فرخشهر
| فرخشهر قهفرخ |
|
|---|---|
 |
|
| کشور |  ایران |
| استان | چهارمحال و بختیاری |
| شهرستان | شهرکرد |
| بخش | بخش فرخشهر |
| نام(های) دیگر | قهفرخ، قهوه رخ، گَه فرخ |
| نام(های) قدیمی | که فرخ |
| سال شهرشدن | ۱۳۳۶ خورشیدی |
| مردم | |
| جمعیت | ۳۰٬۰۳۶ |
| جغرافیای طبیعی | |
| ارتفاع از سطح دریا | ۲۱۰۱ متر |
| آب‌وهوا | |
| میانگین دمای سالانه | ۷٫۱- تا ۶٫۲۴ |
| میانگین بارش سالانه | ۳۰۰ |
| روزهای یخبندان سالانه | ۱۰۴ |
| اطلاعات شهری | |
| شهردار | فرشاد توحید نیا |
| وبگاه | farokhshahr.ir |
| تابلوی خوش‌آمد به شهر | |
فَرُّخ‌شَهر، مرکز بخش فرخشهر، یکی از شهرهای استان چهارمحال و بختیاری است که در مسیر راه شهرکرد-اصفهان قرار دارد و در سرشماری ۱۳۹۰ خورشیدی با ۳۰٬۰۳۶ نفر جمعیت پس از شهرکرد، بروجن و لردگان چهارمین شهر این استان از لحاظ جمعیتی است.
نام قدیم این شهر قهفرخ بوده‌است. گروهی بر این عقیده‌اند که قهفرخ برگرفته از گردنه‌ای به نام رخ در حوالی این شهر است که بعدها به فرخشهر تغییر نام یافت. به عبارتی قهفرخ معرب کهفرخ هست که کهفرخ نیز مخفف کوه رخ می‌باشد. در دامنه شمالی گردنه رخ، کتیبه سنگی رخ قرار دارد که در زمان شاه عباس دوم صفوی و به سال ۱۰۶۲ ه. ق در مسیر راه باستانی اصفهان – خوزستان که از این مکان می‌گذشت، حک شده‌است. قالی و قالیچه‌های فرخشهر مشهورند. مردم این شهر به زبان پارسی صحبت می‌کنند.[۱]
محتویات
موقعیت جغرافیایی[ویرایش]
موقعیت جغرافیائی فرخشهر در شمال شرقی استان چهار محال وبختیاری در قسمت شرقی رشته کوه‌های زاگرس و در ارتفاع ۲۰۴۰ متری از سطح دریا واقع شده است. این شهر در ۱۰ کیلومتری شهرکرد و ۸۰ کیلومتری شهر اصفهان قرار دارد. فرخشهر در طول جغرافیایی ۵۰ درجه و ۵۸ دقیقه شرقی و عرض جغرافیایی ۳۲ درجه و ۱۷ دقیقه شمالی قرار دارد. از شمال به کوه‌های «برات» و «پنجه»، از جنوب به تپه ماهورهای خیرآباد، از غرب به اراضی کشاورزی دشت «غازدانی و گلستان» و از شرق به کوه‌های «برآفتاب حاجی»، «رخ» و «سه چاه» محدود می‌شود. مساحت منطقه فرخشهر حدود ۳۰۰ کیلومتر مربع است. ناهمواری‌ها این شهر را از سه طرف احاطه کردند و جهت رشته کوه‌های آن بیشتر شمالی - جنوبی است. بلندترین ارتفاعات اطراف فرخشهر کوه چفت با بیش از ۳۱۰۰ متر ارتفاع، در جنوب و دشت غازدانی و گلستان پست‌ترین نقطه فرخشهر که در غرب آن واقع شده است.
تنگ صیاد فرخشهر[ویرایش]
موقعیت جغرافیائی: این منطقه با وسعت تقریبی ۲۷ هکتار در جنوب شرقی فرخشهر و در ۱۲ تا ۴۰ کیلومتری جنوب شرقی شهرکرد واقع شده است. محیط اطراف این منطقه ۸۷ کیلومتر است.
وجه تسمیه تنگ صیاد الهام گرفته از دره‌های بسیار بزرگ و وسیع می‌باشد که گویا جولانگاه خوانین و شکارچیان بوده است. این منطقه در سال ۱۳۵۲ به عنوان منطقه حفاظت شده و بخشی از آن در سال ۱۳۷۴ به عنوان پارک ملی اعلام شد. این منطقه حالت کوهستانی داشته و از کوه‌هایی با ارتفاع ۲۶۰۰ تا ۳۰۰۰ متر از سطح دریا شکل گرفته است.
از مهمترین کوه‌های منطقه می‌توان به کوه رنگرزی با ۳۱۱۴ متر ارتفاع از سطح دریا، کوه جولان، کوه سرخ، کوه پاچفت (همایون) کوه شهیدان و کوه برآفتاب اشاره کرد. بلندترین قله این منطقه جیلان با ۳۱۸۹ متر ارتفاع در جنوب منطقه حفاظت شده و پارک ملی تنگ صیاد فرخشهر واقع شده است.
منطقه تنگ صیاد دارای دره‌های بسیار بزرگ و وسیع می باشدکه نه تنها زیستگاه وحوش به شمار می‌رود، بلکه منبع غنی از گیاهان داروئی محسوب می‌شود. ازجمله این دره‌ها می‌توان به دره مارون، بستان شیر، گل دره، ایرانچه، ماماکوله، دره سنگی، دره بید و... اشاره کرد.
منابع آبی[ویرایش]
در این منطقه هیچ آب جاری و روانی که بتوان عنوان رودخانه به آن داد وجود ندارد اما به دلیل ریزش برف و باران، تعداد زیادی چشمه فصلی و دائمی در این منطقه وجود دارد. برخی چشمه‌های معروف منطفه عبارتند از: چشمه تنگ صیاد، نساء بنو، دره خرس، چشمه ماران، کاسه‌چی، ریزآب، آبشر شر، حسن خان، گل دره، پیرکوه، تنگ لاسان، بیدخل، کورچی و...
اقلیم[ویرایش]
آب و هوای این منطقه کاملاً کوهستانی است و دارای زمستان‌های بسیار سرد و تابستان‌های معتدل است. در تنگ صیاد فرخشهر حیوانات وحشی وجود دارد که می‌توان به پلنگ (که تعداد آن دقیقاً مشخص نیست) گرگ و کفتار اشاره کرد.[۲]
آثار باستانی و بناهای تاریخی شهر[ویرایش]
بی شک فرخ شهر که همواره یکی از آبادترین وپررونق‌ترین نواحی چهارمحال وبختیاری بوده‌است نیز قدمت زیادی دارد وشواهد متعددی موید این ادعاست ابتدا فرخ شهر درکنارراهدارخانه‌ای در دامنه کوه (رخ) که از موقعیتی راهبردی برخوردار بود ودر کنارجاده‌ای که از طرف (گابه) یا (گبیانه)(اصفهان کنونی) به دشت (سوزیانا)(خوزستان کنونی) امتداد می‌یافت، قرار داشت. این راه پس از گذر از گردنه رخ و نیز پشت قریه شهرک در ادامه به هفشجان متصل شده و با عبور از تنگ خراجی و مناطق پشتکوه در انتها تا استان کنونی خوزستان ادامه می‌یافته است.[۳]
سنگ نبشته رخ
سنگ نبشته رخ مربوط به دوره صفوی است و در فرخ شهر، گردنه رخ واقع شده و این اثر در تاریخ ۸ مرداد ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۵۹۹۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این اثر بدست حجار هفشجانی ایجاد شده است.[۴]
مسجد جامع فرخ شهر
مسجد جامع فرخ شهرمربوط به اواخر دوره صفوی است و در فرخ شهر، مرکز شهر واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۲ فروردین ۱۳۵۶ با شمارهٔ ثبت ۱۳۶۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. متأسفانه در دهه گذشته این اثر تاریخی تخریب و دوباره بازسازی شده است.[۵]
قلعه فرخ شهر
قلعه فرخ شهر مربوط به اواخر دوره قاجار است و در فرخ شهر، داخل شهر واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۲۴۱۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[۶] این قلعه تاریخی متعلق به اسفندیار خان بختیاری است و در چندین سال گذشته در حال مرمت و باسازی است.
عصارخانه‌ها[۷]
در گذشته عصارخانه محوطه‌ای بود که در وسط آن دو قطعه سنگ گرد بر روی هم قرار داشتند و این دو قطعه سنگ از یک طرف با اهرمی به یک چهارپا مانند الاغ و یا شتر متصل و عملیات روغن کشی از دانه‌های روغنی انجام می‌گرفت. روغن بدست آمده در مصارفی همچون سوخت چراغ، مواد اولیه غذا و شیرینی پزی نیز استفاده می‌شده است، بر این اساس دانه‌هایی مانند برزک برای مصارف عمومی و سوختی و دانه‌هایی مانند کافشه برای مصرف خوراکی مورد استفاده بوده است. عصارخانه‌ها (کارخانه‌های روغن کشی) در گذشته و حال روشنگر ویژگی‌هایی از اقتصاد، صنعت و کشاورزی مناطق اطراف خود بوده و جالب توجه‌ترین قسمت عصارخانه سطوح معماری آن و کیفیت ساختمانی این اثر است که از لحاظ انواع تیرها و سنگ‌هایی آن و نیز نحوه نصب آنها توجه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند.
عصارخانه صالحی:
بنای عصارخانه صالحی در ابتدای جاده ورودی شهر و بر روی صفهای که در دامنه جنوبی تپه کلات ایجاد شده و در جاده کمربندی به سمت اصفهان و در جوار مزار عارف بزرگ ثابت علیشاه و شعرای بزرگی همچون امامی قهفرخی و آصف واقع شده است. عصارخانه صالحی در پای کوه و با تراشیدن بخشی از دامنه سنگی و صفه سازی اجرا شده و دیوار ضلع شمالی عصارخانه بخشی از بستر سنگی کوه است. این بنا ۶۰۰ متر زیربنا دارد و سبک ساختمانی آن به شیوه معماری ۱۰۰ تا ۲۰۰ سال گذشته و به صورت طاق و گنبد ساخته شده است. تمامی وسایل قدیمی روغن کشی دستی در این عصارخانه هم چنان در سلامت کامل قرار دارند. این عصارخانه دارای سه فضای اصلی است، گفت: فضای میانی تیرپوش و ارتفاع هرچه به سمت شمال می‌رود کوتاه‌تر شده و دو تنه چنار ۱۲ متری برای له کردن دانه‌ها در آن وجود دارد. در بخش شرقی مواد اولیه و در بخش غربی سنگ‌های بزرگ عصاری وجود دارد که اهمیت و وجه امتیاز آن به واسطه سنگ‌های بی‌نظیر و بسیار زیبا و نفیس عصارخانه بزرگ در محل میدان میر اصفهان است که آن عصارخانه مربوط به دوران صفوی بوده و بعد از تخریب خریداری و به این محل آورده شده است. در اطراف این سنگ، نقش برجسته بوته‌ای حجاری شده است که منحصر به این سنگ بی‌نظیر است، داخل دایره سنگی نیز حاشیه برجسته بسیار زیبا کنده کاری شده است.
عصارخانه حاج رمضانعلی:
جنب مسجد جامع عصارخانه قرار دارد که در سال ۱۳۷۸میراث فرهنگی استان اقدام به خرید آن از حاج سید مجید رضوی و مرمت آن نمود. بنای عصارخانه درسال ۱۲۵۶هجری قمری نهاده شده‌است. تاریخ اتمام کنده‌کاری‌های سنگ این عصارخانه سال ۱۱۱۰هجری قمری نگاشته شده است.
گرمابه سادات[۸]
حمام‌های تاریخی «سادات» فرخ شهر یکی از کاملترین نوع حمام‌های دوقلوی استان است و قدمت این بنا و سبک معماری آن مانند ساختمان قدیم مسجدجامع است که درسال ۸۹۲هجری قمری توسط «عزیز بیک بلوردی» ساخته شد. گرمابه «سادات» با بیش از پانصدسال قدمت بدون شک قدیمی‌ترین ساختمان موجود در فرخ شهر است که در هسته اولیه شهر و در جوار مسجد جامع، بازار و میدان صفویه قرار دارد. این اثر تاریخی در سال ۸۹ به شماره ۲۹۵۸۸ در آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این حمام پس از تکمیل مرمت به موزه مردم شناسی فرخ شهر تبدیل خواهد شد.
محلات قدیمی و دروازه‌ها[۹]
در عصر قاجار قهفرخ متشکل از چند محله به نام‌های محله تورگلدی، محله میر نصیر، محله شاهقلی‌ها، محله احسنی، محله یخچال، محله قلعه مظفر خان و محله نو بود. در آن زمان قهفرخ دارای برج و بارو بوده و ورود و خروج از طریق شش دروازه صورت می‌گرفت. دروازه‌های مذکور عبارت بودند از: دروازه حاج سید حسن در ضلع شرقی، دروازه سید یوسف در ضلع شرقی و دروازه غلام علی در ضلع شمالی قهفرخ. دروازه‌ها و حصار قهفرخ در گذر زمان از بین رفتند و محدوده آن گسترش یافت. آخرین دروازه که تا دو دهه پیش نیز موجود بود دروازه سید یوسف بود که در مسیر خیابان هفتم تیر نیز قرار داشت و ویران شد.
اماکن دیدنی و تفریحی[ویرایش]
پارک سرچشمه
با مساحتی بالغ بر۱۲۰ هزار مترمربع یکی از بزرگرین و با قدمت‌ترین پارکهای چهار محال و بختاری است. خاستگاه آن چشمه‌ای بنام «دروغ زن آب» در آن ناحیه می‌باشد که پیشتر در تمام فصول سال جاری بوده و بخشی از آب مورد نیاز کشاورزی شهر را تأمین می‌نموده است که در سال‌های اخیر به دلیل کاهش بارش‌ها و خشکسالی تنها در فصول بارشی جریان دارد. این پارک در انتهای بلوار ولیعصر فرخ شهر قرار دارد.
موزه مردم شناسی
گنجینه مردم شناسی در اسفند ماه سال ۱۳۸۷ به همت انجمن حافظان میراث فرهنگی، شورای اسلامی، شهرداری و مردم فرهنگ دوست فرخ شهر در محل پارک سرچشمه این شهر افتتاح گردید. مساحت موزه حدود ۲۵۰ مترمربع است و بالغ بر یک هزار قطعه لوازم، ابزار آلات، کتاب، اشیاء و ... از دوران تیموری تاکنون را در خود جای داده است.
موزه تاریخ طبیعی
طراحی موزه تاریخ طبیعی در منطقه حفاظت شده تنگ صیاد صورت گرفته و در سال ۱۳۸۹ پروژه ساختمانی آن پایان یافته است. زیر بنای موزه ۱۶۸ مترمربع می‌باشد که از نظر وسعت جزو بزرگترین موزه‌های تاریخ طبیعی کشور به شمار می‌رود؛ و در حال حاضر بخش‌های مختلف موزه شامل: سالن موزه، بخش نمایشگاهی، حوزه اداری، سالن آمفی تئاتر، کارگاه تاکسیدرمی و کتابخانه می‌شود.
سالن موزه که مجموعه‌هایی از پستانداران، پرندگان دوزیستان و ... بصورت تاکسیدرمی، گیاهان بصورت نمونه‌های هرباریومی و زیستگاه‌ها (اکولوژی) در آن نگهداری شده و همگی با دیدگاه علمی در این قسمت به نمایش گذاشته شده است. این موزه در حال حاضر دارای یک سالن اصلی نمایش نمونه‌ها با مساحت ۴۰۰ متر مربع، سالن آمفی تئاتر با ظرفیت ۱۸۶ صندلی، کتابخانه و دفاتر امور اداری ۱۶۰ متر مربع می‌باشد. تعداد ۶۰ نمونه گیاهی که شامل گونه‌های جنگلی و مرتعی با ارزش ،۲۰۰ نمونه جانوری از ۱۴۰ گونه شامل :پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان از ۴۰ جنس وابسته به ۲۵ خانواده از مناطق حفاظت شده، شکار ممنوع و مناطق آزاد مختلف استان و خارج استان را در خود جای داده است که هر روزه توسط تعداد زیادی از عموم مردم مورد بازدید قرار می‌گیرد.
اما نمونه‌های جمع‌آوری شده در موزه تنها بخش کوچکی از تنوع زیستی استان می‌باشد به طوری که در این استان بالغ بر ۹۲۳ گونه گیاهی با ارزش از ۴۵۰ جنس وابسته به ۸۹ خانواده شناسایی شده است. تا کنون از پارک ملی و منطقه حفاظت شده تنگ صیاد به تنهایی فقط در یک مطالعه اجمالی (مهندسین مشاور، ۱۳۸۱) حدود ۲۵۲ گونه و تنها از ۶ محدوده پایلوت در منطقه حفاظت شده سبز کوه حدود ۶۰۰ گونه و از منطقه حفاظت شده شیدا حدود ۴۵۰ گونه گیاهی گزارش شده است. در مورد تنوع زیستی جانوری نیز وضع مشابه تنوع زیستی گیاهی است. از حدود ۲۹۴ گونه جانوری از ۱۸۵ جنس وابسته به ۹۰ خانواده گزارش شده از استان تعداد نمونه‌های گرد آوری شده در موزه شامل ۱۴۰ گونه جانوری (پستانداران، پرندگان، خزندگان ودوزیستان) از ۴۰ جنس وابسته به ۲۵ خانواده تنها بخشی از تنوع زیستی جانوری استان می‌باشد؛ و می‌توان گفت تعداد نمونه‌های جمع‌آوری شده در موزه تنها مشتی از خروار تنوع زیستی این استان زیبا می‌باشد.
این موزه در منطقه تنگ صیاد، جنب پلیس راه فرخ شهر - اصفهان قرار گرفته است.
مراکز آموزش عالی شهر[ویرایش]
دانشگاه پیام نور واحد فرخ شهر[۱۰]
از سال ۱۳۸۳ شورای اسلامی شهر فرخشهر با همکاری هیئت مؤسس دانشگاه اقدام به راه‌اندازی دانشگاه پیام نور واحد فرخشهر نمودند. طی بازدیدهای متوالی مسئولین پیام نور کشور از این شهر و بررسی امکانات و پتانسیلهای آن با توافق و نظر مساعد مسئولین و همزمن در راستای سیاست توسعه دانشگاه پیام نور کشور، موافقت تأسیس بزرگترین دانشگاه جدید التأسیس پیام نور صادر گردید و این دانشگاه به طور رسمی از سال ۱۳۸۶ ب پذیرش بیش از ۴۰۰ دانشجو در هشت رشته تحصیلی در مقطع کرشناسی آغاز به فعالیت نمود. در سال ۱۳۹۲ با پیگیریهای مستمر و بی وقفه مسئولین دانشگاه، ساختمان جدید دانشگاه با ۱۷۰۰ متر زیر بنا شامل ۶ کلاس درسی، سایت کامپیوتر و آزمایشگاه قبل از شروع سال تحصیلی ۹۲–۹۳ و با حضور مسئولین و ریاست دانشگاه پیام نور استان افتتاح گردید. دانشگاه پیام نور واحد فرخشهر هم اکنون با ۸۰۰ دانشجو در مقطع کارشناسی در ۱۶ عنوان رشته تحصیلی مشغول به ادامه فعالیت می‌باشد.
مرکز آموزش عالی شهید رجایی فرخ شهر[۱۱]
مشاهیر معروف فرخشهر[ویرایش]
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- ↑ «کتیبه سنگی رخ، تیشینه».
- ↑ دنا و تنگ صیاد در فهرست یونسکو
- ↑ آلن زاگارل آلمانی. شیوه ظهور زندگی در ارتفاعات استان چهارمحال و بختیاری. چاپ 1386 خورشیدی. تهران: سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران، 1386 خورشیدی. ص ۱۶۰ و ۱۶۱.
- ↑ «دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر». سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران. بازبینی‌شده در ۱۹/۵/۲۰۱۱.
- ↑ «دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر». سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران. بازبینی‌شده در ۱۹/۵/۲۰۱۱.
- ↑ «دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر». سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران. بازبینی‌شده در ۱۹/۵/۲۰۱۱.
- ↑ . http://shahrdari.farokhshahr.ir//.
- ↑ . http://shahrdari.farokhshahr.ir//.
- ↑ . http://shahrdari.farokhshahr.ir//.
- ↑ . http://fsh.chb.pnu.ac.ir/Portal/Home//.
- ↑ . http://shrf.cfu.ac.ir//.
- آمارنامه استان چهارمحال و بختیاری-مرکز آمار ایران ۱۳۸۰–۱۳۷۰
- فرخشهر درکذرگاه تاریخ -محمدصدیقی قهفرخی -فروردین ۷۹
- مرکز ملی فرش ایران
- فرخشهر درگذرگاه تاریخ، صدیقی قهفرخی، محمد، چاپ اصفهان، ۱۳۷۹
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
