شهرستان طارم

شهرستان طارم
اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	زنجان
مرکز	آب‌بر
سال شهرستان شدن	۱۳۷۶
مردم
جمعیت	۴۶٬۶۱۶ نفر (۱۳۹۰)
مذهب	شیعه ، سنی
جغرافیای طبیعی
مساحت	۲۲۳۵ کیلومتر مربع
داده‌های دیگر
پیش‌شماره تلفنی	۰۲۴۳۲۸
شهرها
آب‌بر، چورزق
تعداد بخش‌ها
مرکزی، چورزق

شهرستان طارم، یکی از شهرستان‌های استان زنجان است. این شهرستان در شمال استان واقع شده و با استان‌های گیلان و قزوین و اردبیل همسایه می‌باشد. جمعیت این شهرستان بر طبق سرشماری سال ۱۳۸۵ خورشیدی، برابر با ۴۳٬۹۶۴ نفر بوده‌است. مرکز این شهرستان، شهر آب‌بر می‌باشد.

جغرافیا

شهرستان طارم یکی از شهرستان‌های هشتگانه استان زنجان می‌باشد که در شمال استان واقع گردیده این شهرستان درخرداد ماه سال ۱۳۷۶ به مرکزیت شهرآب بر تأسیس گردیده و شامل دوبخش، پنج دهستان و ۱۵۵ آبادی می‌باشدکه ۱۰۱ آبادی آن دارای سکنه و مابقی خالی از سکنه می‌باشند.

این شهرستان از شمال به استان اردبیل و گیلان، از شرق به استان قزوین از جنوب به شهرستان زنجان و سلطانیه محدود است. شهرستان طارم با مساحتی بالغ بر ۲۲۳۵ کیلومتر مربع درمدارهای جغرافیایی ۴۸درجه و ۳۰ دقیقه تا ۴۹ درجه و ۱۴ دقیقه طول جغرافیایی از نصف‌النهار گرینویچ و ۳۶ درجه و تا ۳۸ دقیقه تا ۳۷ درجه و ۱۳ دقیقه عرض شمال از خط استوا قرار گرفته‌است.

شهرستان طارم دارای ناهمواریهای بسیار بوده و رودخانه پرآب و خروشان قزل اوزن، دره عمیقی را در آن ایجاد نموده که ارتفاع کف این رودخانه در گیلوان به کمتر از ۴۰۰ متر از سطح دریا رسیده و طرفین آن رشته کوه‌هایی قرار گرفته که ارتفاع برخی از قلل آن به بیش از ۲۸۰۰ متر بالغ می‌گردد.

گودترین نقطه استان، یعنی گیلوان واقع در دره قزل اوزن با ارتفاعی معادل ۳۰۰ متر از سطح دریا در این شهرستان واقع شده‌است و شهر آب بر، مرکز شهرستان درارتفاع ۷۵۰ متری از سطح دریا قرار دارد.

سهم شهرستان طارم از کل جمعیت استان حدود ۵ درصد بوده و همچنین سهم مساحت آن از استان ۱۰ درصد می‌باشد.

عبور رودخانه قزل اوزن به عنوان شاهرگ حیاتی از این شهرستان توانمندیهای کشاورزی را دو چندان نموده و باعث رشد، توسعه و رونق اقتصادی منطقه گردیده، تاحدی که به عنوان قطب کشاورزی مخصوصاً در زمینه تولید محصول زیتون (۲۷٪ زیتون کل کشور) این منطقه را به عنوان منطقه استراتژیک کشاورزی استان معرفی می‌نماید.

زبان

زبان و گویش اکثر مردم ترکی آذربایجانی بوده و به لحاظ نزدیکی به استان‌های گیلان و قزوین آمیختگی خاصی با زبان‌های ایرانی را هم پیدا کرده است. همچنین در ۸ روستا از شهرستان طارم زبان تاتی رایج است.

تقسیمات کشوری

• بخش مرکزی شهرستان طارم
  • شهر آب بر
  • دهستان درام
  • دهستان گیلوان

شهرها: آب‌بر

• بخش چورزق
  • دهستان چورزق
  • دهستان دستجرده

شهرها:چورزق

اقلیم

میزان متوسط بارندگی شهرستان ۲۰۰ میلیمتر که بیشترین پراکنش آن در فصل زمستان می‌باشد. با افزایش ارتفاع مقدار بارش افزایش می‌یابد میانگین حداقل‌های دما ۱۱/۶ و میانگین حداکثرهای دما ۲۳/۲ و میانگین سالانه دما ۱۷/۵ و حداکثر مطلق دما ۴۸ و حداقل مطلق دما ۹/۵- درجه سانتیگراد در آمار ایستگاه هواشناسی آب بر گزارش شده‌است. این شهرستان دارای دو منطقه کوهستانی و کوهپایه‌ای بوده و از نظر اقلیمی دارای دو ا قلیم متفاوت معتدل و سردسیر می‌باشد.

موقعیت

شهرستان طارم در مدارهای جغرافیایی ۴۸ درجه و ۳۰ دقیقه تا ۴۹ درجه و ۱۴ دقیقه طول جغرافیایی از نصف‌النهار گرینویچ و ۳۶ درجه و ۳۸ دقیقه تا ۳۷ درجه و ۱۳ دقیقه عرض جغرافیایی از خط استوا قرار گرفته‌است ارتفاع کف رودخانه قزل اوزن در گیلوان کمتر از ۴۰۰ متر از سطح دریا می‌باشد و اکثر اراضی کشاورزی در ارتفاع ۳۰۰ تا ۷۰۰ متر قرار دارند به غیر از رودخانه قزل‌اوزن تعداد ۲۲ رشته رودخانه از کوه‌های شهرستان سرچشمه گرفته و به رودخانه قزل‌اوزن وارد می‌گردند. حوزه آبریز این رودخانه ۴۹۵۰۰ کیلومتر مربع می‌باشد.

با توجه به شرایط اقلیمی نیمه گرمسیر شهرستان که متفاوت از سایر نقاط استان است کشاورزی (زراعت، باغبانی و دامپروری) از اهمیت ویژه‌ای در این منطقه برخوردار می‌باشد بطوریکه در ۱۲ سال گذشته فعالیت در زمینه‌های یادشده از رونق خوبی برخوردار بوده و حدودا” ۹۵ درصد مردم شهرستان در امور مربوط به کشاورزی فعالیت دارند. اکثر محصولات زراعی طارم بصورت نوبرانه به بازار مصرف داخل استان و نیز خارج استان ارائه می‌گردند که لازم است برنامه‌ریزی‌های اساسی برای رساندن محصولات تولیدی به اقصی نقاط کشور و نیز خارج از کشور در زمان تولید صورت پذیرد

دیدنی‌های طارم

آتشکده‌ها

• آتشکده تشویر
• آتشکده پیر همدان (البته به نظر عده زیادی از اهالی و بنابر شواهد معماری و آثار معنوی مکتوب در داخل بنا این اثر بیشتر احتمال دارد که بقعه زیارتی باشد تا یک آتشکده)
• آتشکده سانسیز
• آتشکده الزین
• آتشکده پیر چم
• روستا باستانی قوهیجان
• چشمه قوهیجان
• آتشکده گیلانشهر (گیلانکشه)
• روستای توریستی شیت

قلعه‌های باستانی

• قلعه سمیران (شمیران)
• قلعه درام
• قلعه سانسیز
• قلعه شیت
• قزل قلعه
• باغ و عمارت منصور خان ته دره‌ای در ونیسر

آبشارها

• آبشار هشترخان

آبشار هشترخان طارم در موقعیت جغرافیایی E485342 N364420 در استان زنجان واقع است. . این آبشار در دره‌ای سرسبز میان کوه‌های ناحیه طارم، در شرق شهر زنجان در نزدیکی روستای لار واقع است. سرچشمه آبشار هشتر خان چشمه جوشان است و آبشار پس از ریزش، رودخانه هشترخان را تشکیل می‌دهد. ارتفاع آبشار حدود ۳۰ متراست. برای دیدن آبشار زیبای هشتر خان باید از جاده زنجان- طارم وارد راه خاکی و ناهمواری شد و پس از عبور از امامزاده حسن مثنی و روستای امام به‌آبادی لار رسید و از آنجا تا آبشار را حدود دو ساعت پیاده پیمود. از روستاهای دیگر نزدیک آبشار نیز می‌توان به تماشای آبشار رفت. کوه‌های بلند و سرسبز، دره‌ای بسیار عظیم، رودخانه‌ای خروشان و پرآب، جنگل درختان فندق، هوای خوب و طبیعت بکر، ابشار و ناحیه هشترخان یا هشت چشمه را به یکی از نواحی زیبا و مناسب برای گردشگری، کوهنوردی و دوچرخه سواری در کوهستان تبدیل کرده است. این آبشار حاصل تلاقی هشت چشمه جوشان است که منظره بدیعی را به وجود آورده است. در طول مسیر، جنگل درختان فندق متعلق به روستاییان، زیبایی خاصی به منطقه داده است. منظره عمومی رودخانه قزل اوزن و باغ‌های زیبای زیتون از جاده زنجان به طارم و قبل از سرخه دیزج، بسیار جذاب و دیدنی است. ارتفاعات جالب منطقه، باعث پدید آمدن این مناظر بدیع برای مسافران عبوری شده است.

• هزار رود
• چشمه قوهیجان
• ابشار بزرگ اسد داشی

رودها

• رودخانه آب بر که از قله‌های سر سبز ییلاق آب بر در منطقه دیزاب و گرداب سرچشمه گرفته و از کنار شهر آب بر عبور می‌کند و داری مناطق سر سبز گردشگری مانند چشمه خانسر، باغات سر سبز جور کان و پیر همدان بوده و محوطه سر سبز امامزاده جعفر و هاشم و عوف (علیم السلام) در جوار این رودخانه واقع شده است.
• رودخانه باکلور که از کوههای باکلور و چشمه های مسیر سرچشمه میگیرد ( چشمه اسپی خانی و چشمه لار و ... ) و با عبور از روستای باکلور و باغات گردو و روستای کرداباد وارد رود قزل اوزن میشود در مسیر این رود دو سد خاکی طبیعی مانع از خشک شدن رود در فصول گرم سال میشود.
• رودخانه هازار
• رودخانه چینی لر
• رود قزل اوزون که از کوه‌های چهل چشمه در کردستان سرچشمه می‌گیرد با طی مسیری طولانی وارد طارم شده و پس از عبور از آن در منجیل با شاهرود پیوند می‌خورد. سد بزرگ منجیل در محل پیوند این دو رود احداث شده‌است که این دورودخانه رودخانه سفیدرود را تشکیل می‌دهد.

از نظر وضعیت آب و هوایی این شهرستان دارای شرایط خاص است. چرا که بافت مکانی منطقه از حالت دره‌ای برخوردار بوده و با ارتفاع متوسط ۴۰۰ متر از سطح دریا منطقه بطور نسبی بصورت دشت بوده لذا از نظر آب و هوایی تابستان گرم و زمستان معتدل در آن وجود دارد.

باغ‌داری

محصولات عمده این شهرستان زیتون، انار، برنج، سیر، گوجه فرنگی، کرفس، طالبی، هندوانه، انجیر، انگور، فندق، گردو، گیلاس، زردآلو، سیبزمینی، انواع هلو وشلیل و انواع محصولات دیگر است.

زراعت

گرده یکی از ارقام برنج بومی که گمان بر این است که در نتیجه انتخاب سنتی توسط کشاورزان از منطقه طارم نشات گرفته است.