دولت موقت ایران

دولت موقت بازرگان
هیئت دولتِ موقت پرچم موقت ایران
نخست‌وزیر ایران
مهدی بازرگان
تاریخ تشکیل	۱۵ بهمن ۱۳۵۷
تاریخ انحلال	۱۴ آبان ۱۳۵۸
کسان و سازمان‌ها
رییس دولت	مهدی بازرگان
پیشینهٔ رییس دولت	مدرس دانشکده فنی دانشگاه تهران عضو مؤسس نهضت آزادی ایران
جانشین رییس دولت	عباس امیرانتظام
رییس کشور	محمدرضا شاه (تا ۲۲ بهمن ۱۳۵۷) امام خمینی (از ۲۲ بهمن ۱۳۵۷)
شمار وزیران	۱۹
حزب عضو	نهضت آزادی ایران
وضعیت در مجلس	بدون مجلس
کابینهٔ مخالفان	حکومت پهلوی (دولت بختیار)
رهبر مخالفان	محمدرضا شاه
پیشینه
انتخابات(ها)	بدون انتخابات
دوره(های) مجلس	بدون مجلس
پیشنهاد و تایید	بدون رأی اعتماد توسط آیت‌الله خمینی
پیشین	حکومت پهلوی (دولت بختیار)
پسین	کابینه موقت شورای انقلاب

دولت موقت ایران در سال ۱۳۵۷ که با نام دولت موقت انقلاب هم شناخته میشود، دولتی در ایران بود که پس از انقلاب از سال ۱۳۵۷ و به منظور رسیدگی به اوضاع به فرمان سید روح‌الله خمینی تشکیل شد و تا ۱۳۵۸، پیش از اعلام استعفای مهدی بازرگان به مدت ۹ ماه (به طور دقیق ۲۷۵ روز) بر سر کار بود.

با پیروزی انقلاب ۱۳۵۷، سید روح‌الله خمینی حکم نخست وزیری دولت موقت را به نام مهدی بازرگان صادر کرد. او به مدت ۹ ماه (به طور دقیق ۲۷۵ روز) سمت نخست وزیری موقت را بر عهده داشت. پس از اشغال سفارت آمریکا توسط دانشجویان در ۱۳ آبان وی و دولت او به طور کامل استعفا کردند. بازرگان بعد از استعفا از نخست وزیری در اولین دوره مجلس به نمایندگی مردم تهران انتخاب شد.

تشکیل دولت موقت

پس از ورود سید روح‌الله خمینی در روز ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ به ایران، او طی سخنانی در بهشت زهرا وعده تشکیل دولتی انقلابی را داد. او در نطق تاریخی خود گفت:

من تو دهن این دولت می‌زنم، من دولت تعیین می‌کنم، من به پشتیبانی این ملت دولت تعیین می‌کنم، من به واسطه اینکه ملت مرا قبول دارد (تکبیر حضار).

در شامگاه ۱۴ بهمن طی جلسه‌ای که با حضور اعضای شورای انقلاب اسلامی در اقامتگاه آیت‌الله خمینی در دبستان علوی شماره ۲ برگزار شد مهدی بازرگان به عنوان نخست وزیر دولت موقت تعیین شد. حکم نخست وزیری بازرگان در تاریخ ۱۵ بهمن ۱۳۵۷ مصادف با ۶ ربیع‌الاول ۱۳۹۹ ابلاغ شد و در تاریخ ۱۶ بهمن ۱۳۵۷ ذر آمفی تاتر مدرسه علوی به او اعطا شد. در حکم نخست وزیری بازرگان آمده بود:

سخنرانی بازرگان پس از دریافت حکم نخست‌وزیری

بنا به پيشنهاد شورای انقلاب، بر حسب حق شرعی و حق قانونی ناشی از آرای اكثريت قاطع قريب به اتفاق ملت ايران كه طی اجتماعات عظيم و تظاهرات وسيع و متعدد در سراسر ايران نسبت به رهبری جنبش ابراز شده‌است و به موجب اعتمادی كه به ايمان راسخ شما به مكتب مقدس اسلام و اطلاعی كه از سوابقتان در مبارزات اسلامی و ملی دارم، جنابعالی را بدون در نظر گرفتن روابط و حزبی بستگی به گروهی خاص، مامور تشكيل دولت موقت می‌نمايم تا ترتيب اداره امور مملكت و خصوصاً انجام رفراندوم و رجوع به آرای عمومی ملت درباره تغيير نظام سياسی كشور به جمهوری اسلامی و تشكيل مجلس موسسان از منتخبين مردم جهت تصويب قانون اساسی نظام جديد و انتخاب مجلس نمايندگان ملت بر طبق قانون اساسی جديد را بدهيد.

آیت‌الله خمینی در مراسم اعطا حکم به بازرگان در سخنرانی خود بازرگان را پیشنهاد شورای انقلاب خواند و به بختیار نخست وزیر دولت شاهنشاهی اخطار کرد تا با دولت موقت مخالفتی نکند.

استعفا دولت موقت

پس از اشغال سفارت آمریکا توسط دانشجویان مسلمان پیرو خط امام و موافقت خمینی با این اقدام آنان، بازرگان و اعضای دولت وی به طور دسته جمعی استعفا نمودند. خمینی هم با پذیرش استعفای آنان، اداره امور کشور را تا زمان برگزاری انتخابات به شورای انقلاب سپردند.

دولت موقت:ايستاده از راست:احمدزاده(وزیر صنایع)، تاج(وزیر نیرو)، مبشری(وزیر دادگستری)، اسلامی(وزیر پست و تلگراف)، میناچی(وزیر ارشاد)، یزدی(وزیر امورخارجه)، یدالله سحابی(وزیر طرحها و برنامه‌های انقلاب)، شریعتمداری(وزیر علوم)، امیرانتظام(معاون نخست وزیر و سخن گو)، حاج سیدجوادی(وزیر سابق کشور)، مهندس بازرگان(نخست وزیر)، فروهر(وزیر کار)، شکوهی(وزیر آموزش و پرورش)، طاهری(وزیر راه)، اردلان(وزیر دارائی)، صباغیان(وزیر کشور)، بنی اسدی (معاون نخست وزیر)، محمدتقی ریاحی (وزیر جنگ) نشسته از راست: حکیمی (دفتر نخست وزیری)، ایزدی(وزیر کشاورزی)، رستگارپور(رئیس دفتر)، معین‌فر(وزیر نفت)، کتیرایی(وزیر مسکن)، سامی(وزیر بهداری)

دولت نخست موقت جمهوری اسلامی ایران

نخست وزیر: مهدی بازرگان
وزیران
ر.	وزیر	وزارت‌خانه	ر.	وزیر	وزارت‌خانه
۱	شکوهی← رجایی	آموزش‌ و پرورش	۱۱	طاهری	راه و ترابری
۲	اسلامی	پست	۱۲	احمدزاده	صنایع و معادن
۳	اردلان←بنی‌صدر	اقتصاد	۱۳	شریعتمداری	آموزش عالی
۴	سنجابی←یزدی	امور خارجه	۱۴	فروهر	کار
۵	صدر	بازرگانی	۱۵	حاج‌سیدجوادی←صباغیان	کشور
۶	سامی	بهداری	۱۶	کتیرایی‌‏‎	مسکن
۷	میناچی	ارشاد	۱۷	معین‌فر	نفت
۸	ایزدی	کشاورزی	۱۸	تاج	نیرو
۹	مبشری←حاج‌سیدجوادی	دادگستری	۱۹	مدنی←ریاحی←چمران	دفاع
معاونان نخست وزیری
ر.	معاون	معاونت	ر.	معاون	معاونت
۱	یدالله سحابی	وزیرمشاور	۳	سمیعی	محیط زیست
۲	عزت‌الله سحابی	برنامه و بودجه	۴	شاه‌حسینی	تربیت بدنی

جستارهای وابسته

• فهرست دولت‌های جمهوری اسلامی ایران
• دولت موقت محمدرضا مهدوی کنی
• هیئت دولت ایران
• بحران گروگان‌گیری در سفارت ایالات متحده آمریکا

منابع

• استعفای دولت موقت مهندس بازرگان
• لیست تغییرات در کابینه‌های پس از انقلاب تاکنون
• من دولت تعیین می‌کنم