حمله مغول به ژاپن

حمله مغول به ژاپن گِنکو
بخشی از حمله‌های مغولان
زمان بار نخست ۱۲۷۴ (۱۹–۴ نوامبر) – بار دوم ۱۲۸۱ میلادی (۲۱ آگوست –۹ ژوئن) مکان ژاپن، کیوشو نتیجه پیروزی ژاپن به رهبری شوگون‌سالاری کاماکورا
فرماندهان
هوجو توکیمونه	قوبلای‌خان کیم بنگ-گیونگ
نیروها
سال ۱۲۷۴ میلادی ۱۰٫۰۰۰ نفر سال ۱۲۸۱ میلادی ۴۰٫۰۰۰ نفر	جنگ بون‌ای در سال ۱۲۷۴ میلادی، سربازان سلسله یوآن ۲۰٬۰۰۰ سربازان گوریو ۶۰۰۰ ۷۰۰۰ ملوان اهل گوریو در مجموع ۳۳٬۰۰۰ نفر تعداد کشتی‌ها ۹۰۰ در سال ۱۲۸۱ تعداد سربازان گوریو ۴۰٫۰۰۰ نفر به همراه ۹۰۰ کشتی و سلسله یوآن ۱۰۰٫۰۰۰ نفر به همراه ۳۵۰۰ کشتی
تلفات
کم	سال ۱۲۷۴ میلادی ۱۳٬۵۰۰ نفر در خاک ژاپن و یا در نتیجهٔ غرق در دریا سال ۱۲۸۱ میلادی ۱۰۷٫۰۰۰ نفر در خاک ژاپن و یا در نتیجهٔ غرق در دریا.

حمله مغول به ژاپن
رویدادهای مهم در حمله مغول به ژاپن
۱۲۶۸	قوبلای‌خان فرستادگانی همراه با نامه از کشور گوریئو (کره) روانهٔ ژاپن کرد و پس از آن نیز چندین هیئت دیگر اعزام شد اما دولت کاماکورا حاضر به پاسخ دادن به این پیغام‌ها نشد.
۱۲۷۱	مغول قلمرو سلسله یوآن را گسترش داد.
۱۲۷۴	قوای متحد یوآن و گوریئو به تسوشیما حمله کردند. آغاز جنگ بون‌ای یا اولین جنگ خلیج هاکاتا
	قوای متحد در ایکی‌نوشیما پیاده شدند.
	۱۹ نوامبر قوای متحد در سواحل خلیج هاکاتا پیاده شدند و به مناطقی که امروزه در شهر فوکوئوکا قرار گرفته‌اند حمله کردند. ۲۰ نوامبر بر اساس برخی منابع قوای متحد در اثر توفان از بین رفت.
۱۲۷۵	دولت کاماکورا سر فرستادگان مغول به ژاپن را قطع کرد.
۱۲۷۶	دولت کاماکورا در کنارهٔ ساحلی خلیج هاکاتا دستور ساخت دیوار دفاعی سنگی را به علت بالا بردن قدرت تدافعی صادر کرد. طول و عرض دیوار ۲ متر و به طول ۲۰ کیلومتر بود.
۱۲۷۹	به دستور هوجو توکیمونه سر فرستادگانی که از طرف مغول به ژاپن اعزام شده بودند قطع شد.
۱۲۸۱	۲۱ ژوئن، آغاز جنگ کوآن یا دومین جنگ خلیج هاکاتا ناوگان یکم در جزیرهٔ تسوشیما و ایکی‌نوشیما پیاده شدند.
	ناوگان یکم به جزیرهٔ شیکانوشیما حمله کرد.
	۱۲ آگوست دو ناوگان سپاه سلسله یوآن به یکدیگر پیوستند و وارد خلیج هاکاتا شدند.
	۱۵ آگوست اکثر سربازان قوای متحد در اثر توفان کشته شدند.
۱۲۸۴	۲۰ آوریل مرگ هوجو توکیمونه فرماندهٔ سپاه ژاپن
۱۲۹۴	۱۸ فوریه مرگ قوبلای خان امپراتور سلسلهٔ یوآن

حمله مغول به ژاپن یا گِنکو (به ژاپنی: 元寇 げんこう Genkō) به دو حملهٔ سلسله یوآن (یکی از شعبه‌های امپراتوری مغول) به ژاپن در دوره کاماکورا گفته می‌شود. بطور عمده صحنهٔ این جنگ‌ها در کیوشو در جنوب غربی ژاپن بوده‌است. قوبلای خان امپراتور مغول پس از مسلط شدن بر چین شمالی و اشغال کشور گوریو ۶ بار سفیرانی به ژاپن فرستاد و خواستار اظهار انقیاد ژاپن و شناسایی و قبول برتری چین در شرق آسیا توسط ژاپن شد اما هوجو توکیمونه فرماندار نظامی ژاپن هر بار این سفیران را بدون پاسخ گذاشت و بحالت آماده باش جهت حمله درآمد. حمله نخست جنگ بون‌ای نام دارد و در سال ۱۲۷۴ میلادی رخ داد. در این حمله با وجود برتری نظامی و پیشروی سپاهیان امپراتوری مغول، سربازان پس از یک روز جنگ شدید، هنگام شب عقب نشینی کرده و به کشتی‌هایشان بازگشتند. حوادثی که بعد از سوار شدن سربازان مهاجم به کشتی‌ها افتاده و باعث برنگشتن بیش از نیمی از این سربازان به کشورهایشان شده‌است هنوز در پرده‌ای از ابهام باقی‌مانده‌است. وقوع حملهٔ دوم به نام جنگ کوآن در سال ۱۲۸۱ میلادی بوده‌است. در حملهٔ دوم دو ناوگان با فاصلهٔ زمانی و عدم هماهنگی از کشور گوریو و کشور چین جنوبی که بتازگی به تصرف مغول درآمده بود به حرکت در آمدند. هر چند توسط ناوگان اول حملاتی به چند جزیره صورت گرفت اما توفان شدید، لشکر مشترک مهاجم را از انجام حملهٔ اصلی و پیاده شدن در خاک ژاپن بازداشت. توفان شدیدی که کشتی مهاجمان را در هم کوبید، بعدها باد الهی یا کامی‌کازه نامیده شد. در جنگ دوم جهانی نیز نامگذاری هواپیماهای انتحاری ژاپن به نام کامی‌کازه از همین واقعهٔ شکست مغول الهام گرفته‌است. بجز اشغال ژاپن در جریان جنگ جهانی دوم، این دو حمله به ژاپن تنها حمله‌ای بوده‌است که با هدف اشغال این کشور توسط یک نیروی خارجی در طی تمام تاریخ این کشور صورت گرفته‌است. پیامد سال‌ها تدارک نظامی به منظور جنگ با مغولان برای حکومت کاماکورا مصیبت‌آمیز بود. بسیاری از وفادارانی که برای پاسداری از حکومت جنگیده بودند، اینک در انتظار پاداش بودند و برآورده کردن این خواسته از توان حاکمان خارج بود. از این رو، مشکلات مالی و کاهش وفاداری در میان اربابان قدرتمند به فروپاشی حکومت کاماکورا کمک کرد.

اوضاع سیاسی و نظامی در دوره کاماکورا

حکومت کاماکورا (۱۳۳۳ تا ۱۱۸۵ میلادی) میلادی بنیانگذاری شد و مقر آن شهر کاماکورا قرار گرفت. در این دوره امپراتور، دربار و حکومت مرکزی سنتی به نهادهایی تشریفاتی مبدل شدند و حاکمان واقعی جامعه، در واقع شوگون‌ها یا سرداران نظامی بودند. در این زمان اساس حکومت دیکتاتوری نظامی شوگون‌ها ریخته شد و اصول و قوانین آن تکوین و تدوین یافت. سپاه سامورایی شکل گرفت و اساسنامه و آیین نامه و شرایط ورود در آن، و همچنین خدمت در آن و جایگیری در مراتب نظامی آن که همه گرفته شده از باورهای سنتی و تعالیم رب‌النوع‌ها بود، قالب اصلی خود را پیدا کرد. در دوره کاماکورا رسم خودکشی سامورایی یا هاراکیری بوجود آمده و رواج پیدا کرد.

زمینه جنگ

در قرن‌های دوازده و سیزده بزرگترین قدرت نظامی که جهان تا آنروز دیده بود بوسیلهٔ خان معروف مغول چنگیز خان در آسیای مرکزی پدیدار شد و به حرکت درآمد. مغولان طی چند دهه سرزمین‌های آسیا را در نوردیدند و تا نواحی شرق اروپا نیز راه یافتند. در نیمهٔ قرن سیزدهم و در سال ۱۲۳۱ میلادی، امپراتوری مغول توانست بر امپراتوری گوریو (زمان حکمرانی ۱۳۹۲-۹۱۸ میلادی) در شبه جزیرهٔ کره مسلط شود و با گذشت نزدیک به سه دهه پس از جنگ، کره به یکی از مستعمرات مغولستان تبدیل شد. قوبلای خان پنجمین جانشین و نوهٔ چنگیز خان (حکومت ۱۲۹۴–۱۲۶۰ میلادی) با تصرف چین شمالی توانست سلسله یوآن (۱۳۶۸ تا ۱۲۷۱ میلادی) را در چین بنیان‌گذاری کند. در زمان سلسله یوآن خاک چین برای نخستین بار تحت سلطهٔ خارجیان درآمد. قوبلای خان به این ترتیب امپراتور مغولستان و چین شد و شهر پکن را به پایتختی امپراتوری خود برگزید.

اعزام هیئت از طرف قوبلای خان به ژاپن

در سال ژانویه ۱۲۶۸ میلادی نخستین هیئت از طرف قوبلای خان به ژاپن رسید و پیغام زیر را به امپراتور ژاپن ابلاغ کرد :

به لطف مشیت آسمانی،

این نامه از طرف امپراتور مغولستان بزرگ، به پادشاه کشور ژاپن ارسال می‌گردد. می‌اندیشیم از قدیم پادشاه آن کشور کوچک در پی رابطه‌ای دوستانه با کشورهای هم‌مرز بوده است. به ویژه از آن رو که پدران ما به فرمان آسمانی حکمرانان زمین شده‌اند و تعداد کشورهایی که بر اقتدار و فضیلت ما گردن نهاده‌اند از شمار خارج است. اندک زمانی پس از آن که تاج‌گذاری کردیم، مردم گوریو (شبه جزیره کره) را که از جنگ خسته شده بودند آشتی دادیم و پیران و کودکان ایشان را به خانه‌هایشان بازگرداندیم. مردم گوریو برای سپاس‌گزاری و تقدیم هدایا آمدند. ما پادشاه هستیم و آنان رعیت، اما رابطه ما همچون رابطهٔ پدر و فرزند است. تو این را می‌دانی و مردم تو نیز این را می‌دانند. گوریو خراج‌گزار ما در شرق است و ژاپن با آن پیوندی نزدیک دارد. ژاپن از زمان تاسیس بارها فرستاده‌اش را برای سپاس‌گزاری به چین گسیل داشته بود اما از هنگامی که دوران ما آغاز شده حتی یک بار هم کسی را نفرستاده است. شاید کشور تو از اوضاع جهان بی‌خبر است. از این رو پیغام‌رسانی را با نامهٔ امپراتوری اعزام می‌داریم تا با افکار ما آشنا شوید. بیایید از این پس پیوند دوستی برقرار کنیم. خردمندان، مردم چهار دریا را از یک خانواده می‌دانند. آنکه پیوند دوستی برقرار نمی‌کند، خود را از این خانواده نمی‌داند. ما در پی استفاده از نیروی نظامی نیستیم، پس نیک بیندیش. عهد شیگن، سال سوم، ماه هشتم

بار دیگر در همان ۱۲۶۸ میلادی نیز مغول‌ها نامه‌های تهدیدآمیزی همراه با یک هیئت به دربار ژاپن فرستادند، پس از بحث در مورد نامه، هوجو توکیمونه هشتمین شیکن یا فرماندهٔ نظامی ژاپن که در همان سال به این سمت منصوب شده بود، تصمیم گرفت هیچ پاسخی به این نامه‌ها ندهد و فرستادگان بدون پاسخ به نزد قوبلای خان بازگشتند. مغولان از این امر خشمگین شدند و چهار بار دیگر فرستادگانی، در سال‌های ۱۲۶۹، ۱۲۷۱، ۱۲۷۲ و ۱۲۷۳ به ژاپن فرستادند. اما توکیمونه هر بار مأمورین قوبلای خان را بدون جواب راند و حتی اجازهٔ ورود به پایتخت ژاپن را به آنها نداد. قوبلای خان در این پیغام‌ها خواستار اظهار انقیاد ژاپن و شناسایی و قبول برتری چین در شرق آسیا توسط ژاپن بود.

نخستین جنگ، جنگ بون‌ای

ناوگان مغول بر اثر توفان نابود می‌شود. یک نقاشی کشیده شده با جوهر، اثر کیکوچی یوسای در ۱۸۴۷

جزیرهٔ تسوشیما مابین دو کشور ژاپن و کُرِهٔ جنوبی قرار دارد. این جزیره به شبه جزیرهٔ کُرِه نزدیک‌تر از ژاپن است و تنها ۵۰ کیلومتر با شهر بوسان در کره فاصله دارد. جزیرهٔ دایره مانند و بزرگ دیگری که به شهر فوکوئوکا نزدیک‌تر است جزیرهٔ ایکی‌نوشیما نام دارد. دو جزیرهٔ فوق به همراه سواحل خلیج هاکاتا سه مکانی بود که نیروهای امپراتوری مغول در حملهٔ نخست در آن نیرو پیاده کردند.

متن تهدیدآمیز این پیغام‌ها باعث شد ژاپن به حال آماده باش جهت حملهٔ خارجیان دربیاید. کمی پیش از شروع حمله امپراتور ژاپن به قصد دعا برای پیروزی به معبد شینتو رفت و توکیمونه فرماندهٔ نظامی ژاپن نیز نیایش‌های خود را با نوشتن دعاهای بودایی با خونش انجام داد.

قوبلای خان به کشور گوریو که در آن زمان مستعمرهٔ مغول به شمار می‌آمد دستور داده بود که برای حمله به ژاپن در مدت ۵ ماه، ۹۰۰ کشتی جنگی بسازد. کشتی‌ها در مدت ۵ ماه آماده و ساخته شدند اما این کشتی‌ها که تحت فشار قوای مغول ساخته بودند از نظر کیفیت و استحکام دارای کیفیت بسیار پائینی بودند. شروع نخستین حمله مغول در نوامبر سال ۱۲۷۴ میلادی بود و تعداد سپاهیان متحد سلسله یوآن و گوریو و مغول بر روی هم بطور تقریبی بالغ بر ۳۳٬۰۰۰ نفر بود. آنها دو روز بعد از حرکت به جزیرهٔ تسوشیما (بزرگترین جزیرهٔ استان ناگازاکی) رسیدند و نیروی دفاعی این جزیره را شکست دادند. سپس در جزیرهٔ ایکی‌نوشیما و بعد از آن در روز ۱۹ نوامبر در سواحل خلیج هاکاتا واقع در جنوب غربی ژاپن پیاده شده و به مناطقی که امروزه شهر فوکوئوکا در آن قرار گرفته، حمله‌ور شدند.

قوای مغول تنها از نظر تعداد بر سپاه ژاپن برتری نداشتند بلکه آنها از با استفاده از باروت از نوعی مواد منفجره استفاده می‌کردند که این مواد با اینکه باعث کشته شدن سربازان نمی‌شدند اما هنگام انفجار به علت تولید صدای مهیب به همراه دود باعث ترساندن و پراکنده شدن سربازان ژاپنی می‌شد. همچنین استفاده از تیرهای آغشته شده به زهر اسب‌ها و سربازان سپاه ژاپنی را یکی بعد از دیگری از پا می‌انداخت. از نظر عملیات جنگ گروهی و فن جنگیدن نیز سپاه ژاپنی در سطح پائین‌تری از سپاه مهاجم قرار داشتند. همین عوامل باعث شد که سپاه مهاجم تا کیلومترها در داخل سواحل خلیج هاکاتا پیشروی کند. تا اینکه به طور کاملاً غیرمترقبه و با وجود برتری، در شب تمامی سربازان سلسلهٔ یوآن به کشتی‌های خود در خلیج هاکاتا سوار شدند. برخی از مفسران علت عقب‌نشینی سپاهیان چینی را پیشگیری از شبیخون و حمله شبانهٔ ژاپنی‌ها می‌دانند. در یک کتاب تاریخی چینی علت بازگشت به پایان رسیدن تیرهای سربازان در طی جنگ با سربازان ژاپنی ذکر شده و در ادامه آمده‌است که ادامهٔ جنگ بدون تیر ناممکن بوده‌است. همچنین برخی دیگر از محققان زخم شدید معاون سپاه چینی را به عنوان علت بازگشت به کشتی‌ها مطرح می‌کنند. به هر صورت به نظر می‌رسد که سپاه چینی به اراده و خواست خود از خاک ژاپن عقب نشینی کرده‌است. ژاپنی‌ها که تنها با یک روز جنگیدن تا آخرین قلعهٔ دازایفو، بنام قلعهٔ میزوکی عقب نشینی کرده بودند، آن شب را با ناامیدی طی کردند اما روز بعد با کمال ناباوری دیدند که اثری از کشتی‌های مهاجم در سواحل نیست. خبر ناپدید شدن کشتی‌ها به کیوتو مقر امپراتوری ژاپن رسید و شایعه شد که سپاه دشمن نفرین شده و در حالیکه از جزئیات و چگونگی وضعیت کشتی‌های چینی اطلاعی در دست نبود به اطلاع دولت کاماکورا و امپراتور رسانده شد که در نتیجه دعاهای همگانی، سپاه دشمن را توفان با خود برده‌است. این توفان را ژاپنی‌ها کامی‌کازه یا باد الهی نام دادند.

در واقع وقایعی که بعد از سوار شدن سربازان به کشتی رخ داده و باعث شده بیش از نیمی از سربازان به کشور خود بازنگردند چندان مشخص نیست و این مسئله یکی از معماهای تاریخی کشور ژاپن به شمار می‌آید. در منابع چینی اطلاعات در مورد این جنگ بسیار مختصر است و تنها ذکر شده که سپاهیان چینی به علت به پایان رسیدن تیر تصمیم به عقب‌نشینی گرفتند و هیچ اشاره‌ای به باد و توفان نشده‌است. در یکی از منابع تاریخی گوریو نوشته شده که شب تندباد همراه با باران باعث کوبیده شدن کشتی‌ها به صخره‌ها و درهم شکسته شدن آنها شد. همانطور در خاطرات یک صاحب منصبی ژاپنی که به نام کانچوکی معروف است، نیز مطالب مشابهی به چشم می‌خورد اما در منبع تاریخی هاچیمان گودوکون (تدوین در ۱۳۱۸–۱۳۰۳ میلادی) و همچنین یک منبع تاریخی–مذهبی ژاپنی دیگر بنام کونبو بوتسوشی ایسون کانشین گاکوشوکی که هم دوره با این جنگ نوشته شده اشاره‌ای به توفان و باران نشده و تنها نوشته شده که کشتی‌ها روز بعد ناپدید شدند و یا عقب‌نشینی کردند. بر همین اساس امروزه برخی از محققان عقیده دارند که در آن شب در سواحل ژاپن توفانی رخ نداده‌است و کشته شدن سربازان به علت حادثه ثبت نشده دیگری در دریا، بعد از عقب نشینی و به هنگام مراجعت آنها به کشورشان بوده‌است.

این جنگ چند روزه تمامی تجربهٔ ژاپن از نخستین جنگ با نیروهای خارجی مهاجم بود که اگر با حوادث دیگری که در ارتباط با حملات مغول به دیگر نقاط آسیا مقایسه شود بسیار حادثهٔ کوچکی به شمار می‌رود. اما این حادثه بر امور داخلی ژاپن اثرات بسیار عمیقی گذاشت. همچنین رفتار بی‌رحمانه‌ای که توسط سپاه متحد با اهالی دو جزیرهٔ تسوشیما و ایکی‌نوشیما شد باعث شد نام مغول در تاریخ ژاپن بدنام شود. در مورد برخورد با اهالی ژاپن نوشته‌ای از نیچیرن (۱۲۸۲-۱۲۲۲)، رهبر و مؤسس فرقهٔ بوداگرایی نیچیرن، باقی‌مانده مبنی بر اینکه تمامی مردان جزیره کشته و یا اسیر شدند و زنان در یک جا جمع‌آوری شده کف دست آنان سوراخ شده و با طنابی که از کف دست رد شده بود، به یکدیگر متصل شدند و در درون کشتی‌ها بسته شدند. البته ادعای سوراخ کردن کف دست و گذراندن طناب در هیچ نوشتهٔ تاریخی دیگری به غیر از نوشتهٔ نیچیرن دیده نمی‌شود و صحت داشتن این ادعا مسلم نیست.

در فاصلهٔ بین دو جنگ

تصویری از گنکو بوروی یا دیوار دفاعی سنگی در سواحل خلیج هاکاتا، این دیوار مابین دو حمله ساخته شد. نقاشی دوازدهم از طومار دوم موکو شورای اکوتوبا

در سپتامبر ۱۲۷۵ میلادی پس از شکست در حملهٔ نخست بار دیگر پنج فرستاده از سوی مغول به ژاپن اعزام شدند. سفیران مغول بعد از ورود به کاماکورا منتقل شدند و سپس به دستور توکیمونه فرمانده سپاه ژاپن سر آنان قطع شد. گور این پنج فرستادهٔ مغول هنوز در تاستونوگوجی واقع در کاماکورا باقی‌مانده‌است. سپس دوباره در سال ۱۲۷۹، بدون آنکه امپراتوری مغول از کشته شدن هیئت نخست اطلاعی داشته باشد، هیئت ۵ نفرهٔ دیگری به ژاپن فرستاد. این بار در همان محل ورود در نزدیکی خلیج هاکاتا سر آنها قطع شد.

با وجود اینکه به قوبلای‌خان خان توصیه شده بود که از حملهٔ مجدد به ژاپن خودداری کند، او هنوز بر توسعهٔ امپراتوری مغول تا منتهی‌الیه سرزمین‌های جنوب شرقی آسیا اصرار داشت و پس از شکست در جنگ بار دیگر به تجهیز نیرو جهت حمله‌ به ژاپن پرداخت. قوبلای خان سال (۱۲۷۹ میلادی) توانست چین جنوبی را تصرف کند و سلسله سونگ را بطور کامل براندازد. پس از تصرف چین جنوبی ژاپن در انتظار حملهٔ مجدد قوبلای خان بود و در سال ۱۲۸۰، به دستور دادگاه سلطنتی در تمام معابد و زیارتگاه‌ها برای پیروزی بر امپراتوری مغول مراسم دعا برپا شد. ژاپنی‌ها در کنارهٔ سواحل خلیج هاکاتا دیواری سنگی به نام گِنکُو بُوری بطول ۲۰ کیلومتر و به ارتفاع و عرض ۲ متر جهت دفاع از سواحل هاکاتا ساختند و به حالت آماده باش برای حملهٔ دوم درآمدند.

دومین جنگ، جنگ کوآن

حملهٔ سامورایی‌ها به داخل کشتی‌های سلسله یوآن در سال ۱۲۸۱ میلادی

هفت سال بعد از شکست در جنگ نخست و در سال ۱۲۸۱ میلادی، قوبلای خان، بار دیگر بر آن شد که از جانب ساحل خلیج هاکاتا به ژاپن حمله کند. قوبلای خان دو ناوگان جنگی برای حمله تدارک دیده بود. ناوگان نخست توروگون یا جناح شرقی نامیده می‌شد و توسط فرماندهٔ کره‌ای بنام کیم بنگ-گیونگ رهبری می‌شد و سپاهی ترکیب شده از سربازان گوریو و چینی و مغولی به تعداد ۴۰٫۰۰۰ بود. ناوگان دوم کونان‌گون نامیده می‌شد و از حدود ۱۰۰٫۰۰۰ نفر از سربازان چین جنوبی یا سلسله سونگ سابق تشکیل شده بود.

نخست قرار بر این بود که پس از حرکت ناوگان اول به زودی ناوگان دوم به آن بپیوندد اما به دلیل بیماری ناگهانی فرماندهٔ ناوگان دوم حرکت این ناوگان با تأخیر بسیار انجام شد. در نتیجه ناوگان اول به تنهایی به جزیره تسوشیما حمله کرده و در این جزیره پیاده شد و این در حالی بود قبل از حمله به این جزیره به مدت دو هفته سربازان در داخل کشتی‌ها معطل و به حالت انتظار گذاشته شده بودند. بعد از آن به جزیرهٔ شیکانوشیما و جزیره نوکوشیما حمله شد و به تدریج قوای جسمانی و وضعیت بهداشتی سربازان در داخل کشتی‌ها رو به وخامت گذاشت و در حدود ۳۰۰۰ نفر از ناوگان نخست بر اثر بیماری‌های گوناگون از بین رفتند. همانطور محل پیوستن به ناوگان دوم نیز از جزیره شیکانوشیما در استان استان فوکوئوکا به جزیره هیرادوشیما در استان ناگاساکی تغییر داده شد. همین عامل باعث شد که ناوگان اول در شیکانوشیما مجبور به ادامهٔ جنگ به تنهایی شود و از قدرت بدنی و انگیزهٔ سربازان به جنگ کاسته شد.

عکسی از خلیج هاکاتا که توسط ناسا برداشته شده‌است. جزیرهٔ شیکانوشیما محل جنگ اصلی در حمله دوم به خلیج هاکاتا بصورت بیضی شکل در سمت شمالی شرقی خلیج دیده می‌شود و بوسیله راه خشکی باریکی با دیگر نواحی ساحلی خلیج هاکاتا و کیوشو در ارتباط‌است. جزیره‌ای که در وسط خلیج و بی‌ارتباط با خشکی قرار گرفته جزیرهٔ نوکوشیما است.

ساخت دیوار دفاعی سنگی از نظر بالا بردن قدرت دفاعی بسیار مثمر ثمر بود و باعث بی‌اثر بودن پرتاب تیرهای مهاجمان شد و سپاه متحد مهاجم را مجبور به عقب‌نشینی در دو جزیره شیکانوشیما و نوکوشیما که فاقد دیوار بودند ساخت. از سوی دیگر در جزیره‌های تسوشیما و جزیره ایکی نیز که هیچ تدبیر دفاعی تهیه نشده بود، بار دیگر مردم مورد حمله قرار گرفته و تلفات دادند. این بار از نظر جنگیدن ژاپن تدابیر تازه‌ای بکار برد بدین صورت که ژاپنی‌ها شب‌ها با قایق‌های کوچک به کشتی‌های مهاجم نزدیک شده و با حملات چریکی شبانه تعداد بسیار زیادی از سربازان مغول، کره‌ای و چینی را در داخل کشتی‌هایشان می‌کشتند. این حملات برای مدتی باعث شد سربازان مهاجم که در تمام طول شب‌ها امکان خواب و استراحت از آنها گرفته شده بود بشدت خسته شوند اما در دراز مدت مثمر ثمر نبود زیرا پس از مدتی سپاهیان متحد دست به ضد حمله زده و از بالای کشتی‌ها سنگ به طرف قایق‌ها پرتاب کردند. در اثر این ضد حمله‌ها تعداد زیادی از سربازان ژاپنی کشته شدند بنابراین حمله‌های شبانه با قایق پس از مدتی متوقف شد و بجای آن نیروهای ژاپنی متمرکز شدند تا سپاه چینی را از جزیرهٔ شیکانوشیما که فاقد دیوار سنگی دفاعی بود، بیرون برانند. این جزیره تنها مکان در این جنگ بود که صحنهٔ یک جنگ تمام عیار شد.

از سوی دیگر سپاه صد هزار نفری ناوگان دوم تقریباً به طور کامل توسط سلسله یوآن (چین شمالی) از مردان کشور تازه به تصرف درآمدهٔ چین جنوبی تشکیل شده بود که به اجبار به این جنگ آورده شده بودند. این افراد به غیر از اینکه انگیزه‌ای برای جنگیدن با ژاپن نداشتند و همچنین فاقد سلاح‌های رزمی نیز بوده و بیشتر با ابزارهای کشاورزی مانند بیل و کلنگ مجهز بودند. بنابر فرضیه‌ها وجود این صد هزار مرد بیشتر بخاطر از بین بردن روحیهٔ جنگیدن در بین ژاپنی‌ها و بالا نشان دادن خطر تهدید بود.

با وجود انگیزهٔ ضعیف سربازان و وضع ارتباطی نامساعد بین دو ناوگان، بهر حال در نزدیکی هیرادوشیما این دو به یکدیگر پیوستند و این در حالی بود که ناوگان اول در همین مکان تقریباً یکماه به انتظار رسیدن ناوگان دوم باقی‌مانده بود. بالاخره حملهٔ نهایی تا اوایل ماه آگوست یعنی فصل طوفان فصلی در ژاپن به تأخیر افتاد.

هر دو ناوگان بعد از پیوستن به یکدیگر به قصد حمله مشترک به طرف خلیج هاکاتا حرکت کردند. روز دوازدهم آگوست این کشتی‌ها در بین راه در نزدیکی جزیره تاکاشیما مورد حملهٔ شدید نیروهای ژاپنی قرار گرفتند. سرانجام سه روز بعد از این حمله و در شب پانزدهم آگوست توفانی شدیدی که امروزه به نام کامی‌کازه شناخته می‌شود، درگرفت و هر دو ناوگان در نزدیکی جزیره تاکاشیما گرفتار توفان شدند. ژاپنی‌ها روز بعد، ناوگان چینی و کره‌ای را تقریباً بطور کامل درهم شکسته یافتند. باقی‌ماندهٔ سربازان مهاجم نیز که بعد از توفان جان سالم به در برده بودند به دست سربازان ژاپنی کشته یا به اسارت گرفته شدند. در حملهٔ دوم حدود ۱۰۰٫۰۰۰ نفر از سربازان چینی و ۷۰۰۰ نفر از سربازان کره‌ای به کشور خود برنگشتند.

در سال ۱۲۸۱ میلادی، قوبلای خان ستادی برای بسیج به ژاپن تشکیل داد و چندین بار برای حملهٔ مجدد مقدمه‌چینی کرد اما با شورش مردم در کشورهای چین جنوبی و ویتنام علیه این امپراتوری و رخ دادن حوادث دیگر فرصتی برای عملی کردن نقشه‌های خود برای حمله پیدا نکرد. با مرگ قوبلای خان در سال ۱۲۹۴ میلادی سرانجام نقشهٔ او برای حمله به ژاپن نافرجام ماند. ژاپن با وجود مرگ قوبلای خان تا آخر دوره کاماکورا در حالت آماده باش نظامی باقی‌ماند.

پیامدها

مجسمه‌ای که نبرد یک سامورایی و یک مغول را به تصویر کشیده‌است.

حمله به کشور ژاپن برای امپراتوری مغول تنها جنبهٔ جاه طلبانه داشت و پیروزی در جنگ نیز تنها از نظر حیثیتی برای این امپراتوری مهم بود زیرا این کشور نه تهدیدی برای مغول بود و نه غنیمت ارزنده‌ای محسوب می‌شد. اما برای کشور ژاپن این حمله یگانه یورش کشورهای خارجی به این کشور تا پایان جنگ جهانی دوم بود و ژاپنی‌ها این پیروزی را یک معجزه دانستند.

تأثیرات مذهبی و اعتقادی

دورهٔ کاماکورا در تاریخ آیین بودایی ژاپنی یا شینتو یک نقطهٔ عطف بود. در این دوره رهبران جدید بودایی پیدا شدند و مکتب‌های آیین بودایی ژاپنی را بنیاد نهادند. برخی از این اصلاح‌گران عبارت بودند از هواخواهان سنت ذِن و نیچیرن، بنیادگذار مکتب جدید بوداگرایی نیچیرن که شهرت چشمگیری یافت. پس از حمله مردم اعتقاد مردم به خدایان و قدیسیان شینتو و آیین بودا بیش از قبل شد. همچنین این اعتقاد که کامی‌کازه یا رب‌النوع توفان در حفظ سرزمین خدایان (ژاپن) دخالت کرده‌است، در مردم به وجود آمد و اعتقاد به سرکردگی سرزمین ژاپن و مردم آن رواج پیدا کرد. بر اثر این حمله مردم اعتقاد پیدا کردند که در هنگامهٔ خطر در آینده هم، خدایان خود به یاری و رهایی ژاپن خواهند آمد.

اسطورهٔ کامی‌کازه

عبارت کامی‌کازه برای نخستین بار در متنی که یکسال بعد (۱۲۷۵ میلادی) از جنگ نخست یا جنگ بون‌ای نوشته و در دوره ادو در کتابی بنام ساپّان کیوکی زاتسوروکو گردآوری شده، به چشم می‌خورد. در این متن آمده‌است که «در جنگ کامی کازه شروع به وزیدن کرد، بیگانگان مهاجم جان خود را از دست دادند و کسانی که در داخل کشتی‌ها بودند در ته دریا فرو رفتند و باد آنها را بطرف ساحل کشاند.(برخلاف جهت باد طبیعی در شب)» و این نشاندهندهٔ اینست که اعتقاد بر حمایت کامی‌کازه در این جنگ از همان ابتدا وجود داشته‌است. همچنین در اکثر منابع قدیمی که به این جنگ پرداخته‌اند مطالبی مبنی بر اینکه شکست دشمن بخاطر تأثیر برپا داشتن مراسم دعا در معابد سراسر کشور بوده به چشم می‌خورد، اما تأکید و رواج بکار بردن اصطلاح کامی‌کازه در اواخر دوره تایشو (۱۹۲۶–۱۹۱۲) تا اوایل دوره شووا (۱۹۸۹–۱۹۲۶) شدت بیشتری یافت و هدف از آن نیرومند کردن نظامی‌گری در کشور ژاپن بوده‌است. در کتاب تاریخ دورهٔ ابتدایی مدارس در دوره تایشو آمده‌است که که «در جنگ با مغول‌ها کامی‌کازه شروع به وزیدن کرد و بیشتر کشتی‌های دشمن غرق شدند و تعداد بی‌شماری از سربازان دشمن در آب کشته شدند.» همینطور آمده‌است که «ژاپن کشور خدایان است و هر گاه نیاز باشد حتماً کامی‌کازه این کشور را حمایت می‌کند.». ژاپنی‌ها از رخدادهای این جنگ، افسانه‌ها ساخته‌اند. در جنگ دوم جهانی نیز نامگذاری هواپیماهای انتحاری ژاپن به نام کامی‌کازه یا باد الهی از همین واقعهٔ شکست مغول الهام گرفته‌است. کامی‌کازه‌ها در طی جنگ جهانی دوم برای جلوگیری از نابودی ژاپن در روزهای نومیدی تن به حملات انتحاری می‌دادند و به دشمن می‌تاختند.

موکو شورای اکوتوبا

یکی از میراث‌های لشکرکشی مغولان به ژاپن، پرده بزرگ نقاشی حمله مغول به نام موکو شورای اکوتوبا است که بخش‌های مهمی از آن بازمانده‌است. این نقاشی بسیار پرارزش تاریخی به درخواست و سفارش یک سامورایی به نام تاکه‌زاکی سوئه‌ناگا که در هر دو نبرد جنگیده بود کشیده شده‌است. هدف او از سفارش چنین اثری اثبات فداکاری خود و گرفتن پاداش و پایگاه از حکومت شوگونی کاماکورا بود. این پردهٔ نقاشی بجز ارزش هنری خود در شناخت روش جنگیدن و کار سامورایی‌ها در پایان قرن سیزدهم بسیار مهم و با ارزش است.

برافتادن حکومت کاماکورا

پیامد سال‌ها تدارک نظامی به منظور جنگ با مغولان برای حکومت کاماکورا مصیبت‌آمیز بود. بسیاری از وفادارانی که برای پاسداری از حکومت جنگیده بودند، اینک در انتظار پاداش بودند و برآورده کردن این خواسته از توان حاکمان خارج بود. از این رو، مشکلات مالی و کاهش وفاداری در میان اربابان قدرتمند به فروپاشی حکومت کاماکورا کمک کرد.

منابع

• پاسبان، محمد و ماسایو یاماگوچی. جشن‌ها و آیین‌های ژاپن همراه با گاه‌شماری رویدادها. تهران: نشر میترا، ۱۳۷۹. شابک ‎۹۶۴-۵۹۹۸-۶۱-۱. 
• اوکادا، امیکو. «زمانه سعدی در ایران و ژاپن». کیهان فرهنگی، ش. ۱۰ (دی ۱۳۶۳). 
• رجب‌زاده، هاشم. «کامی کازه یا تندباد آسمانی رهایی بخش ژاپن از حملهٔ مغول». کلک، ش. ۶۵ (مرداد ۱۳۷۴). 
• شجاعی، علی‌رضا. «سیر تحول تاریخ و اندیشهٔ بودایی». هفت آسمان، ش. ۲۵ (مرداد ۱۳۸۴). 
• Davis, Paul K. 100 Decisive Battles: From Ancient Times to the Present. Oxford University Press, 1999. ISBN ‎978-0-19-514366-9. 
• James Reed, Sir Edward. Japan: its history, traditions, and religions. J. Murray, 1880. 
• Turnbull, Stephen. Genghis Khan and the Mongol Conquests 1190–1400. Osprey Publishing, 2003. ISBN ‎9781841765235. 
• 三池, 純正. モンゴル襲来と神国日本. 洋泉社, 2010. ISBN ‎978-4862485830. 
• 「元」. در Britannica international encyclopaedia. ج. 6. TBS-Britannica、 1975. 
• 「元寇」. در Encyclopedia Nipponica 2001. ج. 8. 小学館、 1994. ISBN ‎978-4-09-526108-9. 
• 村井، 章介。 週刊朝日科日本の歴史 (朝日新聞出版)、 ش. 9 (6 1988)。 
• 青原، 伸一。 「日本を襲った元寇の真実」。 週刊 歴史のミステリー (デアゴスティーニ･ジャパン)、 ش. 6 (3 2008)。 

پیوند به بیرون

حمله مغول به ژاپن با توضیحات انگلیسی ویدیو در یوتیوب حمله مغول به ژاپن به زبان انگلیسی ویدیو در یوتیوب

• عکس‌ها و گزارش به زبان ژاپنی در مورد کشف کشتی امپراتوری مغول در ته دریا در سال ۲۰۱۱ در اطراف جزیره تاکاشیما
• Mongol Invasion Scrolls Online
• Mongol Invasions of Japan
• Mongol Invasions Painting Scrolls