سپیدان
 |
برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. لطفاً با توجه به شیوهٔ ویکی‌پدیا برای ارجاع به منابع با ارایهٔ منابع معتبر این مقاله را بهبود بخشید. مطالب بیمنبع را می‌توان به چالش کشید و حذف کرد. |
| اردکان | |
|---|---|
| کشور |  ایران |
| استان | فارس |
| شهرستان | سپیدان |
| بخش | مرکزی |
| نام(های) قدیمی | پارتاکنا- آرتاکن |
| سال شهرشدن | ۱۳۳۲ |
| مردم | |
| جمعیت | ۸۹٬۲۱۲[۱] |
| جغرافیای طبیعی | |
| ارتفاع از سطح دریا | ۲۲۰۰–۲۳۰۰ متر |
| اطلاعات شهری | |
| پیش‌شماره تلفنی | ۰۰۹۸۷۱۲ |
| تابلوی خوش‌آمد به شهر | |
اردکان مرکز شهرستان سپیدان در استان فارس در جنوب ایران است که با مساحتی حدود ۳۷۵ هکتار در هفتاد کیلومتری شمال‌غرب شیراز در مسیر شیراز-یاسوج واقع شده است. این شهر که با ارتفاع ۲۲۰۰ تا ۲۳۰۰ متری از سطح دریا در دره‌ای میان کوه‌های زاگرس جنوبی واقع شده، به دلیل دریافت بارش سالانه زیاد، در زمستان پربرف و در تابستان پرآب است؛ بنابراین در زمستان به خاطر ورزش‌های زمستانی و در تابستان به دلیل وجود آبشارها و رودخانه‌های مفرح مورد توجه اهالی جنوب کشور به خصوص مردم شیراز قرار می‌گیرد.
زبان (گویش اردکانی)[ویرایش]
زبان و گویش در شهرستان سپیدان عمدتاً گویش اردکانی و زبان پهلوی است. شهر اردکان و تعدادی از روستاهای قدیمی این شهرستان دارای لهجه کهنی از زبان فارسی "گویش اردکانی"هستند که این لهجه در بخشی گسترده‌ای از فارس در زمان ساسانیان رایج بوده است. مردم این شهر بعضاً گویش خاص و منحصر به فردی دارند که مشابه آن در کشور به سختی یافت می‌شود و برگرفته از فارسی پهلوی است، از نکات بسیار جالب این است که این گویش تنها در شهر اردکان -مرکز این شهرستان- وجود دارد و با فاصله‌ای اندکی از این شهر، زبان لری می‌شود. سایر روستاهایی که در منطقه سپیدان به گویش اردکانی صحبت می‌کنند، عبارتند از: بهرغان، ابنو، دالین، خلار، خوشمکان، و... علاوه بر منطقه سپیدان، مکان‌های دیگری نیز وجود دارند که به این گویش و زبان صحبت می‌کنند، نظیر: روستای دشتک در کامفیروز، روستای گاوکشک و پاپون در کازرون، بهبهان. پراکندگی این زبان در مناطقی از فارس شاید نشان دهنده این باشد که زمانی زبان رایج در منطقه بوده است.
چند مثال و لغت از این گویش:
| اردکانی | فارسی | تلفظ |
|---|---|---|
| مِشاتم | می‌توانم | Meshatom |
| مِشاتت | می‌توانی | Meshatot |
| مشاتش | می‌تواند | Meshatosh |
| مشاتمو | می‌توانیم | Meshatmoo |
| مشاتتو | می‌توانید | Meshattoo |
| مشاتشو | می‌توانند | Meshatshoo |
| موسکا | می‌خواهیم | Moveska |
| اوسو | بگیر | Osoo |
| سیل | نگاه کردن | Seil |
| چارخ | کفش | Charokh |
| گرده | نان | Gerde |
| جومَ | لباس | Joma |
| کَتَک | صندوقچه بزرگ | katak |
| سووَ | نردبان | sova |
| هُنِه | جایی قرار بده | honeh |
| نَسِه | نگذار | nase |
آب و هوا[ویرایش]
ایستگاه هواشناسی سینوپتیک شهر اردکان در سال ۱۳۸۳ تأسیس شد و از آن زمان تا کنون وضعیت آب و هوایی این شهر به صورت خودکار ثبت می‌شود. در این مدت (۱۳۸۳ تا ۱۳۹۰) مشخصات اقلیمی شهر اردکان بدین گونه ثبت شده است:[۲]
| پارامتر | فروردین | اردیبهشت | خرداد | تیر | مرداد | شهریور | مهر | آبان | آذر | دی | بهمن | اسفند | سالانه |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| متوسط دمای روزانه | ۱۱٫۳ | ۱۷٫۴ | ۲۲٫۹ | ۲۶٫۲ | ۲۶٫۱ | ۲۳٫۳ | ۱۸٫۷ | ۱۱٫۹ | ۶٫۱ | ۳ | ۳٫۱ | ۸ | ۱۴٫۸ |
| میانگین دمای کمینه | ۶٫۳ | ۱۲٫۲ | ۱۷٫۲ | ۲۰٫۴ | ۲۰٫۶ | ۱۷٫۷ | ۱۳٫۲ | ۷٫۳ | ۱٫۷ | ۱٫۳- | ۱- | ۳٫۲ | ۹٫۸ |
| میانگین دمای بیشینه | ۱۶٫۲ | ۲۲٫۷ | ۲۸٫۷ | ۳۲٫۱ | ۳۱٫۵ | ۲۸٫۹ | ۲۴٫۲ | ۱۶٫۴ | ۱۰٫۵ | ۷٫۳ | ۷٫۲ | ۱۲٫۸ | ۱۹٫۹ |
| رکورد دمای کمینه | ۲٫۸- | ۲٫۴ | ۱۰٫۲ | ۱۴٫۲ | ۱۷٫۲ | ۱۲٫۴ | ۶٫۶ | ۲٫۲- | ۸٫۶- | ۱۵٫۵- | ۱۱٫۴- | ۵٫۸- | ۱۵٫۵- |
| رکورد دمای بیشینه | ۲۲٫۸ | ۳۰٫۶ | ۳۴٫۲ | ۳۶٫۴ | ۳۵٫۴ | ۳۲٫۴ | ۲۸٫۶ | ۲۴٫۸ | ۲۰٫۲ | ۱۸٫۴ | ۱۶٫۴ | ۲۳٫۸ | ۳۶٫۴ |
| تعداد روزهای بارانی | ۱۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۶ | ۹ | ۱۲ | ۸ | ۵۴ |
| مجموع بارش (میلی‌متر) | ۸۸ | ۸٫۵ | ۱ | ۰٫۲ | ۰٫۲ | ۲٫۷ | ۰٫۲ | ۶۹٫۲ | ۱۲۱٫۲ | ۱۳۷٫۴ | ۱۵۵٫۵ | ۹۴٫۴ | ۶۷۸٫۳ |
| ارتفاع برف تجمعی (سانتی‌متر) | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۱۶ | ۷۵ | ۶ | ۹۷ |
| میانگین رطوبت نسبی | ۴۹ | ۳۷ | ۲۶ | ۲۶ | ۲۵ | ۲۷ | ۲۹ | ۴۶ | ۵۲ | ۵۴ | ۶۰ | ۴۸ | ۴۰ |
| تعداد روز یخبندان | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۱۰ | ۲۱ | ۱۹ | ۶ | ۵۸ |
یکی از ویژگی‌های آب و هوایی شهراردکان بارش‌های بسیار شدیدی است که در فصول بارش در مدت زمان کوتاه رخ می‌دهد و در زمستان به صورت برف بسیار سنگین به وقوع می‌پیوندد. برای مثال می‌توان به بارش ۲۰۰ میلیمتری بهمن ۱۳۹۰ اشاره کرد که در ۱۱ و ۱۲ بهمن در ظرف مدت ۳۶ ساعت انجام شد.[۳] و در مرکز شهر ۸۰ سانتی‌متر و در مناطق کوهستانی ۱۵۰ سانتی‌متر برف به زمین نشست و موجب قطع شبکه برق و بسته شدن بسیاری از راه‌های روستایی شهرستان شد[۴] هم چنین در جریان توفان برفی بهمن ۱۳۵۰ به گفته روزنامه اطلاعات شهر اردکان و روستاهای اطراف آن (از جمله دهستان کمهر) از جمله مناطقی بودند که بیشترین تأثیر را بر اثر بوران متحمل شدند و هزاران نفر از اهالی منطقه در زیر حجم عظیم برف مدفون شدند.[۵]
دیدنی‌ها[ویرایش]
شهر اردکان، چه در تابستان و چه در زمستان، دارای جاذبه‌های فراوان توریستی و گردشگری است. در تابستان با آب‌وهوای خنک و باغ‌ها و رود و چشمه‌های فراوان، و در زمستان با سپیدی زیبای برف و پیست اسکی، پذیرای گردشگران است. ازجمله مناطق گردشگری که در اطراف این شهر قرار گرفته‌اند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- چله‌گاه
- امامزاده‌ها: سید نورالدین علی غازی علوی در محله مُلا، امامزاده سید فخرالدین در محله مُلا، امامزاده سید میراحمد در محلهٔ پس‌آس و نقاط دیدنی از جنگل‌های نیمه‌انبوه
- باغات شهر اردکان: باغ‌های رویِ بال
یکی دیگر از جاذبه‌های اردکان، «زیرده» است که در جنوب‌غربی این شهر قرار دارد. درختان سربه‌فلک‌کشیده‌اش در فواصل مختلف، زیبایی‌اش را دوچندان کرده‌است.
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- ↑ «نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۸۵، جمعیت تا سطح آبادی بر حسب سواد». وب‌گاه رسمی مرکز آمار ایران. بازبینی‌شده در آبان ۱۳۹۰.
- ↑ اداره کل هواشناسی استان فارس
- ↑ سازمان هواشناسی ایران
- ↑ واحد خبر صدا و سیمای مرکز فارس
- ↑ بوران ۱۳۵۰ ایران
- اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳ خ.
 |
این یک مقالهٔ خرد پیرامون یک مکان جغرافیایی است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |
