سمرقند
| سمرقند Samarqand Самарканд |
||
|---|---|---|
| شهر | ||
| Samarkand | ||
|
||
 سمرقند
|
||
| مختصات: ۳۹°۳۹′۱۵″ شمالی ۶۶°۵۷′۳۵″ شرقی / ۳۹.۶۵۴۱۷° شمالی ۶۶.۹۵۹۷۲° شرقیمختصات: ۳۹°۳۹′۱۵″ شمالی ۶۶°۵۷′۳۵″ شرقی / ۳۹.۶۵۴۱۷° شمالی ۶۶.۹۵۹۷۲° شرقی | ||
| کشور |  ازبکستان |
|
| استان | سمرقند | |
| تاسیس | ۷۴۲ (پیش از میلاد) | |
| حکومت | ||
| • حکیم | Mirzaev Zoir Toirovich | |
| مساحت | ||
| • کل | ۱۰۸ کیلومتر مربع (۴۲ مایل مربع) | |
| ارتفاع | ۷۰۲ متر (۲٬۳۰۳ پا) | |
| جمعیت (۲۰۱۱) | ||
| • جمعیت | ۳۸۸٬۶۰۰ | |
| • تراکم | ۳٬۶۰۰/کیلومتر مربع (۹٬۳۰۰/پا) | |
| منطقهٔ زمانی | UTC (یوتی‌سی ۵+) | |
| کد پستی | ۱۰۰ ۱۴۰ | |
| پیش‌شماره(های) تلفن | ۶۶ (۹۹۸) | |
| کد پلاک | ۳۰A (۰۳۰-۰۳۹) AA | |
| وب‌گاه | samcity.uz | |
سَمَرْقَنْد (به فارسی تاجیکی: Самарқанд) شهری با جمعیتی بالغ بر ۵۹۶٬۳۰۰ نفر (برآورد تخمینیِ سال ۲۰۰۸)، دومین شهر بزرگ ازبکستان، و مرکز استان سمرقند است. این شهر در ارتفاع ۷۰۲متری از سطح دریا واقع است. بیشتر ساکنان این شهر فارسی‌زبان هستند و به فارسی تاجیکی صحبت می‌کنند. این شهر یکی از مراکز تاریخی مردم تاجیک در آسیای میانه است.[۱]
در سال ۲۰۰۱، یونسکو این شهر باستانی را در فهرست میراث فرهنگی جهان قرار داد.
محتویات
تاریخ[ویرایش]
| سمرقند | |
|---|---|
 |
|
| اطلاعات اثر | |
| کشور | ازبکستان |
| نوع | فرهنگی |
| معیار ثبت | i, ii, iv |
| شمارهٔ ثبت | ۶۰۳ |
| منطقه | آسیا و اقیانوس آرام |
| تاریخچه | |
| تاریخچهٔ ثبت | ۲۰۰۱ (نشست ۲۵ ام) (طی نشست نامشخص) |
| † منطقهٔ بر پایهٔ دسته‌بندی یونسکو | |
«سمرقند، که یونانیان آن را (ماراکندا) می‌نامیده‌اند، یکی از کهن ترین شهرهای جهان شمرده می‌شود و توسط ایرانیان در آواخر سده چهارده پیش از میلاد در دشت حاصلخیز زرفشان به عنوان شهر منطقه کشاورزی پی نهاده شده و زمانی دراز در دوران هخامنشیان مهم ترین شهر منطقه بوده‌است.»[۲]
سمرقند با قرار داشتن در مرکز جاده ابریشم، پیونددهندهٔ چین به اروپا در قدیم، دارای اهمیتی چشمگیر بوده‌است.
تاریخچه[ویرایش]
امپراتوری هخامنشیان: در روزگار هخامنشیان جزیی از سرزمین سغد باستان بود.- در سال ۳۳۰ ق. م. در تصرف اسکندر مقدونی درآمد. بعد جزء دولت یونانی غربی گردید.
امپراتوری ساسانیان: در کتیبه کعبه زرتشت شاپور یکم این شهر را جز قلمرو ایران می‌خواند.- در سدهٔ ششم و هفتم م. ترکان و چینیان آن را به چنگ آوردند.
دولت راشدین:در سال ۷۰۵ م. مسلمانان آن را به چنگ آوردند.
خلافت امویان: سمرقند در دوره خلافت یکی از شهرهای شرقی خلافت امویان به شمار می‌رفت.- خلافت عباسیان:تا سدهٔ نهم در دست خلفای اموی و عباسی بود در سده نهم و دهم جزء شهرهای امیرنشین امیران سامانی بود. در ۱۰۰۰ م. به دست سامانیان درآمد.
- امپراتوری سلجوقیان: سمرقند در سده‌های یازده تا سیزده میلادی در دست غزنویان و سپس سلجوقیان درآمد. در ۱۰۲۷ سلجوقیان آن را به چنگ آوردند.
- خوارزمشاهیان:در اوایل سده‌های سیزدهم میلادی خاندان خوارزمشاهیان آن را به چنگ آوردند. در دوران خوارزمشاهیان پایتخت بود.
ایلخانان مغول:سمرقند توسط چنگیز خان در سال ۱۲۱۹ م گرفته شد. و پس از آن فرمان روایی آن به دست مغولان افتاد.[۳]..
تیموریان:در ۱۳۸۳ به چنگ تیمور لنگ درآمد و سمرقند پایتختش بود.- در ۱۵۰۵ در دست ازبکان (شیبانیان) و سرانجام در ۱۶۰۰ م. در دست استراخان و جانشینان او - که از نژاد ازبک‌اند- درآمد و باز به دست ایران درآمد.
شوروی:در سال‌های ۱۹۲۴ میلادی سمرقند و بخارا از تاجیکستان جدا گشته و به ازبکستان پیوست. در قرن نوزدهم، این شهر تحت حکومت، حاکم روسیه قرار گرفت بعد از اینکه دژ نظامی شهر توسط کلنل Konstantinovich Petrovich Kaufman اشغال شد. در سال ۱۸۶۸ مدت کمی پس از آن قلعه روسی توسط ۵۰۰ نفر از مردانشان محصور شد. حمله ای که به رهبری Abdul Malik Tura پسر شورشی بزرگ امیر بخارا انجام شد و سرانجام، Shahrisabz شکست سنگینی با کشته‌های فراوان به وی تحمیل کرد. در سال ۱۸۸۶ شهر ریخت تازه ای به خودش گرفت و به خاطر رسیدن راه آهن به این شهر گسترش یافت.
.svg){kind=small}
این جا، به عنوان پایتخت ازبک‌ها در سال ۱۹۲۵ برگزیده شد. پیش از اینکه به‌عنوان ترکستان روسیه در سال ۱۹۳۰ جایگزین شود.
ریشه‌شناسی نام[ویرایش]
نام سمرقند عربی‌شدهٔ واژهٔ پهلوی «سمرکند» است و معنی ترکیبی آن سنگ‌دژ می‌باشد. ریشهٔ جزء اول «سمر» از پارسی باستانی «اسمرا» بمعنی سنگ یا صخره و جزء دوم «کند» از پارسی باستانی «کنتا»، سغدی «کنت» بمعنی دژ یا شهر است. واژهٔ یونانی آن «مَرَکنده» (Maracanda) می‌باشد.[۴]
جایگاه سمرقند در فرهنگ فارسی‌زبانان[ویرایش]
سامانیان که می‌خواستند امپراتوری ساسانی را زنده کنند در اندیشه تبدیل بخارا به تیسفونی دیگر بودند. از این رو بود که به پیشگامی اسماعیل سامانی کوشیدند تا بخارا را پایگاه زبان، هنر، فرهنگ و تمدن ایرانی سازند. در همین دوران بود که سمرقند نیز رفته رفته به جایگاه باارزشی در هنر و ادبیات ایران زمین دِگَرِش یافت. به گونه ای که حافظ شیرازی در شیراز آن را چنین گرامی می دارد:
حافظ:
اگر آن ترک شیرازی به دست آرَد دل ما را / به خال هندویش بخشم سمرقند و بخارا را
تاجیکان سمرقند[ویرایش]
بنا بر برخی آمارها بیش از ۷۰ درصد باشندگان این شهر را تشکیل می‌دهند.[۵] دوهفته نامه آواز سمرقند نشریه فارسی زبانی است که در سمرقند چاپ می‌شود.
همچنین ببینید:
جغرافیا[ویرایش]
موقعیت جغرافیایی[ویرایش]
 |
تاشکند | دریاچه چهار دره | |
|
| دوشنبه |  |
بخارا | ||
 سمرقند  |
||||
 |
||||
| مزار شریف، بلخ |
آب و هوا[ویرایش]
آب و هوای سمرقند نیمه خشک با تابستان‌های گرم و زمستان‌های سرد و نسبتاً مرطوب است. درجه حرارت هوا در گرمترین موقع سال (در ماه‌های مرداد و شهریور-اسد و سنبله) تا ۴۰ درجه سانتیگراد می‌رسد و بارش باران بصورت پراکنده از ماه اردیبهشت(ثور) تا دی ماه(جدی) است.[۶]
| داده‌های اقلیم سمرقند | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ماه | ژانویه | فوریه | مارس | آوریل | مه | ژوئن | ژوئیه | اوت | سپتامبر | اکتبر | نوامبر | دسامبر | سال |
| میانگین بیش‌ترین °C (°F) | ۶٫۱ (۴۳) |
۷٫۹ (۴۶) |
۱۳٫۵ (۵۶) |
۲۰٫۸ (۶۹) |
۲۶٫۴ (۸۰) |
۳۲٫۰ (۹۰) |
۳۳٫۸ (۹۳) |
۳۲٫۲ (۹۰) |
۲۷٫۹ (۸۲) |
۲۱٫۰ (۷۰) |
۱۴٫۹ (۵۹) |
۹٫۲ (۴۹) |
۲۰٫۵ (۶۹) |
| میانگین روزانه °C (°F) | ۰٫۶ (۳۳) |
۲٫۲ (۳۶) |
۷٫۸ (۴۶) |
۱۴٫۵ (۵۸) |
۱۹٫۵ (۶۷) |
۲۴٫۵ (۷۶) |
۲۶٫۲ (۷۹) |
۲۴٫۲ (۷۶) |
۱۹٫۳ (۶۷) |
۱۲٫۷ (۵۵) |
۷٫۵ (۴۶) |
۳٫۳ (۳۸) |
۱۳٫۵ (۵۶) |
| میانگین کم‌ترین °C (°F) | −۳٫۳ (۲۶) |
−۱٫۴ (۲۹) |
۳٫۲ (۳۸) |
۸٫۹ (۴۸) |
۱۲٫۷ (۵۵) |
۱۶٫۴ (۶۲) |
۱۷٫۸ (۶۴) |
۱۵٫۹ (۶۱) |
۱۱٫۲ (۵۲) |
۶٫۰ (۴۳) |
۲٫۰ (۳۶) |
−۰٫۹ (۳۰) |
۷٫۴ (۴۵) |
| بارندگی میلی‌متر (اینچ) | ۴۴ (۱٫۷۳) |
۳۹ (۱٫۵۴) |
۷۱ (۲٫۸) |
۶۳ (۲٫۴۸) |
۳۳ (۱٫۳) |
۴ (۰٫۱۶) |
۴ (۰٫۱۶) |
۰ (۰) |
۴ (۰٫۱۶) |
۲۴ (۰٫۹۴) |
۲۸ (۱٫۱) |
۴۱ (۱٫۶۱) |
۳۵۵ (۱۳٫۹۸) |
| [نیازمند منبع] | |||||||||||||
ارتباط‌های بین‌المللی[ویرایش]
کنسولگری‌ها[ویرایش]
فدراسیون روسیه
جمهوری اسلامی افغانستان
جمهوری اسلامی ایران
جمهوری قزاقستان
جمهوری ترکمنستان
پادشاهی اسپانیا از سال ۱۴۰۳ تا ۱۴۰۶ میلادی به سرپرستی روی گونزالس کلاویخو
شهرهای خواهرخوانده و هم پیوند[ویرایش]
بخارا، ازبکستان- بلخ، افغانستان
- مرو، ترکمنستان
کوزکو، پرو
لاهور، پاکستان
لفیف، اوکراین
استانبول، ترکیه- ازمیر، ترکیه
قیروان, تونس
خجند، تاجیکستان
پیوند به بیرون[ویرایش]
در پروژه‌های خواهر می‌توانید در مورد سمرقند اطلاعات بیشتری بیابید.
در میان واژه‌ها از ویکی‌واژه
در میان گفتاوردها از ویکی‌گفتاورد
در میان متون از ویکی‌نبشته
در میان تصویرها و رسانه‌ها از ویکی‌انبار
در میان سفرنامه‌ها از ویکی‌سفر- ↑ D.I. Kertzer/D. Arel, Census and identity, p. ۱۸۷, Cambridge University Press, ۲۰۰۱
- ↑ (ویکی‌پدیا آلمانی)
- ↑ britanica.samarkand
- ↑ Room, Adrian (2006). Placenames of the World: Origins and Meanings of the Names for 6٬600 Countries, Cities, Territories, Natural Features and Historic Sites (2nd edition ed.). London: McFarland. pp. 330. ISBN 0786422483 (help).
Samarkand. City, southeastern Uzbekistan. The city derives its name from that of the former Greek city here of Marakanda, captured by Alexander the Great in 329 B.C.. Its own name derives from the Old Persian asmara, "stone", "rock", and Sogdian kand, "fort", "town".
- ↑ تاجیکان ازبکستان
- ↑ Samarkand.info. "Weather in Samarkand". Samarkand, Uzbekistan. Retrieved 2009-06-11.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
این یک مقالهٔ خرد ازبکستان است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |
