اقتصاد ایران

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
پرش به: ناوبری، جستجو
اقتصاد ایران
North Tehran Towers.jpg
تهران صاحب ۴۵٪ از صنایع ایران است.[۱]
واحد پول ۱ تومان (ابرواحد) = ۱۰ ریال (IRR) (Rialsymbol.svg)؛
پی‌نوشت: ایران در تیر-مرداد ۱۳۹۲ ارزش ارز خود را کاست
سال مالی ۱ فروردین
سازمان‌های تجاری اکو، اُپک، جیسف، تجارت جهانی (ناظر)، ...
آمارها
تولید ناخالص داخلی اسمی: ۳۶۷٫۰۹۸ میلیارد دلار
ب‌ق‌خ:۱٬۲۴۴٫۳۲۸ میلیارد دلار
(صندوق بین‌المللی پول، ۲۰۱۳ م)[۲]
رتبه ۳۲ام (اسمی) / ۱۸ام (ب‌ق‌خ)
رشد تولید ناخالص داخلی افزایش −۱٫۹٪ (صندوق پول، ۲۰۱۳ م)[۲]
سرانه تولید ناخالص داخلی ۴٬۷۶۹ دلار (اسمی، ۹۸ام)
۱۶٬۱۶۵ دلار (ب‌ق‌خ، ۷۱ام)
(صندوق پول، ۲۰۱۳ مest.)[۲]
تولید ناخالص داخلی هر بخش کشاورزی (۱۰٪)، نفت (۲۵٪)، صنعت (۲۰٪), خدمات (۴۵٪) (۲۰۱۱ م est.)[۳]
اجزای تولید ناخالص داخلی مصرف خانگی (۴۵٫۴٪)
مصرف دولت (۱۴٫۱٪)
تولید سرمایه‌گذاری ثابت (۳۱٫۱٪)
سرمایه‌گذاری در موجودی (۱٫۲٪)
صادرات کالا/خدمات (۲۰٫۸٪)
واردات کالا/خدمات (−۱۲٫۷٪) (۲۰۱۳ م est.)
تورم (CPI) افت مثبت ۱۸٫۲٪ (آبان ۱۳۹۳)[۴]
جمعیت زیر خط فقر ۱۸٫۷٪ با کمتر از ۱۱ دلار/روز زندگی می‌کنند (۲۰۰۷ م)[۵]
۳٫۱٪ با کمتر از ۲ دلار/روز زندگی می‌کنند (۲۰۰۶ م)[۶]
شاخص جینی افت مثبت ۰٫۳۶۵ (۱۳۹۲)[۷] (فهرست کشورها)
نیروی کار ۲۳٫۸۳ میلیون (۱۳۹۲);[۸]
بی‌کاری ۱۰٫۴٪ (۱۳۹۲)[۸]
میانگین حقوق خالص خانوارهای شهری:
۱۷ میلیون Rialsymbol.svg، ماهیانه (۱۳۹۲)[۷]
خانوارهای روستایی:
۱۰ میلیون Rialsymbol.svg، ماهانه (۱۳۹۲)[۷]
صنایع اصلی نفت، پتروشیمی، کودها، سدیم هیدروکسید، خودرو، قطعه، داروسازی، لوازم خانگی، الکترونیک، مخابرات، انرژی، نیرو، نساجی، ساخت‌وساز، سیمان و دیگر مصالح ساختمانی، فراوری مواد غذایی (به‌ویژه تصفیهٔ شکر و تولید روغن فلزسازی آهنی و غیرآهنی، جنگ‌افزارها
رتبه آسانی انجام کسب و کار افزایش ۱۳۲ام (۲۰۱۴ م)[۹]
تجارت
صادرات ▼ ۶۱٫۲۲ میلیارد دلار (۲۰۱۳ م est.)
کالاهای صادراتی نفت (۸۰٪)، فرآورده‌های پتروشیمیایی، خودرو، میوه و آجیل، فرش
شرکای اصلی صادرات  چین ۲۲٫۱٪
 هند ۱۱٫۹٪
 ترکیه ۱۰٫۶٪
 کره جنوبی ۷٫۶٪
 ژاپن ۷٫۱٪ (۲۰۱۲ م est.)
واردات ▼ ۶۴٫۴۲ میلیارد دلار (۲۰۱۳ م est.)
کالاهای وارداتی کالاهای واسطه و مواد خام صنعتی (۴۶٪)، کالاهای اساسی (۳۵٪)، مواد غذایی و دیگر کالاهای مصرفی (۱۹٪)، خدمات فنی
شرکای اصلی واردات  امارات متحده عربی ۳۳٫۲٪
 چین ۱۳٫۸٪
 ترکیه ۱۱٫۸٪
 کره جنوبی ۷٫۴٪ (۲۰۱۲ م est.)
سهم سرمایه‌گذاری خارجی دریافت: افزایش ۴۱٫۴۵ میلیارد دلار (۳۱ دسامبر ۲۰۱۳ est.) (۵۶ام؛ ۲۰۱۲)
در خارج:افزایش ۳٫۶۴۵ میلیارد دلار (۳۱ دسامبر ۲۰۱۳ est.) (۶۶ام؛ ۲۰۱۲ م)
قرض ناخالص خارجی رشد منفی ۱۵٫۶۴ میلیارد دلار (۲۰۱۳ م est.)
امور مالی عمومی
بدهی‌های عمومی رشد منفی ۱۸٫۷٪ از تولید ناخالص داخلی (۲۰۱۳ م est.);
پی‌نوشت: شامل بدهی تضمین‌شدهٔ عمومی
کسری بودجه رشد منفی ۴٫۵٪ از تولید ناخالص داخلی (۲۰۱۳ م est.)
درآمدها ۴۷٫۸۴ میلیارد دلار (۲۰۱۳ م est.) (بر مبنای نرخ ارز، نه ق‌ب‌خ)[۱۰]
مخارج ۶۶٫۳۸ میلیارد دلار (۲۰۱۳ م est.) (بر اساس نرخ ارز)
کمک‌های اقتصادی ۱۲۱ میلیون دلار (۲۰۰۸ م est.)[۱۱]
رتبه اعتبار واحد اطلاعات اقتصادی:
CCC (ریسک حاکمیتی)
CCC (ریسک ارزی)
CC (ریسک بخش بانک)
CC (ریسک سیاسی)
B (ریسک ساختار اقتصادی)
CC (ریسک کشوری)
(بهمن ۱۳۹۳)[۱۲]
ذخایر خارجی ▼ ۶۸٫۰۶ میلیارد دلار (۳۱ دسامبر ۲۰۱۳ م est.)
۷۴٫۰۶ میلیارد دلار (۲۰۱۲ م )
۱۱۰ میلیارد دلار (۲۰۱۱ م)[۱۳]
۸۰ میلیارد دلار (۲۰۱۰ م)[۱۳]
پی‌نوشت: بیشتر ذخیره‌های ارزی ایران در کشورهای بیگانه بلوکه شده‌است
منبع اصلی داده‌ها: اطلاعات‌نامهٔ جهان سازمان سیا
همهٔ مقدارها -مگر موردهای ذکرشده- به دلار آمریکا است
اقتصاد ایران

اقتصاد ایران یک اقتصاد ترکیبی و در حال گذار، شامل یک بخش عمومی بزرگ است و حدود ۶۰ درصد آن به شیوه متمرکز و دستوری اداره می‌شود.[۱۴][۱۵][۱۶] بخش عمده‌ای از صادرات در ایران بر پایهٔ صادرات نفت و گاز است (۸۰٪). در سال ۲۰۱۰ این صادرات ۶۰٪ درآمد دولت را شامل شده‌است.[۱۰][۱۷][۱۸] نکتهٔ منحصربه‌فرد در مورد اقتصاد ایران سهم بنیادهای مذهبی از بودجه دولت مرکزی است که ۳۰٪ بودجه را شامل می‌شود.[۱۶][۱۹][۲۰] اقتصاد ایران یکی از معدود اقتصادهای بزرگ است که در جریان بحران مالی ۲۰۰۷-۲۰۰۹ به طور مستقیم لطمه ندید.[۲۱][۲۲]

بنا به گزارش وزارت امور خارجه، ایران هفدهمین اقتصاد برتر دنیا، چهارمین تولید کننده نفت در جهان، دارای اولین ذخایر گازی جهان، حائز رتبه دهم در صنعت گردشگری و رتبه پنجم در اکوتوریسم، بزرگترین و بیشترین میزان صنایع در حوزه خاورمیانه و شمال آفریقا، رتبه‌های چهارم تا دهم دنیا در تولید روی و کبالت، دارای رتبه برتر در ذخایر آلومینیوم، منگنز و مس در جهان، رتبه چهارم دنیا به لحاظ تنوع تولیدات محصولات کشاورزی می‌باشد.[۲۳]

مشکلات اقتصادی که نتیجه ترکیبی از کنترل قیمت‌ها و یارانه‌ها به ویژه در بخش مواد غذایی و انرژِی است[۲۴][۲۵] باعث ادامه سنگینی اقتصاد می‌شود. همچنین قاچاق، کنترل اداری و فساد گسترده[۲۶][۲۷] و دیگر موانع باعث تضعیف پتانسیل رشد بخش خصوصی در ایران شده‌است.[۲۸][۲۹] محمود احمدی نژاد به جای یارانه پیشنهاد هدفمند کردن یارانه‌ها را ارائه کرد.[۳۰][۳۱] با این وجود تلاش‌های قبلی دولت مانند سهمیه بندی کردن بنزین در سال ۲۰۰۷ و تحمیل مالیات بر ارزش افزوده در سال ۲۰۰۸ با مخالفت‌های بعضاً خشونت آمیز روبرو شده بود.[۳۲][۳۳]

قیمت بالای نفت در سال‌های اخیر به ایران این امکان را داده‌است تا ۹۷ میلیارد دلار ارز آوری داشته باشد.[۲۸] اگرچه این افزایش درآمد به خودباوری و افزایش سرمایه‌گذاری داخلی کمک کرد اما نرخ دورقمی بیکاری و تورم همچنان باقی‌ماند.[۳۴] بر پایه آمار بانک مرکزی ایران نرخ تورم در سال ۲۰۱۰ تا ۱۱٫۵٪ کاهش پیدا کرده‌است.[۳۵] اقتصاد تنها رشد متوسط را به خود دیده‌است. جمعیت تحصیل کرده ایران، ناکارآمدی اقتصاد و سرمایه‌گذاری ناکافی داخلی و خارجی باعث رشد فزاینده ایرانیانی که به خاطر پیدا کردن شغلی مناسب راهی آنسوی آب‌ها می‌شوند شده‌است که نتیجه آن پدیده فرار مغزها است.[۳۶][۳۷] در حال حاضر ایران از لحاظ برابری قدرت خرید، هجدهمین کشور در دنیا و بر اساس فهرست صندوق بین‌المللی پول ایران رتبه ۲۹ را دارا می‌باشد.[۳۸][۳۹]

صندوق بین‌المللی پول در ماه مه ۲۰۱۱ نرخ رشد ایران را صفر درصد پیش بینی کرد ولی پس از اعتراض ایران این نرخ رشد را به ۲٫۵ درصد افزایش داد که با این وجود هنوز بسیار کمتر از متوسط نرخ رشد جهانی و منطقه‌ای است. به گزارش صندوق بین‌المللی پول تورم ایران در سال ۲۰۱۱ بالاترین تورم منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا و به میزان ۲۲٫۵ درصد پیش بینی شده است.[۴۰]

ایران بزرگترین تولیدکننده پسته[۴۱]، زعفران[۴۲]، خاویار[۴۳]، زرشک[۴۴]، فیروزه[۴۵]، میوه‌های شفتی (مثل زردآلو)[۴۶] و فرش دستباف[۴۷] در جهان است. این کشور همچنین بزرگترین ذخیره روی در جهان را دارد.[۴۸]

ایران همچنین هشتمین تولیدکننده میوه،[۴۹] دومین تولیدکننده خیار،[۵۰] نهمین نیروی بزرگ نظامی،[۵۱] دهمین دارنده تانک نظامی،[۵۲] چهارمین تولیدکننده سیمان،[۵۳] نهمین تولیدکننده آهن،[۵۴] هشتمین تولیدکننده لیمو،[۵۵] دهمین تولیدکننده انگور،[۵۶] دومین تولیدکننده زردآلو،[۵۷] هشتمین تولیدکننده مرغ،[۵۸] سومین تولیدکننده گاز طبیعی،[۵۹] ششمین تولیدکننده نفت،[۶۰] سومین صادرکننده نفت،[۶۱] ششمین تولیدکننده پیاز،[۶۲] دومین تولیدکننده گردو،[۶۳] سومین تولیدکننده هندوانه،[۶۴] هفتمین تولیدکننده گوجه فرنگی،[۶۵] هفتمین تولیدکننده مرکبات،[۶۶] چهارمین تولیدکننده بادام[۶۷] و هفتمین تولیدکننده پشم[۶۸] در جهان است.

پیشینه[ویرایش]

Yazd weaver side.jpg
نوشتار اصلی: تاریخ اقتصادی ایران
رشد تولید ناخالص داخلی و جمعیت ایران در میان سالهای ۱۳۴۶ تا ۱۳۸۶

پیش از انقلاب ایران (۱۳۵۷)، ایران رشد اقتصادی سریعی داشت. در طول دهه ۱۳۵۰ مدرن و صنعتی شدن جامعه ایران که به طور سنتی جامعه‌ای کشاورزی بود قابل توجه بود.[۶۹][۷۰] با این وجود سرعت رشد اقتصادی درست قبل از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ با کاهش چشمگیری روبرو شد. خروج سرمایه از ایران درست پیش و پس از انقلاب تا سال ۱۳۵۹ حدود ۳۰ تا ۴۰ میلیارد دلار بود.[۷۱]

اقتصاد ایران در زمان پهلوی دوم یک اقتصاد وابسته به غرب، مونتاژی و متکی به مستشاران خارجی بود. پول فراوان نفت به محمدرضا پهلوی اجازه می‌داد که صنایع بزرگی را در خارج بخرد یا در ایران ایجاد کند اما این صنایع برای کشور توسعه‌نیافتهٔ ایران که فاقد صنایع پیشرفته و نیروی متخصص بود استفادهٔ چندانی نداشت و اصولاً این صنایع که برای ادارهٔ آن از نیروی متخصّص غیرایرانی استفاده می‌شد حکم ویترین زیبا را داشت که صرفاً در خاک ایران بود ولی همه امورش در دست خارجیان بود. ضمناً مصرف‌گرایی و غرب‌گرایی که از دههٔ ۱۳۵۰ در جامعهٔ ایران شدّت گرفت به همراه نابودی کشاورزی در پی اصلاحات ارضی، ایران را به یک کشور مصرفی که برپایهٔ پول نفت اداره می‌شد تبدیل کرد.[۷۲]

اهداف بلند مدت ایران پس از انقلاب اسلامی استقلال اقتصادی، ایجاد اشتغال کامل و ایجاد یک زندگی استاندارد و آسوده برای شهروندانش بود. اما در پایان قرن بیستم اقتصاد ایران با مشکلات و موانع بسیاری روبرو شد.[۷۳] جمعیت ایران در طی بیست سال بیش از دوبرابر شد و همزمان با افزایش جمعیت جوان، اگرچه بخش بزرگی از جمعیت از سال ۱۳۴۰ در بخش کشاورزی فعال بودند اما ایران واردکنندهٔ عمده مواد غذایی بود. مشکلات اقتصادی باعث مهاجرت مردم از حومه به شهرها گردید.

پس از پایان جنگ با عراق دولت سعی به توسعه ارتباطات، حمل و نقل، تولیدات، مراقبت‌های پزشکی، آموزش و صنعت انرژی (از جمله آینده نگری درباره قدرت هسته‌ای خود) و یکپارچه سازی ارتباطات و زیرساخت‌های حمل و نقل با کشورهای همسایه کرد.[۷۴] ادعا می‌شود که در طول جنگ با عراق ۳۰۰ هزار نفر کشته و ۵۰۰ هزار نفر ایرانی مجروح شده‌اند که این خسارت ۵۰۰ میلیارد دلاری را بر اقتصاد ایران تحمیل کرده‌است.[۷۵][۷۶]

تولید ناخالص داخلی[ویرایش]

Circle frame.svg

تقسیم‌بندی بخش‌های اقتصاد ایران در سال ۲۰۰۲[نیازمند منبع]      نفت (۱۴٫۹٪)     ساخت (۱۳٫۹٪)     معدن (۱٫۰٪)     کشاورزی (۱۳٫۹٪)     ساخت و ساز (۴٫۰٪)     تجارت، رستوران، هتل (۱۳٫۹٪)     حمل و نقل، انبار کالا، ارتباطات (۸٫۹٪)     آب، برق و گاز (۲٫۰٪)     خدمات دیگر (۲۷٫۷٪)

ذخایر نفت در نقشه

بر اساس گزارش سالیانهٔ اوپک در سال ۲۰۰۷، رشد تولید ناخالص داخلی (GDP) در ایران در سال ۲۰۰۶، ۴٫۹ و در سال ۲۰۰۷، ۵٫۴ درصد بوده‌است که در هردو سال کمتر از میانگین کشورهای عضو این سازمان (به ترتیب ۵٫۸ و ۶ درصد) بوده‌است.[۷۷]

بر اساس آمار بانک جهانی در سال ۲۰۰۸، رشد تولید ناخاص داخلی در ایران ۷٫۸ درصد بوده‌است.[۷۸] در سال ۲۰۰۸ میلادی، تولید ناخالص داخلی ایران از لحاظ برابری قدرت خرید (Power Purchasing Parity)در حدود ۸۴۱٫۷ میلیارد دلار بوده، که اقتصاد این کشور را در رده شانزدهم جهانی پس از استرالیا و بالاتر از کشورهای هلند، سوئد و بلژیک قرار می‌دهد.[۷۹]

اما تولید ناخالص داخلی ایران از لحاظ میزان تبادل (Exchange Rate) در سال ۲۰۰۹ در حدود ۳۸۲٫۳ میلیارد دلار بود که این کشور را در ردهٔ ۲۹ جهان قرار می‌دهد.[۸۰] و از نظر میزان تولید ناخالص ملی سرانه (per capita GDP) با ۱۲٬۸۰۰ دلار در رده ۷۸ جهان است.[۸۱]

افت شدید[ویرایش]

تولید ناخالص داخلی ایران در دوره ۳ ساله تشدید تحریم های غرب (سال های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴) ۱۶۰ میلیارد دلار کاهش یافت و ایران در رده بندی اقتصادهای بزرگ دنیا طی این مدت ۷ پله نزول کرد. بر این اساس تولید ناخالص داخلی ایران طی دوره سه ساله ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴ با افت ۲۸ درصدی مواجه شد. ایران که در سال ۲۰۱۱ در رتبه ۲۱ بزرگترین اقتصادهای جهان قرار داشت در سال ۲۰۱۴ به جایگاه ۲۸ نزول داشته است. پیش از تشدید تحریم ها یعنی در سال ۲۰۱۱ تولید ناخالص داخلی ایران ۵۷۶ میلیارد دلار برآورد شده بود که با تشدید تحریم ها این رقم در سال بعد از آن به ۵۵۷ میلیارد دلار کاهش یافت. روند نزولی تولید ناخالص داخلی ایران در سال های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ نیز ادامه یافت و رقم تولید ناخالص داخلی ایران در این سال ها به ترتیب به ۴۹۳ میلیارد دلار و ۴۱۵ میلیارد دلار رسید. در عین حال تحریم ها تنها عامل کاهش تولید ناخالص داخلی نبوده است بلکه افت شدید قیمت نفت نیز به ویژه در سال ۲۰۱۴ به این روند دامن زده است.[۸۲]

صادرات[ویرایش]

سود خالص نفت ایران (۱۳۵۹-۱۳۸۸)-به نقل از خبرگزاری تابناک[۸۳]
درآمد نفتی ایران (۲۰۰۶-۲۰۱۰)[۸۴]
سال درآمد نفتی (دلار)
۲۰۰۶ ۵۷٫۶۱۹٫۰۰۰٫۰۰۰
۲۰۰۷ ۶۶٫۲۱۴٫۰۰۰٫۰۰۰
۲۰۰۸ ۸۷٫۰۵۰٫۰۰۰٫۰۰۰
۲۰۰۹ ۵۶٫۳۴۲٫۰۰۰٫۰۰۰
۲۰۱۰ ۷۱٫۵۷۱٫۰۰۰٫۰۰۰

ایران در سال ۲۰۰۷ میلادی، مجموعاً ۸۳ میلیارد دلار صادرات داشته‌است.[۸۵]

محمود احمدی نژاد در روز صنعت و معدن در جمع صنعتگران کشور اظهار داشت: ۴ سال پیش هم قطعنامه‌های متعددی علیه ایران صادر شد. صادرات صنعتی در آن زمان ۶ میلیارد دلار بود به رغم وجود تمامی مشکلات اقتصادی اکنون صادرات صنعتی ما به حجم ۱۸ میلیارد دلار رسیده‌است؛ و همچنین اعلام کرد که تا سال ۱۳۹۲ صادرات ایران در بخش صنعتی به بیش از ۶۰ میلیارد دلار خواهد رسید.[۸۶]

تک نرخی کردن ارز و چالشهای اقتصاد ایران[ویرایش]

تک نرخی شدن ارز اقدامی بسیار مثبت، مؤثر و عامل مهم برای جلوگیری از مفاسد و رانت خواری است[۸۷] و اقتصاد ایران نیازمند ارز تک نرخی است.[۸۸]

با اقدامات انجام شده از سال ۶۸، در فروردین ۷۲ برای اولین بار ارز در اقتصاد ایران تک نرخی شد که هفت ماه تداوم یافت.[۸۹]

در سال ۸۹ به دلیل تورم زاید الوصف و رشد نقدینگی باز هم فاصله بین نرخ ارز دولتی و ارز آزاد ایجاد شد و باز هم شاهد ارز دونرخی و در نتیجه فساد بود.[۸۹]

در سال ۹۳ هدف اعلامی از سوی مسئولان تک نرخی شدن ارز در بازار آزاد و بانک‌ها از ابتدای پاییز ۱۳۹۳ بوده است که البته مشخص نیست این هدف در چه نرخی عملی خواهد شد.[۹۰]

هدفمند سازی یارانه‌ها[ویرایش]

هدفمندسازی یارانه‌ها در ایران به فرایند حذف تدریجی یارانه‌ها از مواد سوختی، مواد خوراکی، آب، برق و سایر اقلام در ایران گفته می‌شود که بخشی از این یارانه‌های حذف شده (۶۰ درصد در سال ۱۳۹۰) به صورت نقدی به مردم پرداخت می‌شود و سایر درآمد این کار صرف کارهای عمرانی و فرهنگی می‌شود. این کار در اواخر دههٔ ۱۳۸۰ به اجرا گذاشته شد و بخش عمدهٔ آن در دههٔ ۱۳۹۰ انجام خواهد شد.

مطالبات ایران از کشورها[ویرایش]

کشورهای بدهکار به ایران سه دسته تقسیم می‌شوند:

  • گروه اول: کشورهای سودان و اردن که بدهی آنها به قبل از انقلاب بر می‌گردد.
  • گروه دوم: کشورهایی که بدهی آنها به بیش از ۲۰ سال قبل باز می‌گردد. در این گروه نام کشورهایی مانند تانزانیا، نیکاراگوئه و کره شمالی دیده می‌شود.
  • گروه سوم: در این گروه کشورهایی مانند چین، هند، ژاپن و کره جنوبی قرار دارند که بدهی آنها در سال‌های اخیر شکل گرفته و عمده مطالبات ایران مربوط به آنها است.[۹۱]

رتبه در زمینه فساد[ویرایش]

مطابق امار سازمان شفافیت بین المللی، رده ایران در جدول فساد اداری و مالی ،در سال 2015 صدو سی ام بوده.ایران از این لحاظ با کشورهایی چون اوکراین، کامرون،نپال، نیکاراگوئه و پاراگوئه در یک ردیف قرار گرفت.[۹۲]

جستارهای وابسته[ویرایش]

بازار تهران

پیوند به بیرون[ویرایش]

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ اقتصاد ایران موجود است.
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به اقتصاد ایران در ویکی‌گفتاورد موجود است.

خبرگزاری اقتصادایران

منابع[ویرایش]

  1. ↑ Anthony H. Cordesman (September 23, 2008). "The US, Israel, the Arab States and a Nuclear Iran. Part One: Iranian Nuclear Programs" (PDF). Center for Strategic and International Studies. Retrieved September 25, 2010. 
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ "World Economic Outlook Database, October 2014". International Monetary Fund. Retrieved December 3, 2014. 
  3. ↑ Iran Investment Monthly. Turquoise Partners (April 2012). Retrieved July 24, 2012.
  4. ↑ شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی » آبان. بانک مرکزی، December 14, 2014. Retrieved January 4, 2015.
  5. ↑ Djavad Salehi-Isfahani (August 5, 2008): "Has Poverty Increased in Iran Under Ahmadinejad?". Brookings Institute. Retrieved November 29, 2010.
  6. ↑ Iran and the MDGs. United Nations Development Program (2003). Retrieved November 29, 2010.
  7. ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ چکیده نتایج طرح آمارگیری هزینه و درآمد خانوارهای شهری و روستایی - ۱۳۹۲ (PDF) (in Persian). Statistical Center of Iran. July 13, 2014. Archived from the original on December 4, 2014. Retrieved December 4, 2014. 
  8. ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ چکیده نتایج طرح آمارگیری نیروی کار - ۱۳۹۲ (PDF) (in Persian). Statistical Center of Iran. April 13, 2014. Archived from the original on December 3, 2014. Retrieved December 3, 2014. 
  9. ↑ "Doing Business in Iran". بانک جهانی. Retrieved December 3, 2014. 
  10. ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ IRNA: Crude price pegged at dlrs ۳۹٫۶ a barrel under next year's budget. Retrieved December ۵, ۲۰۰۸.
  11. ↑ "Development Economics, Development Data Group (DECDG)". World Bank. March 27, 2009. Retrieved July 12, 2009.  |chapter= ignored (help)
  12. ↑ Iles, Toby (March 5, 2014). Pat Thaker, ed. "Iran: risk assessment". Economist Intelligence Unit (subscription required). Retrieved March 28, 2014. 
  13. ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ Minister: Iran Facing No Problem in Currency Reserves, Revenues. Fars News Agency, April 18, 2012. Retrieved May 2, 2012.
  14. ↑ [۱]
  15. ↑ PressTV: Iran privatizes $۶۳bn of state assets. Retrieved January ۲۸, ۲۰۱۰.
  16. ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ Economist, Jan ۱۸, ۲۰۰۳
  17. ↑ PressTV: Iran oil exports top ۸۴۴mn barrels Retrieved June ۱۶, ۲۰۱۰
  18. ↑ Foreign and CommonWealth Office: Iran's entry. Retrieved June ۲۱, ۲۰۰۹.
  19. ↑ The Rise of the Pasdaran: RAND corporation Retrieved June ۱۰, ۲۰۱۰
  20. ↑ Abrahamian, History of Modern Iran, (۲۰۰۸), p.۱۷۸
  21. ↑ Ajazeera.net: The tragicomedy of Iran sanctions Retrieved May ۲۲, ۲۰۱۰
  22. ↑ The World’s Worst Economies - Daniel Fisher - Full Disclosure - Forbes
  23. ↑ مزایا و ویژگی‌های اقتصاد ایران وزارت امور خارجه
  24. ↑ U.S. targets Iran's vulnerable oil
  25. ↑ Energy subsidies reach $۸۴b
  26. ↑ Transparency International: Iran falls to ۱۶۸ in Corruption Perception Index ۲۰۰۹ . Retrieved November ۱۹, ۲۰۰۹.
  27. ↑ Freedom House: Iran Country Report. Retrieved October ۲۹, ۲۰۰۹.
  28. ↑ ۲۸٫۰ ۲۸٫۱ Iran's entry
  29. ↑ "Iran: Country Brief". Development Progress. World Bank. June ۲۰۰۹. http://go.worldbank.org/KQD2RP3RX0. Retrieved ۲۰۰۹-۰۷-۱۲.
  30. ↑ Iran Daily: New Plan Focus On Subsidies Retrieved July ۲۳, ۲۰۱۰.
  31. ↑ Atieh Bahar: Planned Economic Reforms Retrieved May ۲۴, ۲۰۰۹
  32. ↑ PressTV: Iran VAT suspension stirs controversy Retrieved May ۲۴, ۲۰۰۹
  33. ↑ Iran Daily: Gov’t Set to Change Economic Course Retrieved June ۵, ۲۰۰۹.
  34. ↑ "Iran Inflation Rate". index Mondi. http://www.indexmundi.com/iran/inflation_rate_(consumer_prices).html.
  35. ↑ Iran's inflation reaches four year low. Retrieved February ۲۷, ۲۰۱۰.
  36. ↑ Frances Harrison (January ۸, ۲۰۰۷). "Huge cost of Iranian brain drain". BBC News. http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/6240287.stm.
  37. ↑ Gheissari, Ali (April ۲, ۲۰۰۹). Contemporary Iran: Economy, Society, Politics. USA: Oxford University Press. pp. ۳–۴ (Paperback edition). ISBN 0-19-537849-0.
  38. ↑ http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_GDP_(PPP)
  39. ↑ http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_GDP_(nominal)
  40. ↑ صندوق بین‌المللی پول: ایران رکورددار تورم خاورمیانه و آفریقای شمالی است
  41. ↑ faostat.fao.org فائو
  42. ↑ In summary, Saffron is a traditional production of Iran and production share of this product is 93.7% of the world total production idosi.org
  43. ↑ news.bbc.co.uk news.bbc.co.uk
  44. ↑ Photos: Picking Zereshk (dried fruit of Berberis vulgaris) in Birjand, Iran payvand.com
  45. ↑ Iran is the world's largest producer of this mineral; it is also mined in the Southwest US, primarily in Arizona and Nevada. wisegeek.org
  46. ↑ http://faostat.fao.org/site/339/default.aspx
  47. ↑ http://www.persian-n-oriental-rugs.com/serapi-rugs.html
  48. ↑ http://www.iranconmin.de/en/leftnavigation/market
  49. ↑ TOP 10 FRUIT PRODUCING COUNTRIES IN THE WORLD worldknowing.com
  50. ↑ TOP 10 CUCUMBER PRODUCING COUNTRIES IN THE WORLD worldknowing.com
  51. ↑ TOP TEN COUNTRIES WITH LARGEST ARMY IN THE WORLD worldknowing.com
  52. ↑ TOP 10 COUNTRIES WITH MOST BATTLE TANKS IN THE WORLD worldknowing.com
  53. ↑ TOP 10 LARGEST CEMENT PRODUCING COUNTRIES IN THE WORLD worldknowing.com
  54. ↑ TOP TEN IRON PRODUCING COUNTRIES IN THE WORLD worldknowing.com
  55. ↑ TOP TEN LEMON PRODUCING COUNTRIES IN THE WORLD worldknowing.co
  56. ↑ TOP 10 GRAPES PRODUCING COUNTRIES IN THE WORLD worldknowing.com
  57. ↑ TOP 10 APRICOT PRODUCING COUNTRIES worldknowing.com
  58. ↑ TOP 10 CHICKEN PRODUCING COUNTRIES IN THE WORLD worldknowing.com
  59. ↑ TOP 10 NATURAL GAS PRODUCING COUNTRIES IN THE WORLD worldknowing.com
  60. ↑ TOP 10 HIGHEST OIL PRODUCING COUNTRIES IN THE WORLD worldknowing.com
  61. ↑ TOP 10 LARGEST OIL EXPORTING COUNTRIES IN THE WORLD worldknowing.com
  62. ↑ TOP 10 LARGEST ONION PRODUCING COUNTRY IN THE WORLD worldknowing.com
  63. ↑ TOP 10 LARGEST WALNUT PRODUCING COUNTRIES IN THE WORLD worldknowing.com
  64. ↑ TOP 10 LARGEST WATERMELON PRODUCING COUNTRIES IN THE WORLD worldknowing.com
  65. ↑ TOP 10 LARGEST TOMATO PRODUCING COUNTRY IN THE WORLD worldknowing.com
  66. ↑ TOP 10 LARGEST CITRUS PRODUCING COUNTRIES IN THE WORLD worldknowing.com
  67. ↑ TOP 10 LARGEST ALMOND PRODUCING COUNTRIES IN THE WORLD worldknowing.com
  68. ↑ TOP 10 LARGEST WOOL PRODUCING COUNTRIES IN THE WORLD worldknowing.com
  69. ↑ Iran's Industrial Progress (part 1) در یوتیوب. Retrieved January 20, 2010.
  70. ↑ Iran's Industrial Progress (part 2) در یوتیوب. Retrieved January 20, 2010.
  71. ↑ Migration information source: Iran. Retrieved July 18, 2009.
  72. ↑ اوضاع اقتصادی ایران در دوران پهلوی دوم
  73. ↑ Gheissari, Ali (April 2, 2009). Contemporary Iran: Economy, Society, Politics. USA: Oxford University Press. pp. 7–8 (Paperback edition). ISBN 0-19-537849-0.
  74. ↑ Iranian Economy in Six Snapshots
  75. ↑ "Iran-Iraq war". Microsoft Encarta. 2008.
  76. ↑ Globalsecurity.org: Iran-Iraq war (1980–1988). Retrieved October 21, 2009.
  77. ↑ Ulunma Angela Agoawike. «OPEC in the world economy» ‎(انگلیسی)‎. opec Annual report. Organization of the Petroleum Exporting Countries Public Relations and Information Department. ۵. بازبینی‌شده در ۸ سپتامبر ۲۰۱۰. 
  78. ↑ «Iran, Islamic Rep. at a glance» ‎(انگلیسی)‎. وبگاه بانک جهانی، ۱۲ سپتامبر ۲۰۰۹. Data & Statistics of IRAN. بازبینی‌شده در ۸ سپتامبر ۲۰۱۰. 
  79. ↑ CIA - The World Factbook -- Rank Order - GDP (purchasing power parity). . CIA, 6 مارس 2008.  بازدید در تاریخ ۱۶ مارس ۲۰۰۸.
  80. ↑ GDP - official exchange rate 2009 country rankings - Flags, Maps, Economy, Geography, Climate, Natural Resources, Current Issues, International Agreements, Population, Social...
  81. ↑ GDP - per capita (PPP) ۲۰۰۹ country ranks
  82. ↑ نزول ۷ پله‌ای جهانی اقتصاد ایران خبرگزاری انتخاب
  83. ↑ «سهم دولت‌ها از درآمد نفت + اینفوگرافی». تابناک، ۲۲ آبان ۱۳۹۰. بازبینی‌شده در ۳۰ بهمن ۱۳۹۰. 
  84. ↑ «درآمد نفتی ایران چند میلیارد دلار است؟». تابناک، ۲۸ تیر ۱۳۹۰. بازبینی‌شده در ۲۷ بهمن ۱۳۹۰. 
  85. ↑ تازه‌ترین گزارش سازمان تجارت جهانی: اوج‌گیری چین و افول ایران - © ۲۰۰۹تمام حقوق این وب‌سایت بر اساس قانون کپی‌رایت برای رادیو فردا محفوظ است
  86. ↑ رئیس جمهور: سال ۹۲ صادرات صنعتی به مرز ۶۰ میلیارد دلار خواهد رسید
  87. ↑ http://khabareghtesadi.com/fa/news/11304/تک-نرخی-کردن-ارز-و-چالشهای-اقتصاد-ایران
  88. ↑ http://www.drmoneyman.com/اقتصاد-ایران-نیازمند-ارز-تک-نرخی-است/
  89. ↑ ۸۹٫۰ ۸۹٫۱ http://www.eghtesadeiranonline.com/vdcauunue49nuu1.k5k4.html
  90. ↑ http://www.eranico.com/fa/content/23845
  91. ↑ روزنامه اطلاعات بین‌المللی چاپ لندن شماره ۴۶۴۲ / ۱ جولای ۲۰۱۴ /۱۰ تیر ۱۳۹۳ صفحه ۳.
  92. ↑ «سالم ترین و فاسد ترین کشورهای جهان معرفی شدند (+جدول)». 
نفت
CIAIranKarteOelGas.jpg
گاز
پالایشگاه نفت
پالایشگاه گاز
صنایع پتروشیمی
خطوط لوله
انرژی اتمی
توان بادی
غیره
Flag of Iran in map.svg اقتصاد ایران
صنایع
مجتمع پتروشی آبادان
موسسات
فهرست‌ها
انرژی
رده‌ها
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=اقتصاد_ایران&oldid=17831834»