استان کرمان

کرمان
کرمان
مرکز	کرمان
مساحت	۱۸۱٬۷۸۵ کیلومترمربع
جمعیت (۱۳۹۰)	۲٫۹۳۸٫۹۸۸
تعداد شهرستان‌ها	۲۶
منطقه زمانی	IRST (گرینویچ+۳:۳۰)
-تابستان (دی‌اس‌تی)	IRDT (گرینویچ+۴:۳۰)
استاندار	علیرضا رزم حسینی

کِرمان پهناورترین استان ایران است. استان کرمان در جنوب شرقی ایران قرار گرفته جمعیت این استان در سال ۱۳۹۰ و براساس آمار مرکز آمار ایران برابر با ۲٫۹۳۸٫۹۸۸ نفر بوده‌است و مرکز آن کلانشهر کرمان است. کرمان با در بر گرفتن بیش از ۱۱ درصد از وسعت ایران یکی از پهناورترین استان‌های ایران می‌باشد. کرمان نهمین استان پرجمعیت کشور محسوب می‌شود. کرمان از استان‌های مهم و تاریخی کشور به حساب می‌آید. استان کرمان مرکز جنوب‌شرق کشور است و به نوعی مرجع صنعتی، فرهنگی، سیاسی، کشاورزی دانشگاهی-علمی، مذهبی و سایر شاخص‌ها در میان استان‌های منطقه جنوب شرق کشور است. استان کرمان همچنین بیش از ۶۶۰ اثر ملی ثبت شده دارد و از استان‌های تاریخی ایران است. استان کرمان سه اثر ثبت شده در میراث جهانی یونسکو دارد.

پیشینه

پرچم برنزی کشف شده در منطقه شهداد نزدیک کرمان، ایران

نام کرمان از نام یکی از ده شاخه اصلی پارسیان که به جنوب ایران آمدند گرفته شده‌است. شاخه‌های اصلی پارسیان اینها بودند:

پاسارگادی، مارافی، کرمانی، ماسپی، پانتیالی، دِروسی، دایی، مَردی، دروپیکی و ساگارتی.

کرمان در زمان هخامنشیان بخش عظیمی از شَهر (ساتراپی) فارس به شمار می‌رفت. از شهرهای کهن این سامان سیرجان (شیرگان باستان)، بردسیر، بافت (تپه یحی) (به اردشیر باستان)، گُواشیر (کرمان امروزی)، فهرج (پهره باستان) و ارگ بم، نرماشیر، راین و جیرفت است.

آقامحمد خان قاجار، تعدادی از مردم آن را کور کرد. وی یک هزار تن از جوانان تنومند این استان را به سرکردگی مرتضی‌قلی‌خان کرمانی به تهران فرستاد و پس از آن به میاندوآب و سراب و برخی نقاط دیگر آذربایجان تبعید کرد. این کرمانیان پس از چند نسل در جمعیت این شهرها حل شدند ولی در میاندوآب تا مدتی پیش محله‌هایی به نام محله کرمانی‌ها، سیرجانی‌ها، زرند، راه‌بُر و لک‌ها وجود داشت.قلعه دختر و قلعه اردشیر از آثار دوران ساسانی در شرق شهر کنونی کرمان، که هنوز خرابه‌های آنها برجاست، گواه بر این است که لااقل در زمان اردشیر بابکان در همین محل، شهری آباد یا قلعه‌ای مهم وجود داشته‌است. مؤلف جغرافیای کرمان معتقد است که حدود ۲۲۰ پس از میلاد، به هنگام فتح کرمان به دست اردشیر این محل گواشیر نام داشته و مرکز ولایت کرمان بوده‌است بنا به گفته هرودت کرمانیا از قبایل دوازده‌گانه ایران می‌باشد و ساتراپی چهاردهم (دارا) مشتمل بر ایالت کرمان بوده‌است. در روایات اساطیری آمده‌است که کیخسرو کرمان و مکران را به رستم بخشید همچنین نشانی‌هایی از فرمانروایی بهمن بر این خطه می‌دهند آنگاه روایت تاریخی این سرزمین آغاز می‌شود و اینکه در زمان هخامنشیان کوروش آن را تبعید گاه نبونید (پادشاه مغلوب شدهٔ بابِل) قرار داد سپس سخن از حکومت اشکانیان را شکست داد و فرزند خود را که او هم اردشیر نام داشت به حکومت کرمان گماشت. بنا به نوشته‌های مورخ کلدانی و کاهن معبد مردوک در سالهای ۵۳۹–۵۳۸ –که کتب او از منابع مهم تاریخ زمان کورش است – کرمان از ولایات تابعه کوروش بوده و محلی مطمئن برای او بشمار می‌رفته‌است. در عصر داریوش کبیر نام کرمان جزء ولایات تابعه هخامنشی آمده‌است و در کتیبه بنای شوش کلمه‌ای مشاهده می‌شود که نام چوب درختی بوده‌است که برای استحکام بنای ساختمانها (شاید همان کاخ) به کار می‌رفته و محل تهیه این چوب کرمان ذکر شده‌است. در این مورد داریوش می‌گوید «چوب بیش مکن از گنداره (پیشاور) و کرمان حمل شود» در متن کتیبه‌ای که از شاپور اول ساسانی – در اطراف کعبه زرتشت در نقش رستم فارس – بدست آمده‌است، شاپور درباره قلمرو خود چنین می‌نویسد: منم خداوندگار مزداپرست شاپور شاهنشاه ایرانیان وغیر ایرانیان. امارات و ولایات امپراتوری ایران اینها هستند: پارس، پارت، خوزستان، میشان، آشور، آذیان، عربستان، آذرآبادگان (آذربایجان)، ارمینیا، (ارمنستان)، سسیگان، کرمان و سیستان. در کتب تاریخی از عهد قدیم، چند جا به نام کرمانیان بصورت بخشی از ایران برمی‌خوریم هرودت گوید:پارسیها به شش طایفه شهری و ده نشین و چهار طایفه چادرنشین تقسیم شده‌اند شش طائفه اولی عبارتند از: مرفیان، ماسپیان، پانتالیان، دروسیان، گرمانیان در خصوص گرمانیان تصور می‌رود همان کرمانیان باشند. در کتیبه‌های هخامنشی ظاهراً مقصود از کلمه کارمانیا همان کرمان است. در کتب تاریخی از عهد قدیم، چند جا به نام کرمانیان بصورت بخشی از ایران برمی‌خوریم. احمد علیخان وزیری (مؤلف کتاب جغرافیای کرمان) معتقد است که حدود ۴۳۰ سال قبل از اسلام – به هنگام فتح کرمان بدست اردشیر – این محل گواشیر نام داشته که مرکز ولایت کرمان بوده‌است. بخشی از خانه‌های مسکونی مردم فقیر در پای دامنه‌های این دو تپه و قلعه شکل یافته بوده و بعداً با گسترش تریجی شهر کرمان در جهت غرب توسعه یافته وبا توجه به توسعه و رونق اقتصادی در دوره‌های بعد از اسلام این شهر بتدریج نضج گرفته و رفته رفته بزرگتر شده تاجایی که وسعت آن به حدود دویست هکتار رسیده هم رسیده، با گذشت زمان وبه دلیل نا امنی منطقه و حمله غارتگران و دزدان علاوه از حصارهای رفیعی که دور قلعه دختر وقلعه اردشیر کشیده شده بود گرداگرد شهر نیز حصاری بلند کشیده شد.

ایالت بزرگ کرمان

ایالت کرمان قدیم تا کناره تنگه هرمز و دریای عمان بوده و قسمت عظیمی از استان هرمزگان را هم دربر می‌گرفته‌است. ابن حوقل حدود آنرا در مشرق مکران، در مغرب فارس، در شمال بیابان خراسان و ناحیه سیستان و در جنوب دریای فارس می‌داند؛ و از شهرهای آن هرمز، جیرفت، بم، سیرجان، فهرج و... بوده‌است. مقدسی این ایالت را شامل پنج خوره و ناحیت: بردسیر، نرماشیر، سیرجان، بم و جیرفت می‌داند.

سراسرنمای نقشه ایران در ۸۴۰ سال پیش. ایالت کرمان شهرهای زیادی را در قلمرو خود داشته‌است

موقعیت جغرافیایی و تقسیمات سیاسی

راور

انار

کرمان

کوهبنان

زرند

رفسنجان

شهربابک

بردسیر

سیرجان

بافت

رابر

جیرفت

بم

عنبرآباد

کهنوج

رودبارجنوب

قلعه‌گنج

منوجان

فهرج

ریگان

استان کرمان در جنوب شرقی فلات مرکزی ایران قرار دارد. این استان بین ۵۳ درجه و ۲۶ دقیقه تا ۵۹ درجه و ۲۹ دقیقه طول‌شرقی و ۲۵ درجه و ۵۵ دقیقه تا ۳۲ درجه عرض‌شمالی قرار دارد. این استان از شمال به استان خراسان جنوبی، از غرب به استان‌های یزد و فارس، از جنوب به هرمزگان و از شرق به استان سیستان و بلوچستان محدود می‌شود. مساحت این استان برابر با ۱۸۰۷۲۶ کیلومتر مربع می‌باشد و بنابراین دومین استان پهناور ایران است. این استان در تقسیمات کشوری سابق، استان شماره ۸ ایران بوده و استان‌های هرمزگان و یزد را نیز شامل می‌شده است. بیشترین جمعیت زرتشتیان ایران در استان کرمان زندگی می‌کنند و جشن سده کرمان در فهرست آیین‌های ملی ثبت شده‌است.

براساس آخرین تقسیمات کشوری، استان کرمان دارای ۲۳ شهرستان، ۶۷ شهر، ۵۷ بخش و ۱۶۲ دهستان است. شهرستان‌های این استان عبارت‌اند از: ارزوئیه، انار، بافت، شهرستان بردسیر، بم، جیرفت، رابر، راور، رفسنجان، رودبارجنوب، ریگان، زرند، سیرجان، شهربابک، عنبرآباد، فاریاب، فهرج، قلعه گنج، کرمان، کوهبنان، کهنوج، منوجان، نرماشیر.

جغرافیای انسانی

جمعیت استان کرمان طبق سرشماری سال ۱۳۹۰ معادل ۲٬۹۳۸٬۹۸۸ نفر بوده‌است. همچنین بسیاری از جمعیت ساکن در شهرستان‌های ریگان، فهرج، رودبارجنوب، قلعه گنج و منوجان در جنوب شرقی استان کرمان از قومیت بلوچ می‌باشند.

نمودار جمعیت استان کرمان بر حسب مناطق شهری، روستایی و جمعیت غیر ساکن طبق آمار سال۸۵
جمعیت			درصد
شهری			۵۸٫۵٪
روستایی			۴۱٪
غیر ساکن			۰٫۵٪

نمودار جمعیت استان کرمان بر حسب جنسیت طبق آمار سال۸۵
جمعیت			'درصد
مرد			۵۱٪
زن			۴۹٪

نظرسنجی سال ۱۳۸۹

طی پژوهشی که شرکت پژوهشگران خبره پارس به سفارش شورای فرهنگ عمومی در سال ۸۹ انجام داد و براساس یک بررسی میدانی و یک جامعه آماری از میان ساکنان ۲۸۸ شهر و حدود ۱۴۰۰ روستای سراسر کشور، درصد اقوامی که در این نظر سنجی نمونه گیری شد در استان کرمان به قرار زیر بود: ۹۷٫۴ فارس (۹۹٪ مرد، ۹۶٫۱٪ زن)، ۰٫۹ ترک (۰٫۳٪ مرد، ۱٫۴٪ زن)، ۰٫۳ عرب (۰٫۷٪ زن)، ۰٫۵ بلوچ (۰٫۳٪ مرد، ۰٫۴٪ زن)، ۰٫۲ شمالی شامل گیلک، مازنی، تات، تالش و ترکمن (۰٫۷٪ زن)، ۰٫۳ سایر و ۰٫۳ بدون جواب بودند.

عشایر

• طوایف کوچ و بلوچ: در مناطق شرقی و جنوب شرقی استان پراکنده‌اند و از قدیمی‌ترین ایلات استان کرمان به حساب می‌آیند.
• ایل افشار: از ایلات ترک ساکن کرمان هستند. در دوره‌های مختلف افشارها حاکمان کرمان بوده‌اند و کم‌کم به دو گروه شمالی و جنوبی تقسیم شده‌اند که جنوبی‌ها هنوز حالت ایلیاتی دارند اما شمالی‌ها ساکن شده‌اند و همین‌ها بوده‌اند که سال‌ها در حکومت کرمان دخالت داشته‌اند.
• ایل بچاقچی: ترک تبار هستند و زمان نادرشاه افشار از قره داغ آذربایجان به کرمان کوچانده شده‌اند.
• ایل سلیمانی: حدود سال ۱۷۵۰ میلادی از فارس به کرمان آمده‌اند.
• طوایف لر: اینان در کرمان به لری معروفند و در دو ناحیه، کوه پنج و دشت آب سرحد دار هستند. گروهی خود را منسوب به کوه گیلویه می‌دانند و گروهی معتقدند در زمان تیمور از کردستان به کرمان منتقل شده‌اند.
• طوایف عرب: از ایلات عرب فارس هستند که از قرن هشتم به این سمت به کرمان آمده‌اند و در جیرفت و بافت باقی‌مانده‌اند.
• ایل جبال بارزی: از ایل‌های قدیمی کرمان هستند که زیستشان در کرمان به زمان ساسانیان می‌رسد و در جبالبارز سکونت دارند.
• ایل بحراسمان :از مشهد کوچ کرده‌اند در کوهای بحراسمان جیرفت ساکن شده‌اند

جغرافیای طبیعی و اقلیم

کوه بلند خبر(۳۸۵۱متر) و پارک ملی خبر در شهرستان بافت (فصل بهار)

استان کرمان در جنوب شرقی ایران قرار دارد و ارتفاعات آن دنباله رشته کوه‌های مرکزی ایران است. این ارتفاعات با دارا بودن بیش از ۱۴ قله با ارتفاع بیش از ۴۰۰۰ متر بهشت کوهنوردان نامیده شده‌است. کوه هزار چهارمین کوه مرتفع ایران با ارتفاع ۴۵۰۱ متر در کرمان (حوالی شهرستانهای بافت ورابر) واقع شده‌است. کوه کوشا (کوه شاه بافت) نیز با ارتفاع بیش از ۴۳۷۴متر در ۳۰ کیلومتری شمال بافت، روستای خوشکار قرار دارد. استان کرمان از تنوع آب و هوایی از گرم و شدیداً خشک متمایل به نه چندان خشک تا کویری، و در برخی از نقاط مانند بافت، رابر، کوهبنان، بردسیر، ساردوئیه و تاحدی شهربابک از هوایی معتدل و سرد و کوهستانی برخوردار است. این استان تحت تأثیر بادهای مختلف برون منطقه‌ای و محلی است. وزش این بادها آب و هوای ان را دستخوش تحولات زیادی می‌کند. تنوع اقلیمی در استان کرمان بسیار زیاد بوده و مناطق کوهستانی سرد و پر برف مثل رابر، بزنجان، بافت، راین، کوهبنان، گوغر، خبر، سیرچ، ساردوئیه، لاله زار و دهبکری و نیز مناطق گرمی مثل شهداد و جازموریان را در خود جای داده‌است. بلندی‌های استان کرمان دنباله رشته کوه‌های مرکزی ایران است که از چین خوردگی‌های آتشفشانی آذربایجان آغاز می‌شود و تا بلوچستان امتداد می‌یابد و دنباله آن را در فلات مرکزی، حوزه‌های پست داخلی و کویر چندین بار قطع می‌کنند. کوه هزار مرتفع‌ترین قله استان کرمان و جنوب ایران است و ارتفاع آن ۴۵۰۱ متر می‌باشد و در غرب شهر راین واقع شده‌است. کوه کوشا (کوه شاه بافت) نیز با ارتفاع بیش از ۴۳۷۴متر در ۳۰ کیلومتری شمال بافت قرار دارد.

تنوع آب و هوایی

بخش ساردوئیه، محور رابر-جیرفت، فصل بهار

تنوع آب و هوایی استان کرمان به دلیل شرایط خاص اقلیمی در خور توجه‌است. در نتیجه این شرایط اقلیمی، در نواحی شمال، شمال غربی، آب و هوا خشک، در جنوب و جنوب شرقی گرم و مرطوب و درجنوب غربی و مرکز سرد و کوهستانی است. بارندگیهای ۳۰–۶۰ میلی‌متری دشت نرماشیر و شهداد و ۳۵۰–۴۰۰ میلی‌متری کوه‌های رابر، دهبکری و جبالبارز، و حتی بیش از ۴۰۰میلی‌متر در گوغر و بافت و نیز وجود تنها پارک ملی جنوب شرق ایران و بزرگترین پارک ملی جنوب ایران یعنی پارک ملی خبر در جنوب غربی شهرستان بافت خود گویای مناطق اکولوژیک متفاوت در این استان است. مناطق مرکزی، غربی، جنوب غربی و تاحدی شرقی استان از بارش برف و کولاک زیادی در فصل زمستان برخوردار است. رژیم بارندگی در مناطق جنوب شرقی و شمال شرقی استان اغلب به صورت باران و در نواحی مرکزی، جنوب غربی و غرب و شمال غرب استان برف می‌باشد و در محدوده آبان ماه تا فروردین ماه قرار دارد و از بادهای غربی و شمال غربی منطقه تغذیه می‌شود که اغلب موسمی و خشک است.

محیط زیست و اکوسیستم

استان کرمان از جمله مهم‌ترین استان‌های کشور از جهت وجود مناطق حفاظت شده و گونه‌های کمیاب است، بطوری که در حال حاضر بیش از ۱۹درصد از پرندگان و ۴۶درصد از پستانداران حمایت شده کشور در این استان زندگی می‌کنند که برخی از آن‌ها در سطح جهان حائز اهمیت هستند. در حال حاضر مهم‌ترین پارک ملی نیمه جنوبی کشور به نام پارک ملی خبر در استان کرمان قرار دارد.

	!نام منطقه	شهرستان	رده حفاظتی زیست‌محیطی
۱	خبر	بافت	پارک ملی
۲	روچون	بافت	پناهگاه حیات وحش
۳	مهروئیه	کهنوج	پناهگاه حیات وحش
۴	انجرک	بافت	منطقه حفاظت شده
۵	شهرستان شهربابک	دهج	منطقه حفاظت شده
۶	بیدوئیه	بردسیر	منطقه حفاظت شده
۷	منطقه شهربابک	شهربابک	منطقه شکارممنوع
۸	گودغول	سیرجان	منطقه شکارممنوع
۹	کوه نو درهنگ	رفسنجان	منطقه شکار ممنوع
۱۰	دهبکری	بم	منطقه شکارممنوع
۱۱	پاریز	سیرجان	منطقه شکارممنوع
۱۲	اسکر	رابر	منطقه شکارممنوع

برخی آبگرم‌ها و چشمه‌های آب معدنی و تالاب‌ها

دریاچهٔ سد بافت شهرستان بافتدارای پرندگانی همچون سبز قبا، حواصیل خاکستری، فالاروپ، چوب پا، سنقر، دم جنبانک زرد، لک لک، هوبره، اردک کله سبز، آبچلیک، کاکایی، چکاوک کاکلی، بوتیمار و… است که نشان از اهمیت این تالاب‌ها می‌دهد. چشمه‌های آب معدنی آرتزین چمن جیرفت و چشمه سارهای ساردوئیه جیرفت و اختیارآباد کرمان، چشمه حسین‌آباد راین، چشمه سرمور فیض آبادراور، حوض نو کرمان، چشمه بوجان سیرجان، چشمه قلعه عسکر کرمان، آب معدنی قاسم‌آباد رفسنجان، سولو بافت، آبگرم قلعه عسکر بردسیر، چشمه ته خاتون کرمان، چشمه‌های معدنی یاس چمن بافت چشمه معدنی غرغرهراین، چشمه ابارق بم، چشمه معدنی پاچنار کرمان، آوران رفسنجان، چشمه آب معدنی حسین‌آباد رفسنجان، گلی آونگ سیرجان، باب تنگل زرند چشمه‌های آب معدنی گور جیرفت و چشمه مزارپرندهبافت، چشمه طرنگ و قنات معدنی گرگیشان بافت این چشمه‌ها از خواص معدنی برخوردارند در درمان بیماری‌های لنفاتیک و غددی و بیماری‌های عصبی و زنان مؤثر است. همچنین به علت دارا بودن منیزیم و سولفات کلسیم اثرات صفرا آور و مدر را نیز داراست.

درختان کهنسال

سرو ۲۵۰۰ ساله در دهبکری بم (کهنسال‌ترین درخت استان کرمان)، سروهای طرز راور، چنار مسجدجامع راین، چنار مسجد جامع فیض آبادراور، چنار کهنسال طرنگ و بزنجان بافت، پسته کهنسال اودرج رفسنجان، گردو کهنسال هزارساله گوغر بافت، سرو کهنسال امامزاده احمد سیرجان

آبشارها

آبشار راین (راین کرمان)، آبشار کوهپایه (کرمان)، آبشارهای خوشکار (بافت)، آبشار فیض آباد (راور)، آبشار رودفرق جیرفت، آبشار سرندکوهجیرفت، آبشار بنگان، آبشار دلفارد (جیرفت)، آبشار طرنگ بافت، آبشار عشق آباد هنزا رابر

	!نام آبشار	شهرستان	ارتفاع به متر
۱	سرند کوه	جیرفت	۱۷۷
۲	بنگان	بافت	۱۵
۳	دلفارد	جیرفت
۴	طرنگ	بافت
۵	خوشکار	بافت
۶	راین	راین
۷	رودفرق	جیرفت
۸	دوساری	جیرفت
۹	دهبکری	بم
.۱	عشق آّباد هنزا	رابر
۱۱	آبسر	رابر
۱۲	گلم دختر کش	جیرفت
۱۳	گسمون	سیرجان

قابلیت‌ها و ظرفیت‌های گذشته و حال

ارگ تاریخی بم

در برخی از سندهای تاریخی جغرافیایی این منطقه، کرمان، کارمانیا و کرمانی ذکر شده‌است. درقرن ۲۰ قالی بافی، صنعت عمده این کرمان را تشکیل می‌داده‌است. این صنعت به تدریج از شهر به روستاهای اطراف مانند ماهان، جوپار و چترود کشیده شد. امروزه شهر کرمان (مرکز استان کرمان) به دلیل وجود معادن و کشاورزی توسعه چشمگیری یافته‌است. تا جاییکه با افزایش میزان شهرنشینی، هم اکنون به یکی از کلان شهرهای ایران مبدل شده و رفته رفته حق طبیعی خویش را بازیافته‌است و با سرعتی چشمگیر روند رو به پیشرفت را همچنان ادامه می‌دهد.

آناناسها و مرکبات و گلخانه‌های توت فرنگی جیرفت و باغ‌های پسته رفسنجان، نخلستان‌های بم، باغ‌های گردوی بافت، گوغر و رابر، همه از کشتگاه‌های بزرگ ایرانند. مس سرچشمه، کرومیت اسفندقه جیرفت، مس میدوک و خاتون آباد شهربابک، فروکروم بافت، مناطق آزاد سیرجان و بم و شهر کرمان هم از مناطق صنعتی این استان هستند. استان کرمان مهمترین تولیدکننده مس در کشور است. جیرفت را بخاطر آب و هوای گرمسیری و آب فراوانش، هندوستان ایران و ارزوئیه را کالیفرنیای ایران نامیده‌اند. بافت را به دلیل ارتفاع زیاد آن از سطح دریا (سومین شهر مرتفع ایران) بام کویر ایران و سیبری جنوب می‌گویند. رابر را به دلیل آب و هوای خوش و مناظر طبیعی رامسر جنوب و بردسیر را مروارید کویر گفته‌اند. باستان شناسان ایران و جهان استان کرمان را به سبب دارا بودن آثار تاریخی ماقبل میلاد و بسیار تاریخی (که در برخی موارد قدیمی‌ترین آثار جهان محسوب می‌شوند) از جمله تمدن هلیل رود جیرفت، تپه یحیی بافت، تپه‌های بیدران بم و تل ابلیس و دژهای ساسانی کرمان گهواره تمدن نامیده‌اند. به دلیل تنوع زمین‌شناسی و فراوانی معدن، این استان را بهشت زمین شناسان و معدن کاران نیز گفته‌اند.

علم و مراکز دانشگاهی و حوزوی مهم

دانشگاه شهیدباهنر کرمان

دانشگاه ولی عصررفسنجان

استان کرمان استانی دانشگاهی است. دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی زیادی در شهرهای مختلف استان کرمان وجود دارد. در حال حاضر بیش از ۱۱۰ دانشگاه و مرکز آموزش عالی وابسته به وزارت علوم در استان فعالیت دارند. از جمله به طور خاص می‌توان به دانشگاه‌های زیر اشاره کرد:

برخی حوزه‌های علمیه خواهران و برادران

کرمان از گذشته مهد پرورش عالمان و انسان‌های وارسته و دانشمندی بوده است و حوزه‌های علمیه کرمان جزو مراکز علمی دینی معتبر کشورمان محسوب می‌شوند. حوزه علمیه کهنوج (بزرگترین و مجهزترین حوزه علمیه در استان)

• حوزه علمیه فاطمیه
• حوزه علمیه حضرت زینب
• حوزه علمیه صالحیه
• حوزه علیمه الزهراء(س) جیرفت
• حوزه علمیه برادران جیرفت

برخی دانشگاه‌ها

• دانشگاه علوم پزشکی کرمان: دانشگاه تیپ یک و از قطب‌های پزشکی ایران
• دانشگاه شهیدباهنر کرمان: از دانشگاه‌های مهم کشور
• دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی کرمان
• مرکز بین‌المللی علوم و فناوری پیشرفته کرمان
• دانشگاه پیام نور واحد کرمان
• دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان
• دانشکده فنی شهید چمران کرمان
• دانشگاه ولی عصر رفسنجان
• دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
• دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات سیرجان
• دانشگاه پیام نور واحد سیرجان
• دانشگاه بین‌المللی منطقه ویژه اقتصادی گمرک سیرجان
• دانشگاه صنعتی سیرجان
• دانشکده پزشکی سیرجان
• دانشکده مدیریت واقتصاد بافت
• دانشگاه پیام نور واحد بافت
• دانشگاه بین‌المللی علوم پزشکی بم
• دانشگاه علوم پزشکی بم
• دانشگاه بم
• دانشگاه علوم بهزیستی بم
• دانشگاه آزاد اسلامی واحد بم
• دانشگاه پیام نور مرکز بم
• دانشکده فنی و مهندسی بم
• دانشگاه جامع علمی کاربردی بم
• دانشگاه آزاد واحد بردسیر
• دانشگاه آزاد اسلامی واحد کهنوج
• دانشگاه پیام نور واحد کهنوج
• دانشگاه علوم پزشکی جیرفت
• دانشگاه جیرفت
• مؤسسه غیرانتفاعی جاوید جیرفت
• دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت
• مرکز علمی کاربردی جیرفت
• دانشگاه پیام نور واحد جیرفت
• مؤسسه غیرانتفاعی نگین جیرفت
• دانشکده فرش راور

و دانشگاه‌های دیگر در سایر شهرهای استان کرمان.

حمل و نقل

استان کرمان

استان کرمان به لحاظ حمل و نقل در همه ابعاد جایگاه ویژه‌ای در کشور و منطقه خاورمیانه دارد.

هوایی

در حال حاضر در استان کرمان ۵ فرودگاه وجود دارد که فرودگاه کرمان، فرودگاه بم مرز هوایی، فرودگاه رفسنجان بین‌المللی، فرودگاه سیرجان مرز هوایی و فرودگاه جیرفت داخلی هستند.

ریلی

استان کرمان از خطوط ریلی شمال-جنوب و شرق-غرب برخوردار است. راه آهن کرمان باعث شده که خطوط ریلی بااستان تهران، استان اصفهان، هرمزگان، خراسان، استان یزد، سیستان و بلوچستان به هم مرتبط شوند و نقش مهمی در شبکه ریلی کشور ایفا کند. راه آهن کرمان -بم و بم-زاهدان نیز در سال۸۹افتتاح شد.

جاده‌ای

استان کرمان راه ارتباطی ترانزیت کشور، تهران بندرعباس را به واسطه شهرستان سیرجان و همچنین شهربابک وانار مرتبط می‌کند این مسافت ۱۳۰۰ کیلومتری در حوزه استحفاظی استان کرمان۳۲۰ کیلومتر می‌باشد که تمامی ان به جز ۶۰ کیلومتر از اتوبان تشکیل شده‌است. همچنین راه ارتباطی تهران به کرمان ۱۱۰۰ کیلومتر می‌باشد که کاملاً از اتوبان تشکیل شده‌است.

اقتصاد

صنایع و معادن

صنایع استان کرمان به دو دسته صنایع دستی و ماشینی تقسیم می‌شوند. صنایع دستی شامل شال، پته و ترمه‌است که به غیر از پته دوزی باقی از رونق سابق برخوردار نیستند. صنایع دستی کارگاهی چون: قالی بافی، جاجیم بافی، گلیم بافی و خورجین بافی از صنایع رایج این استان به شمار می‌رود. صنایع ماشینی استان به سه دسته کارگاهی کوچک، متوسط و بزرگ تقسیم می‌شوند که از این صنایع می‌توان سیمان، خانه سازی، مواد غذایی و لبنیات، نوشابه سازی، قند، زغال سنگ و مس که معروفیت جهانی دارد را نام برد. معادن استان در تأمین مواد اولیه مورد نیاز صنایع کشور نقش ارزنده‌ای بر عهده دارند. معادن سرشار آهن در سیرجان، زغال سنگ، مس و دیگر فلزات چرخ‌های صنعت استان و کشور را به گردش درمی‌آورند. معادن زغال سنگ قسمتی از نیاز کارخانه ذوب آهن اصفهان را تأمین می‌کنند. منابع مس سرچشمه که به گواهی کارشناسان از غنی‌ترین و خالص‌ترین معادن مس درجهان به شمار می‌رود، از مشخصه‌های ویژه اقتصادی استان کرمان محسوب می‌شود. معادن مس میدوک شهربابک معادن کرومیت بافت جیرفت و کهنوج نیز از مهمترین معادن کرومیت ایران به شمار می‌روند و معدن تیتانیوم کهنوج تنها معدن از این فلز در ایران می‌باشد. معادن فاریاب در شهرستان منوجان نیز از اهمیت بالایی برخوردارند.

مجتمع سنگ آهن گل گهر سیرجان

یکی از بزرگترین و مهمترین صنایع استان می‌باشد. این مجتمع۵۰درصد نیاز فولاد مبارکه اصفهان و فولاد خوزستان را تأمین می‌کند. در کل مجموعه گل گهر یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تن ذخیره آهنین دارد. معادن شماره ۲-۳-۴این مجتمع نیز ذخایر قابل توجهی دارند که آنچه پیش بینی می‌شود ۵۰میلیون تن در معدن شماره دو، ۶۴۰میلون تن در معدن شماره ۳ و ۸۸میلیون تن در معدن شماره چهار وجود دارد که سطح برداشت متفاوتی دارند. وسعت معدن شماره یک را ۱٫۵ در۳٫۵کیلومتراست. وسعت کل مجموعه گل گهر ۷۰۰هکتار است و معدن شماره یک که متعلق به گل گهر است از قسمت شرق تا هزار متر قابل توسعه‌است.

تجاری

استان کرمان

منطقه ویژه اقتصادی ارگ جدید بم

منطقه ویژه اقتصادی ارگ جدید، با هدف ایجاد و توسعه زمینه‌های لازم برای فعالیتهای کارامد صنعتی، جذب فناوری‌های نوین و افزایش زمینه‌های اشتغال از طریق جلب و هدایت سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در دهه فجر سال ۱۳۷۶، تأسیس و رسماً کار خود را آغاز کرد. مساحت این منطقه بالغ بر ۱۱۰۰هکتار است که در فاصله ۱۰ کیلومتری شرق شهر بم واقع شده‌است. زیر ساختها و امکانات پشتیبانی مورد نیاز از قبیل احداث ترمینال اختصاصی در فرودگاه بم، تأسیس ترمینال مسافری و باربری، راه آهن و انبارهای مجهز کالا، خودرو سازی، گمرک، تأمین آب، برق و مخابرات، ساخت هتلها، امکانات ورزشی، تفریحی، آموزشی و سایر تسهیلات بوده‌است که علاوه بر فراهم آمدن زمینه‌های لازم برای توسعه پیش از پیش سرمایه‌گذاری‌های صنعتی، امید می‌رود تا این منطقه با توجه به پتانسیل‌های لازم در آینده‌ای نزدیک به یکی از قطب‌های توریستی و تفریحی کشور نیز تبدیل شود.

منطقه ویژه اقتصادی سیرجان

از نظر اقتصادی منطقه ویژه اقتصادی سیرجان اهمیت استان کرمان را افزایش داده‌است. این منطقه ویژه صرف نظر از تأثیراتی که در توسعه اقتصادی کل استان داشته، از دیدگاه توسعه جهانگردی نیز اهمیت زیادی دارد. سیرجان گذرگاه اصلی انتقال کالا به کشورهای خاور ایران و هم چنین اروپا و خلیج فارس بوده و مسیر رفت و برگشت کلیه کالاها از بندر شهید رجایی به کشورهای آسیای میانه، قفقاز و روسیه است. در واقع این شهر محل اتصال کلیه محورهای ترانزیتی و حمل و نقل کالا از جنوب به شمال، خاور و باختر ایران و سایر کشورهای شمالی، خاوری و باختری اروپا و خلیج فارس است. راه ترانزیت اصلی زمینی (جاده‌ای و ریلی) از طریق بندر شهید رجایی به سایر استان‌های کشور، از مسیر این شهرستان و منطقه ویژه اقتصادی عبور می‌کند. این منطقه به عنوان یک قطب اقتصادی ویژه بر بستر مزیت‌های باراندازی، در ساختار اقتصادی استان کرمان نقش و موقعیت قابل توجهی را احراز کرده‌است و در آینده نیز بر اهمیت این جایگاه اقتصادی افزوده خواهد شد.

منطقه ویژه اقتصادی رفسنجان

در چهارده کیلومتری رفسنجان قرار دارد و در دست ساخت است.

ظرفیت‌ها

امروزه با توسعه همه‌جانبه و سرمایه‌گذاری‌های عمرانی و اقتصادی و به خصوص ایجاد منطقه ویژه اقتصادی سیرجان، ارگ جدیدبم و بزودی راه آهن بافت و پیوستن خط راه‌آهن سراسری کشور و امتداد آن تا آب‌های خلیج فارس و تأسیس فرودگاه جدید رفسنجان و ده‌ها پروژه دیگر، سیمای استان کاملاً دگرگون شده و به یکی از استان‌های مهم و تأثیرگذار کشور تبدیل شده‌است. معادن سرشار آهن، ذغال‌سنگ، مس و دیگر فلزات این استان چرخ‌های صنعت کشور را به گردش درمی‌آورد.

همزمان با آغاز ساخت یکی از بزرگترین کارخانه‌های فولاد در شهر بافت، عملیات مطالعاتی ساخت راه آهن سیرجان بافت آغاز شده و همچنین با وصل راه آهن سیرجان بافت به کرمان سیرجان بیش از پیش از موقعیت صنعتی و اقتصادی برخوردار خواهد شد. همچنین با وصل خط راه آهن سیرجان بهشیراز، به بهمراه کرمان چهار راه بزرگ ترانزیتی ریلی خواهند شد که علاوه بر رشد صنعتی قابل توجه اشتغال زایی بی نظیری خواهد داشت یک پنجم باغ‌های کشور در این استان قرار دارد و نقش اساسی در تأمین محصولات زراعی و خودکفایی در تولید گندم در سال ۸۸ داشته‌است. این استان پهناور پس از خوزستان، زرخیزترین استان کشور محسوب شده و سهم بالایی در تولید ناخالص ملی داشته‌است. هم اکنون در سند توسعه این استان رسیدن به عنوان سومین استا توسعه یافته کشور پس از تهران و اصفهان، برنامه‌های قابل توجهی در حال اجراست که در صورت تأمین منابع مالی مناسب تا سال ۱۳۹۵ محقق خواهد شد.

کشاورزی

استان کرمان، بزرگ‌ترین تولیدکننده پسته است.

میدان پسته برای خشک کردن

شهرستانهای انار، سیرجان، رفسنجان، زرند و راور از بزرگترین مراکز تولید پسته در جهان می‌باشند. پسته اکبری که مرغوب‌ترین پسته و بسیار بازار پسند می‌باشد محصول شهرستان انار است. مرغوب‌ترین خرمای جهان و بزرگترین تولیدکننده خرمای ایران، شهرستان بم می‌باشد. شهرستان جیرفت نیز یکی از مهم‌ترین کانون‌های فراوردن مرکبات در ایران است. گردو، سیب درختی، عسل، زیره، گل محمدی و گلاب، مرکبات، محصولات جالیزی، پنبه و ذرت از سایر محصولات کشاورزی مهم استان کرمان می‌باشد. بیش از یک چهارم کل باغ‌های کشور در استان کرمان قرار دارد.

گردشگری

باغ تاریخی شاهزاده، کرمان

یخدان مویدی کرمان

باغ تاریخی و جهانی شاهزاده ماهان

پردیسان جنگلی کرمان، بزرگترین پارک جنگلی دست کاشت ایران

بازارها

• بازارهای شرقی و غربی
• بازار میدان ارگ
• چهار سوق گنجعلی خان
• بازار اختیاری
• بازار سرداری
• بازار عطاری
• بازار مظفری
• بازار زرگری

دوره یا دوره های	نوع اثر تاریخی	نام اثر تاریخی
الگو:هزاره پنجم قبل از میلاد شهر دقیانوس جیرفت	مجموعه شهری	زیگورات کنارصندل
الگو:هزاره چهارم قبل از میلاد تپه‌های بیدران	مجموعه شهری و قبرستان	بم
امپراتوری ساسانیان	قلعه	قلعه دختر
دولت صفویان	حمام	حمام گنجعلیخان
دولت صفویان	بازار	بازار گنجعلیخان
دولت صفویان	بازار	بازار سرپوشیده بم
الگو:پرچم دولت قاجاریه دولت قاجاریه	باغ	باغ فتح‌آباد
الگو:پرچم دولت قاجاریه دولت قاجاریه	باغ	باغ شاهزاده
امپراتوری ساسانیان	گنبد	گنبد جبلیه
الگو:پرچم دولت قاجاریه دولت قاجاریان	یخدان	یخدان مویدی
دولت سلجوقیان	ارگ	ارگ راین
امپراتوری ساسانیان	ارگ	ارگ بم
الگو:پرچم دولت قاجاریه دولت قاجاریان	آرامگاه	مشتاقیه
الگو:پرچم دولت مظفریان دولت مظفریان	مسجد	مسجد مظفری
دولت صفویان	مسجد	مسجد گنجعلیخان
الگو:پرچم دولت قاجاریه دولت قاجاریان	کاروانسرا	کاروانسرای وکیل

جاذبه‌های گردشگری

کاروانسراها

• کاروانسرای وکیل
• کاروانسرای زرتشتیان (بم)
• کاروانسرای علینقی خان
• تیمچه حاج آقا عبدالله
• تیمچه کوزه‌گرها
• سرای گلشن
• سرای جر
• کاروانسرا هنود (هندی‌ها).

یخدان‌ها

• یخچال زریسف
• یخدان مؤیدی
• یخدان جو مؤیدی
• یخدان لنگر
• یخدان عباس‌آباد حاجی
• یخدان راور
• یخدان انار

مساجد

• مسجد جامع ملک (امام)
• مسجد جامع مظفری
• مسجد گنجعلیخان
• مسجد چهلستون
• مسجد رسول(ص) بم (تاریخ ساخت همزمان با ورود اسلام به ایران در صدر اسلام. این مسجد در زلزله بم تخریب شد)

مسجدگنجعلیخان کرمان

آب انبارها

• آب انبار علی مردان خان
• آب انبار حاج آقا علی
• آب انبار ابراهیم خانی

آرامگاه‌ها

گنبد جبلیه، موزه سنگ کرمان

آرامگاه شاه نعمت‌الله ولی، بقعه بشر بن حارث معروف به بشر حافی واقع در شهرستان انار خواجه خضر، مقبرهٔ اتابک بر غوچ (بزقش) مقبره میر حیدر، آرامگاه شاه فیروز، آرامگاه سید احمد طرنگ، آرامگاه آخوند، آرامگاه میر زبیر، مزار شیخ علی بابا، آرامگاه شاهزاده حسین جوپار، * زیارتگاهی واقع در غار ایوب دهج

امامزادگان

• امامزاده محمدصالح واقع درشهرستان انار
• امامزاده سید علی موسی این امامزاده در شهرستان بافت و منطقه دشتاب

واقع شده‌است.

• امام زاده بی بی فاطمه فیض آباد راور
• امامزاده سید سلطان فقیه الدین در شهر بزنجان شهرستان بافت
• امام زاده اسیری بم
• امام زاده زید بم
• امام زاده خواجه عسکر بم
• امام زاده سید طاهرالدین محمد بم
• امام زاده سلطان سید احمد خراسانی بم
• امام زاده علی سیرجان
• امام زاده حسین جوپار
• امام زاده احمد سیرجان
• امام زاده سلطان پیرغیب ارزوئیه
• امام زاده رضا معروف به سید غریب رفسنجان
• امام زاده سید مرتضی رابر
• امامزاده سید جلال الدین اشرف این امامزاده در ۳۰ کیلومتری رفسنجان در روستای شمس‌آباد واقع شده است.
• امام زاده سلطان سید احمد در شهرستان جیرفت بخش ساردویه

موزه‌ها

موزه هنرهای معاصر صنعتی

استان کرمان استان موزه هاست. موزه بزرگ هنرهای معاصر صنعتی کرمان ، موزه آستانه شاه نعمت‌الله ولی ، تنها موزه مردم شناسی زرتشتیان جهان ، موزه ضرابخانه سکه ، موزه مردم‌شناسی کرمان ، موزه باغ تاریخی ماهان، موزه شهید باهنر (روحانیت) ، موزه سنگ در گنبد تاریخی جبلیه ، موزه ارگ قدیم بم ، موزه آب بافت (درحال احداث)، موزه حمام قدیمی قریشی رفسنجان (مردم شناسی) ، باغ موزه دفاع مقدس کرمان ، موزه ریاست جمهوری در رفسنجان موزه باستان‌شناسی در شهداد، موزه باستانی جیرفت ، موزه و نمایشگاه یخدان قدیمی، باغ موزه هرندی (موزه ساز کرمان) موزه سیرجان موزه مسجد جامع کرمان، موزه مطبوعات کرمان

کلمپهٔ گردویی

کماج سهن

صنایع دستی و سوغات

صنایع دستی کرمان آوازه جهانی داردو عبارتند از پته دوزی، فرش و قالی کرمان، منسوجات دستباف مانند ترمه، شال بافی. سوغات کرمان شامل زیره، پسته، گردو، عطر و عرقیات بافت و بردسیر، گردوی بافت، گلاب بردسیر، خرما و مرکبات همچنین حنا، داروهای گیاهی، قاووت یا قوتو و شیرینی‌های خاصی مثل کلمپه، کماج سهن، حلوا، خرما، حاجی بادام و حاج پسته و مسقطی سیرجان.

• شال کرمان در گذشته ارزش بسیار داشته‌است به گونه‌ای که در خانه‌های ایرانی آن را به عنوان کالای سرمایه‌ای نگاه داری می‌کرده‌اند و به گاه تنگدستی آن را گرو می‌گذاشتند. شاهان قاجار به جهت پاداش یک طاقه شال کرمان هدیه می‌دادند. ارزش شال کرمان به حدی بوده که قطعات کوچک آن را می‌کشیده و می‌فروختند. در دوره صدارت میرزا تقی خان امیرکبیر از تولید آن حمایت زیادی شده به گونه‌ای که نوعی شال کرمان به به شال امیری معروف می‌شود.
• فرش کرمان

فرش کرمان

برخی از مشاهیر استان کرمان

• ابوعبدالله محمد بن عیسی ماهانی (ریاضی‌دان و منجم قرن سوم ه. ق)
• ابوحامد کرمانی (مورخ، شاعر، فیلسوف و پزشک قرن ششم ه. ق)
• زرتشت بهرام پژدو (شاعر قرن هفتم ه. ق)
• خواجوی کرمانی (شاعر و عارف بزرگ قرن هشتم ه. ق)
• عماد فقیه کرمانی (عارف و شاعر قرن هشتم ه. ق)
• شاه نعمت‌الله ولی (صوفی و شاعر بزرگ قرن نهم ه. ق)
• مشتاق علی شاه، میرزا محمد تربتی (صوفی بزرگ قرن دوازدهم ه. ق)
• افسر کرمانی (شاعر و خوشنویس قرن سیزدهم ه. ق)
• پیغمبر دزدان (شاعر و طنزپرداز دوره قاجاریه)
• احمد زیدآبادی (روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر سیاسی اصلاح‌طلب)
• میرزا رضا کرمانی (آزادیخواه بزرگ دوره قاجاریه)
• ناظم الاسلام کرمانی (نویسنده و روزنامه‌نگار و فعال سیاسی دوره قاجاریه)
• مجدالاسلام (روزنامه‌نگار، سیاستمدار، نویسنده، شاعر و چهره سرشناس علم و ادب)
• میرزا آقا خان کرمانی (نویسنده و فعال سیاسی دوره قاجاریه)
• شیخ احمد روحی (نویسنده و فعال سیاسی دوره قاجاریه)
• حسین کوهی کرمانی (ادیب، محقق، روزنامه‌نگار و شاعر)
• حسن شاهرخی (نقاش و طراح فرش بزرگ دوره قاجاریه)
• جواد نوربخش (صوفی، روانپزشک، نویسنده و شاعر بزرگ معاصر)
• فؤاد کرمانی (شاعر معاصر)
• محمدجواد حجتی کرمانی (اولین امام جمعهٔ کرمان، عالم، نویسنده و فعال سیاسی معاصر و منادی وحدت ملی)
• کیخسرو شاهرخ (نماینده اسبق مجلس و رئیس اسبق انجمن زرتشتیان ایران)
• ابوالقاسم هرندی (تاجر بزرگ معاصر)
• احمد یزدان پناه دیلمقانی (کارآفرین و خیّر معاصر)
• صدیقه سامی نژاد (اولین بازیگر زن سینمای ایران)
• احمد بهمنیار (ادیب و نویسنده بزرگ معاصر)
• ناظم‌الاطبا (پزشک بزرگ معاصر)
• سعید نفیسی (مورخ، مترجم، نویسنده و شاعر بزرگ معاصر)
• سعیدی سیرجانی (نویسنده بزرگ معاصر)
• علی اکبر صنعتی زاده (خیّر بزرگ معاصر)
• علی اکبر صنعتی (نقاش و مجسمه‌ساز بزرگ معاصر)
• عبدالحسین صنعتی زاده (نویسنده بزرگ معاصر و پدر رمان تاریخی ایران)
• همایون صنعتی زاده (کارآفرین، نویسنده و مترجم معاصر)
• پرویز شهریاری (ریاضی‌دان، نویسنده و فعال سیاسی معاصر)
• اکبر هاشمی رفسنجانی (رئیس اسبق مجلس، رئیس جمهور اسبق، رئیس اسبق مجمع تشخیص مصلحت نظام ایران و نماینده حال حاضر مجمع تشخیص مصلحت نظام)
• محمدجواد باهنر (چهارمین نخست وزیر جمهوری اسلامی ایران)
• محمدرضا باهنر (سیاستمدار و نماینده مجلس)
• قاسم سلیمانی (فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی)
• محمدعلی موحدی کرمانی (عالم بزرگ و فعال سیاسی و عضو مجلس خبرگان رهبری)
• محمد مهدی زاهدی (ریاضی‌دان بزرگ، وزیر علوم سابق و سفیر فعلی ایران در مالزی)
• مجید نامجو (وزیر اسبق نیرو جمهوری اسلامی ایران)
• سید محمد حسینی (وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی جمهوری اسلامی ایران)
• احمد مدنی (فعال سیاسی و وزیر دفاع در کابینه مهندس بازرگان)
• سعید رجائی خراسانی (نماینده اسبق ایران در سازمان ملل متحد)
• مهناز افخمی (فعال حقوق زنان، دومین وزیر زن در ایران، وزیر مشاور در امور زنان از ۱۳۵۵ تا ۱۳۵۷)
• مظفر بقایی (فعال سیاسی معاصر، نماینده مجلس شورای ملی، از مؤسسان جبهه ملی ایران و حزب زحمت‌کشان ملت ایران)
• علیرضا جهانشاهی (فعال سیاسی معاصر)
• علی‌اکبر سعیدی سیرجانی (نویسنده و فعال سیاسی معاصر)
• محمد ابراهیم باستانی پاریزی (مورخ و نویسنده بزرگ معاصر)
• نوشیروان کیهانی زاده (مورخ و روزنامه‌نگار)
• محمود روح الامینی (مردم‌شناس برجسته ایرانی)
• هوشنگ مرادی کرمانی (نویسنده بزرگ معاصر)
• محمود شاهرخی (شاعر، ادیب و نویسنده بزرگ معاصر و سراینده سرود ملی جمهوری اسلامی ایران)
• طاهره صفار زاده (شاعر و نویسنده بزرگ معاصر)
• عباس ریاضی کرمانی (ریاضی‌دان و منجم بزرگ معاصر)
• کیومرث منشی‌زاده (فیزیک‌دان و شاعر معاصر)
• محمد کرام الدینی (زیست‌شناس و نویسنده معاصر)
• جهانبخش صادقی گوغری (نقاش معلول برجسته معاصر)
• یدالله ثمره (زبان‌شناس و نویسنده معاصر)
• محمود روح‌الامینی (مردم شناس معاصر)
• مهدی رجبعلی پور (ریاضی‌دان بزرگ معاصر)
• یحیی کمالی‌پور (نویسنده و محقق علم ارتباطات معاصر)
• خلیل خطیب رهبر (شاعر، نویسنده معاصر)
• جمشیدسروش سروشیان (نویسنده و مورخ معاصر)
• علاءالدین طباطبایی (زبان‌شناس و نویسنده معاصر)
• علی‌اکبر عبدالرشیدی (روزنامه‌نگار، خبرنگار و مترجم معاصر)
• سیما فردوسی (روان‌شناس و نویسنده معاصر)
• احمد ناظرزاده کرمانی (شاعر و نویسنده معاصر)
• فرهاد ناظرزاده کرمانی (متخصص و نویسنده هنرهای نمایشی معاصر)
• پری صابری (کارگردان تئاتر و نمایش نامه نویس معاصر)
• عبدالرضا اکبری (بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون معاصر)
• فردوس کاویانی (بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون معاصر)
• فردوس کاویانی (بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون معاصر)
• مسعود روشن‌پژوه (مجری تلویزیون)
• محمدعلی علومی (نویسنده معاصر)
• حسین شهابی (شاعر و روزنامه‌نگار معاصر)
• رضا زنگی آبادی (نویسنده معاصر)
• بلقیس سلیمانی (نویسنده کودک ونوجوان معاصر)
• ارفع کرمانی (شاعر معاصر. وفات یافته)
• علی اطهری کرمانی (شاعر معاصر. وفات یافته)
• حمید حاجی زاده (شاعر معاصر)
• احمدرضا احمدی (شاعر معاصر)
• منوچهر نیستانی (شاعر معاصر. وفات یافته)
• فاطمه جهانگرد (شاعر معاصر. وفات یافته)
• توران شهریاری (شاعر معاصر)
• عبدالله دهش (شاعر معاصر. وفات یافته)
• اکبر صوتی (هنرمند مشبک کار معاصر)
• روح‌الله خالقی (موسیقی‌دان بزرگ معاصر)
• حسن ناهید (موسیقی‌دان و نوازنده نی)
• ایرج بسطامی (خواننده بزرگ معاصر)
• داریوش رفیعی (خواننده نامی معاصر)
• کوروس سرهنگ زاده (خواننده نامی معاصر)
• پیمان سلطانی (موسیقی دان معاصر)
• عادل فردوسی‌پور (تهیه کننده برنامهٔ ۹۰ و گزارشگر فوتبال)
• آرش برهانی (بازیکن فوتبال تیم استقلال تهران و تیم ملی ایران)
• زهرا نعمتی (قهرمان پارالمپیک)
• یوسف سلیمی (خواننده موسیقی نواحی جنوب کرمان)
• مهدی طیاری (فرمانده گردان ۴۱۹ لشکر ۴۱ ثارالله)
• اسماعیل پیرنیا (نماینده مرکز جهانی علوم اسلامی در کشور ماداگاسکار)

علی سلاجقه (جزو هیئت علمی دانشگاه تهران)

• مسعود سلیمانی پای طاق (حقوق دان )

جستارهای وابسته

• فهرست آثار تاریخی کرمان
• فهرست استان‌های ایران بر پایه مساحت

پیوند به بیرون

• استانداری کرمان
• وب‌سایت شهرداری کرمان
• آثار تاریخی استان کرمان در وب‌گاه فرهنگ‌سرا