این بنای تاریخی یکی از شاهکارهای بنائی یکی از مشهورترین معماران بزرگ شهرستان بستک، «حاج محمد شریف کاظم معمار» بنیادگذاری شده‌است. این بنای تاریخی و مذهبی چند سال پیش از جانب دولت به عنوان یکی از آثار ملی توسط سازمان میراث فرهنگی کشور با نام «مجموعهٔ دو گنبدان» به ثبت رسیده‌است. بنای این آثار برجسته وتاریخی بین سال‌های ۱۱۴۹ تا ۱۱۵۱ ه.ق. ساخته شده‌است. مجموعهٔ دو گنبدان کوخرد در ۲۷ بهمن ۱۳۸۲ خورشیدی به ثبت رسیده‌است.[۱][۳][۵] بنای دوگنبدان آرامگاه سه تن از بزرگان و مشاهیر کوخرد، «حاج شیخ عبدالرحمان بزرگ»، «قاضی حاج ملا اسماعیل» و «حاج ملا عبدالواحد» است. این بزرگان که در دورهٔ خود به علم و فقه و حدیث و دانایی شهرت فراوان داشته‌اند.[۶] این اثر زیبا و دیدنی در ابتدای ورودی مرکز بخش کوخرد از مسیر بستک به کوخرد و در غرب کوخرد قرار دارد. این اثر فرهنگی مربوط به چند صد سال قبل و به سبک و شیوه معماری هندی ساخته شده‌است که چندین بار توسط خیرین و انجمن میراث فرهنگی کوخرد بازسازی شده‌است.[۱][۲][۳]
وی از دین‌شناسان شناخته‌شده بود. آموزه‌های دینی و طریقت را از برادر بزرگ خود شیخ عبدالقادر آموخت و در مدرسه شیخ مدرس بود، مدتی در مکه ادامه تحصیل کرد و در آنجا از علمای برجسته و تراز اول شناخته شد. بعدها در کوخرد مدرسه‌ای بنا کرد و به کودکان علوم شرعی درس می‌داد. وی از حاصل کشاورزی از کاریزهایی که خودش احداث کرده بود زندگی‌اش را می‌گذراند و چندی پس از درگذشت شیخ عبدالقادر مردم را راهنمایی دینی می‌کرد. وی در سال ۱۱۴۹ ه.ق. در کوخرد فوت کرد.[۲][۷]
وی فرزند شیخ حسن برادر شیخ عبدالرحمان بزرگ بود. مرد پارسایی بود و از طرف عمویش کار قضاوت کوخرد و هرنگ و لمزان و انجیره و دژگان را برعهده داشت. بیشتر عمر خود را در کارهای کشاورزی و غرس درختان نخل صرف می‌کرد و دام زیاد داشت. به دامداری اشتیاق بسیاری داشت. او در ۱۱۵۳ ه.ق. در کوخرد فوت کرد و در بقعهای جنب بارگاه عمویش شیخ عبدالرحمان بزرگ در محوطه‌ای به خاک سپرده شد.آرامگاه سید مظفر سید منصور در محوطه‌ای جداگانه قرار دارد.[۲][۵]
فرزند حاج ملا اسماعیل معروف بود به حاجی ملا عبدالواحد آخوند، یکی از علما و قاضیان معروف این بخش بود. فوت او در روستای هرنگ رخ داد و در بقعه کوخرد جنب گور پدرش به خاک سپرده شد.[۱][۲][۲][۸][۹]
آرامگاه شیخ عبدالرحمان بزرگ و آرامگاه حاج ملا اسماعیل و آرامگاه حاج ملا عبدالواحد در یک محوطه قرار دارد.[۱][۲][۱۰]
دوگنبدان کوخرد از طرف یونسکو مورد توجه قرار گرفته و علت آن نیز خراب شدن یکی از ابنیه‌های تاریخی مذهبی در کشور عراق بوده که می‌خواستند مرمت اش کنند و مختصات مهندسی و معماری آن را از شوش دانیال و دو گنبدان کوخرد می‌گیرند. که به وسیلهٔ مطالبی که در سایت ویکی‌پدیا گذاشته شده یود با آن آشنا شده بودند و تایید کرده‌اند که معماری دوگنبدان در جنوب ایران (کوخرد) منحصر به فرد است. حتی این اثر قابلیت ثبت جهانی نیز دارد.
ارچین به پنبد های مخروطی(مطبق و پله پله) ولانه زنبوری مثل گنبد آرامگاه (دو گنبدان کوخرد ) گفته می شود.[۱۱]
↑ ۱٫۰۱٫۱۱٫۲۱٫۳۱٫۴۱٫۵محمدیان، کوخردی، محمد ، (شهرستان بستک و بخش کوخرد) ، ج۱. چاپ اول، دبی: سال انتشار ۲۰۰۵ میلادی.
↑ ۲٫۰۲٫۱۲٫۲۲٫۳۲٫۴۲٫۵۲٫۶۲٫۷محمدیان، کوخردی، محمد ، “ (به یاد کوخرد) “، ج۱. ج۲. چاپ اول، دبی: سال انتشار ۲۰۰۳ میلادی.
↑ ۳٫۰۳٫۱۳٫۲محمد، صدیق «تارخ فارس» صفحه‌های (۵۰ ـ ۵۱ ـ ۵۲ ـ ۵۳)، چاپ سال ۱۹۹۳ میلادی.
↑الکوخردی، محمد، بن یوسف، (کُوخِرد حَاضِرَة اِسلامِیةَ عَلی ضِفافِ نَهر مِهران Kookherd, an Islamic District on the bank of Mehran River) الطبعة الثالثة، دبی: سنة ۱۹۹۷ للمیلاد.
↑الکوخردی، محمد، بن یوسف، (کُوخِرد حَاضِرَة اِسلامِیةَ عَلی ضِفافِ نَهر مِهران Kookherd, an Islamic District on the bank of Mehran River) الطبعة الثالثة، دبی: سنة ۱۹۹۷ للمیلاد.
↑الکوخردی، محمد، بن یوسف، (کُوخِرد حَاضِرَة اِسلامِیةَ عَلی ضِفافِ نَهر مِهران Kookherd, an Islamic District on the bank of Mehran River) الطبعة الثالثة، دبی: سنة ۱۹۹۷ للمیلاد.
↑الکوخردی، محمد، بن یوسف، (کُوخِرد حَاضِرَة اِسلامِیةَ عَلی ضِفافِ نَهر مِهران Kookherd, an Islamic District on the bank of Mehran River) الطبعة الثالثة، دبی: سنة ۱۹۹۷ للمیلاد.
↑الکوخردی، محمد، بن یوسف، (کُوخِرد حَاضِرَة اِسلامِیةَ عَلی ضِفافِ نَهر مِهران Kookherd, an Islamic District on the bank of Mehran River) الطبعة الثالثة، دبی: سنة ۱۹۹۷ للمیلاد.
↑الکوخردی، محمد، بن یوسف، (کُوخِرد حَاضِرَة اِسلامِیةَ عَلی ضِفافِ نَهر مِهران Kookherd, an Islamic District on the bank of Mehran River) الطبعة الثالثة، دبی: سنة ۱۹۹۷ للمیلاد.
محمد، صدیق «تارخ فارس» صفحه‌های (۵۰ ـــ ۵۱ )، چاپ سال ۱۹۹۳ میلادی.
الکوخردی، محمد، بن یوسف، (کُوخِرد حَاضِرَة اِسلامِیةَ عَلی ضِفافِ نَهر مِهران Kookherd, an Islamic District on the bank of Mehran River) الطبعة الثالثة، دبی: سنة ۱۹۹۷ للمیلاد.
محمدیان، کوخردی، محمد ، (شهرستان بستک و بخش کوخرد) ، ج۱. چاپ اول، دبی: سال انتشار ۲۰۰۵ میلادی.
ایران
