کارون
مختصات: ۳۰°۲۵′۳۹″ شمالی ۴۸°۰۹′۵۵″ شرقی / ۳۰.۴۲۷۵° شمالی ۴۸.۱۶۵۳° شرقی
کارون | |
---|---|
سرچشمه | زردکوه و ارتفاعات چهارمحال و بختیاری |
ریزشگاه | اروندرود |
طول | ۹۵۰ کیلومتر[۱] |
دبی | ۴۵۳ متر مکعب بر ثانیه |
رود کارون پرآبترین و بزرگترین رودخانه ایران است. این رود در سنگ نوشتههای باستانی کرن، کرنک و کوهرنگ نیز نامیده میشد و اولین تمدنهای بشری درکنار این رود تشکیل گردیده است.[۲] برخی نیز رودخانه کارون را همان رودخانه باستانی کوپرتس میدانند.[۳] این رود با درازای ۹۵۰ کیلومتر طولانیترین رودیست که تنها در داخل ایران قرار دارد و همچنین تنها رود ایران است که بخشی از آن قابل کشتیرانی است.[۴] آب آشامیدنی کلانشهر اهواز از رودخانه کارون تأمین میشود.[۵] در حاشیه این رود تمدنهای بزرگی از ایران شکل گرفتهاست. رودخانه کارون به غیر از تأمین آب آشامیدنی و کشاورزی و تولید برق مصرفی دارای مواهب دیگری نیز میباشد از جمله بستر مناسبی برای جذب سرمایهگذاری و ایجاد مکانهای تفریحی پررونق و نیز حمل و نقل کالاست به علت آنکه از طریق آن میتوان کالاهای تجاری و صادراتی کشور را با استفاده از حمل و نقل آبی، از اهواز و حتی شوشتر تا بنادر بینالمللی خوزستان مانند خرمشهر و آبادان منتقل کرد.[۶]
رود کارون ۱۱۷اُمین اثر طبیعی است که توسط سازمان میراث فرهنگی در ۲۰ بهمن ۱۳۸۹ در فهرست میراث طبیعی ایران قرار گرفت.
محتویات
سرچشمه و شاخهها[ویرایش]
سرچشمه شاخههای اصلی کارون (ارمند، کوهرنگ و بازفت)، زردکوه بختیاری در استان چهار محال و بختیاری است؛ ولی شاخههای فرعی آن از کوههای گوناگون سرچشمه میگیرند مانند خرسان از دنا در استان کهگیلویه و بویراحمد و دز از بلندیهای لرستان. این رود، پس از گذر از مناطق کوهستانی و پر پیچ و خم، در منطقهای به نام گتوند وارد دشت خوزستان میشود. رود کارون در شمال شوشتر به دو شاخه تقسیم میشود که در جنوب شوشتر با یکدیگر پیوند مییابند. مهمترین شاخهٔ فرعی کارون، رود دز است که در شمال اهواز به کارون میپیوندد. رود کارون در مرز ایران و عراق، به اروندرود پیوسته و روانه خلیج فارس میشود. پیچ و خمهای موجود در سر راه این رود، خوزستان را به جلگهای بینظیر تبدیل کردهاست.
روزانه ۲۰ هزار متر مکعب آب از رودخانه کرخه اندیمشک توسط آبراهی به نام کانال شهید چمران به رودخانه کارون منتقل میشود.[۵]
زمانی کارون عریضترین و پرآبترین رودخانه ایران بود. اما امروز بیشتر از آنکه شبیه یک رود پرخروش باشد، به نهر کمآب و کوچکی میماند که برای دفع آبهای سطحی ساخته شده است.[۷]
سدها[ویرایش]
سدهای مختلفی بر روی این رودخانه ساخته شدهاند که مهمترین آنها، سدهای کارون ۱، کارون ۳، کارون ۴، مسجد سلیمان و در پایینتر، سدهای گتوند علیا و سد تنظیمی گتوند میباشند.
وضعیت رود کارون[ویرایش]
آبرسانی[ویرایش]
آبرسانی شهرهای شمال شرق خوزستان ار سد کارون ۳ در دست مطالعه توسط سازمان آب و برق خوزستان میباشد. هدف از این طرح تأمین آب سالم و بهداشتی شهرهای ایذه و رامهرمز میباشد.
محیط زیست کارون[ویرایش]
آلودگی رود کارون از مشکلات مهم این رودخانه است. سازمان آب و برق خوزستان بر این باور است که شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی با ورود آلایندهها و زهابهای خود یکی از آلوده کنندگان اصلی رودخانه کارون هستند. شرکت توسعه نیشکر به عنوان یکی از آلایندههای رودخانه کارون در ستاد جرایم دادگستری خوزستان (که آلودگی این رودخانه را به صورت ویژه از سال ۸۸ دنبال میکند) نیز نام برده شدهاست.[۸]
معاونت کشاورزی شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی میگوید: «قطرهای از زه آبهای کشت و صنعتهای نیشکر در جنوب خوزستان وارد کارون نمیشود و شرکت توسعه نیشکر در راستای حفظ شرایط مطلوب کیفی رودخانه کارون نسبت به احداث جمعاً” ۲۴۲ کیلومتر کانال برای جلوگیری از ورود زه آبهای خود به کارون اقدام کرده است، بطوریکه میتوان گفت این شرکت تنها مجموعه کشاورزی استان خوزستان میباشد که برای عدم انتقال زه آب اراضی به رودخانههای منطقه اقدام نموده است همچنین کشت و صنعتهای نیشکری خود بهرهبردار آب کارون هستند، پس بدون شک اگر شرکتهای نیشکری تأثیر ناگواری بر کیفیت آب کارون داشته باشند تیشه به ریشه خود میزنند، بنابراین رابطه بین توسعه نیشکر و کارون یک رابطه متقابل است و ما باید با حفظ کارون تولید پایدار خود را ثبات ببخشیم».[۹]
پسابهای کشاورزی مهمترین منبع آلودگی رودخانه کارون است که ۴۸ درصد پسابهای ورودی به کارون را شامل میشوند. پس از پسابهای کشاورزی، نیز فاضلاب شهری با ۲۶ درصد در رتبه دوم آلایندگان رودخانه کارون قرار دارد.[۱۰]
همچنین احداث مزارع پرورش غیرمجاز ماهی در سرشاخههای رودخانه بزرگ کارون از جمله رودخانه ارمند، رودخانه بهشت آباد، کاج، کارون میانی و... در استان چهارمحال و بختیاری، محیط زیست این رودخانه را تحت تأثیر قرار داده و عملاً حیات اکوسیستم آبی و تنوع زیستی این رودخانه را با خطر روبرو کرده است.[۱۱]
ضرورت لایروبی[ویرایش]
پس از جنگ ایران و عراق، و با تهنشینی رسوبات و شناورهای صیادی، این رودخانه برای کشتیرانی غیرقابل استفاده شدهاست. انجام طرحهای لایروبی رودخانه، از جمله راهکارهای پیشنهادی برای رفع این مشکل است.[۱۲][۱۳]
۲۳ میلیون مترمکعب از رودخانه کارون باید لایروبی شود که حدود ۱۰ میلیون مترمکعب از این میزان، مربوط به لایروبی در محدوده شهر اهواز است.[۱۰]
خطر خشک شدن کارون[ویرایش]
کاهش شدید آب رودخانه کارون باعث شده سواحل و تفریحگاه آن به محلی برای تجمع حشرات و حیوانات موذی تبدیل شود. در پاییز سال ۱۳۹۲ این رودخانه دچار کمآبی شدید شد بطوریکه در اهواز ارتفاع آب به یک متر رسید.[۱۴]
جستارهای وابسته[ویرایش]
پانویس[ویرایش]
- ↑ وبگاه رسمی سد و نیروگاه کارون ۳
- ↑ «رودخانه کارون، ایرانگردی تیشینه».
- ↑ «ثبت روز ملی کارون، پایگاه خبری فضای سبز و محیط زیست ایران».
- ↑ «کتابخانه کودک». کتابخانه کودک. بازبینیشده در ۲۰۱۴-۱۰-۰۳.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ایرنا، کد خبر: ۳۶۷۰۳۸ زمان مخابره: ۱۳۸۷/۱۲/۵
- ↑ «گزارش مکتوب... ، واحد مرکزی خبر».
- ↑ «پارکهای ساحلی بلای جان کارون شدهاند». پایگاه خبری شهر الکترونیک، ۱۵ اسفند ۱۳۹۰.
- ↑ خبرگزاری فارس
- ↑ پایگاه خبری نیشکرنیوز
- ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ «مرگ تدریجی کارون بزرگترین و زیباترین رودخانه ایران». مرکز مطالعات خلیج فارس.
- ↑ «وضعیت بحرانی رودخانه کارون». شبکه ایران.
- ↑ «کشتیرانی در خرمشهر احیا میشود/ آغاز لایروبی کارون در خرمشهر». khouznews، ۲۴ خرداد ۱۳۹۰.
- ↑ «آغاز لایروبی رود کارون پس از ۳۳ سال». روزنامه جام جم (شماره ۳۱۵۳)، ۲۴ خرداد ۱۳۹۰. صفحهٔ ۱۵.
- ↑ «کارون در آستانه خشک شدن». فرارو.
پیوند به بیرون[ویرایش]
مجموعهای از گفتاوردهای مربوط به کارون در ویکیگفتاورد موجود است. |
ویکیسفر یک راهنمای سفر برای کارون دارد. |
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ کارون موجود است. |
- «تصاویر: کارون در رؤیای کشتیهایش». تابناک. بازبینیشده در ۱۷ مهر ۱۳۹۰.
|
|
|