طرح انتقال آب بهشت‌آباد

طرح بهشت‌آباد عنوانی است که برای انتقال آب از چهار محال و بختیاری به اصفهان به کار برده می‌شود. این طرح بزرگ احداث تونل بهشت‌آباد بود که با ظرفیت انتقال سالانه یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون مترمکعب، آب را به فلات مرکزی منتقل می‌کند. طرح بهشت‌آباد در نهایت در میان مخالفت کارشناسان، مسئولان، نمایندگان و مهم‌تر از همه افکار عمومی استان‌های خوزستان و چهار محال و بختیاری، در آستانه استیضاح نامجو وزیر نیرو و با فشار مسئولان و نمایندگان استان‌های مرکز کشور، به ویژه اصفهان، در شورای عالی آب تصویب شد و وزارت نیرو اعلام کرد در هفته دولت سال ۱۳۹۰ طرح بهشت آباد کلنگ زنی می‌شود. این در حالی است که سازمان حفاظت محیط زیست کشور در سال ۱۳۸۶، مرکز پژوهش‌های مجلس در سال ۱۳۸۷ و سازمان مدیریت منابع آب ایران به عنوان متولی آب کشور در تیر ماه سال جاری به این طرح اشکالات فراوانی گرفتند و آن را تایید نکردند. هدف اصلی این طرح توسعه کشاورزی است و با اجرای طرح بهشت‌آباد آب صنعت و کشاورزی اصفهان، یزد و کرمان تا ۲۰ سال آینده تامین می‌شود این در حالی است که بسیاری از مناطق استان خوزستان از کم آبی رنج می‌برند. این طرح بدون مطالعه همه‌جانبه مصوب شده، تنها کار کارشناسی آن برشمردن منافع طرح برای استان اصفهان است و به مصارف حوزه‌های پایین دست توجهی نشده‌است. همچنین در پی اعلام خبر کلنگ‌زنی طرح انتقال آب بهشت‌آباد نمایندگان استان چهارمحال و بختیاری نیز در مجلس تحصن کردند. هر چند خوزستانی‌ها انتظار داشتند که نمایندگان آنها در مجلس هم به جمع نمایندگان چهار محال و بختیاری بپیوندند، اما نمایندگان خوزستان در اعتراض به این طرح تهدید به استعفای دسته جمعی را مطرح کردند و بهشت‌آباد به صورت موقت، تا بررسی مجدد متوقف شد.

مشخصات فنی

احداث تونل به طول ۶۴ هزار و ۹۷۰ متر و قطر شش متر و حجم سد مخزنی معادل یک‌هزار و ۸۰۰ میلیون مترمکعب با ارتفاع ۱۸۴ متر از ضروریات طرح انتقال آب بهشت‌آباد است. طرح بهشت آباد برای استان‌های مرکزی ایران سود بسیار زیادی دارد و باعث تامین آب شرب استانهای اصفهان و کرمان و یزد می‌گردد

توجیه طرح

هدف این طرح تامین آب شرب اصفهان و جلوگیری از خشک شدن زاینده‌رود است. این در حالی است که عوامل زیادی در خشک شدن زاینده‌رود در منطقه پائین دست لنجان و مبارکه و محل شهر اصفهان موثر هستند. انتقال غیر اصولی و غیر علمی آب از سرشاخه‌های زاینده‌رود در منطقه کوهرنگ بختیاری به استانهای کرمان و یزد و شهر کاشان. احداث غیر منطقی و طبیعت ستیزانه صنایع بزرگ نظیر فولادسازی و پتروشیمی در حاشیه رودخانه در استان اصفهان که آب زیادی مصرف می‌کنند. پائین بودن راندمان کشاورزی در استانهای چهارمحال و بختیاری و اصفهان به ویژه استان اصفهان که حجم کشاورزی آن بسیار بیشتر از استان کوچک چهارمحال و بختیاری است. کاشت محصولات کشاورزی پر مصرف نظیر برنج و ذرت علوفه‌ای، برداشت غیره اصولی و ناجوانمردانه آب در حد فاصل سد تا پل کله تا میزان پنجاه درصد از خروجی سداز بستر رودخانه و پمپاژ آن به دامنه‌های کوه‌ها برای کاشت و آبیاری درختان ویلاهای ساخته شده و باغ‌های میوه در استان چهارمهال و بختیاری از عوامل هدر رفت آب زاینده‌رود است. مطالعه طرح انتقال آب از سرشاخه‌های کارون به فلات مرکزی در سالهای پیش بدون نظارت مدیران اجرایی استان از طریق وزارت نیرو در دستور کار قرار گرفت و چند وقتی است که مطالعات اجرایی آن در حال انجام است و مسئولین استان اصفهان به شدت بر اجرای آن مصر هستند و از هر ابزاری جهت تحقق اهداف خود بهره می‌جویند. برای مثال مخفی نگه داشتن مطالعات طرح احداث تونل آب بهشت آباد که به نظر می‌رسد این اختفا به دلیل اثرات سوء اجرای این طرح برای استان‌هایی است که بستر طبیعی این آبها هستند، سیاست آنها تا چندی پیش بود. اما آنها در تاکتیک جدید خود با فرافکنی و رسانه‌ای کردن این مسئله سعی در اقناع افکار عمومی و مسئولین به موجه بودن کار خود دارند به همین خاطر از نمایندگان مجلس گرفته تا مسئولین شورای شهر و شهردار و استاندار و معاونین استانداری طی یکی دو هفته اخیر در سایت‌ها و رسانه‌های مختلف در خصوص طرح بهشت آباد اظهار نظر کرده‌اند و از طریق هجمه رسانه‌ای قصد دارند حرف خود را به کرسی بنشانند. مصداق آن سخنان معاون سیاسی و امنیتی استانداری اصفهان در تاریخ ۱۴/۵/۸۹ در سایت ایرنا منتشر گردیده است. محمدمهدی اسماعیلی گفته است: هیات دولت طرحهای خوبی برای آبرسانی به فلات مرکزی ایران دارد که می‌توان احداث تونل بهشت آباد را یکی ازاین طرحها بیان کرد.

وی اظهارداشته اجرایی شدن پروژه انتقال آب به فلات مرکزی نه تنها برای استان اصفهان بلکه برای استان چهارمحال و بختیاری نیز سودمند است که دلیلی وجود ندارد تا این حجم آب که می‌تواند مشکل کم‌آبی بسیاری از استانها را رفع کند به رودخانه کارون و پس از آن به خلیج فارس سرازیر شود.

وی در ادامه گفته، بسته‌ای از سوی دولت برای استانداری ارسال شده است که در آن برای اجرای پروژه‌های آبرسانی استان اصفهان از جمله طرح بهشت‌آباد به وزارت نیرو اجازه فروش ۳۸ میلیارد تومان اوراق قرضه داده شده است. حال باید پرسید که از آنجایی که برای انتقال آب به فلات مرکزی، بایستی تونل ۶۷ کیلومتری بهشت آباد در ۳۰۰ متر پایین‌تر از سطح زمین حفر شود، آیا تا به حال صاحب نظران به این مسئله اندیشیده‌اند که با احداث تونلهای دسترسی در طول مسیر تونل اصلی در این عمق تمام چشمه‌ها، قناتها و چاههای مسیر را می‌خشکاند!!! که این مسئله خود به یک معضل اجتماعی برای کشاورزان و مردم تبدیل خواهد شد. و آیا بر اثرات اجرای این طرح، وضعیت اکوسیستمی و اکوتوریستی خوزستان و چهارمحال واقفند؟ و آیا اکنون که ما را به هدر دادن آب متهم می‌کنند، در غرب اصفهان، در کارخانه‌های فولاد و ذوب آهن برداشت مازاد آب صورت نمی‌گیرد؟ در مزارع برنج شرق اصفهان چطور؟

در این گزارش به بررسی بخشی از عواقب اجرای این طرح از زبان کارشناسان استان می‌پردازیم. عضو هیات علمی دانشکده مهندسی و علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز بحث انتقال آب را مشتمل بر دو بخش می‌داند؛ یکی مسائل فنی و زیست محیطی و دیگری عارضه‌ها و مزایایی که برای مبدا و مقصد و بالعکس ممکن است در بر داشته باشد. دکتر علی محمد آخوندعلی در پاسخ به این پرسش که چرا مسئولین استان‌های مرکزی به ویژه اصفهان مصر به اجرای طرح تونل بهشت آباد هستند گفت: طبیعتاً در هر منطقه‌ای اگر مسئولین سیاسی آن نقطه فعال با مسائل برخورد کنند بخشی از امکانات کشور را به سود خود فعال خواهند کرد. اصفهان نیز جزء معدود مناطقی است که مسئولین اجرایی و سیاسی اش تعامل مثبت و بالقوه‌ای برای رشد منطقه‌شان دارند و از دید آنها این یک حرکت موثر و مثبت تلقی می‌شود.

وی تصریح کرد: اما این تلقی به این معنی نیست که اگر آنها برای منافع مردم یا مناطق ذی‌ربط خود فعالیتی می‌کنند، این فعالیت برای سایر مناطق نیز اثرات مثبت داشته باشد. برای مثال اگر در بحث بودجه کل کشور قرار باشد به یک منطقه بودجه بیشتری اختصاص یابد لاجرم مجبورند در جای دیگر کم بگذارند. در قضیه آب نیز مسئله به همین صورت است. دکتر آخوندعلی اکثر نقاط کشور ایران را دارای اقلیم گرم و خشک و سرد و خشک دانست و اظهار داشت: منهای خطه شمال، اکثر اراضی ایران جزء مناطق خشک محسوب می‌شود و بر اساس بیلان‌های موجود هر منطقه در طول تاریخ طبیعی خود شرایط و اکوسیستمی به خود می‌گیرد که سازگاری با آن شرایط برایش تعریف می‌شود؛ برای مثال کویر ویژگی‌های خاص خود را دارد که قابل تغییر و دست کاری نیست. رئیس دانشگاه صنعتی جندی شاپور تاکید کرد: خوزستان گرمترین منطقه کشور است و اهواز گرمترین مرکز استان در حالی که اصفهان نهایت گرمایش به ۳۸ درجه می‌رسد اما ما گرمای بالای ۵۰ درجه را در استان تجربه می‌کنیم. لذا در مناطق گرمتر میزان تبخیر آب نیز بالاتر است و این نکته‌ای است که باید مد نظر قرار گیرد. وی در ادامه گفت: از سوی دیگر زمین‌های بالقوه کشاورزی زیادی در استان خوزستان وجود دارد که اگر بخواهیم این زمینها را کشت کنیم کرخه، کارون و دز هم کفایت آبیاری این اراضی را نمی‌کند. این در حالی است که اکنون زیر یک میلیون هکتار از اراضی خوزستان کشت می‌شود.

این متخصص هیدرولوژی و منابع آب خاطرنشان کرد: البته گرما علی‌رغم مضرات فراوان در استان یک مزیت برای کشاورزی خوزستان دارد و آن هم کوتاه بودن دورهٔ رشد و نمو گیاهان است؛ برای مثال دوره نمو گوجه فرنگی در خوزستان ۶۰ روز اما در اصفهان ۹۰ روز می‌باشد. در نتیجه سر جمع کل آبی که در ۹۰ روز در یک منطقه سردتر نیاز تولید یک گونه گیاهی است برای یک منطقه گرم مثل خوزستان به دلیل اینکه دوره رشد کوتاهتر است به صرفه تر است و منطقی است که در مناطق گرم کشت و زرع صورت گیرد. آخوندعلی افزود: اگر زمین‌های قابل کشت خوزستان مدیریت شود می‌توانیم در سال ۲ تا ۳ دوره کشت داشته باشیم در حالی که در مناطق سرد و خشک بیشتر از یک دوره نمی‌توانند داشته باشند و به سرما می‌خورند.

این عضو هیات علمی دانشکده مهندسی و علوم آب دانشگاه شهید چمران همچنین اظهار داشت: مشکل دیگری که اجرای طرح‌های انتقال آب در پی دارد برهم خوردن اکوسیستم‌های طبیعی است چرا که از قدیم‌الایام تمدن‌ها در کنار آبها شکل گرفته‌اند حال اگر این آب به محل دیگری منتقل شود چه اتفاقی برای این تمدن‌های قدیمی خواهد افتاد.

وی تصریح کرد: به نظر می‌رسد مطالعات اساسی در این خصوص صورت نگرفته، البته آنها ادعا دارند که مطالعه کرده‌اند اما آنها تنها مشخصات فنی تونل و آورد آب و شرایط فیزیکی را بررسی کرده‌اند و به سایر پیامدها و تبعات اجرای این طرح توجه نکرده‌اند اما طبق مطالعات زیست محیطی که بنده در این زمینه داشته‌ام اجرای طرح‌های انتقال آب آثار منفی بسیاری در بر دارد. آخوندعلی افزود: کارون به لجن زار تبدیل شده و آبی درون آن باقی نمانده و تعداد زیادی از آبزیان آن در خطرند. همچنین لکه‌های آلودگی وقتی آب کارون محدود می‌شود به درون آن پیشروی می‌کنند.

وی با اشاره به اینکه با وجود آب شیرین، هم رودخانه‌ها زنده می‌مانند و هم کشاورزی توسعه می‌یابد، گفت: در استان گرمی مثل خوزستان کارخانه‌ها و مردم نیاز مبرم به آب دارند.

این متخصص منابع آب با اظهار نارضایتی از برداشت بی‌محابای آب از سرشاخه‌های رودخانه‌های خوزستان یادآور شد: مگر خوزستان چقدر آب دارد؟ آیا تونل‌های ۱ و ۲ و ۳ کافی نبود و یا اینکه چون مشکلاتشان را حل کرد، اکنون طمع آنها زیادتر شده و از غفلت مسئولین مبدا می‌خواهند به سود خود بهره‌برداری کنند به همین خاطر دائماً از طریق لابی با مسئولین ذی‌ربط و ایجاد فشار سعی دارند تا هر طور شده طرح‌های مورد نظر خود را اجرا کنند و حتی به آبراه‌های کم جان ما نیز رحم نمی‌کنند.

وی خطاب به مسئولین استان گفت: اگر مسئولین به آگاهی رسیدند و اقدامی در این رابطه انجام ندادند این مصداق خیانت است زیرا اگر کاری به دلیل عدم آگاهی باشد جهل است اما وقتی آگاهی ایجاد شد عدم برخورد قاطع خیانت تلقی می‌شود نه تنها مسئولین استان بلکه مسئولین کشوری نیز باید توجه ویژه به این موضوع داشته باشند.»»دکتر آخوندعلی تصریح کرد: طبق اخبار واصله برنامه ریزی آنها بر روی انتقال ۶ میلیارد متر مکعب آب از سرشاخه‌های کارون در سال است و قصد دارند مشکل آب شرب و کشاورزی فلات مرکزی را برطرف کنند. ما نیز با انتقال آب جهت شرب هیچ مشکلی نداریم اما این سیاست‌ها به گونه‌ای اتخاذ شده که مطمئنیم طرح‌های جدید برای تامین آب کشاورزی است. این مسئله توجیه اقتصادی ندارد و زیانش بیش از سودش است و بودجه‌های کلان میلیاردی و دلاری می‌طلبد که تنها موجب اتلاف انرژی می‌شود. رئیس دانشگاه جندی شاپور دزفول خاطرنشان ساخت: بنده به عنوان یک متخصص هیدرولوژی حتی اگر خوزستانی هم نبودم و حتی در اصفهان زندگی می‌کردم، مخالف اجرای طرحی هستم که سیاسیون و برخی متخصصین جانبدار و در پی تامین منافع منطقه‌ای و شخصی آن را طراحی کرده‌اند.

وی تاکید کرد: نگاه ما به این مسئله، ملی است نه منطقه‌ای؛ در غیر این صورت چرا ما در مورد نفت هیچ اعتراض و اظهار نظری نمی‌کنیم زیرا آن نیز یک مسئله ملی است. اما راجع به آب صد در صد حساس و مخالفیم و دلایل قانع کننده‌ای نیز داریم.»» آخوندعلی با اشاره به اینکه چند سال پیش نیز معاون وزیر نیرو مصر به اجرای این طرح بود و آخرالامر با موضع گیری و پیگیری‌های ما موضوع امنیتی اعلام شد، گفت: اگر بحث انتقال آب امنیتی است پس پیگیری آن به وزارت کشور باز می‌گردد و اما آیا ایجاد امنیت در یک نقطه به قیمت برهم خوردن امنیت در منطقه‌ای دیگر کار عاقلانه‌ای است.»» دبیر جامعه اسلامی مهندسین استان خوزستان نیز در این خصوص در گفتگو با خبرنگار ما گفت: نمایندگان استان‌های پیگیر انتقال آب در نشست‌هایی که بنده با آنها از نزدیک داشته‌ام، متأسفانه بر یک موضوع که حرف مشترک آنهاست، تاکید دارند، اینکه کارون مازاد آورد یا آب زیادی دارد و این حجم آب دارد هدر می رودو بلا استفاده به دریا می‌ریزد، پس بگذارید استان‌های نیازمند از آن استفاده کنند.

مهندس محمدجعفر فلسفی ادامه داد: وزارت نیرو نیز به عنوان متولی آب کشور، خود را موظف به توزیع عادلانه آب می‌داند و معتقد است باید به دور از بخشی نگری و تعصب این مسئله پیگیری شود.

وی با اشاره به اینکه اولین اقدام ما برای جلوگیری از اجرای این طرح‌ها، اصلاح ذهنیت هاست، گفت: اگر در یک دورهٔ ۴۰ ساله حجم آب‌های موجود جاری در رودخانه‌ها و پشت سدهای استان را برآورد کنیم بر اساس این آمار می‌توانیم اثبات کنیم که تنها در مقاطع محدودی که ممکن است هر ۱۰ سال یکبار اتفاق بیفتد ما در استان بحث آورد زیاد آب را داریم.

وی تاکید کرد: آنها این موارد معدود را برجسته کرده و با آمار و ارقام به سود خود بازی می‌کنند که این امر منجر به نتیجه‌گیری‌هایی غلط در این خصوص می‌شود. بنابراین برای اصلاح ذهنیت ما باید از طریق ظرفیت‌های کارشناسی استان با استدلال منطقی و آمارهای واقعی این نظراتی که مشخص نیست ریشه در کجا دارد را رد کرد. اما ما کمتر می‌بینیم نمایندگان مجلس ما به جای کلی گویی و ارائه آمار و ارقام کلی و بعضاً غیر دقیق کار جدی در این زمینه انجام دهند.

وی با اشاره به اینکه نمایندگان استان در فضایی احساسی حرکت می‌کنند خاطرنشان ساخت: این شیوه جاره کار نیست و باید قدرتمند و مستدل برخورد نماییم تا به برخود متعصبانه محکوم نشویم که متأسفانه در این زمینه ضعیف عمل کرده‌ایم و نتوانسته‌ایم پاسخ شبهات را به صورت مناسب بدهیم و اگر هم گاهی اقدامی صورت گرفته، محدود به سمینارها و نشست‌هایی بوده که شاید هدف اکثر آنها بهره‌برداری‌های سیاسی برای انتخابات بود که این تیپ تفکر اثرات منفی دارد و کمکی به ما در استان نمی‌کند.

مهندس فلسفی تاکید کرد: اراده‌ای قوی باید در استان شکل بگیرد و مجموعه‌های موثر و دلسوز باید گرد هم جمع شوند و با موضوع انتقال آب برخورد کنند که مطمئناً تاثیر اساسی در تغییر روند این اتفاق خواهد داشت.

وی با اشاره به اینکه واقعیت‌های تلخ استان گویا و مشهود است، گفت: شرایط کشاورزی استان و محرومیت‌ها به گونه‌ای است که به راحتی به کسی مجوز برداشت آب و حفر چاه داده نمی‌شود. از سوی دیگر طرح احیای کشاورزی اراضی حاصلخیز خوزستان موسوم به طرح مقام معظم رهبری نیز ۱۵ سال است معوق مانده، چرا؟ آن وقت ما را متهم به هدر دادن آب می‌کنند.

دبیر جامعه اسلامی مهندسین خوزستان افزود: شاید یک علت عدم اجرای طرح احیای کشاورزی استان، انتصاب رئیس جمهوری در سال ۷۶ است که با دیدگاه‌های سیاسی به خاستگاهش یزد رونق می‌بخشد و به طرحی با این درجه از اهمیت به سختی و آرامی اعتبار اختصاص داده می‌شود و آن وقت نمایندگان ما در سمینارها به راحتی از کنار این بحث‌ها می‌گذرند و حاضر نیستند افرادی را که کم‌کاری کرده‌اند، را معرفی و با آنها برخورد کنند.»» فلسفی با اشاره به اینکه در دولت سازندگی نیز توجهی به خوزستان نشد، تاکید کرد: در واقع ما وارث ۱۶ سال برنامه ریزی جدی برای اجرای طرح‌های انتقال آب هستیم و اکنون نیز که شخص رئیس جمهور تمایل به ادامه این طرح‌ها ندارد، لابی‌های قدرتمندی شکل می‌گیرد که نظرات رئیس جمهور را به حاشیه می‌برد و یا او را متقاعد می‌کنند که مصداق آن پیگیری‌های نامجو وزیر نیرو و معاون اول رئیس جمهور است که به نظر می‌رسد نگاه عدالت محوری در ایشان (رحیمی) برجسته نیست چرا که به هر جا می‌رود وعده انتقال آب به کرمان و سیستان را می‌دهد و این نشان دهندهٔ آن است که ما باید تصمیمی اساسی در این خصوص اتخاذ کنیم.

وی در خصوص راهکارهای مقابله با اجرای طرح‌های انتقال آب، یادآور شد: چارهٔ کار این است که روحانیت استان احساس مسئولیت نموده و تصمیم مقتضی را اتخاذ نمایند و بسنده کردن به موضع گیری‌های مقطعی چاره کار نیست؛ استاندار و نمایندگان مجلس نیز به عنوان ضلع دوم و سوم و نیروهای موثر و ذی‌نفوذ درون و برون استان به عنوان اضلاع دیگر اقدام به تشکیل کمیته و یا ستادی فعال و پیگیر نمایند و در این رقابت نابرابر به میدان بیایند.

فلسفی با تاکید بر اینکه استاندار و نمایندگان استان در مجلس شورای اسلامی باید هزینه کنند، گفت: باید دید چرا در جریان تنظیم بودجه اجازه داده شده به طرح‌های انتقال آب ردیف بودجه اختصاص یابد و طرحی که تنها در حد مطالعه بوده اکنون برچسب اجرا بر آن نصب شود و اعتبار اجرا بگیرد. آیا کم تحرکی از نمایندگان ما بوده یا آنها با زرنگی نمایندگان ما را دور زده‌اند؟ آن وقت نمایندگان ما به جای اظهار نظر در مجلس، در استان اعتراض می‌کنند که به دلیل تکرار این حرکات امر بر همگان مشتبه می‌شود که این حرف‌ها شعاری بیش نیست. وی اقدام عملی را در این برهه حساس لازم و ضروری دانست و اظهار داشت: حرف جای خود، اکنون مرحله عمل است. استاندار نیز آنگونه که حق مطلب است موضوع را پیگیری نماید.

فلسفی با بیان اینکه خوزستان به لحاظ استراتژیک باید از بیشترین ضریب امنیت و توسعه برخوردار باشد، تصریح کرد: چرا مردم ما باید چشمشان به کشورهای حاشیه خلیج فارس مثل امارات باشد؟ گاهی وقتی با این مسائل روبرو می‌شویم که مسئولین شعار می‌دهند و عمل نمی‌کنند احساس می‌شود که جریانی در پشت پرده این قضیه است که می‌خواهد نارضایتی ایجاد کند.

وی در پایان حضور قوی، مستدل و پررنگ تمامی علما، روحانیون و مسئولین استان را در یک کمیتهٔ پیگیری برای مقابله با اجرای طرح‌های انتقال آب خواستار شد.

یک کارشناس آب نیز در گفتگو با خبرنگار ما گفت: اولین تونل انتقال آب از سرشاخه‌های کارون (کوهرنگ ۱) در سال ۴۶ کلنگش زده شد اما بحثی که در این میان مطرح است این است که اگر آبی در اینجا اضافه است تنها برای تامین آب شرب سایر نقاط کشور از جمله فلات مرکزی منطقی و قانونی است و طبق عرف و حتی قوانین بین‌المللی مانعی برای انتقال آن نیست و به لحاظ فنی و کارشناسی قابل تعریف است. وی در ادامه افزود: اما آنچه به نظر می‌رسد این است که داعیه داران اجرای طرح تونل بهشت آباد به اسم آب شرب در پی اهداف دیگری هستند و به قضیه به صورت جانبدارانه می‌نگرند که از نظر ما این مسئله هیچ توجیهی ندارد و در سمیناری که در سال ۸۳ پیرامون بحث انتقال آب برگزار شد بنده و چند تن از دوستان مقالاتی را ارائه و اعلام کردیم که به غیر از مصرف شرب انتقال آب توجیه اقتصادی ندارد. وی خاطرنشان کرد: در تحقیقاتی که انجام داده‌ام اگر بخواهیم کل آب شرب فلات مرکزی تا دور افتاده ترین نقاط همچون بیرجند و بجنورد را طی ۲۰ سال آینده طبق نرخ رشد جمعیت تامین نماییم به ۸۰۰ میلیون متر مکعب آب نیاز داریم در حالی که هم اکنون که ما داریم با هم صحبت می‌کنیم تنها از سه تونل کوهرنگ ۹۰۰ میلیون متر مکعب آب منتقل می‌شود.

این کارشناس آب تاکید کرد: طرح بهشت آباد نیز که ابتدا با رقم ۱/۱ میلیارد متر مکعب طراحی شده بود و با اعتراضات صورت گرفته به ۸۰۰- ۷۰۰ میلیون متر مکعب کاهش یافت باز هم مطمئنیم که این حجم آب جهت تامین آب شرب نیست و اهداف دیگری دارد که دلایل مخالفت ما با اجرای این طرح است.

وی با اشاره به اینکه اجرای این طرح و اجرای سازه آن هزینه‌های بسیاری در بر دارد گفت: به جای هزینه کردن در این بخش می‌توان طرح‌های دیگر و به صرفه تری را اجرا کرد همچون کشور عربستان که بدون برخورداری از آب شیرین تنها با استفاده از آب شیرین کن و استفاده از آب دریا اکنون دومین صادر کننده گندم دنیاست آیا بندرعباس به کرمان نزدیکتر است یا اهواز، چرا آب شیرین کن نصب نمی‌کنند؟

این شهروند خوزستانی آب‌های استان را موهبت‌های خدادادی دانست که به طور طبیعی در بستر این خاک قرار گرفته و اظهار داشت: همان طور که در دل کویر معادن غنی و مختلف وجود دارد، این آب نیز در بستر طبیعی و خدادادی خودش در جریان و سرازیر است. سدهای کارون ۵ و ۴ و کارون ۳، شهید عباسپور، کارون ۱، مسجدسلیمان و گتوند از این آب برق پاک که هیچ زیانی برای محیط زیست ندارد، تولید می‌کنند. وی در ادامه تاکید کرد: حال می‌خواهند به این سیستم و توسعه استان صدمه بزنند و در صورت کاهش آب موجود برخی از سدهای مذکور از چرخه تولید برق خارج می‌شوند.

این کارشناس آب همچنین در بخش دیگری از سخنان خود بر مقایسه زمین‌های کشاورزی در دو منطقه خوزستان و فلات مرکزی پرداخت و گفت: زمین‌های کویر اصلاً قابل مقایسه با زمین‌های درجه ۲ خوزستان هم نیستند و این در حالی است که ما یک میلیون هکتار زمین درجه یک قابل کشت داریم.

وی تصریح کرد: ما معتقدیم حداقل شفاف، پای میز مذاکره بیایند و این مسئله را برای ما توجیه کنند. اگر دلایل آنها قانع کننده بود، ما که متعصب نیستیم، ادلهٔ محکم آنان را می‌پذیریم. اما آنها ما را به هدر دادن آب محکوم می‌کنند. می‌خواهم از آنها بپرسم شما که خود با استفاده از آب‌های موجود اقدام به کاشت برنج در مزارع خود می‌کنید چرا برای آب شرب از این آب استفاده نمی‌کنید و به دیگران تهمت می‌زنید؟

وی در پاسخ به این پرسش که تونل بهشت آباد اکنون در چه مرحله‌ای از کار قرار دارد، گفت: آقای الماس وندی مدیر عامل شرکت منابع آب ایران یک ماه پیش در شهرکرد به صراحت اعلام کرد که بحث بهشت آباد منتفی است و ما برای انتقال آب از شاخه بازفت در حال مطالعه هستیم و در واقع این آخرین اظهار نظر پیرامون این طرح است.

این کارشناس آب در خصوص وظیفه مسئولین استان و نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: این اظهار نظر یک فرصت طلایی است تا ما در استان نیرویی متشکل از سیاسیون و متخصصین تشکیل داده و این طرح را به طور کامل متوقف نماییم.

بحث‌ها در مورد این پروژه به جایی رسید که نمایندگان اصفهان پس از سوال‌های متعدد از وزیر نیرو و به نتیجه نرسیدن خواهان و پیگیر استیضاح وزیر نیرو شدند. در همین رابطه محمد فیروزی نماینده نطنز، بادرود و قمصر در مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: به دلیل عدم رعایت ای موارد استیضاح وزیر نیرو را در دستور کار قرار داده‌ایم چرا که پیش از امضای نامه استیضاح، نمایندگان مختلف استان از طرق مختلف مانند طرح سئوال، مصاحبه با رسانه‌ها، تذکر در نطق‌های میان دستور و برگزاری جلسه با رئیس جمهور تمام سعی خود را برای بیان دیدگاه‌های خود و تذکر به مسئولان مربوطه از جمله وزیر نیرو انجام دادند.منبع شایان ذکر است اجرای طرح انتقال آب فلات مرکزی ایران موسوم به»بهشت آباد»با تونلی به طول ۶۴ کیلومتر، هم اکنون مراحل پایانی طراحی و مطالعه خود را طی می‌کند.

طرح یادشده علاوه تامین آب استان چهارمحال وبختیاری، برای تامین بخشی از آب شرب استانهای یزد، کرمان و اصفهان در دستور کار دولت قرار گرفته است.

عوارض و خسارات

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نیز در فروردین سال ۱۳۸۷، در شماره مسلسل ۸۹۳۵، گزارشی تحت عنوان «انتقال آب بین حوضه‌ای بهشت‌آباد، به فلات مرکزی» منتشر کرد. در این گزارش محورهای اصلی شامل انتقال آب حوضه‌ای در گستره جهانی، معیارهای ارزیابی در طرح‌های انتقال آب بین حوضه‌ای، انتقال آب بین حوضه‌ای در ایران، تحلیل اجمالی انتقال آب بهشت‌آباد به زاینده‌رود، چالش‌های انتقال آب حوضه به حوضه، ضرورت‌ها و توصیه‌ها و سؤال‌های مطرح در مورد طرح بهشت‌آباد، مطالب بسیار مهم و ارزشمندی ارائه شد.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست ایران با این طرح مخالفت کرده و با معرفی کردن بحران دریاچه ارومیه به عنوان نمود عینی طرح‌های آبی بی‌برنامه از ادامه این طرح ابراز نگرانی کرد؛ چرا که در پروژه انتقال آب بهشت آباد نه تنها اصول زیست محیطی برقرار کننده تعادل بوم شناختی مناطق مبدأ و مقصد مد نظر قرار نگرفته بلکه تحت تأثیر تصمیماتی غیرفنی و آلوده به سیاست، ملاحظات فنی هم در احداث سد و نحوه انتقال آب رعایت نشده و این پروژه را هم از نظر ملاحظات زیست محیطی و هم استانداردهای فنی مردود کرده است. بر اساس مطالعات صورت گرفته و داده‌هایی که از طریق اکتشافات سطحی و زیر سطحی زمین در منطقه اردل به دست آمده است؛ عامل اصلی وقوع لغزش در این منطقه، فشار آب از طریق افزایش سطح آب‌های زیرزمینی و یا تماس با آب سطحی است که با احداث سد بهشت آباد در این منطقه، تمامی توده‌های مارنی دچار لغزش‌های شدید شده و تمامی منطقه را با کانون‌های جدیدی از لغزش مواجه کرده و حتی میلیاردها تومان هزینه‌های سال‌های گذشته که برای مهار لغزش زمین در این منطقه حساس صورت گرفته بود به هدر رفته و خسارت‌های جبران ناپذیری را در تنوع زیستی منطقه، در هر دو حوزه گیاهی و جانوری برجای خواهد گذاشت. البته علاوه بر مشکلات فنی این پروژه، خسارت‌های ناشی از آن در تمامی حوزه‌های زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی همواره مورد تأکید نهادهایی مانند مرکز پژوهش‌های مجلس در سال ۱۳۸۷، شرکت مدیریت منابع آب ایران و سازمان حفاظت محیط زیست کشور بوده.

مخالفت‌ها و اعتراضات

تاکنون بارها مردم استان چهارمحال و بختیاری در تجمع‌های چند هزار نفری به شیوهٔ آب‌رسانی به مناطق مرکزی ایران اعتراض کرده‌اند. همچنین نمایندگان استان‌های خوزستان، چهارمحال و بختیاری، ایلام، اصفهان و یزد اعتراض خود را نسبت به حفر تونل بهشت‌آباد و وضعیت آبرسانی به این استانها اعلام کردند. اعتراضات مردم و حتی نمایندگان با سانسور شدید شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی مواجه شد و برخی خبرگزاری‌ها به طور محدود به آن اشاره کردند.

جستارهای وابسته

• انتقال آب الیگودرز به قم
• تونل کوهرنگ