صفحهٔ اصلی
دیاکو یا دیااُکو بنیانگذار و نخستین شاه حکومت ماد بود. نام وی در منابع گوناگون، به صورتهای مختلفی ذکر شده است؛ از جمله هرودوت که نام وی را به صورت «دِیوکِس» نوشته است. نام دیاکو برگرفته از واژهٔ ایرانی -Dahyu-ka بهمعنی سرزمین است.
تاریخِ دقیق دورهٔ حکمرانی دیاکو دقیقاً مشخص نیست و احتمالاً بیشتر نیمهٔ اول سدهٔ هفتم پیش از میلاد را دربرمیگرفته است. بنا بر گفته هرودوت، دیاکو ۵۳ سال پادشاهی کرد.
براساس نوشتههای هرودوت، دیاکو نخستین پادشاه ماد بوده که از آشوریان استقلال کسب کرده است. وی طرح و نقشهٔ ایجاد یک حکومت واحد ماد را در ذهن داشت و در یک دورهٔ بیقانونی در ماد، تلاش کرد تا عدالت را در دهکدهٔ خود اجرا کند و اعتبار و حسن شهرتی را به عنوان یک قاضی بیطرف بدست آورد. به این ترتیب حوزهٔ فعالیت او گسترش یافت و مردم روستاهای دیگر نیز به وی مراجعه میکردند تا اینکه سرانجام او اعلام کرد این جایگاه برای وی دردسرساز شده است و حاضر به ادامهٔ کار نیست. در پی این کنارهگیری، دزدی و اغتشاش فزونی یافت و مادها گرد هم آمدند و این بار وی را بهعنوان پادشاه برگزیدند.
نخستین کار دیاکو پس از بهپادشاهی رسیدن، گماشتن نگهبانانی برای خود و نیز ساخت پایتخت بود. شهری که دیاکو برای این منظور برگزید در زبان فارسی باستان هگمتانه و به زبان یونانی اکباتان خوانده میشد که همدان امروزی دانسته میشود. هگمتانه به معنی «محل اجتماع» یا «شهری برای همه» است و اشارهای است به گردهم آمدن طوایف مادی که سابقاً متفرق بودند. او در اواخر قرن هشتم پیش از میلاد، دستور داد تا یک دژ مستحکم بر روی تپهای در این شهر ایجاد شود تا همهٔ امور نظامی، دولتی و خزانهداری در آن انجام گیرد.
سارگون دوم شاه آشور در سال ۷۱۵ پیش از میلاد، متوجه شد که دیاکو با روسای اول، شاه اورارتو متحد شده است. او دیاکو را زیر نظر گرفت و در طی جنگ خود با منائیان، بار دیگر وارد ماد شد تا چنانکه مدعی بود، به «هرجومرج» آنجا پایان دهد. او در نهایت دیاکو را اسیر کرد و بههمراه خانوادهاش به حمات (در سوریه امروزی) تبعید کرد.
برخی از ایرانشناسان، دیاکو را با ویژگیهایی که هرودوت برای او برمیشمارد با هوشنگ شاهنامه یکی میگیرند و لقب پَرَداتَ یا پیشدادی را با نخستین قانونگذار یکی میدانند. سنت دینی، هوشنگ را نخستین کسی میداند که پادشاهی را در ایران برقرار کرد. پس از دیاکو، پسرش فرورتیش جانشین او شد و مدت ۲۲ سال حکومت کرد.
هدف ویکیپدیا آفرینش و انتشار جهانی یک دانشنامهٔ آزاد به تمامی زبانهای زندهٔ دنیاست. با رشد روزافزون این دانشنامه گردانندگان آن در بنیاد ویکیمدیا چندین پروژهٔ مشابه دیگر همچون ویکیواژه، ویکیکتاب، ویکیگفتاورد، ویکیخبر، ویکیدانشگاه، ویکیسفر، ویکیداده و ویکیگونه را پدید آوردند.
ویکیپدیای فارسی پس از دو سال از شروع پروژهٔ ویکیپدیای انگلیسی، در ۲۸ آذر ۱۳۸۲ (۱۹ دسامبر ۲۰۰۳) فعالیت خود را آغاز کرد و با تلاش و کوشش شبانهروزی کاربران، اکنون در ردهٔ هجدهم ویکیپدیاها قرار دارد و بزرگترین ویکیپدیا در میان زبانهای خاورمیانه و زبانهای راست به چپ و بزرگترین دانشنامهٔ فارسی محسوب میشود. ویکیپدیای فارسی هم اکنون (۱۴ آبان ۱۳۹۴ خورشیدی) ۴۷۲٬۵۶۶ نوشتار دارد.
امروز: پنجشنبه، ۵ نوامبر ۲۰۱۵ میلادی برابر ۱۴ آبان ۱۳۹۴ هجری خورشیدی و ۲۲ محرّم ۱۴۳۷ هجری قمری (UTC)
- رویدادها
- ۸۶۴ - بنیان نهادن سلسلهٔ علویان طبرستان توسط داعی کبیر.
- ۲۰۰۶ - به حکم دادگاه ملی عراق ،صدام حسین تکریتی به جرم جنایت علیه بشریت به اعدام محکوم شد.
- زادروزها
- ۱۶۱۵ - زادروز ابراهیم یکم سلطان امپراتوری عثمانی از سال ۱۶۴۰ تا ۱۶۴۸
- ۱۸۵۴ - زادروز پل ساباتیه شیمیدان فرانسوی، برندهٔ جایزه نوبل شیمی سال ۱۹۱۲
- ۱۹۱۳ - زادروز ویوین لی بازیگر انگلیسی، برندهٔ جایزه اسکار
- ۱۹۲۱ - زادروز فوزیه فؤاد، خواهر ملک فاروق، نخستین همسر محمدرضا پهلوی آخرین پادشاه ایران
- ۱۹۴۸ - زادروز ویلیام دانیل فیلیپ فیزیکدان آمریکایی، برندهٔ جایزه نوبل فیزیک سال ۱۹۹۷ به همراه استیون چو و کلود کوهن تانوژی
- ۱۹۵۹ - زادروز برایان آدامز ترانه سرا، آهنگساز، گیتاریست، بیسیست، تهیه کننده، فعال اجتماعی، عکاس و از شناختهشدهترین خوانندههای راک انگلیسی
- ۱۹۶۳ - زادروز ژان-پییر پاپن فوتبالیست فرانسوی
- درگذشتها
- ۱۳۷۰ - درگذشت کازیمیر کبیر آخرین شاه لهستان از خاندان پیاست از ۱۳۳۳ تا ۱۳۷۷
- ۱۸۷۹ - درگذشت جیمز کلرک ماکسول فیزیکدان بریتانیایی
- ۱۹۴۴ - درگذشت آلکسیس کارل زیستشناس فرانسوی، برندهٔ جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی سال ۱۹۱۲
- ۱۹۸۹ - درگذشت ولادیمیر هوروویتس پیانیست روس-اکراینی-آمریکایی
- ۱۹۹۷ - درگذشت آیزایا برلین (در تصویر) فیلسوف سیاسی، اندیشهنگار و نظریهپرداز سیاسی بریتانیایی
- ۲۰۰۶ - درگذشت بولنت اجویت سیاستمدار، شاعر، نویسنده، روزنامهنگار، نخستوزیر پیشین ترکیه
- ... کشتینشستن به مقصد کیثیرا، اثر ژان-آنتوان واتو، در سال ۱۷۱۷ میلادی، کشیده شد؟ (در تصویر)
- ... خانگاه بهاءالدین ولد، پدر مولانا، در حوالی شهر مزارشریف واقع شدهاست؟
- ... موزه بریتانیا، بزرگترین مجموعه از اشیای تاریخی متعلق به مصر باستان را در خارج از مصر، در اختیار دارد؟
- ... ساختمان دفتر مرکزی ایرانایر در تهران، توسط مهندسان اسرائیلی ساخته شد؟
- ... میشل اوباما، بانوی اول ایالات متحده آمریکا، در کاخ سفید زنبورداری میکند؟
- ... ژان بدل بوکاسا، دیکتاتور سابق جمهوری آفریقای مرکزی، متهم به «آدمخواری» شده بود؟
- ... پلوتو بزرگترین سیارهٔ کوتولهٔ منظومهٔ خورشیدی است؟