به فروش رسید. باقی‌مانده بنای مذکور به شماره۲۹۱۳ در تاریخ بیستم آذرماه سال ۱۳۷۹ خورشیدی به ثبت آثار ملی کشور رسیده‌است. اما با کمال تاسف در مهرماه سال ۱۳۸۴ خورشیدی بقایای آن تخریب گردید.<ref name="autogenerated1"/>

=== ساختمان سه گوش ===
[[پرونده:3Goosh Ahvaz.JPG|بندانگشتی|دانشکده ادبیات (سه‌گوش)]]

دانشکده ادبیات با مساحتی حدود سه هزار مترمربع در ساحل غربی رود [[کارون]] کنار پل نادری و ابتدای خیابان امام موسی صدر قرار دارد. بنای مذکور در سال ۱۳۱۳ خورشیدی احداث شده و قوس‌های دایره‌ای شکل ایوان آن و همچنین رواق‌های حیات مرکزی حاکی از مشخصه‌های معماری دورهٔ [[دودمان پهلوی|پهلوی]] اول می‌باشد. درابتدا بنای مذکور به عنوان ساختمان مرکزی [[بانک ملی]] استان مورد استفاده قرار می‌گرفت. سپس در اختیار دانشگاه [[دانشگاه جندی‌شاپور]] (شهید چمران فعلی) قرار داده شد و تاکنون از آن به عنوان دانشکده ادبیات استفاده می‌شود. دانشکده ادبیات (ساختمان سه گوش) به شماره ۲۴۹۷ در بیست و ششم آبان ماه سال ۱۳۷۸ خورشیدی به ثبت آثار ملی کشور رسیده‌است. معمار دانشکده ادبیات فردی آلمانی به نام مهندس [[آندره گدار]] بوده‌است.<ref>تقی‌زاده، محمد، تاریخ اهواز از دوران باستان تا انقلاب اسلامی، نشر مؤسسهٔ فرهنگی هنری بشیر علم و ادب، چاپ اول، ۱۳۸۴، صفحهٔ ۱۵۱</ref>

=== کوشک حمیدیه ===
{{اصلی| کوشک حمیدیه}}
کوشک حمیدیه واقع درشهر حمیدیه در اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی ساخته شده‌است و به شماره ۳۹۸۰ در پنجم تیر ماه سال ۱۳۸۰ خورشیدی به ثبت آثار ملی کشور رسیده‌است.<ref name="autogenerated3"/>

=== دانشسرای مقدماتی ===
دانشسرای مقدماتی متعلق به دوره پهلوی اول بوده و در ضلع جنوبی باغ معین در انتهای خیابان شهید آهنگری (بختیاری) واقع گردیده‌است. این بنا با شماره ۲۶۰۵ در بیست و پنج اسفند ماه سال ۱۳۷۸ خورشیدی به ثبت آثار ملی کشور رسیده‌است.<ref name="autogenerated1"/>

=== سیلوی اهواز ===
نقش بنای سیلوی اهواز در سال ۱۳۱۵ طرح و ساختمان آن در سال ۱۳۱۷ و در سال ۱۳۱۹ با هزینه پانزده میلیون ریال به پایان رسید. سیلوی اهواز با ظرفیت ۳۲۰۰ تن دومین سیلوی کشور بعد از سیلوی تهران بوده‌است. این سیلو به سه راه آبی، شوسه وراه آهن دسترسی داشت.<ref>تقی‌زاده، محمد، تاریخ اهواز از دوران باستان تا انقلاب اسلامی، نشر مؤسسهٔ فرهنگی هنری بشیر علم و ادب، چاپ اول، ۱۳۸۴، صفحهٔ ۱۵۳</ref>

=== منزل ماپار ===
{{اصلی| خانه ماپار}}
[[منزل ماپار]] متعلق به دوره پهلوی اول بوده و در خیابان فردوسی بین شهید جهانیان (لهراسب) و کافی (گشتاسب) واقع شده‌است. این بنا دارای زیرزمینی ساخته شده از سنگ و دو حیاط با دو حوض می‌باشد. وجود تزئینات آجری و طاق نماها و در چوبی به کار گرفته شده در بنا جلوه‌ای به آن بخشیده‌است. منزل ماپار به شماره ۴۲۲۶ در بیستم شهریور ماه سال ۱۳۸۰ به ثبت آثار ملی ایران رسیده‌است.<ref>تقی‌زاده، محمد، تاریخ اهواز از دوران باستان تا انقلاب اسلامی، نشر مؤسسهٔ فرهنگی هنری بشیر علم و ادب، چاپ اول، ۱۳۸۴، صفحهٔ ۱۵۲</ref>

== نگارخانه ==
{{وسط‌چین}}
<gallery>
پرونده: پل سفید اهواز، رود کارون، محمود طیب (29).jpg| پل سفید در غروب اهواز
پرونده:پل سفید اهواز، رود کارون، محمود طیب (27).jpg| پل سفید در شب
Iran - Khuzestan - Ahvaz - White Bridge & Karoon River.jpg|پل سفید اهواز در غروب
Image:پل_سفید_اهواز.jpg|نمایی از پل سفید اهواز
Image:Ahvaz White Bridge1.jpg|پل سفید در شب
Image:پل_سفید_و_برج_کیانپارس.jpg|نمایی از برج کیانپارس و پل سفید
Image:Karoon from Kianpars.jpg|نمای کارون از کیانپارس
Image:بازسازی_پل_سفید_اهواز.jpg|بازسازی پل سفید اهواز
Image:پل_جزیره_اهواز.JPG|پل جزیره شهر اهواز
Image:نمای_کناری_پل_جزیره_اهواز.jpg|نمای کناری پل جزیره اهواز
Image:جاده_ساحلی_اهواز_در_شب.jpg|جاده ساحلی اهواز در شب
Image:جاده_ساحلی_اهواز.jpg|تصویری از جاده ساحلی شهر اهواز
Image:نمای_پل_هشتم.jpg|نمایی از پل هشتم شهر اهواز
Image:پل_هشتم_اهواز.jpg|نمایی از پل هشتم شهر اهواز
Image:پل_هشتم_اهواز_2.jpg|تصویری از پل هشتم اهواز
Image:پانوراما_پل_هشتم_اهواز.jpg|تصویر پانوراما از پل هشتم شهر اهواز
Image:غروب_اهواز.jpg|نمایی از غروب شهر اهواز
Image:|نمایی از غروب شهر اهواز
Image:غروب_و_کوچ_پرندگان_اهواز.jpg|تصویری از غروب زیبای شهر اهواز و کوچ پرندگان
Image:سیلو_اهواز.jpg|نمایی از سیلو اهواز
Image:دانشگاه_علوم_انسانی_اهواز.jpg|نمایی از دانشگاه علوم انسانی و ادبیات اهواز (دانشگاه سه گوش)
Image:نمای_خیابانهای_شهر_اهواز.jpg|نمای خیابان امانیه
Image:هتل_پارس_اهواز.jpg|نمای بیرونی هتل بین‌المللی پارس اهواز
Image:بانک_ملی_مرکزی_اهواز.jpg|تصویری از ساختمان اداره امور شعب بانک ملی ایران در خوزستان
Image:Medan shohada ahvaz.jpg|تصویری از میدان شهداء در اهواز
Image:پاناروما_از_برج_کیانپارس.jpg|تصویر پانوراما از برج کیانپارس اهواز
پرونده:AJUMSHOSPITAL.JPG|اثر ملی بیمارستان امام خمینی، ۲۰۱۱، اهواز
پرونده:Darmangah.jpg|اثر ملی بیمارستان امام خمینی [[اهواز، ایران]]
پرونده:JOUNDOSHAPOUR.jpg|اثر ملی بیمارستان امام خمینی اهواز
Falafel1.jpg|[[فلافل]]
Falafel4.jpg|انواع [[سالاد]] و [[ترشی]] در [[بازار فلافل اهواز]]
Falafel5.jpg|[[سمبوسه]]
</gallery>
{{پایان}}

== جستارهای وابسته ==
* [[خوزستان]]
* [[شهرستان اهواز]]
* [[گندی‌شاپور (شهر)]]
* [[میدان نفتی اهواز]]
* [[ورزشگاه تختی اهواز]]
* [[شوش (شهر باستانی)]]
* [[تاریخ ایران]]
* [[راهیان نور]]
* [[شبکه الاهواز]]

== منابع ==
{{پانویس|۳}}
* افش‍ار سیستانی، ایرج، ''آثار باستانی و تاریخی خوزستان''، ته‍ران: روزنه، ۱۳۸۰. شابک: ۹۶۴۳۳۴۰۳۱
* {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی = همدانی | نام = علی کرم | پیوند نویسنده = | سال = ۱۳۸۷ | دانشنامه = [[دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]] | عنوان = اهواز - بخش اول: نام‌گذاری و تاریخ | مکان = تهران | انتشارات = [[مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]] | جلد = ۱۰ | صفحات =۴۸۲–۴۸۴ | شابک = 964-7025-05-X}}
{{چپ‌چین}}
* {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی = Bosworth | نام = C. E | پیوند نویسنده = کلیفورد ادموند باسورث | سال = ۲۰۰۰ | دانشنامه = [[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]] | عنوان = A<small>HVĀZ</small> — I.History | مکان = New York | انتشارات = [[Bibliotheca Persica Press]] | جلد = ۱ | صفحات = ۶۸۸–۶۹۱ | شابک = ۰-۹۳۳۲۷۳-۸۱-۹ | زبان = en}}
* {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی = Lockhart | نام = L | پیوند نویسنده = لارنس لاکهارت | سال = ۱۹۸۶ | دانشنامه = [[دانشنامه اسلام|Encyclopaedia of Islam]] | ویرایش = 2nd | عنوان = <small>AL</small>-A<small>HWĀZ</small> | مکان = Leiden | انتشارات = [[انتشارات بریل|E. J. Brill]] | جلد = ۱ | صفحه = ۳۰۵ | شابک = ۹۰-۰۴-۰۸۱۱۴-۳ | زبان = en}}
{{پایان چپ‌چین}}

== پیوند به بیرون ==
{{ویکی‌سفر}}
{{درگاه|اهواز}}
{{جعبه پیوند به پروژه‌های خواهر
|نویسنده=no
|ویکی‌واژه=اهواز
|ویکی‌نسک=no
|ویکی‌گفتاورد=اهواز
|ویکی‌نبشته=اهواز
|ویکی‌انبار=Category:Ahvaz
|ویکی‌سفر=اهواز
|ویکی‌خبر=no
|ویکی‌گونه=no
}}
* [https://web.archive.org/web/20080501100658/http://map.portal-kz.ir/map.aspx نقشهٔ شهر اهواز]
* [https://collections.lib.uwm.edu/digital/collection/agdm/id/2127/rec/1 نقشهٔ اهواز در سال ۱۳۴۹]
* [https://collections.lib.uwm.edu/digital/collection/agdm/id/2129 نقشهٔ اهواز در سال ۱۳۳۹]
* [https://www.qdl.qa/en/archive/81055/vdc_100041422291.0x00008c نقشهٔ اهواز در سال ۱۳۱۷]
* [http://ahwaz.ir/ شهرداری اهواز]
* [https://web.archive.org/web/20100819022426/http://ahwazshora.com/ شورای شهر اهواز]
* [http://www.flickr.com/search/?q=ahwaz تصاویر اهواز در سایت فلیکر]
{{داده‌های کتابخانه‌ای}}
{{استان خوزستان}}
{{کلان‌شهرهای ایران}}
{{مراکز استان‌های ایران}}
{{پرجمعیت‌ترین شهرهای ایران}}
{{آثار تاریخی اهواز}}
{{شهرهای جدید ایران}}
{{مراکز درمانی اهواز}}
{{محله‌های اهواز}}
{{شهرستان اهواز}}
{{شهرهای باستانی ایران}}
[[رده:اردشیر بابکان]]
[[رده:اهواز|*]]
[[رده:شهرستان اهواز]]
[[رده:شهرهای استان خوزستان]]
[[رده:شهرهای رودگذر]]
[[رده:شهرهای شهرستان اهواز]]
[[رده:مراکز استان‌های ایران]]