میان‌رودان یا بین‌النهرین یا میان‌دورود[۱] نام منطقه‌ای جغرافیایی است که میان دو رود دجله و فرات جای گرفته‌است. بیشتر سطح این منطقه در کشور عراق امروزی است و در گذشته مدتی بخشی از سرزمین کهن ایران باستان بوده‌است.
ایرانیان [۲] این منطقه را میان‌رودان می‌نامیدند که همین نام به یونانی ترجمهٔ گرته‌برداری شد و «مزوپوتامیا» نام گرفت[نیازمند منبع]. نخستین مورخ یونانی که این اصطلاح را به کار برد «پلی بیوس» بود و پس از وی «پلی نی» و «استرابون» نیز در قرون اولیه میلادی از این اصطلاح استفاده نمودند.[۳] در دوران معاصر[نیازمند منبع] این واژه در زبان عربی به «بین‌النهرین» ترجمه شد و فارسی نیز همان واژهٔ عربی را به وام گرفت.[۴] در زبان آرامی این منطقه را بث نهرین می‌نامند.
میان‌رودان به سبب تمدن‌های کهن و باستانی‌اش آوازه دارد و نامش همواره با نام و آثار این تمدن‌ها همراه است. تمدن‌های سومر، اکد، بابل، آشور، کلدانی و تمدن‌های ایرانی مانند عیلام و ماد، هریک در گوشه‌ای از این سرزمین رونق و تاثیر داشته‌اند و از آن تاثیر نیز پذیرفته‌اند و هریک از این تمدن‌ها کتاب تاریخ را ستبرتر کرده‌اند. ادیان و فرهنگ‌های بسیاری از کشورهای مختلف از میان رودان تاثیر گرفته‌اند. آنچه در گذشته به نام باکوماس در آنجا پرستیده می‌شد همان بتی است که امروزه به نام بافومه در بسیاری از کشورها پرستیده می‌شود. هم چنین منشور (فرمان) کوروش بزرگ پادشاه ایران زمین نیز در این جایگاه یافته شده است.
یادداشت: ترتیب نامها بر اساس حروف الفباست. آنچه در پرانتز جلوی هر نام آمده است، اکثراً نامها یا صفات دیگری است که در قرآن برای آن نام ذکر شده است؛ یا نسبت آن شخص.
.svg)
