چشمه
چَشمه که در زبان پهلوی چَشمَگ یا چِشمَک میگفتند جایی است که آب از زیر آن بیرون زند و روان شود.
چشمه محل تلاقی سفرههای زیرزمینی آب با سطح زمین است. بسته به ثبات منبع آب، یک چشمه میتواند موقتی، دائمی یا خودجوش (آرتزین) باشد. در محل ظهور چشمه، گاه حوضچهها یا نهرهایی پدید میآیند.
از انواع چشمهها میتوان از چشمه آب گرم و چشمه آب معدنی نام برد.
در برخی زمینهای ماسهای و مسطح مانند زمینهای کشور هلند آبهای زیرزمینی از نقاطی نزدیک به هم به روی زمین میجوشد که یه این پدیده، چشمههای نشتی گفته میشود. [۱]
انواع چشمه[ویرایش]
این بخش از مقاله فاقد منبع و مأخذ است. شما میتوانید با افزودن منابع برطبق اصول تأییدپذیری و شیوهنامهٔ ارجاع به منابع، به ویکیپدیا کمک کنید. مطالب بیمنبع احتمالاً در آینده حذف خواهند شد. |
چشمهها و خواص درمانی آنها[ویرایش]
استفاده از آب چشمههای معدنی به عنوان درمان، سابقهٔ چندهزار ساله دارد ولی طی قرن اخیر بر اثر پژوهشها و بررسیهای علمی انجام شده روی آبهای معدنی، استفادهٔ درمانی آنها به طور جدی روز به روز گسترش یافته است. آبهای معدنی بر حسب نوع و نمکهای معدنی موجود در آنها دارای کاربردهای گوناگون هستند، ولی علاوه بر خواص فیزیکوشیمیایی آب باید به عواملی مانند آب و هوای منطقه، ارتفاع از سطح دریا، روش درمان و وضعیت سلامت افراد توجه کرد. به عنوان مثال استفاده از آبهای گرم معدنی به بیماران فشار خونی، قلبی، عروقی، مسلول، کلیوی و سرطانی توصیه نمیشود. ضمناً باید دورهٔ درمان، فصل استفاده و نیز منظم بودن درمان رعایت گردد. حتی ممکن است عکس العمل افراد در دورههای مختلف درمان با هم متفاوت باشد و مثلاً فردی در یک دوره، عکس العمل مناسب و در دورهٔ دیگری واکنش نامناسب نشان دهد که در این صورت نباید درمان را قطع نمود.
به علاوه ممکن است عکس العمل افراد مختلف نسبت به یک روش خاص متفاوت باشد و بستگی به شرایط بیمار دارد. عدهای از افراد پس از استفاده از آبهای معدنی دچار برخی عوارض میشوند که به بحران آبمعدنی معروف است. موردهایی همچون خستگی، تعرق زیاد، بالارفتن فشار خون و دمای بدن، تنگی نفس، کوفتگی، بدخوابی، اضطراب، افزایش ضربان قلب، بی اشتهایی و بی حوصلگی از آن جملهاند. طول مدت درمان از یک تا چهار هفته، بنابر توصیهٔ پزشک تغییر میکند و در این مدت استراحت، ورزش، رژیم غذایی مناسب، آرامش، نظم و استفاده از هوای آزاد در کارایی درمان بسیار مؤثر است.
روشهای مختلف درمان عبارتند از: نوشیدن، استحمام کردن، دوش گرفتن، شستوشو دادن موضعی، تزریق کردن، بخور دادن و گل درمانی .
سرچشمه آب های معدنی[ویرایش]
آبهای معدنی دارای سه منشاء سطحی، عمقی و مخلوط هستند. آبهای با منشاء سطحی که به آبهای ژئوترمال معروفند، دارای منشاء خارجی هستند و از فرورفتن آب به عمق زمین و گاهی تا اعماق زیاد به وجود می آیند . در حین نفوذ بسیاری از مواد شیمیایی را در خود حل می کنند و سپس از طریق شکاف های زمین به خارج جریان پیدا می کنند. آبهای ژئوترمال اغلب گرم هستند و حرارتی در حدود 35 تا 40 درجه سانتیگراد دارند و خواص فیزیکو شیمیایی آنها بستگی به زمین هایی دارد که از آن عبور کرده اند.
آبهای با منشاء عمقی معمولاً از اعماق زیاد زمین نشات گرفته اند و حاصل بخار آخرین مرحله ی مگمای درون زمین هستند. ( مواد مذاب و سیال درون زمین را مگما گویند ) این آبها معمولاً منشاء آتشفشانی دارند و نیروی بیرون ریزنده ی آنها بخار آب و گازهای پرفشار محلول در آنها است. اغلب آبهای موجود در طبیعت، منشاء خارجی دارند و فقط کمی از آنها دارای منشاء عمقی اند .
اما آبهای معدنی با منشاء مخلوط معمولاً آمیزه ای از انواع سطحی و عمقی هستند . این آبها به هنگام بیرون آمدن با آبهای سطحی در آمیخته می شوند .
آب چشمه های معدنی غالباً پس از طی مراحلی از لایه های مختلف زمین عبور می کند و از محلی به نام مظهر چشمه به خارج جریان می یابد. منطقه ی خروج آب معمولاً در نقاط پایین دست مانند کف دریاها یا مجاور بستر رودخانه ها است. ولی بعضی چشمه ها نیز در ارتفاعات زیاد دیده شدهاند . به هرحال وجود کوههای فراوان، چین خوردگی ها و به خصوص شکستگی و گسل ها از عوامل مهم خروج آب چشمه های معدنی هستند. اغلب این آبها در هنگام خروج از خود رسوباتی به جای می گذارند یا در مورد آبهای آهن دار به ایجاد رگه های فلزی منجر می شوند که گاه به رنگهای مختلف در می آید و منظره ی بسیار زیبایی را به وجود می آورد. وجود گل و لای نیز در اغلب چشمه های معدنی سبب کاربرد درمانی می شود. آبهای معدنی اگر به جای خروج از یک شکاف، از شکافهای متعدد خارج شوند، مظهرهای چندگانه به وجود می آورند . چنانچه در منطقه ، عوامل آلاینده وجود داشته باشد منجر به آلودگی آب می شود. بنابراین لازم است ضوابط بهداشتی جهت استفاده از آبهای معدنی کاملاً در نظر گرفته شود.
کار بهره برداری از آبهای معدنی کاپتاژ نامیده می شود که باید با روش صحیح و اصولی انجام شود تا از کاهش آبدهی چشمه جلوگیری شود و کیفیت آب مانند درجه حرارت و غلظت و گازهای مختلف در آن حفظ شود و از آلوده شدن آن نیز کاملاً جلوگیری به عمل آید. مسئله ی مهم دیگر وجود آبهای رادیواکتیو است که اغلب دارای گاز رادون هستند و باید از اتلاف آن پرهیز شود. زیرا هم گران قیمت هستند و کاربرد درمانی دارند و هم برای گیاهان و دام ها خطرناک هستند . گاهی لازم است گازهای رادیواکتیو را به نحوی از آب جدا کرد و به صورت اختصاصی مورد استفاده قرار داد. به علاوه آبهای معدنی هنگام خروج نباید با آبهای سطحی مخلوط شوند، زیرا از اثرات درمانی آنها کاسته می شود. در هر حال عمل استخراج و بهره برداری باید با نهایت دقت و با توجه به تجربیات و بررسی های زمین شناسی و تحت ضوابط بهداشتی ویژه انجام شود، بنابر این در این رابطه همکاری متخصصان زمین شناسی، آب شناسی، مهندسان فنی، شیمی دانها و میکرب شناسان کاملاً ضروری است.
منابع[ویرایش]
Wikipedia contributors، "Spring (hydrosphere)،" Wikipedia، The Free Encyclopedia، http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Spring_(hydrosphere)&oldid=197642283
پیوند به بیرون[ویرایش]
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ چشمه موجود است. |
|
|
|