ناصر مکارم شیرازی

ناصر مکارم شیرازی

شناسنامه
تاریخ تولد	1305 (۸۹ سال)
زادگاه	شیراز ایران
محل تحصیل	شیراز، قم، نجف
محل زندگی	قم
اطلاعات علمی
استادان	محسن حکیم ابوالقاسم خوئی میرزا هاشم آملی سید حسین بروجردی
شاگردان	سید هاشم حسینی بوشهری
تالیفات	تفسیر نمونه
وبگاه رسمی	www.makarem.ir

ناصر مکارم معروف به آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی (زادهٔ ۱۳۰۵، شیراز) از مراجع تقلید شیعه ایرانی است.

§زندگی

وی در سال ۱۳۰۵ خورشیدی در شیراز به دنیا آمد. پدر ایشان حاج علی محمد و جد ایشان حاج محمد کریم و جد اعلای ایشان حاج محمد باقر و جد بالاتر حاج محمد صادق بوده اند.

حاج محمّدباقر که از تجّار شیراز به شمار می رفت، در «سرای نو» شیراز به تجارت اشتغال داشت، لباسی شبیه لباس روحانیّت می پوشید و پیوسته در مسجد مولای شیراز به جماعت حاضر می شد و مورد تکریم و احترام و اطمینان بود. جدّ ایشان مرحوم حاج محمّد کریم فرزند حاج محمّدباقر که او نیز عمّامه ای بر سر داشت و در بازار در اثنای کار، کلاه پوستینی بر سر می گذاشت، در سرای گمرک شیراز و سپس در بازار وکیل به تجارت مشغول بود، همواره در مسجد مولای شیراز در نماز جماعت شرکت می کرد و از مرتبطین و نزدیکان مرحوم آیت‌الله العظمی حاج شیخ محمدجعفر محلاتی رحمه الله پدر مرحوم آیت‌الله العظمی حاج شیخ بهاءالدین محلاتی و مرحوم آیت‌الله حاج سیدمحمدجعفر طاهری رحمه الله به حساب می آمد. پدرشان حاج علی محمد او نیز از تجار معروف شیراز بود استاد در مورد پدرشان چنین می فرمایند:

پدرم علاقه زیادی به آیات قرآن داشت در دورانی که در مدارس ابتدایی تحصیل می کردم، گاهی شبها مرا به اتاق خودش فرامی خواند و به من می گفت: ناصر! کتاب آیات منتخبه و ترجمه آن را برای من بخوان (این کتاب مجموعه آیاتی بود که توسّط بعضی از دانشمندان، انتخاب شده و در زمان رضاخان در مدارس به عنوان تعلیمات دینی تدریس می شد) من آیات و ترجمه آن را برای او می خواندم و او لذّت می برد. وی تحصیلات ابتدایی و دبیرستانی خود را در شیراز به پایان رسانید؛ و سپس در سن ۱۴ سالگی مشغول تحصیلات دینی شد.

§زندگی علمی

آغاز دروس دینی مکارم در مدرسه آقا باباخان شیراز بود و وی در مدت اندکی نیازهای خود را از علوم صرف، نحو، منطق، بیان و بدیع تأمین کرد. سپس توجه خود را به رشتهٔ فقه و اصول معطوف ساخت و مجموع دروس مقدماتی و سطح متوسط و عالی را در مدتی نزدیک به ۴ سال به پایان رساند.

در همین سال‌ها گروهی از طلاب حوزهٔ علمیهٔ شیراز را نیز درس می‌داد. او در ۱۸ سالگی حاشیه‌ای بر کفایة الاصول آخوند خراسانی نوشت و در همان سال، وارد حوزهٔ علمیهٔ قم شد و نزدیک پنج سال در درس‌های اساتیدی چون آیت‌الله العظمی سید حسین بروجردی شرکت کرد.

وی در سال ۱۳۶۹ هـ. ق. وارد حوزهٔ علمیه نجف شد و در سال ۱۳۷۰ هـ. ق. به ایران بازگشت و در قم به تدریس سطوح عالی و سپس خارج اصول و فقه پرداخت. در سال ۱۳۳۶ شمسی به اتفاق جمعی از دانشمندان، ماهنامهٔ مکتب اسلام را زیر نظر آیت‌الله سید محمدکاظم شریعتمداری و دارالتبلیغ اسلامی راه‌اندازی کرد.

در حال حاضر درس خارج وی یکی از پرجمعیت‌ترین و پررونق‌ترین دروس حوزهٔ علمیهٔ قم است و بیش از ۲۰۰۰ نفر از طلاب در درس او شرکت می‌کنند.

او از دوران جوانی نیز قلم به دست گرفت و کتاب‌هایی در رشته‌های گوناگون عقاید و معارف اسلامی و مسألهٔ ولایت و تفسیر و فقه و اصول نوشت. از تألیفات و آثار او تاکنون بیش از ۲۰۰ عنوان کتاب به چاپ رسیده که برخی از آن‌ها بیش از ۳۰ بار تجدید چاپ شده و برخی به بیش از ۱۰ زبان زندهٔ دنیا ترجمه شده و در کشورهای گوناگون انتشار یافته‌است. مهم‌ترین اثر قرآنی وی کتاب تفسیر نمونه (۲۷ جلد به همراه یک جلد تفسیر موضوعی قرآن کریم) است که با همکاری چندین نفر (آقایان محسن قرائتی، محمدرضا آشتیانی، سید محسن شجاعی، محمد جعفر امامی، داود الهامی، عبدالرسول حسنی، سید نورالله طباطبایی، محمود عبداللهی محمد محمدی) نوشته شده‌است. از جمله کتب فقهی او: «انوار الفقاهه»، «القواعد الفقیة» و «انوار الاصول» و «تعلیقات مستدل» و مشروحی بر تمام عروة الوثقی است که مکرر به چاپ رسیده‌است. رسالهٔ عملیه وی (توضیح المسائل) تاکنون بارها چاپ شده و این رساله به زبان عربی و اردو و ترکی آذربایجانی و انگلیسی نیز ترجمه و منتشر شده‌است. همچنین رساله، همراه با چند جلد از کتب استفتائات وی، اکنون به‌صورت نرم‌افزاری برای تلفن‌های همراه ارائه می‌شود.

§زندگی سیاسی

وی در انقلاب اسلامی حضور فعال داشت و به همین دلیل چند بار به زندان رژیم شاهنشاهی افتاد و به سه شهر چابهار، مهاباد و انارک تبعید شد، وی در انارک، به سبب نزدیکی به اصفهان، فعالیت سیاسی زیادی داشت و با مبارزان در ارتباط بود، ساواک چندین مرتبه به خانه شیخ موسی ملکی انارکی که ناصر مکارم در آنجا زندگی می‌کرد، حمله کرد. بعد از انقلاب وی در تدوین قانون اساسی در خبرگان اول نقش مؤثری داشت.

§فتواهای مهم

• ممنوعیت برقراری ارتباط با رسانه‌ها و سایت‌های خارجی.
• مصرف هرگونه دخانیات بر همهٔ مقلدان او حرام است.
• همان‌گونه که امام معصوم منصوب از جانب خداست، فقیهان از طرف امام معصوم منصوب عام به ولایت‌اند؛ و انتخاب فقیهی از میان فقیهان (بر اساس اولویت و افضلیت) برای ولایت -به‌عنوان تشخیص مصداق- باید به اهل خبره مراجعه کرد؛ ولی برای دفع تهمت استبداد و وسوسه‌های معاندان و برای اعتماد بیشتر مردم به حکومت اسلامی و مساعدت ایشان با آن، می‌توان به جهت حکم ثانویه ولی فقیه را با واسطه رأی مردم انتخاب نمود.
• ممنوعیت اخذ جریمه به دلیل دیرکرد در پرداخت وام.
• خدمات اینترنتی پرسرعت تلفن همراه و تلفن همراه نسل سوم در صورت عدم نظارت بر خلاف موازین شرع و اخلاقی و انسانی است.

§اقدامات علمی

تفسیر نمونه او به چند زبان ترجمه شده. این تفسیر و تفسیر موضوعی پیام قرآن باب تازه‌ای در تفسیر قرآن گشود چرا که به زبانی ساده و در عین حال علمی به تحلیل و تفسیر قرآن می‌پردازد

یکی دیگر از آثار مهم او، مفاتیح نوین است که با زدودن قسمت‌هایی از مفاتیح الجنان که سندیت نداشت به انجام رسید که کوششی برای ذکر احادیث و منابع و مآخذ استفاده شده در مفاتیح الجنان است.

ترجمهٔ قرآن وی جزء ترجمه‌های دقیق و در عین حال سلیس و نزدیک به فارسی معاصر است.

§آثار

برخی از تالیفات سرشناس وی عبارتند از:

• ۱۱۰ سرمشق از سخنان حضرت علی
• ۱۵۰ درس زندگی
• ۱۸۰ پرسش و پاسخ
• ۵۰ درس اصول عقاید برای جوانان
• آفریدگار جهان
• آیات ولایت در قرآن
• آیین رحمت
• آئین ما (اصل الشیعه)
• احکام بانوان (جدید)
• احکام خانواده در پرتو فقه اسلامی
• احکام عزاداری
• اخلاق اسلامی در نهج البلاغه ۲ جلد
• اخلاق در قرآن ۳ جلد
• ارتباط با ارواح
• از تو سؤال می‌کنند
• استفتائات ۳ جلد
• اسرار عقب‌ماندگی شرق
• اسلام در یک نگاه
• اسلام و آزادی بردگان
• اسلام و کمک‌های مردمی
• اعتقاد ما
• اعتکاف، عبادتی کامل
• انوار هدایت جلد ۱
• اهداف قیام حسینی
• فاجعهٔ تمدن
• بازاریابی شبکه‌ای یا کلاهبرداری مرموز
• بررسی طُرُق فرار از ربا
• برگزیده تفسیر نمونه ۵ جلد
• پاسخ به پرسش‌های مذهبی
• پیام امام امیرالمؤمنین ۱۱ جلد
• پیام قرآن ۱۰ جلد
• پیدایش مذاهب
• تعزیر و گستره آن
• تفسیر نمونه ۲۷ جلد
• تقیّه، سپری برای مبارزه عمیق‌تر
• جامعه سالم در پرتو اخلاق
• جلوه حق
• چند نکته مهم درباره رؤیت هلال
• چهره منافقان در قرآن حدیث غدیر: سند گویای ولایت
• حکومت جهانی مهدی
• حیله‌های شرعی و چاره‌جویی‌های صحیح
• خدا را چگونه بشناسیم
• خطوط اساسی اقتصاد اسلامی
• خمس: پشتوانه استقلال بیت المال
• دائرةالمعارف فقه مقارن جلد ۱
• در جستجوی خدا
• راه غلبه بر نگرانی‌ها و ناامیدی‌ها
• ربا و بانکداری اسلامی
• رساله احکام بانوان
• رساله احکام پزشکی
• رساله احکام (پسران)
• رساله احکام (دختران)
• رساله احکام نوجوانان
• رساله توضیح المسائل
• رمی جمرات در گذشته و حال
• رهبران بزرگ و مسئولیت‌های بزرگ‌تر
• زندگی در پرتو اخلاق
• زهرا برترین بانوی جهان
• سوگندهای پربار قرآن
• سیگار پدیده مرگبار عصر ما
• شأن نزول آیات قرآن
• شیعه پاسخ می‌گوید
• شیوه همسری در خانواده نمونه
• عاشورا: ریشه‌ها، انگیزه‌ها، رویدادها، پیامدها
• عقیده یک مسلمان
• فضیلت سوره‌های قرآن
• فیلسوف نماها
• قرآن کریم
• قرآن و آخرین پیامبر
• قهرمان توحید
• گفتار معصومین ۲ جلد
• مثال‌های زیبای قرآن ۲ جلد
• مدیریّت و فرماندهی در اسلام
• مشروعیّت سقیفه؟!
• مشکات هدایت
• مشکلات جنسی جوانان
• معاد و جهان پس از مرگ
• معراج، شقّ القمر، عبادت در قطبین
• معمای هستی
• مفاتیح نوین
• مناسک جامع حج
• مناسک حج
• مناسک عمره مفرده
• مناظرات تاریخی امام رضا
• وهابیت بر سر دوراهی

§دیدگاه

§مخالفت با وزیر شدن زنان

پس از معرفی سه کاندیدای زن جهت تصدی مقام وزارت، یکی از نمایندگان مجلس اعلام کرد مکارم شیرازی و صافی گلپایگانی در مورد وزیر شدن زنان شبهه فقهی دارند. مکارم شیرازی در همین زمان گفت وزیر شدن زنان دنباله‌روی از نظام ارزشی غرب است. وی پرسید: آیا انتخاب وزیر زن مشکلی از جامعه زنان حل می‌کند؟

§انتخابات ۱۳۸۸

وی در مرداد ۸۸ طی بیانیه‌ای خواستار تعیین تکلیف بازداشت‌شدگان پس از انتخابات ریاست جمهوری شد. وی همچنین از مسئولان خواست «بازداشت‌شدگانی که خطایی ندارند یا خطایشان بر طبق رأفت و رحمت اسلامی قابل ارفاق است، هر چه زودتر آزاد شوند.»

مکارم شیرازی در مورد تظاهرات جنبش سبز در تاسوعا و عاشورای ۱۳۸۸ بیانیه‌ای صادر کرد و گفت: «روز عاشورا درحالی‌که مردم کشور ما از کوچک و بزرگ، مرد و زن در آتش عشق حسینی می‌سوختند و ناله‌های عاشقانه سر می‌دادند و در هر کوی و برزن به سوگ نشسته بودند و با نظم و خلوص نیت مشغول عزاداری و نوحه‌سرائی بودند گروهی از مغرضان به بعضی از خیابان‌های تهران ریختند و قداست مراسم حسینی را که عامل وحدت صفوف همه ملت است شکستند، نخست به شعارهای سیاسی ساختارشکن پرداختند و سپس اقدام به تخریب اموال مردم و آتش زدن آن‌ها نمودند» وی در این بیانیه خواستار محکوم کردن حرمت‌شکنان و نیز نکوبیدن بر طبل اختلافات شد.

پس از چندی دادگاه برای محمدامین ولیان دانشجوی دانشگاه دامغان که در روز عاشورا حضور داشت، حکم اعدام صادر کرد و برخی وب‌گاه‌ها مدعی شدند که این حکم بنا بر فتوای مکارم شیرازی در مورد محارب بودن حرمت‌شکنان عاشورا صادر شده‌است. مکارم شیرازی این شایعه را تکذیب کرد و گفت: «ما مطلقاً چنین فتوایی درباره چنین اشخاصی نداده‌ایم و این شیطنتی است که بعضی از سایت‌ها انجام داده‌اند.» وی افزود: «ما می‌دانیم بعضی از جوان‌ها تحت تأثیر هیجانات خاصی دست به بعضی از خشونت‌ها زده‌اند که باید آن‌ها را ارشاد و راهنمایی کرد.»

§ابراز تأسف از لغو شدن تفکیک جنسیتی در دانشگاه‌ها

مکارم شیرازی گفته که از شنیدن خبر عدم اجرای تفکیک جنسیتی در دانشگاه‌ها بسیار متأثر شده است. او همچنین مدعی شد در آلمان تفکیک جنسیتی انجام گرفته تا بازده کار دانشگاه‌ها افزایش یابد.

§مخالفت با نظام دادرسی ایران

مکارم شیرازی در تیرماه ۹۰ در یک سخنرانی در حرم علی بن موسی‌الرضا به مضروب کردن یک طلبه در حال انجام امر به معروف و همچنین قتل روح‌الله داداشی اشاره کرد و عامل آن را مشابهت نظام قضایی ایران با غرب و ترک تشریفات قضایی را راه حل آن دانست. وی گفت مراحل انتقال پرونده از کلانتری به دادگستری و پس از آن انتخاب وکیل و بعد از آن انکار اعترافات ثبت شده به توصیه وکیل به بهانه اخذ آن‌ها در زیر شکنجه و مدت رسیدگی چند ماهه، متهمان را جسور می‌کند. او گفت که عقیده دارد باید شعبه قضایی به سبک دادگاه‌های علی بن ابیطالب با حضور چند مجتهد تشکیل شود و با دقت، ولی با سرعت و حذف تشریفات، حداکثر در عرض یک هفته این مجرمان را به اشد مجازات (اعدام) برسانند.

حسن یوسفی اشکوری در نقد این اظهارات گفت در زمان پیامبر اسلام و جانشینان او اصلاً دادگاه به معنای امروزی آن وجود نداشته و پیامبر اسلام و جانشینان او در جلوی مسجد به شکایات شاکیان از طریق مطرح کردن چند پرسش رسیدگی و طی چند دقیقه به صدور حکم اقدام می‌کرده‌اند که در دنیای پیچیدهٔ امروز این شیوه نه قابل اجراست و نه به برقراری عدالت و کاهش جرم منجر می‌شود. او همچنین گفت مکارم شیرازی با متهم کردن قوه قضائیه به دنباله‌روی از غرب و غرب‌زدگی در واقع دو ولی فقیه جمهوری اسلامی در تاریخ سی و دو ساله آن را به غرب‌زدگی متهم می‌کند.

§عملکرد دولت احمدی‌نژاد

مکارم شیرازی در دیدار با علی ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی دولت یازدهم ایران، اظهار داشت مشکلات پیچیده‌ای توسط دولت دهم ایران به وجود آمده که حل کردن آن‌ها کار سختی است و تاکنون دولتی در ایران بر سر کار نیامده که در ابتدای فعالیت خود با چنین مشکلاتی روبرو شده باشد. وی دولت دهم ایران را دولتی توصیف کرد که بجای مشکل‌زدایی، مسبب ایجاد مشکلات متعدد بوده است.

§تکذیب دیدار وزیر علوم دولت روحانی

درحالیکه رضا فرجی دانا، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری دولت روحانی به قم سفر کرده بود و رسانه‌ها از دیدار وی با مراجع خبر دادند، مکارم شیرازی در جلسه درس خارج فقه خود عنوان کرد که مطلب لازمی را باید در اینجا تذکر بدهم و آن اینکه همگان توجه داشته باشند وزیر به قم آمد و برخی از آقایان هم با وی ملاقات کردند ولی در برخی رسانه‌ها مشاهده کردیم که خبر دیدار من با او را نیز چاپ کرده بودند. وی این دیدار را تکذیب کرد؛ وی مدعی شد افرادی واسطه شده بودند ولی او گفته که آمادگی دیدار با وزیر علوم را ندارم و دلیل این کار انتصابات از جمله انتصاب توفیقی به معاونت وزارت علوم دانست.

§اظهارنظر در خصوص اینترنت پرسرعت

وی در پاسخ به استفتایی در خصوص خدمات اینترنت پرسرعت موبایل توسط عرضه‌کننده‌های سیم‌کارت تلفن همراه در ایران، اعلام داشت با توجه به مفاسدی که با در اختیار گذاشتن این خدمات نزد جوانان و نوجوانان، ممکن است صورت گیرد، تا زمانی که ساز و کاری برای جلوگیری از جنبه‌های منفی این خدمات، بوجود نیامده، خدمات نسل سوم تلفن همراه و بالاتر از آن، برخلاف شرع و برخلاف موازین اخلاقی و انسانی می‌باشد. چند نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز با استقبال از این استفتا، در صورت پیروی نکردن وزیر ارتباطات از این حکم، وی را تهدید به استیضاح کردند.

§پیوند به بیرون

در پروژه‌های خواهر می‌توانید در مورد ناصر مکارم شیرازی اطلاعات بیشتری بیابید.

---

در میان گفتاوردها از ویکی‌گفتاورد
در میان تصویرها و رسانه‌ها از ویکی‌انبار

• وب‌گاه رسمی
• متن کامل قرآن با ترجمه آیت االله مکارم شیرازی
• ترجمه قرآن توسط آیت‌الله مکارم شیرازی