بروجن
 |
برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. لطفاً با توجه به شیوهٔ ویکی‌پدیا برای ارجاع به منابع با ارایهٔ منابع معتبر این مقاله را بهبود بخشید. مطالب بیمنبع را می‌توان به چالش کشید و حذف کرد. |
| بروجن اورجن |
|
|---|---|
 |
|
| کشور |  ایران |
| استان | چهارمحال و بختیاری |
| شهرستان | بروجن |
| بخش | مرکزی |
| نام(های) دیگر | یونان کوچک |
| نام(های) قدیمی | ارجست |
| مردم | |
| جمعیت | ۵۲۶۹۴ نفر (۱۳۹۰)[۱] |
| جغرافیای طبیعی | |
| مساحت | ۲۵۱۳ کیلومتر مربع[۴] |
| ارتفاع از سطح دریا | ۲۱۹۷ متر |
| اطلاعات شهری | |
| نمایندهٔ مجلس شورای اسلامی | خدیجه ربیعی[۵] |
| شهردار | غلامرضا ایمانی |
| ره‌آورد | گز، پولکی و نبات قالی و قالیچه، گیوه |
| پیش‌شماره تلفنی | ۰۳۸ |
| تابلوی خوش‌آمد به شهر | |
بُروجن یکی از شهرهای استان چهارمحال و بختیاری، ایران است. بروجن در بخش مرکزی شهرستان بروجن واقع است. این شهر در دشتی به وسعت حدود ۵۸۰ کیلومتر مربع در شرقی‌ترین نقطه استان قرار گرفته‌است. جمعیت این شهر بر اساس آمار سال۱۳۹۰ برابر با ۵۲۶۹۴ نفر (در قالب ۱۲۸۲۸ خانواده) بوده‌است و دومین شهر استان می‌باشد.[۶] بروجن با ارتفاع ۲۱۹۷ متر از سطح دریا به بام ایران.[۷] معروف است.
محتویات
تاریخچه[ویرایش]
تاریخ دقیقِ اسکان در مکان فعلیِ شهر بروجن مشخص نیست، بااینحال بر اساس نظریه‌ای ساکنین اولیه این شهر دسته‌ای از سپاه روم به فرماندهی بروژنه بود که در یکی از جنگ‌های بین ایران و روم خود را تسلیم لشکر ایران نمود و بلوند بودن مردم این شهر و شباهت به اروپاییان در مقایسه با بختیاریهای گندمگون دلیل بر این مدعا است[نیازمند منبع]. هرچند قدیمی‌ترین تاریخِ موردِ استناد برای بروجن را می‌توان بر اساسِ سنگ مزاری که چندی پیش در این شهرستان با تاریخِ فوتِ متوفی به سنه ۱۰۰۴ هجری قمری (۹۷۴ هجری شمسی) یافت شده محاسبه کرد. به نوشتهٔ محمدحسن خان اعتمادالسلطنه در کتاب مرآة البلدان در زمان ناصرالدین شاه قاجار قریهٔ بروجن، تُیولِ حسینقلی خان ایلخانی به شمار می‌آمد و وی قدری از اراضی آن را خریده بود. جمعیتِ بروجن در آن دوره به هزار خانوار می‌رسید و سه مسجد و سه رشته قنات داشت، مالیات آن ۹۳۰ تومان بود و هر سال دویست خروار بذرافشان داشت.[۸]
تاریخ مرکزیتِ جمعیت به حدی که بتوان آن را شهر نامید به زمانِ نهضت مشروطیت و تجمع بختیاری‌ها در این شهر برای فتح اصفهان و سپس فتح تهران می‌رسد. در سال ۱۲۸۷ هجری شمسی صمصام السلطنه بختیاری با هزاران نفر سوار وارد بروجن شد و پس از آن عزمِ اصفهان کرد.[نیازمند منبع]
وجه تسمیه[ویرایش]
در مورد وجه تسمیه شهر بروجن نظرات، متفاوتی وجود دارد:
- در کتاب سفرنامه ناصر خسرو بروجن به نام «ارجان» یا «ارغان» یاد شده که ساکنان آن از منطقه‌ای مابین سرحدات بختیاری و بهبهان کنونی به این مکان آمده و سکنی گزیدند. در این خصوص مطالعات بسیار زیادی صورت گرفته و حتی به کمک علم تیپ شناسی (مرفولو‍ژی) و ادله و اسناد تاریخی این وجه تسمیه اثبات شده‌است. «ارجان» تا پایان قرن هفتم هجری به همین نام بود و از غربی‌ترین ایالات فارس محسوب می‌شده که جغرافیانویسان از آن به عنوان شهری با مردمی فرهنگی و اهل علم یاد کرده‌اند که پس از آن به مناطق گوناگونی از جمله بروجن مهاجرت کرده‌اند.
- «اورجی» وجه تسمیه دیگری است که «جی» را یکی از محال اسپاهان، صفاهان و اصفهان به معنی صاحب مردان نیک و پاک نام برده‌اند و «اور» به معنی سرزمین و شهر (که حداقل ۲۵۰۰سال قبل از میلاد) بر بسیاری از شهرها و روستاهای ایران اطلاق می‌شده‌است.[۹]
- عده‌ای دیگر چنین اظهار نموده‌اند که شهر اولیه در این محل به وسیله برج و باروهایی محصور بوده و به علت کثرت برجهای آن به نام بروجن یعنی دارنده برجهای فراوان نامیده شده‌است و بنا بر قول دیگری ساکنین بروجن قبل از پیدایش به صورت هفت خانواده در محله اوره که یکی از دهات لردگان بوده زندگی می‌کردند که در اثر ظلم و ستم خوانین از این مکان فرار نموده به مکان فعلی آمدند که این مکان به نام اوره جسته نامیده شد که به مرور زمان به اورجن و سپس به بروجن تغییر نام یافت.[۱۰]
- البته اگر از نظر ادبیاتی بخواهیم بروجن را تحلیل کنیم به واژهٔ اورجن که متشکل شده از واژه‌های «اور + جن» است بی شباهت نیست و واژهٔ «اور» به معنی شهر و «جن» به معنی زن یا الهه آب تعبیر می‌شوند که در کل به معنی شهر آب یا شهر الهه آب می‌باشد که چشمه سیاسرد واقع در بروجن سندی است بر صحت آن.
جمعیت[ویرایش]
رشد جمعیت بروجن پس از مشروطیت و از دهه‌های سوم و چهارم قرن حاضر آغاز شده و با توجه به موقعیت جغرافیایی آن که در محدوده تلاقی سه استان (فارس، اصفهان، و چهارمحال بختیاری) و دو ایل بزرگ (بختیاری و بویر احمد) قرار گرفته، از زمینه بسیار مناسبی برای توسعه برخوردار است. جمعیت شهر بروجن در سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵ بالغ بر ۴۹٬۰۷۷ نفر بوده است.[۱۱]
زبان[ویرایش]
مانند مردم دیگر شهرهای واقع در منطقه چهار محال از استان چهار محال و بختیاری اهالی بروجن به زبان فارسی و لهجه اورجنی تکلم دارند و پس از شهرکرد دومین شهر فارس زبان هستند.[۱۲] در قدیم لهجه‌ای مخصوص به این شهر هم وجود داشته که چند شاعر محلی هم به این گویش اشعاری سروده و می‌سرایند و این لهجه را به طور کامل، تنها در همان اشعار می‌توان یافت و لهجه مردم با آن متفاوت می‌باشد.
فرهنگ و هنر[ویرایش]
بنیانگذار فرهنگ بروجن را می‌توان مرحوم شهاب‌السلطنه (غلامحسین خان حاجی ایلخانی پسر دوم امامقلی خان حاجی ایلخانی رئیس ایل بختیاری) نامید که در سال ۱۲۷۴ مدرسه‌ای وسیع با مرکز کاردستی تأسیس کرد که قبل از آن حتی در اصفهان چنین مدرسه‌ای نبود و از استادان به نامی چون شیخ محمدطاهر نطنزی (مدیر) و سید میرحسین مجدالادباء و میرزاعبدالرحیم خان شیرازی، میرزاسیف الله خان (معروف به تیمسار) و یک معلم زبان انگلیسی که بلژیکی بود، استفاده می‌نمود و کلیه دروس فارسی و انگلیسی و برخی فنون و مهارت‌ها در این دارالفنون کوچک تدریس می‌شد. مخارج این مدرسه را شخص شهاب‌السلطنه پرداخت می‌نمود. پس از ۲۹ سال این دبستان منحل و بعدها امیرقلی اشراقی در منزل خود دبستانی به نام دبستان ملی تأسیس کرد و چندین سال این مدرسه دایر تا اینکه در سال ۱۳۰۹ به دستور وزیر فرهنگ وقت یک ساختمان سه کلاسه در بروجن ساخته شد. بعدها مردم این مدرسه را جمال‌الدین نام نهادند. این همت‌ها و تلاش افرادی چون ملاذوالفقار باعث گردید بروجن به شهری با سطح علمی بالا و تربیت پزشکان و متخصصان عالی رتبه دست یابد و هم اکنون نیز فارغ‌التحصیلان مدارس بروجن در خارج از استان و کشور به عنوان اساتید طراز اول مشغول خدمت هستند. علاوه بر آن در زمینه شعر و هنر نیز سرآمد بوده و از شعرا و استادان بنامی برخوردار است.[۱۰]
محله‌ها[ویرایش]
محله‌های قدیم و جدید
|
|
|
|
جاذبه‌های گردشگری[ویرایش]
جاذبه‌های گردشگری (نام محل-موقعیت-فاصله تا بروجن)
|
مراکز آموزشی و دانشگاهی[ویرایش]
- دانشگاه دولتی بروجن
- دانشگاه پیام نور مرکز بروجن
- دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجن
- دانشکده پرستاری و مامایی بروجن
صنایع دستی[ویرایش]
قالیهای پشم یلمه‌ای و قالی و قالیچه‌های بختیاری بروجن بسیار مشهور است. در گذشته نیز گیوه این شهرستان شهرت کشوری داشته‌است. از دیگر صنایع دستی قدیمی آن نمدمالی است.
آب و هوا[ویرایش]
از بروجن همواره به عنوان یکی از سردترین شهرهای کشور در گزارش‌ها هواشناسی نام برده می‌شود
ارتفاع این شهرستان از سطح متوسط دریا ۲۴۳۲ متر است. از لحاظ اقلیمی دارای شرایط نیمه مرطوب با تابستان معتدل و زمستان بسیار سرد می‌باشد. تعداد روزهای یخبندان در حدود ۱۲۲روز در سال می‌باشد. حداقل مطلق دمای این ایستگاه به ۳۶- درجه می‌رسد و حداکثر مطلق دمای مشاهد شده به ۳۶درجه سانتیگراد بالغ گردیده‌است. بارش سالانه این ایستگاه بطور متوسط به ۳۶۰ میلی‌متر بالغ می‌گردد و دارای دو فصل خشک و مرطوب است. فصل خشک آن از خرداد تا شهریور ادامه دارد و فصل مرطوب آن از مهر ماه آغاز و تا اردیبهشت ادامه دارد. در مجموع بارش فصل زمستان به ۴۴ درصد و پاییز به ۳۲درصد و بهار به ۲۴درصد می‌رسد و تابستان ۱ در صد بارش را داراست.
بروجن یکی از مرتفع‌ترین شهرهای کشور است که این خصیصه بروجن را از جهت محیط زیست حیوانی و گیاهی بسیار غنی و پر جاذبه نموده‌است.
چشمه سیاسرد و تالاب چغاخور و آداب و رسوم اصیل بختیاری‌ها از جاذبه‌های گردشگری این مناطق به شمار می‌آید.
 آب و هوای بروجن |
|||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ژانویه | فوریه | مارس | آوریل | مـــــه | ژوئـن | ژوئیـه | اوت | سپتامبر | اکتبـر | نوامبر | دسامبر | سـال | |
| گرم‌ترین C° |
۱۲٫۰ | ۱۵٫۰ | ۲۰٫۰ | ۲۳٫۰ | ۲۹٫۰ | ۳۰٫۰ | ۳۵٫۰ | ۳۵٫۰ | ۳۱٫۰ | ۲۶٫۰ | ۱۸٫۰ | ۱۱٫۰ | ۱۹٫۹ |
| میانگین گرم‌ترین‌ها C° |
۱۲٫۰ | ۱۵٫۰ | ۲۰٫۰ | ۲۳٫۰ | ۲۹٫۰ | ۳۰٫۰ | ۳۵٫۰ | ۳۵٫۰ | ۳۱٫۰ | ۲۶٫۰ | ۱۸٫۰ | ۱۱٫۰ | ۱۹٫۹ |
| میانگین سردترین‌ها C° |
-۱۴٫۰ | -۸٫۰ | -۷٫۰ | -۳٫۰ | ۲٫۰ | ۵٫۰ | ۱۱٫۰ | ۷٫۰ | ۲٫۰ | ۱٫۰ | -۶٫۰ | -۱۴٫۰ | ۱٫۱ |
| سردترین C° |
-۱۴٫۰ | -۸٫۰ | -۷٫۰ | -۳٫۰ | ۲٫۰ | ۵٫۰ | ۱۱٫۰ | ۷٫۰ | ۲٫۰ | ۱٫۰ | -۶٫۰ | -۱۴٫۰
|
|
| منبع: وب‌گاه اداره هواشناسی چهار محال و بختیاری[۱۳] ۸ مهٔ ۲۰۱۱ | |||||||||||||
مشاهیر[ویرایش]
- جهانگیرخان قشقایی: فیلسوف
- ابوالقاسم بختیار: پزشک
- داراب افسربختیاری: شاعر فولکلور
- حیدرعلی طالب پور: شاعر
- بهمن بروجنی: شاعر و نقاش
منابع[ویرایش]
- ↑ سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱390
- ↑ تبیان شهرکرد، بازدید: نوامبر ۲۰۰۹.
- ↑ فرمانداری شهرستان بروجن، بازدید: فوریه ۲۰۱۲.
- ↑ سازمان تبلیغات اسلامی استان چهارمحال و بختیاری، بازدید: ژوئن ۲۰۱۱.
- ↑ «نتایج دور دوم انتخابات مجلس».
- ↑ عمومی نفوس و مسکن ۱390،
- ↑ دو" بام ایران" در یک استان/ مرتفع تربودن بروجن نسبت به شهرکرد.
- ↑ کتاب مرآة البلدان، اعتماد السلطنه، محمدحسن بن علی، دانشگاه تهران، ۱۳۶۷.
- ↑ اداره ثبت احوال شهرستان بروجن
- ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ پایگاه اطلاع‌رسانی شهرداری بروجن
- ↑ سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۸۵
- ↑ شهرام امیدوار. جغرافیای استان شناسی چهارمحال و بختیاری. چاپ 1389 خورشیدی. تهران: وزات آموزش و پرورش، 1389 خورشیدی. ص 65 و 66. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۰۵-۲۰۱۴-۷.
- ↑ «اطلاعات آب و هوای بروجن (هواشناسی چهار محال و بختیاری)» (فارسی). وب‌گاه اداره هواشناسی چهار محال و بختیاری. بازبینی‌شده در ۸ مهٔ ۲۰۱۱.
- آمار جمعیت: اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران ۱۳۸۳، ص۱۰۰.
پیوند به بیرون[ویرایش]
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ بروجن موجود است. |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
