شیلی
مختصات: ۳۳°۲۶′ جنوبی ۷۰°۴۰′ غربی / ۳۳.۴۳۳° جنوبی ۷۰.۶۶۷° غربی
جمهوری شیلی
República de Chile
شیلی |
||||||
---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
شعار ملی: «با خداذببرسیرد یا نیرو» | ||||||
سرود ملی: سرود ملی شیلی |
||||||
پایتخت (و بزرگترین شهر) |
سانتیاگو ۳۳°۲۶′ جنوبی ۷۰°۴۰′ غربی / ۳۳.۴۳۳° جنوبی ۷۰.۶۶۷° غربی |
|||||
زبان رسمی | اسپانیولی | |||||
نوع حکومت | جمهوری | |||||
نام حاکمان • رئیس جمهور |
سباستین پینیرا |
|||||
مساحت | ||||||
- | مساحت | ۷۵۶٬۹۵۰کیلومتر مربع (۳۸ام) | ||||
- | آبها (٪) | ۱٫۰۷ | ||||
جمعیت | ||||||
- | سرشماری | ۱۶٬۹۲۸٬۸۷۳ (۶۰ام) |
||||
- | تراکم جمعیت | ۲۲/km۲ (۱۹۴ام) | ||||
واحد پول | پسو شیلی (CLP ) |
|||||
منطقه زمانی | n/a (ساعت جهانی-۴) | |||||
- | تابستانی (DST) | n/a (ساعت جهانی) | ||||
دامنه اینترنتی | .cl | |||||
پیششماره تلفنی | +۵۶ |
شیلی، با نام رسمی جمهوری شیلی (به اسپانیایی: República de Chile)، کشوری است واقع در آمریکای جنوبی که پایتخت آن سانتیاگو است. شیلی در نقشۀ آمریکای جنوبی به مانند یک نوار بلند و باریک میان کوههای رشته کوه آند در شرق و اقیانوس آرام در غرب کشیده شدهاست. اقیانوس آرام کل مرز غربی این کشور را تشکیل میدهد، و از شمال با پرو، از شمال شرق با بولیوی، از شرق با آرژانتین، و در پایینترین نقطه جنوبی کشور با گذرگاه دریک هممرز است. این کشور به همراه اکوادور تنها کشورهایی در آمریکای جنوبی هستند که با برزیل مرز مشترک ندارند. طول خط ساحلی این کشور با اقیانوس آرام ۶۴۳۵ کیلومتر است.
بیابان آتاکاما با وسعت ۱۰۰۰ کیلومتر در بخش شمالی این کشور واقع شدهاست. این بیابان در واقع خشکترین ناحیه بر روی زمین است که با توجه به خشک بودن آن دارای ارزش اقتصادی فراوان برای کشور شیلی است. این بیابان سرشار از فلزاتی معدنی همچون فلز مس ، طلا و نقره است که در سال ۲۰۱۵ تنها ۵٬۷ میلیون تن مس از این بیابان استخراج و سپس صادر شده است.[۱][۲]
یکی از مهمترین رویدادها در تاریخ کشور شیلی مربوط به دهۀ ۷۰ میلادی است زمانی که سالوادور آلنده از حزب مارکسیست شیلی در انتخابات این کشور پیروز و به عنوان رئیسجمهور برگزیده شد اما پس از آن در کودتای ۱۱ سپتامبر ۱۹۷۳ به رهبری آگوستو پینوشه و با کمک و تاثیرگذاری سازمان سیا ، ژنرال پینوشه موفق به اجرای کودتا در این کشور شد.[۳] این کودتا تاثیری شگرف و بسیار مهم در تاریخ این کشور و روند جنگ سرد گذاشت.[۴] امروزه کشور شیلی با توجه به رشد و توسعه پایدار در شاخصهای همانند توسعه انسانی ، رقابتپذیری در تجارت و اقتصاد ، آزادی اقتصادی و رشد درآمد سرانه یکی از با ثباتترین و امنترین کشورها در آمریکای لاتین به شمار میآید.[۵] شیلی یکی از اعضای سازمان ملل ، اتحادیه کشورهای آمریکای جنوبی و اتحادیه کشورهای آمریکای لاتین و حوزه کارائیب است.
محتویات
تاریخ[ویرایش]
-
نوشتار اصلی: تاریخ شیلی
حدود ۱۰ هزار سال پیش، مردم سرخپوست مهاجر در داخل درههای حاصلخیز و در امتداد ساحلی که هم اکنون شیلی نامیده میشود، ساکن شدند. اینکاها امپراتوریشان را تا آنچه امروزه شیلی شمالی خوانده میشود گسترش دادند، اما بایر بودن این ناحیه از گسترش اقامت آنها جلوگیری مینمود.
فتح این سرزمین که امروزه شیلی خوانده میشود تنها به صورت تدریجی واقع شد، و اروپاییها به دستان جمعیت محلی این نقطه متحمل عقبنشینیهای مکرر شدند. قیام گسترده مپوچه که در سال ۱۵۳۳ آغاز شد به مرگ والدیویدا و تخریب بسیاری از مستعمرات اصلی در این نقطه منجر گردید. قیامهای اصلی بعدی در سالهای ۱۵۹۸ و ۱۶۵۵ رخ داد. هرگاه که مپوچهها و دیگر گروههای بومی شورش مینمودند، مرز جنوبی این مستعمره به سمت شمال جابجا میگردید.
لغو برده داری در سال ۱۶۸۳ از تنشها در مرز بین مستعمره و سرزمین مپوچهها تا بخش جنوب کاست، و اجازه داد تا تجارت بین استعمارگران و مپوچهها افزایش یابد.
سیاست شیلی[ویرایش]
-
نوشتار اصلی: سیاست در شیلی
-
نوشتار اصلی: سیاست خارجه شیلی
نام شیلی[ویرایش]
نظریات متفاوتی راجع به ریشهٔ کلمهٔ «شیلی» وجود دارد. بر طبق یک نظریه، اینکاها در پرو، که در تسخیر سرزمین آروکانیها شکست خورده بودند، دره آکنکاگوا «شیلی» را با دستکاری در نام یک رئیس قبیلهای («کاسیکوئه») که «تیلی» خوانده میشد و در زمان تسخیر اینکاها در آن ناحیه حکومت میکرد، انتخاب نمودند.[۶]
نظریهٔ دیگر به شباهت درهٔ آکنکاگوا با درهٔ کاسما در پرو اشاره میکند که در آن یک شهر و دره با نام «شیلی» وجود داشت.[۶]
جغرافیای شیلی[ویرایش]
-
نوشتار اصلی: جغرافیای شیلی
به دلیل فاصله میان سرزمین اصلی (مین لند) و جزیره ایستر، شیلی چهار تراز متفاوت تنظیم زمان کشوری با زمان بینالمللی (UTC) برای آنها استفاده مینماید:
- سرزمین اصلی از ۴- UTC، و در تابستان از نظام یکساعت جلوتر ۳- UTC استفاده میکند.
- جزیره ایستر از ۶- UTC، و در تابستان از سیستم یک ساعت جلوتر ۵- UTC استفاده مینماید.
تقسیمات اداری[ویرایش]
شیلی به ۱۵ منطقه تقسیم میشود، که هریک تحت ریاست یک «مدیر» منصوب شده از سوی رئیس جمهوری اداره میشود. هر ناحیه نیز به استانهایی با «فرمانداران استانی» تقسیم میشود، که فرمانداران نیز توسط رئیس جمهور تعیین میگردند. نهایتاً هر استان به شهرداریهایی تقسیم میگردد،[۷] که اغلب به شهرداریها عنوان کمونا را نسبت میدهند و هر شهرداری یک شهردار و چند مشاور برای خود دارد، که به عنوان "concejales" از سوی ساکنان آن نقاط انتخاب میشوند.
برای هر ناحیه یک نام و یک عدد رومی، از سمت شمال به جنوب منظور شدهاست. کلاً، اعداد رومی بیش از اسم این نواحی مورد استفاده قرار میگیرند. تنها مورد استثناء در ناحیهای است که سانتیاگو قرار دارد و برای آن "RM" درنظر گرفته شدهاست، که بیانگر «رخیون متروپلیتانا»، یا «ناحیه پایتختی» میباشد.
در سال ۲۰۰۵، کنگره شیلی اصلاحیهای از تصویب گذارند تا دو ناحیه جدید یکی در شمال در اطراف شهر آریکا، و یکی در بخش مرکزی جنوب حوالی والدیویدیا (ناحیه آکا از رودخانهها) ایجاد شود. با قرار دادن اعداد رومی XIV و XV در اسامی این استانها، هردو ناحیه ترتیب اعداد جغرافیایی که از شمال به جنوب تنظیم شده بود را برهم زدند. تصور بر این است که نام رسمی آنها جایگزین نام حاوی عددشان شود.
نام | مرکز | |
---|---|---|
XV | آریکا و پاریناکوتا | آریکا |
I | تاراپاکا | ایکیکه |
II | آنتوفاگوستا | آنتوفاگوستا |
III | آتاکاما | کوپیاپو |
IV | کوکیمبو | لا سرنا |
V | والپاراییسو | والپاراییسو |
VI | اوهیگینز | رانکاگوا |
VII | مائولی | تالکا |
VIII | بیوبیو | کونسپسیون |
IX | آرائوکانیا | تموکو |
XIV | لُس ریوس | والدیویا |
X | لُس لاگوس | پورتومونت |
XI | آیسن | کویایکی |
XII | ماژلان | پونتا آرناس |
RM | سانتیاگو | سانتیاگو |
شهرها[ویرایش]
سرشماری ۲۰۱۲ |
شهرهای اصلی شیلی|||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
کلانشهر سانتیاگو |
|||||||||||
رتبه | شهر | ناحیه | جمعیت | کلانشهر والپارائیسو |
|||||||
۱ | کلانشهر سانتیاگو | ناحیه کلانشهری | ۶٬۶۷۶٬۷۴۵ | ||||||||
۲ | کلانشهر کنسپسیون | ناحیه بیوبیو | ۱٬۰۱۳٬۸۵۶ | ||||||||
۳ | کلانشهر والپارائیسو | ناحیه والپارائیسو | ۸۹۲٬۱۴۳ | ||||||||
۴ | کلانشهر لاسرنا | ناحیه کوکیمبو | ۴۰۱٬۸۴۵ | ||||||||
۵ | آنتوفاگاستا | ناحیه آنتوفاگاستا | ۳۶۰٬۴۷۳ | ||||||||
۶ | کلانشهر تموکو | ناحیه آروکانیا | ۳۶۳٬۹۶۴ | ||||||||
۷ | منطقه شهری رانکاگوآ | ناحیه اوهیگینز | ۳۰۷٬۰۰۴ | ||||||||
۸ | کلانشهر ایکیکه | ناحیه تاراپاکا | ۲۶۴٬۶۸۲ | ||||||||
۹ | تالکا | ناحیه موله | ۲۰۱٬۷۹۷ | ||||||||
۱۰ | آریکا | ناحیه آریکا و پاریناکوتا | ۱۸۵٬۲۶۸ |
مردم[ویرایش]
شیلی یک کشور نسبتاً یکدست از لحاظ جمعیت میباشد و بیشتر جمعیت آن غالباً اسپانیاییتبار هستند که با درجات مختلفی از آمیزش با بومیان سرخپوست.
حدود ۸۵ درصد از جمعیت کشور در نواحی شهری زندگی میکنند، ضمن آن که ۴۰ درصد آنها در منطقهٔ کلانشهری سانتیاگو ساکناند. رشد جمعیت شیلی با نرخ حدود ۰٫۹۷ درصد در میان کشورهای آمریکای لاتین پایین است که تنها پس از اروگوئه و کوبا در رده سوم قرار دارد.
زبان[ویرایش]
درک و فهم گویش شیلیایی زبان اسپانیایی برای بیگانگان دشوار است. علت آن حذف هجاهای آخر و اصوات 's' در واژهها، تلفظ بسیار نرم برخی از حروف بیصدا و سطوح بالای کاربرد کلمات عامیانه، به ویژه در نواحی سانتیاگو و اطراف آن است.
مردم شیلی همچنین نسبت به اسپانیاییزبانان سایر کشورهای همسایه سریعتر صحبت میکنند. این عوامل همگی دست به دست هم میدهند تا گویش شیلیایی از نظر دیدارکنندگان تازهوارد به این کشور، حتی گویشوران حرفهای زبان اسپانیایی، دشوار باشد.∗
فرهنگ و نمادهای ملی[ویرایش]
-
نوشتار اصلی: فرهنگ شیلی
گل ملی کوپیهو (" لاپاجریا روزاً، لاله کوهی شیلی)، در جنگلهای جنوبی شیلی میروید.
نشانهای ملی این کشور دو نوع جانور ملی را ترسیم مینمایند: کرکس («والچر گریفوس»، یک پرنده بسیار بزرگ که در کوهستانها زندگی میکند) و هوئمول («هیپوکاملوس بیسولکوس»، یک گوزن دم سفید که نژادش در خطر است). در این مورد همچنین یکجمله اسطورهای وجود دارد «Por la razón o la fuerza» («با حق یا به زور» یا «با منطق یا با زور»).
اقتصاد[ویرایش]
-
نوشتار اصلی: اقتصاد شیلی
بخش مالیه شیلی سریعتر از حوزههای دیگر اقتصاد طی چند سال اخیر پیشرفت نموده است؛ قانون اصلاح بانکداری که در سال ۱۹۹۷ به تصویب رسید دامنه فعالیت مجاز خارجی را برای بانکهای شیلی گسترش داد. دولت شیلی در سال ۲۰۰۱ آزادی بیشتری را در بازارهای سرمایه پیاده نمود. مردم شیلی از ابزارهای مالی جدیدی برخوردار شدهاند همچون وامهای سرمایهگذاری مسکن، معاملات سلف و حقوق خرید و فروش ارز، کارگزاری (مقاطعه کاری)، لیزینگ، و کارتهای اعتباری. ارائه این محصولات جدید نیز همراه با کاربرد فزاینده از ابزار سنتی همچون وامها و کارتهای اعتباری بودهاست. سیستم پرداخت خصوصی مقرری شیلی، با دارائیهای حدود ۵۴ میلیارد دلار در پایان سال ۲۰۰۴، به منبع مهمی از دارایی سرمایهای برای بازار سرمایه تبدیل شدهاست.
شیلی یکی از بهترین نرخهای اعتباری (+ S&P A) را در بین کشورهای آمریکای لاتین حفظ نمودهاست. دولت به بازپرداخت قروض خارجی خود ادامه میدهد. قروض مرکب خارجی بخشهای دولتی و خصوصی در پایان سال ۲۰۰۴، تقریباً ۵۰ درصد کل تولید ناخالص ملی را تشکیل میداد- که بر اساس استانداردهای آمریکای لاتین رقم پایینی است.
دفاع[ویرایش]
-
نوشتار اصلی: نیروهای دفاعی شیلی
نیروهای مسلح شیلی از طریق وزارت دفاع به وسیله رئیس جمهور کنترل میشوند. رئیس جمهور این اختیار را دارد تا فرمانده کل نیروهای مسلح را برکنار نماید.
فرمانده کل قوای ارتش شیلی ژنرال اسکار ایزوریتا فرر است. ارتش شیلی شامل ۵۵۰۰۰ نفر نیرو بوده و به وسیله ستاد ارتش در سانتیاگو سازماندهی میشود، که شامل هفت یگان در این منطقه، یک تیپ هوابرد در رانکاگوا، و یک نیروی مخصوص تکاور در کولینا هستند. ارتش شیلی یکی از حرفهایترین و پیشرفتهترین ارتشها از لحاظ فناوری در کشورهای آمریکای لاتین میباشد.[۸]
دریاسالار رودولفو کودینا دیاز رهبری ۲۵۰۰۰ پرسنل نیروی دریایی شیلی و از جمله ۵۰۰۰ تفنگدار دریایی را برعهده دارد. از میان ۲۹ فروند کشتی زمینی- دریایی ناوگان شیلی، تنها ۶ فروند از آنها سامانه اصلی عملیاتی (از انواع تخریبچی و ناوچه محافظ) هستند. این کشتیها در والپاریزو مستقر میباشند. نیروی هوایی دارای سامانه هوابرد ویژه ترابری و اسکورت برای خود بوده؛ و هیچگونه ناوشکن یا هواپیمای بمب افکن ندارد. نیروی دریایی شیلی همچنین ۳ فروند زیردریایی در تالکاهوانو دارد.
ژنرال اوسوالدو سارابیا ویلچز فرماندهی ۱۲۵۰۰ نفر افراد نیروی هوایی را بر عهده دارد. مجموعه یگانهای هوابرد شیلی در بین پنج مقر تیپ هوایی توزیع شده که در نواحی ایکوئیکو، آنتوفاگاستا، سانتیاگو، پورتو مونت و پونتا آرناس واقع شدهاند. نیروی هوایی شیلی همچنین در یک پایگاه هوایی در جزیره کینگ جورج قاره جنوبگان عملیات هوایی انجام میدهد. نیروی هوایی شیلی در سال ۲۰۰۶ ۱۰فروند هواپیمای اف-۱۶ آمریکایی را در کنار ۶ فروند هواپیمای دست دوم بازسازی شده از همان نوع مزبور از نیروی هوایی سلطنتی هلند، تحویل گرفت.
پلیس[ویرایش]
پس از کودتای نظامی در سپتامبر ۱۹۷۳، پلیس ملی شیلی که به عنوان تفنگداران شیلی نیز شناخته شدهاند، با وزارت دفاع متحد شدند. با بازگشت حکومت دموکراتیک، پلیس تحت کنترل وزارت کشور قرار گرفت اما ظاهراً بطور اسمی تحت نظارت وزارت دفاع باقیماندهاست. ژنرال خوزه برنالس رئیس ۳۰ هزار نیروی پلیس مرد و زن شیلی است که مسئول اجرای قانون، مدیریت ترافیک، مراقبت از مرزها، سرکوب (قاچاقچیان) مواد مخدر و مقابله با تروریسم در سراسر کشور شیلی هستند.
اداره آگاهی پلیس شیلی در سال ۱۹۳۳ به وجود آمد که به عنوان یک سازمان پلیسی غیرنظامی و مشابه با دامنه و عملکرد پلیس فدرال آمریکا (افبیآی) عمل میکند. از لحاظ اداری بخشی از وزارت دفاع، فعالیتش به عنوان یک بازوی تحقیقاتی از شاخه قضائی است. پرفکتو آرتورو هررا وردوگو فعلاً رئیس پلیس آگاهی در شیلی میباشد.
جستارهای وابسته[ویرایش]
پانویس[ویرایش]
- ↑ "Even the Driest Place on Earth Has Water". Extreme Science. Retrieved 21 April 2016.
- ↑ "10 Top Copper-producing Countries". Investing news. ۲۲ فوریه ۲۰۱۶. Check date values in:
|date=
(help) - ↑ "CIA Activities in Chile". Central Agency Intelligence. CIA. 18 September 2000. Retrieved 18 April 2016.
- ↑ Vernon, Christina. "COUP D’ETAT IN CHILE". Cold War Museum. Retrieved 21 April 2016.
- ↑ "Chile country profile". BBC News. 23 March 2016. Retrieved 21 April 2016.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ Encina, Francisco A. , and Leopoldo Castedo. Resumen de la Historia de Chile. ۴th ed. Santiago: Zig-Zag, ۱۹۶۱.
- ↑ «Organigrama,» حکومت شیلی
- ↑ Chile (02/09)
^ کتابهایی هم در این زمینه نوشته شده (همچون ' چگونه در جنگل شیلی باید زندگی کرد' نوشته ژان برنان و آلوارو تابوادا) که میکوشد تا به بیان جزئیات و شرح مشکلات و حالات ویژه منحصربهفرد گویش شیلیایی بپردازد.
پیوند به بیرون[ویرایش]
شرح منابع[ویرایش]
- دیوان امور نیمکره غربی, وزارت امور خارجه آمریکا، اوت۲۰۰۶
- پروفایل کتابخانه کنگره کشور
- بریتانیکای شیلی، صفحه کشور- شیلی
- حقیقت جهان (سیا): شیلی
- بین شیلی و آرژانتین
منابع رسمی[ویرایش]
- Gobierno - دولت شیلی (نسخه انگلیسی)
- Presidencia - ریاست جمهوری شیلی (نسخه انگلیسی)
- Ministerio del Interior - وزارت کشور
- Ministerio de Relaciones Exteriores - وزارت امور خارجه
- Ministerio de Hacienda - وزارت اقتصاد (نسخه انگلیسی)
- Congreso Nacional-کنگره ملی
- Senado-سنا
- Cámara de Diputados-مجمع نمایندگان
- Biblioteca del Congreso Nacional-کتابخانه کنگره ملی
- Poder Judicial-قوه قضائیه
- Banco Central-بانک مرکزی
- Instituto Nacional de Estadísticas (INE)–موسسه ملی آمار
اطلاعات عمومی[ویرایش]
- آتاکاما انگلیسی، وبسایت شیلی
- آتاکامای شیلی
- پروژه دایرکتوری باز- «شیلی» رسته دایرکتوری (راهنما)
- اطلاعات، سفر، زندگی در خارج، حقوق بشر و محیط زیست شیلی
پروژه اطلاعات شیلی
- اخبار شیلی The Santiago Times
- LANIC لینکهای تدوین شده توسط
- مجمع امور نیمکره منبع مستقل اخبار و نظرات آمریکای لاتین
- گزارشهای مربوط به شیلی (CRS) سرویس تحقیق کنگره
- سرمایهگذاری در شیلی
- گونههای پوشش گیاهی بومی
- دوربین وبی در شیلی
- اطلاعات پاتاگونیای شمالی در شیلی
ویکیسفر یک راهنمای سفر برای شیلی دارد. |
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ شیلی موجود است. |
|
|
|
|
|
- الگو:سازمانهای بینالمللی
- شیلی
- ایالتها و قلمروهای بنیانگذاریشده در ۱۸۱۸ (میلادی)
- بنیانگذاریهای ۱۸۱۸ (میلادی) در آمریکای جنوبی
- جمهوریها
- کشورها و سرزمینهای اسپانیاییزبان
- کشورهای عضو اتحادیه کشورهای آمریکای جنوبی
- کشورهای عضو سازمان ملل متحد
- کشورهای عضو گروه پانزده
- لیبرال دموکراسی
- مستعمرههای سابق اسپانیا
- کشورهای آمریکای جنوبی